Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 stycznia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Barbara Braziewicz

Sędziowie SO Gabriela Sobczyk

SR del. Marcin Rak (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2015 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi D. M. (M.)

przy udziale Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

o stwierdzenie przewlekłości postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Rudzie Śląskiej pod sygnaturą I Ns 1054/07

sprawy ze skargi K. P. (P.)

przy udziale Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

o stwierdzenie przewlekłości postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Rudzie Śląskiej pod sygnaturą I Ns 1054/07

sprawy ze skargi B. M.

przy udziale Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

o stwierdzenie przewlekłości postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Rudzie Śląskiej pod sygnaturą I Ns 1054/07

postanawia:

1.  stwierdzić, że w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej, pod sygnaturą I Ns 1054/07 nastąpiła przewlekłość postępowania,

2.  przyznać skarżącemu D. M. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej kwotę 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych,

3.  przyznać skarżącej K. P. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej kwotę 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych

4.  przyznać skarżącej B. M. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej kwotę 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych,

5.  oddalić skargi w pozostałej części,

6.  zwrócić skarżącym kwoty po 100 (sto) złotych uiszczone tytułem opłat od skarg.

SSR del. Marcin Rak SSO Barbara Braziewicz SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III S 228/14

UZASADNIENIE

D. M., K. P. i B. M. działając na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 r. nr 179, poz. 1843 ze zm.) domagali się stwierdzenia, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym w Rudzie Śląskiej pod sygn. akt I Ns 1054/07 nastąpiła przewlekłość postępowania oraz przyznania im sum pieniężnych po 20.000 złotych. W uzasadnieniu podali, że sprawa dotyczy zniesienia współwłasności nieruchomości, a postanowienie działowe wydane zostało po 7 latach od wszczęcia postępowania. W toku postępowania powołanych zostało 5 biegłych z zakresu geodezji, z czego pierwszych czterech nie sporządziło prawidłowej opinii. Skarżący zarzucili, że Sąd Rejonowy niewłaściwie nadzorował pracę biegłych niezasadnie wydłużając im terminy do sporządzenia opinii oraz nakładając grzywny, których wymierzanie nie przekładało się na postęp w rozpoznaniu sprawy. Przewlekłości postępowania upatrywali też w wyznaczaniu rozpraw w kilkudziesięciomiesięcznych odstępach czasowych. Wywodzili nadto, że Sąd Rejonowy wyznaczając kolejnych biegłych nie brał pod uwagę ich rzetelności i dokonywał w tym zakresie przypadkowych wyborów.

Prezes Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej zgłosił swój udział w sprawie i wniósł o oddalenie skarg jako bezzasadnych. Wskazał, że postępowanie nie toczyło się przewlekle. Opóźnienie w rozpoznaniu sprawy wynikało bowiem z ograniczonej ilości biegłych z zakresu geodezji oraz długiego czasu sporządzania przez nich opinii. Istotne znaczenie miał też brak rzetelności biegłych, którzy pomimo ustaleń i deklaracji składanych w rozmowach telefonicznych, nie wywiązywali się ze zlecenia.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wniosek w sprawie wpłynął do Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej w dniu 19 października 2007 roku. Zarządzeniem z dnia 22 października 2007 roku Przewodniczący zarządził wpisane sprawy do repertorium Ns i wezwanie wnioskodawczyni I. J. do uiszczenia opłaty od wniosku oraz usunięcia braków formalnych.

Wobec nieusunięcia braków formalnych zarządzeniem z dnia 13 listopada 2007 roku wniosek został zwrócony.

Dnia 21 listopada 2007 roku wnioskodawczyni usunęła braki stanowiące podstawę zwrotu i wniosła o nadanie sprawie dalszego biegu.

Zarządzeniem z 28 listopada 2007 rok sprawie nadano nową sygnaturę, zaś akta przedłożono asesorowi sądowemu – jako referentowi sprawy – w dniu 30 listopada 2007 roku.

Referent sprawy zarządzeniem z dnia 31 stycznia 2008 roku wyznaczył termin rozprawy na dzień 5 marca 2008 roku z poleceniem wezwania wnioskodawców i uczestników – z doręczeniem odpisu wniosku.

