Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II K 255/15

WYROK

i.  w Imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Dnia 22 września 2015 r.

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze II Wydział Karny w składzie:

Przewodnicząca: SSR Monika Pietrzyk

I.  Protokolantka: st. sekr. sąd. Barbara Krężel

Przy udziale A. K. - Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Kamiennej Górze


po rozpoznaniu w dniach 18.05.2015 r., 24.08.2015 r., 15.09.2015 r. sprawy karnej

M. W., c. E. i D. z d. O.,

ur. (...) w J.

Oskarżonej o to, że:

w okresie od czerwca 2011 roku do grudnia 2012 roku we W. działając ze z góry powziętym zamiarem, wykonując czynności z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jako prezes zarządu (...) Sp. z o.o. z/s we W. uporczywie naruszała prawa pracowników wynikające z ubezpieczenia społecznego poprzez nieodprowadzenie obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne w łącznej kwocie 46 272,69 zł na szkodę J. K., E. J., M. K., J. O., J. B., S. H., E. P., M. M., S. B., W. F., A. B., A. C., D. W., Z. S., P. K., B. W., M. B., Z. O. oraz ZUS o/W.,

t.j. o czyn z art. 218 § 1a k.k.

M. W. uznaje za winną popełnienia zarzucanego jej czynu opisanego w części wstępnej wyroku stanowiącego występek z art. 218 § 1a k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., przy przyjęciu, że uprzednio, do dnia 31 maja 2012 r., był on kwalifikowany z art. 218 § 1 k.k. i na podstawie art. 66 § 1 k.k. i art. 67 § 1 k.k. warunkowo umarza postępowanie karne wobec M. W. na okres próby wynoszący 1 (jeden) rok.

Sygn. akt II K 255/15

A.U Z A S A D N I E N I E

M. W. w okresie od czerwca 2011 roku do grudnia 2012 roku była prezesem zarządu (...) – S spółka z o. o. z siedzibą we W. przy ul. (...). W tym czasie w spółce zatrudnieni byli w różnych okresach J. K., E. J., M. K., J. O., J. B., S. H., E. P., M. M., S. B., W. F., A. B., A. C., D. W., Z. S., P. K., B. W., M. B. i Z. O..

(...) – S spółka z o. o rozpoczęła działalność 21.03.1997 r. z uwagi na przeinwestowanie przy zakupie środków trwałych, obowiązek spłacania rat leasingowych, a nastęnie błędnie podpisywane umowy i nieterminowe płatności kontrahentów skutkowały tym, że około 2010 r. pogarszała się kondycja finansowa spółki. Po pewnym czasie – prócz problemów z bieżącym regulowaniem zobowiązań firmy – zaczęły się również kłopoty z bieżącym wypłacaniem wynagrodzeń pracownikom, a także z regulowaniem zobowiązań podatkowych. (...) – S spółka z o. o., reprezentowana przez M. W. w okresie od czerwca 2011 roku do grudnia 2012 roku nie odprowadzała składek na ubezpieczenie społeczne od wskazanych wyżej pracowników, zarówno w części finansowanej przez płatnika – w kwocie 25 437,04 zł, jak też w części finansowanej przez ubezpieczonych – w kwocie 20 835,65 zł. S. jednak już wcześniej miała zaległości z płatnościami składek.

Na pracodawcę nie została nałożona opłata na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

dowód: wyjaśnienia M. W. k. 140, 256v, 266 – 266v, 412v – 413,

zeznania świadka B. W. k. 118v, 274v,

zeznania świadka A. B. k. 96, 274v– 275,

zeznania świadka E. J. k. 89v, 275,

zeznania świadka S. H. k. 127, 275,

zeznania świadka D. W. k. 142v, 275v,

zeznania świadka M. M. k. 82, 275v,

zeznania świadka J. O. k. 85v, 275v– 276,

zeznania świadka E. P. k. 100, 276,

zeznania świadka Z. O. k. 116v, 276 – 276v,

zeznania świadka A. C. k. 77v, 288v, 413 – 414v,

zeznania świadka P. K. k. 109v, 312 – 312v,

zeznania świadka M. B. k. 167, 331v,

zeznania świadka J. B. k. 103v,

zeznania świadka Z. S. k. 106v,

zeznania świadka S. B. k. 147v – 148,

zeznania świadka M. K. k. 152,

zeznania świadka W. F. k. 155v,

zeznania świadka J. K. k. 162v – 163,

zeznania świadka S. P. k. 349v– 350,

zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa wraz z załącznikami k. 9 – 69,

informacja GUS k. 70,

informacja ZUS k. 173,

świadectwo pracy k. 120-121,

dokumenty złożone do akt przez E. P. k. 210 – 214,

dokumenty złożone do akt przez J. O. k. 217 – 218,

kserokopia dowodów wpłaty k. 263 – 265,

informacja ZUS k. 440- 461, 465 – 466, 478-480;