Dnia 15 lutego 2008 roku do akt wpłynęło pismo I. Ś. - następcy prawnego zmarłej uczestniczki postępowania z wnioskiem o dopuszczenie go do udziału w sprawie, zaś w dniu 5 marca 2008 roku pismo pełnomocnika pozostałych uczestników postępowania z wnioskiem o wezwanie I. Ś. do udziału w sprawie oraz dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu geodezji.

Na rozprawie w dniu 5 marca 2008 roku zainteresowani przedstawili swoje stanowiska w sprawie. Nie były one zgodne. Rozprawę odroczono na 9 kwietnia 2008 roku celem umożliwienia zainteresowanym zajęcia ostatecznego stanowiska w sprawie. Na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2008 roku zainteresowani przedstawili swoje stanowiska, a rozprawę odroczono w terminem z urzędu celem przeprowadzenia dopuszczonego dowodu z opinii biegłego geodety na okoliczność sporządzenia projektu planu podziału nieruchomości z uwzględnieniem propozycji przedstawionych przez wnioskodawczynię i uczestników postępowania.

Dnia 7 maja 2008 roku wpłynęło pismo uczestników postępowania D. M., B. M. i K. P. zawierające ich stanowisko w sprawie, zaś w dniu 5 czerwca 2008 roku pismo wnioskodawczyni z wnioskiem o nadanie sprawie biegu.

Zarządzeniem z dnia 22 lipca 2008 roku referent sprawy wyznaczył biegłego w osobie P. T. i zlecił mu sporządzenie opinii w terminie 2 miesięcy.

Biegły P. T. otrzymał akta w dniu 8 sierpnia 2008 roku, zaś w dniu 20 sierpnia 2008 roku wskazał, że opinię może sporządzić w terminie do 31 stycznia 2009 roku ze względu na dużą ilość zleceń. Zadeklarował zwrot akt w razie niezaakceptowania terminu przez Sąd.

Zarządzeniem referenta sprawy z dnia 27 sierpnia 2008 roku poinformowano biegłego i zainteresowanych o przedłużeniu terminu do sporządzenia opinii do dnia 31 stycznia 2009 roku.

Biegły P. T. zwrócił akta w dniu 30 grudnia 2008 roku bez opinii z informacją, że na cały 2009 roku wyjeżdża za granicę i nie będzie mógł wykonać zlecenia.

Postanowieniem z dnia 2 lutego 2009 roku biegły P. T. został skazany na grzywnę w wysokości 1.000 złotych za nieuzasadnioną odmowę sporządzenia opinii. Zarządzeniem z tego samego dnia zlecono sporządzenie opinii innemu biegłemu, a to A. F., który otrzymał akta w dniu 9 lutego 2009 roku. O powołaniu nowego biegłego Sąd poinformował wnioskodawczynię i uczestników.

Dnia 5 marca 2009 roku do akt wpłynęło zażalenie biegłego P. T. na postanowienie z dnia 2 marca 2009 roku.

Dnia 9 kwietnia 2009 roku biegły A. F. zwrócił akta wraz z opinią zawierającą wstępny plan podziału.

Dnia 20 kwietnia 2009 roku referent sprawy polecił wezwać biegłego P. T. do uiszczenia opłaty od zażalenia oraz polecił doręczenie odpisów opinii biegłego A. F. wnioskodawczyni i uczestnikom ze zobowiązaniem do złożenia ewentualnych zarzutów, w terminie 14 dni.

Dnia 14 maja 2009 roku biegły P. T. uiścił opłatę od zażalenia.

W dniach 22 i 28 maja 2009 roku wpłynęły pisma uczestników postępowania odnoszące się do opinii biegłego A. F.. Uczestnik postępowania zakwestionował proponowany projekt podziału.

Dnia 10 czerwca 2009 roku wpłynęło pismo B. P. i B. N. (1) z wnioskiem o dopuszczenie ich do udziału w sprawie w związku z nabyciem od wnioskodawczyni jej udziału w nieruchomości.

Zarządzeniem z dnia 20 sierpnia 2009 roku sędzia referent polecił przedstawienie akt Sądowi Okręgowemu celem rozpoznania zażalenia biegłego P. T.. Akta zostały zwrócone dnia 31 sierpnia 2009 roku z poleceniem doręczenia odpisu zażalenia biegłego zainteresowanym.

Sąd Rejonowy ponownie przesłał akta z zażaleniem w dniu 28 września 2009 roku – po wykonaniu polecenia Sądu Okręgowego. Tego samego dnia do Sądu Rejonowego wpłynęło pismo wnioskodawczyni I. J. oraz B. P. i B. N. (1) zawierające oświadczenie o cofnięciu wniosku

Sąd Okręgowy zwrócił akta do Sądu Rejonowego w dniu 12 października 2009 roku – po rozpoznaniu zażalenia.

Akta przedłożono sędziemu referentowi w dniu 14 października 2009 roku.

Postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2010 roku Sąd Rejonowy wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania B. P. i B. N. (1). Doręczając odpis tego postanowienia pozostałym uczestnikom zobowiązał ich do oświadczenia czy sprzeciwiają się cofnięciu wniosku.

Dnia 5 maja 2010 roku wpłynęło pismo uczestników postępowania D. M., B. M. i K. P. zawierające sprzeciw wobec cofnięcia wniosku.

Zarządzeniem z dnia 6 sierpnia 2010 roku wyznaczono termin rozprawy na dzień 15 września 2010 roku, o czym powiadomiono zainteresowanych. Na tej rozprawie zainteresowani ustalili zgodnie sposób zniesienia współwłasności. Celem zlecenia biegłemu projektu planu podziału uwzględniającego to stanowisko rozprawę odroczono z terminem z urzędu.

Akta sprawy ze zleceniem niezwłocznie przekazano biegłemu A. F. zakreślając miesięczny termin na sporządzenie opinii.

Pismami z dnia 22 października 2010 roku, 25 stycznia 2011 roku, 1 kwietnia 2011 roku, 20 czerwca 2011 roku, 8 sierpnia 2011 roku, 5 września 2011 roku 16 listopada 2011 roku biegły wnosił o przedłużenie terminu na sporządzenie opinii podając kolejne terminy i określając, że opinię ostatecznie sporządzi do 19 grudnia 2011 roku. Wnioski motywowane były dużym zakresem prac geodezyjnych, koniecznością wznowienia znaków granicznych i niezgodnością ich położenia względem danych geodezyjnych, koniecznością wykonania dodatkowych prac niemożliwych do zrealizowania zimą, trudnościami jakie wynikły w sporządzeniu opinii w innych sprawach, problemami zdrowotnymi, jednoczesnym wykonywaniem kilkunastu innych opinii, koniecznością uzgodnień i dokonania dodatkowych pomiarów.

Wszystkie te wnioski były uwzględniane przez Sąd Rejonowy, o czym informowano biegłego i zainteresowanych. Po przeprowadzonej przez sędziego referenta w dniu 17 maja 2011 roku rozmowie telefonicznej, biegły zwrócił akta sprawy, które nie były już potrzebne do wydania opinii.

Dnia 22 października 2011 roku uczestnik postępowania I. Ś. złożył wniosek o ustanowienie służebności. Pismem złożonym dnia 1 grudnia 2011 roku uczestnicy B. P. i B. N. (1) przychylili się do tego wniosku.

Postanowieniem z dnia 1 lutego 2012 roku Sąd Rejonowy nałożył na biegłego A. F. grzywnę na nieusprawiedliwione opóźnienie złożenia opinii. Zarządzeniem sędziego referenta z dnia 5 marca 2012 roku biegły został wezwany do nadesłania opinii w terminie 7 dni pod rygorem ukarania kolejną grzywną.

Postanowieniem z dnia 8 marca 2012 roku, wydanym w sprawie III S 8/12, zainicjowanym skargą uczestników postępowania B. N. (1) i B. P., Sąd Okręgowy w Gliwicach stwierdził przewlekłość postępowania w sprawie I Ns 1054/07 Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej, przyznał skarżącym od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej kwoty po 4.000 złotych i polecił Sądowi Rejonowemu zobowiązanie biegłego do zwrotu akt z opinią w terminie 14 dni, a w przypadku nie wywiązania się biegłego z tego obowiązku polecił zlecić opracowanie opinii innemu biegłemu.

Pismem z dnia 21 marca 2012 roku biegły po raz kolejny wniósł o przedłużenie terminu do sporządzenia opinii do dnia 30 kwietnia 2012 roku.

Zarządzeniem sędziego referenta z dnia 29 marca 2012 roku, doręczonym 6 kwietnia 2012 roku, biegły A. F. został wezwany do nadesłania opinii w terminie 14 dni pod rygorem ukarania grzywną.