W toku postępowania sądowego w niniejszej sprawie M. W. dokonała wpłat na konto ZUS, które pokryły zaległe składki z tytułu ubezpieczenia społecznego za miesiąc czerwiec 2011 roku.

dowód: wyjaśnienia oskarżonej M. W. k. 140, 256v, 266 – 266v, 412v – 413;

M. W. jest mężatką, ma na utrzymaniu dwoje dzieci. Oboje z mężem mają stałą pracę, a łącznie ich dochód miesięczny wynosi około 3 700 zł. Posiada ona 1/3 udziałów we własności nieruchomości w postaci dwóch zakładów produkcyjnych objętych postępowaniem upadłościowym.

dowód: dane osobowe M. W. k. 139-139v i 412,

wywiad środowiskowy k. 141,

zapytanie o karalność k. 423,

M. W. została oskarżona o to, że w okresie od czerwca 2011 r. do grudnia 2012 r. we W., działając ze z góry powziętym zamiarem, wykonując czynności z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jako prezes zarządu (...) – S sp. z o.o. z/s we W., uporczywie naruszała prawa pracowników wynikające z ubezpieczenia społecznego, poprzez nieodprowadzanie obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne w łącznej kwocie 46 272,69 zł na szkodę J. K., E. J., M. K., J. O., J. B., S. H., E. P., M. M., S. B., W. F., A. B., A. C., D. W., Z. S., P. K., B. W., M. B., Z. O. oraz ZUS o/W., to jest o czyn z art. 218 § 1a k.k.

Przesłuchana w charakterze podejrzanej M. W. przyznała się w części, a składając wyjaśnienia przed sądem nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. Potwierdzała ona, że zaprzestała płacenie składek na ubezpieczenie społeczne, bowiem jej firma miała poważne trudności finansowe.

W sprawie nie budzi żadnych wątpliwości, że oskarżona była prezesem zarządu spółki, a tym samym płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne oraz to, że w okresie od czerwca 2011 roku do grudnia 2012 roku tych składek od zatrudnionych w tym czasie pracowników w ogóle nie odprowadzała. Powyższe wynika zarówno z wyjaśnień oskarżanej, która powyższego nie kwestionowała, jak też z pozostałego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności dokumentacji przekazanej przez ZUS. Nie ma również żadnej wątpliwości, że taki stan rzeczy był efektem świadomej decyzji oskarżonej. W powyższym zakresie wyjaśnienia oskarżonej zasługują na wiarę. M. W. wskazuje na to, że spółka nie miała należytej ilości środków, aby jednocześnie kontynuowana była działalność, dokonywane wypłaty wynagrodzenia pracownikom, odprowadzane podatki i składki ubezpieczenia społecznego. Również w tym zakresie nie odmówiono jej wiarygodności, jednakże oceniono je w kontekście tego, że zanim doszło do zaprzestania płacenia składek na ubezpieczenie społeczne, płatnik już dużo wcześniej zaczął zalegać z tymi płatnościami. Dodatkowo większość pracowników w okresie objętym zarzutem, a także uprzednio, nie otrzymywało terminowo wypłat wynagrodzeń, a kilkoro pracowników nawet po zakończeniu zatrudnienia nie uzyskało należnych im z tytułu wypłat pieniędzy.

Podkreślić należy, że ustawodawca nałożył na pracodawców – płatników, obowiązek przekazywania składek na ubezpieczenie społeczne do ZUS. W rzeczywistości prawie połowa wysokości składki to część finansowana przez ubezpieczonych, czyli pracowników. Pracownik finansuje ze swojego dochodu część składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz w całości ubezpieczenie chorobowe. Płatnik z wynagrodzenia pracownika uzyskał zatem środki finansowe, które zobowiązany był wpłacać do ZUS, a nie przeznaczać na inny wybrany przez siebie cel. Sąd nie ma najmniejszych wątpliwości, że oskarżona – osoba z wykształceniem wyższym administracyjnym – doskonale sobie z takiego stanu rzeczy zdawała sprawę.