Opinia nie została sporządzona.

Na zarządzenie sędziego referenta z dnia 30 kwietnia 2012 roku, Sąd Okręgowy w Katowicach nadesłał w dniu 8 maja 2012 roku listę biegłych tego Sądu z zakresu geodezji.

Postanowieniem z dnia 11 maja 2012 roku Sąd Rejonowy skazał biegłego A. F. na grzywnę za nieusprawiedliwione opóźnienie w sporządzeniu opinii, nadto polecił biegłemu zaniechanie wykonywania dalszych czynności w sprawie.

W dniach 14 i 15 maja 2012 roku w rozmowach telefonicznych z 15 biegłymi z zakresu geodezji ustalono czy i w jakim terminie są w stanie sporządzić opinię. Pięciu biegłych odmówiło wykonania zlecenia, pięciu jako termin jej sporządzenia wskazało około 3- 4 miesiące, pozostali biegli wskazali dłuższe terminy.

Dnia 16 maja 2012 roku akta ze zleceniem przesłano biegłemu J. K. (1), który deklarował najkrótszy termin sporządzenia opinii, z poleceniem sporządzenia opinii w terminie 3 miesięcy.

Biegły J. K. (1) otrzymał akta ze zleceniem w dniu 1 czerwca 2012 roku.

Dnia 10 sierpnia 2012 roku wpłynęło pismo uczestników B. N. (1) i B. P. z wnioskiem o zdyscyplinowanie biegłego J. K. (1), który nie podjął żadnych czynność w celu sporządzenia opinii. Odpis tego pisma doręczono biegłemu ze zobowiązaniem do wskazania na jakim etapie znajduje się sporządzenie opinii. Korespondencja zawierająca to wezwanie nie została podjęta przez biegłego.

Postanowieniami z dnia 10 września 2012 roku, 5 października 2012 roku, 20 listopada 2012 roku Sąd Rejonowy nakładał na biegłego J. K. (1) kolejne grzywny za nieusprawiedliwione opóźnienie w złożeniu opinii. W rozmowach telefonicznych przeprowadzanych z biegłym przez pracowników sekretariatu, ten wskazywał, że przebywał bądź przebywa w szpitalu.

Dnia 23 listopada 2012 roku biegły J. K. (2) złożył pismo w którym powoływał się na zły stan zdrowia i deklarował sporządzenie opinii w terminie 3 miesięcy. Do pisma dołączył karty informacyjne z leczenia szpitalnego w okresie od 18 października do 10 listopada 2012 roku.

Zarządzeniem doręczonym dnia 11 grudnia 2012 roku wezwano biegłego J. K. (1) do zwrotu akt niezależnie od sporządzenia opinii, pod rygorem nałożenia kolejnej grzywny. Po ponagleniu telefonicznym akta sprawy zostały zwrócone w dniach 11 i 16 stycznia 2013 roku przez żonę biegłego z informacją, że stan zdrowia jej męża uniemożliwia mu wykonanie zlecenia.

Na zarządzenie sędziego referenta z dnia 17 stycznia 2013 roku Sąd Okręgowy w Katowicach nadesłał w dniu 23 stycznia 2013 roku aktualną listę biegłych z zakresu geodezji. Dnia 30 stycznia 2013 roku przeprowadzono rozmowy telefoniczne z biegłymi z listy. Ośmiu z nich odmówiło sporządzenia opinii, jeden deklarował jej sporządzenie w terminie 10-11 miesiecy, jeden w terminie 8 miesięcy. Biegła J. M. zadeklarowała sporządzenie opinii w terminie 3-4 miesięcy. Jej też przesłano akta w dniu 11 lutego 2013 roku celem sporządzenia opinii w terminie 3 miesięcy.

Na zarządzenie sędziego z 21 maja 2013 roku ustalono z biegłą, że podejmuje czynności w celu sporządzenia opinii. Tego samego dnia biegła wystąpiła o przyznanie jej zaliczki na wykup map.

Postanowieniem z dnia 29 maja 2013 roku biegłą ukarano grzywną za nieusprawiedliwione opóźnienie w sporządzeniu opinii, a nadto przyznano jej wnioskowaną zaliczkę na poczet wydatków związanych ze sporządzeniem opinii.

W rozmowie telefonicznej przeprowadzonej z biegłą przez pracownika sekretariatu w dniu 20 czerwca 2013 roku biegła zadeklarowała, że sporządziła opinię i niezwłocznie prześle ją do Sądu. Jako, że opinia nie wpłynęła postanowieniem z dnia 28 czerwca 2013 roku na biegłą nałożono grzywnę. W kolejnej rozmowie telefonicznej przeprowadzonej w dniu 20 sierpnia 2013 roku biegła poinformowała, że nie sporządziła opinii i złoży wniosek o przedłużenie terminu na jej wykonanie.

Dnia 21 sierpnia 2013 roku na biegłą nałożono kolejną grzywnę.

Dnia 23 sierpnia 2013 roku biegła nadesłała opinię sporządzoną w sposób oczywiście wadliwy. Do opinii dołączyła usprawiedliwienie z wnioskiem o przedłużenie terminu do wykonania wszystkich prac do dnia 2 października 2013 roku. Nie zwróciła akt sprawy.

Dnia 24 września 2013 roku na biegłą nałożono następną grzywnę.

Dnia 25 września 2013 roku do akt wpłynęło pismo uczestników postępowania B. N. (1) i B. N. (2) dotyczące rażąco nagannego zachowania biegłej w trakcie wykonywania czynności.

Dnia 27 września 2013 roku biegła zwróciła akta bez opinii.

Następnie Sąd Rejonowy podjął działania celem powołania biegłego ad hoc. W ich wyniku dnia 17 października 2013 roku Sąd odebrał przyrzeczenie od K. S., któremu przekazano akta celem sporządzenia opinii.

Biegły zwrócił akta z opinią zawierającą wstępny plan podziału nieruchomości w dniu 17 grudnia 2013 roku.

Zarządzeniem z dnia 10 stycznia 2014 roku sędzia referent polecił doręczenie odpisów opinii uczestnikom ze zobowiązaniem do zgłoszenia ewentualnych zastrzeżeń w termie 7 dni.

Wobec braku zastrzeżeń, zarządzeniem z dnia 21 lutego 2014 roku doręczonym dnia 28 lutego 2014 roku, polecono biegłemu K. S. sporządzenie projektu planu podziału zgodnego z projektem wstępnym, a to w terminie 2 miesięcy.

Dnia 23 kwietnia 2014 roku wpłynął wniosek biegłej J. M. o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia na postanowienia nakładające na nią grzywny.

Dnia 25 kwietnia 2014 roku wpłynął wniosek biegłego K. S. o przedłużenie do dnia 30 sierpnia 2014 roku terminu do sporządzenia ostatecznego projektu planu podziału z uwagi na konieczność konsultacji z właścicielem sąsiadującej działki oraz konieczność kontroli prac w trybie administracyjnym.

Wniosek ten został uwzględniony o czym poinformowano biegłego i zainteresowanych.

Dnia 24 czerwca 2014 roku do akt wpłynęła opinia sporządzona przez biegłą J. M. wraz z rachunkiem za wykonane czynności.

Zarządzeniem z dnia 30 czerwca 2014 roku wezwano biegłą do usunięcia braków formalnych jej wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia. Biegła odpowiedziała na to wezwanie w dniu 15 lipca 2014 roku.

Dnia 5 sierpnia 2014 roku biegły K. S. zwrócił akta wraz z opinią zawierającą ostateczny plan podziału.

Zarządzeniem z dnia 11 sierpnia 2014 roku sędzia referent polecił doręczyć odpis opinii zainteresowanym ze zobowiązaniem do złożenia ewentualnych zarzutów do jej treści, a nadto wyznaczył termin rozprawy na dzień 16 września 2014 roku.

Postanowieniem z dnia 5 września 2014 roku przyznano biegłemu K. S. wynagrodzenie za sporządzenie opinii.

Na rozprawie w dniu 16 września 2014 roku uczestnicy przedstawili stanowiska i zgodnie wnieśli o zakreślenie 30 dniowego terminu celem przeprowadzenia negocjacji w zakresie ustalenia wartości poszczególnych działek i ustalenia ewentualnych dopłat. Sąd Rejonowy uwzględnił ten wniosek i rozprawę odroczył do 21 października 2014 roku. Na tejże rozprawie uczestnicy wnieśli o dokonanie zniesienia własności zgodnie z opinię biegłego bez dopłat. Przewodniczący zamknął rozprawę. Ogłoszenie postanowienie kończącego nastąpiło w terminie publikacyjnym wyznaczonym na dzień 30 października 2014 roku.