Za niewiarygodne potraktowano wyjaśnienia oskarżonej, w których podała, że uregulowała składki na ubezpieczenie społeczne za okres objęty zarzutem, przeczy im bowiem informacja z ZUS.

Jako w pełni wiarygodne potraktowano zeznania pracowników J. K., E. J., M. K., J. O., J. B., S. H., E. P., M. M., S. B., W. F., A. B., A. C., D. W., Z. S., P. K., B. W., M. B. i Z. O..

Jedynie J. B. zeznała, że słyszała, że nie były przez pracodawcę odprowadzane składki do ZUS, jednak nie przejmowała się tym, gdyż przez większość czasu była zatrudniona na stażu z PUP. Pozostali świadkowie, oprócz Z. S., P. K. i Z. O., podali, że mieli świadomość, iż spółka (...) ma trudności finansowe, gdyż wypłaty ich wynagrodzeń nigdy nie były wypłacane w całości w terminie. Z zeznań A. C., M. M., A. B., S. B., J. K. i E. P., wynika, że nie otrzymali w całości należnego im wynagrodzenia, przy czym E. P. w kwocie ponad 30 000 zł.

Świadek M. M. wskazał, że oprócz tego pracodawca nie wydał mu świadectwa pracy.

Jako wiarygodne potraktowano również zeznania S. P., zgodne z wyjaśnieniami oskarżonej.

Sąd nie znalazł również podstaw do kwestionowania dowodów z dokumentów, nie kwestionowała ich również oskarżona.

Mając na uwadze poczynione przez Sąd ustalenia faktyczne należało stwierdzić, że ani wina oskarżonej, ani też okoliczności popełnienia zarzucanego jej czynu nie budzą najmniejszych wątpliwości.

M. W. wykonując czynności z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jako prezes zarządu (...) Sp. z o.o. z/s we W., w okresie od czerwca 2011 roku do grudnia 2012 roku, działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, uporczywie naruszała prawa pracowników wynikające z ubezpieczenia społecznego poprzez nieodprowadzenie obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne w łącznej kwocie 46 272,69 zł na szkodę J. K., E. J., M. K., J. O., J. B., S. H., E. P., M. M., S. B., W. F., A. B., A. C., D. W., Z. S., P. K., B. W., M. B., Z. O. oraz ZUS o/W., czym wypełniła ustawowe znamiona występku z art. 218 § 1a k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., przy przyjęciu, że uprzednio, do dnia 31 maja 2012 r., był on kwalifikowany z art. 218 § 1 k.k.

Sąd nie miał wątpliwości, że postępowanie oskarżonej cechowało znamię „uporczywości”. Sąd Apelacyjny w Krakowie wskazał w postanowieniu z dnia 13 grudnia 2000 r. w sprawie sygn. akt II AKz 289/00, że „Pojęcie uporczywości zawiera zarówno wielokrotność uchylania się od wykonania powinności, jak i świadomość niweczenia tym możliwości osiągnięcia stanu założonego przez prawo” ( vide: KZS 2000/12/28). W sytuacji, gdy oskarżona przez półtora roku w ogóle nie odprowadzała składek na ubezpieczenie społeczne, zarówno w części finansowanej przez płatnika – w kwocie 25 437,04 zł, jak też w części finansowanej przez ubezpieczonych – w kwocie 20 835,65 zł bez wątpienia działała uporczywie. Jednocześnie oskarżona naruszała prawa swoich pracowników, pozbawiając ich części należnego wynagrodzenia, jakie miało być odprowadzone do ZUS z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, w istocie obciążając pracowników współfinansowaniem spółki w której byli zatrudnieni.

Działanie oskarżonej nie tylko polegało na samowolnym rozporządzeniu częścią wynagrodzeń pracowników, które winno zostać przekazane na ubezpieczenie społeczne, ale w konsekwencji poprzez nieodprowadzanie składek na ubezpieczenie społeczne powodowała dla pracowników poważne konsekwencji, w szczególności naruszając ich prawo do świadczeń z zakresu opieki zdrowotnej finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia – skoro dowodem ubezpieczenia zdrowotnego był dokument potwierdzający odprowadzanie składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Co istotne, wprawdzie ZUS gwarantuje wypłatę świadczeń emerytalnych pomimo braku należnych wymaganych wpłat z tytułu składek, jednak nie przekazuje środków do OFE, co w przypadku pracowników, którym część emerytury wypłacać mają OFE - skutkuje pozbawieniem ich tej części emerytury.

Składki na OFE od czerwca 2011 roku do grudnia 2012 roku nie były w ogóle odprowadzane lub były odprowadzane w symbolicznych kwotach (do 0,96 zł za cały okres dla danego pracownika). Wpłaty z 2014 r. nie pokryły dotychczas w całości wysokości składek wyliczonych w przypadku: S. B. i Z. S.. Zostały natomiast wyrównane odnośnie A. B., A. C., W. F., M. M., J. O., E. P., B. W., D. W. i M. B..

W dniu 29.04.2014 r. spółka (...) dokonała wpłaty w łącznej kwocie 54 015 zł, jednak z uwagi na zaległości w odprowadzaniu składek do ZUS, kwota ta została zaksięgowana na poczet starszych zaległości oraz na poczet składek za miesiąc czerwiec 2011 r. Do tej pory nie zostały odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne za okres od lipca 2011 r. do grudnia 2012 r., a także na (...) za okres od czerwca 2011 r. do października 2012 r.

E. P. pomimo, że był zatrudniony w okresie od 02.11.2009 r. do 21.11.2011 r. i od 05.07.2012 r. do 26.09.2012 r. to pracodawca nie zgłosił go do ubezpieczenia społecznego w miesiącach listopad 2009 r. i lipiec 2012 r.

Oceniając okoliczności przedmiotowe i podmiotowe inkryminowanego zdarzenia Sąd uznał, że cechuje je znaczny stopień szkodliwości społecznej, jak i zawinienia oskarżonej. Oskarżona naruszyła reguły postępowania i obowiązki pracodawcy wobec pracowników, a powyższe trwało przez półtora roku i do tej pory znacząca większość należności nie została przez oskarżoną wpłacona. Dopiero w obliczu toczącego się wobec niej postępowania uregulowała ona wcześniejsze zaległości, a część jej wpłat pokryła należne składki do OFE, choć nie w całości. Motywacją oskarżonej było przedłużanie prowadzenia działalności gospodarczej, kosztem pracowników. Zapewne brała pod uwagę, że uda jej się wyjść ze spirali zadłużenia, a kredytowanie spółki przez pracowników będzie czasowe – pracownicy zachowają pracę, będą mieli źródło utrzymania, zaś zaległe składki ubezpieczenia zostaną wreszcie zapłacone, jednak jej ocena sytuacji nie była realistyczna, skoro do tej pory zaległości jedynie wobec ZUS wynoszą 53 329,55 zł, bez kosztów upomnień i kosztów egzekucyjnych, nie wypłacono również dotychczas części należnych wynagrodzeń.

Sąd nie mógł nie wziąć również pod uwagę tego, że oskarżona próbowała wprowadzić sąd w błąd twierdząc, że spłaciła zaległości za okres objęty zarzutem i przedkładając na potwierdzenie powyższego dowody wpłat.

Na korzyść oskarżonej wpływa to, że nie była ona dotychczas karana.

Wobec treści art. 443 k.p.k. sąd nie mógł wydać orzeczenia surowszego niż uchylone, które było zaskarżone wyłącznie na korzyść oskarżonej. W tej sytuacji Sąd warunkowo umorzył postępowanie karne wobec M. W. oznaczając okres próby na jeden rok.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na to, że data utraty mocy obowiązującej art. 218 § 1 k.k. i data wejścia w życie art. 218 § 1a k.k. są tożsame, czemu Sąd dał wyraz wskazując, że uprzednio, do dnia 31 maja 2012 r., czyn oskarżonej, był kwalifikowany z art. 218 § 1 k.k.

Przepisy obowiązujące do dnia 30.06.2015 r., były niewątpliwie względniejsze, skoro w przypadku popełnienia czynu z art. 218 § 1a k.k. możliwe było warunkowe umorzenie postępowania na okres od roku do dwóch lat, a obecnie poddanie sprawcy próbie możliwe jest do lat trzech. Powyższe znalazło odzwierciedlenie w treści rozstrzygnięcia – zgodnie z regułą wynikającą z art. 4 § 1 k.k.