Dnia 20 listopada 2014 roku uczestnicy postępowania D. M., B. M. i K. P. wnieśli apelację.

Postanowieniami z dnia 20 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy oddalił wniosek biegłej J. M. o przyznanie wynagrodzenia za sporządzenie opinii oraz zwrócił jej wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia na postanowienia nakładające grzywnę biegłą, a także odrzucił zażalenie w tym przedmiocie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przede wszystkim zaznaczenia wymaga, że sprawa objęta skargą była już przedmiotem postępowania unormowanego w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 roku, nr 179, poz. 1843 ze zm. – dalej jako ustawa o skardze (…)). Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 8 marca 2012 roku, wydanym w sprawie III S 8/12, toczącej się na skutek skarg uczestników postępowania B. N. (1) i B. P., stwierdził przewlekłość postępowania i przyznał skarżącym kwoty po 4.000 złotych.

Okoliczność ta nie wyłączała jednak możliwości i powinności objęcia oceną okresu postępowania o jakim orzekał już Sąd Okręgowy w sprawie III S 8/12. Istotne bowiem jest, że tamto postępowanie zainicjowane było skargą innych uczestników postępowania, a wynikający z art. 14 cytowanej ustawy zakaz ponownego orzekania o przewlekłości za okres objęty poprzednim orzeczeniem w tej samej sprawie, dotyczy sytuacji gdy z kolejną skargą występuje ten sam skarżący. Wniosek taki płynie z analizy art. 2 ust 1 ustawy o skardze (…), który stanowi o naruszeniu prawa konkretnej strony (uczestnika postępowania) do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Uprawnienie do żądania stwierdzenia przewlekłości ma zatem charakter indywidualny, odrębny dla każdej strony lub uczestnika postępowania.

Oceniając zatem zasadność skarg rozpoznawanych obecnie wskazać trzeba, że zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o skardze (…) dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

W ugruntowanym orzecznictwie sądów powszechnych, Sądu Najwyższego jak i sądów administracyjnych przyjmuje się, że przewlekłość postępowania to nieuzasadnione żadną z okoliczności wymienionych w art. 2 ust. 2 ustawy o skardze (…) długotrwałe zaniechanie podejmowania czynności przez organ prowadzący postępowanie lub podejmowanie czynności nieefektywnych bądź pozornych. Zachodzi ona gdy postępowanie jest długotrwałe i rozwlekłe, a trwa ponad konieczność podjęcia czynności niezbędnych do zakończenia sprawy, pozostających w związku przyczynowym z działaniem lub zaniechaniem organu. Innymi słowy to wyrażając, przewlekłość postępowania występuje, gdy zwłoka jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy. Aby stwierdzić przewlekłość postępowania koniecznej jest ustalenie, że pomiędzy kolejnymi czynnościami występują długie, nieuzasadnione przerwy, pewne czynności nie są podejmowane w ogóle lub są one nieefektywne (por: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011 roku, (...) 14/11, Lex nr 10959151, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 07 kwietnia 2009 roku, II S 4/09, KZS 2009/5/42, postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 28 grudnia 2012 roku, II S 25/12, Lex nr 1254588, postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 listopada 2012 roku, (...) 19/12, Lex nr 1240698).

Ocena przewlekłości postępowania musi być dokonywana w relacji do czasu trwania całego postępowania, przy czym sama długość postępowania nie przesądza jeszcze o tym, iż jest ono przewlekłe. Konieczne jest tym samym wskazanie na konkretne długotrwałe i nieuzasadnione zaniechanie sądu, względnie na dokonywanie czynności w sposób nieefektywny.

Nadto istotnym jest, że państwo ma obowiązek zapewnienia w miarę sprawnego działania wymiaru sprawiedliwości w każdych warunkach. Strona (uczestnik) postępowania sądowego nie może bowiem ponosić negatywnych konsekwencji niewywiązywania się przez państwo z tego obowiązku. Wszak skarga objęta cytowaną ustawą z dnia 17 czerwca 2004 roku ma służyć urzeczywistnieniu prawa do sądu, które swe źródło znajduje przede wszystkim w art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a jednym z jego istotnych elementów jest realizacja zawartej w tymże przepisie gwarancji rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, co oznacza merytoryczne i definitywne jej rozstrzygnięcie przez sąd w rozsądnym terminie (por. uzasadnienie uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2013 roku, III SPZP 1/13, OSNP 2013/23-24/292).

Ocena efektywności postępowania obejmuje także nadzorowanie pracy biegłych przez sąd prowadzący postępowanie, w czym mieści się ocena czynności zmierzających do sprawnego przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. To Sąd jest bowiem w głównej mierze odpowiedzialny za przygotowanie i szybkie przeprowadzenie postępowania (por. Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 7 grudnia 2010 roku, (...), w sprawie K. przeciwko Polska, Lex nr 818263).

Odnosząc te założenia do ustalonych okoliczności rozpoznawania sprawy przez Sąd Rejonowy wskazać trzeba na okresy nieuzasadnionej bezczynności tegoż Sądu między 9 kwietnia 2008 roku a 22 lipca 2008 roku, 14 października 2009 roku a 15 kwietnia 2010 roku oraz między 5 maja 2010 roku a 6 sierpnia 2010 roku. Wskazać też należy na nieefektywność działań Sądu między październikiem 2010 roku a lutym 2012 roku, kiedy to bez weryfikacji akceptowane były kolejne wnioski biegłego A. F. o przedłużenie terminu do sporządzenia opinii. Także po stwierdzeniu przewlekłości postępowania postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 8 marca 2012 roku zauważalny jest brak postępu w rozpoznaniu sprawy występujący do października 2013 roku, kiedy to Sąd Rejonowy nie był w stanie uzyskać opinii koniecznej do wydania orzeczenia, w sytuacji gdy stanowiska zainteresowanych były zgodne. Podejmowane w tym zakresie działania dyscyplinujące biegłych nie były efektywne i nie skutkowały nadaniem sprawie prawidłowego biegu. Nie budzi wątpliwości, że zwłoka w rozpoznaniu sprawy była w dużej mierze efektem okoliczności leżących po stronie biegłych. Fakt ten nie mógł jednak uchylać odpowiedzialności Sądu Rejonowego jako jednostki Skarbu Państwa za przewlekłe rozpoznawanie sprawy. Rzeczą państwa jest bowiem takie zorganizowanie funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, aby nie występowały utrudnienia niezasadnie tamujące bieg postępowań. W konsekwencji problemy z ustanowieniem i doborem właściwej ilości biegłych nie mogą obciążać stron, a zatem nie stanowią okoliczności usprawiedliwiającej przewlekłe rozpoznawanie sprawy.

Podkreślenia wymaga, że od złożenia wniosku do wydania orzeczenia kończącego postępowanie w I instancji upłynęło blisko 7 lat, czego nie da się usprawiedliwić charakterem sprawy, stopniem jej faktycznej i prawnej jej zawiłości oraz zachowaniem uczestników postępowania. Uprawnionym jest twierdzenie, że przy właściwej organizacji toku postępowania jego zakończenie powinno nastąpić po około 24 miesiącach, co prowadzi do konkluzji, że łączna zwłoka w rozpoznaniu o żądaniu wniosku wyniosła blisko 5 lat.

Okoliczności te przemawiały za uznaniem wystąpienia przesłanek opisanych w art. 2 ust. 2 cytowanej ustawy o skardze (…).

Wobec stwierdzenia przewlekłości Sąd Okręgowy przyznał na rzecz skarżących sumy pieniężne w wysokości po 10.000 złotych. Określając ich wysokość Sąd Okręgowy miał na uwadze znaczny okres występującej bezczynności, rodzaj sprawy oraz jej znaczenie dla skarżących.

Z tych też względów na podstawie art. 12 ust. 2 i 4 cytowanej ustawy o skardze (…) Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1, 2, 3 i 4 sentencji.

W pozostałej części wnioski skarg jako niezasadne oddalono, a to na podstawie art. 12 ust. 1 tejże ustawy.

Na podstawie art. 17 ust. 3 ustawy o skardze Sąd Okręgowy zwrócił skarżącym uiszczone w sprawie opłaty.

SSR del. Marcin Rak SSO Gabriela Sobczyk SSO Barbara Braziewicz