Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Popielińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Adrianna Mikulska

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2013 r. w Gdańsku

sprawy H. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania H. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 21 marca 2013 r. nr (...)

oddala odwołanie.

/ Na oryginale właściwy podpis./

Sygn. akt VII U 892/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 marca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił wnioskodawcy H. C. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) tj. wobec nie udowodnienia 15 letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Organ rentowy wyjaśnił, iż brak jest dowodów potwierdzających, iż w okresie od 01.05.1984 r. do 02.06.1996 r. oraz od 01.09.1996 r. do 31.12.1998 r. wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach, nadto podniósł, iż ww. okresie wnioskodawca nie był pracownikiem.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca wniósł o zmianę decyzji i przyznanie prawa do emerytury wskazując, że prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą jeździł samochodem ciężarowym powyższej 3,5 tony oraz ciągnikiem siodłowym z naczepą o ładowności 24 tony.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał argumentację prezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony H. C., urodzony dnia (...), w dniu 03 marca 2013 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia 21 marca 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił wnioskodawcy H. C. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach, z uwagi na niespełnienie warunków do nabycia tego prawa.

Wnioskodawca w dniu 06 października 2012r. ukończył 60 rok życia, nie jest członkiem OFE, w toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił na dzień 01 stycznia 1999 r. staż ubezpieczeniowy wymiarze 30 lat, 10 miesięcy i 1 dnia okresów składkowych i nieskładkowych, w tym żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Okoliczności bezsporne, vide : wniosek – k. 46 akt ubezpieczeniowych, karta przebiegu zatrudnienia k. 28 akt ubezpieczeniowych, decyzja ZUS z dnia 21.03.2013r. k.49 akt ubezpieczeniowych.

Wnioskodawca prowadził działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczą o nr 52, prowadzonej przez Wójta Gminy K., pod firmą (...) z siedzibą w K. w okresie od 10 kwietnia 1989 r. do 28 lutego 2009 r. Przed datą 10 kwietnia 1989r. prowadził działalność gospodarczą w zakresie usług transportowych w oparciu o koncesję z dnia 01maja 1984r.

W dniu 28 lutego 2009 r. złożył zawiadomienie o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, wskazując na datę 28 lutego 2009r., co spowodowało wykreślenie podmiotu z ewidencji działalności gospodarczej z dniem 28 lutego 2009r.

W okresie od 01maja 1984 r. do 28 lutego 2009r. nie był zatrudniony na podstawie stosunku pracy tj. na podstawie umowy o pracę.

W dniu 17 kwietnia 1986 r. H. C. zawarł umowę o współpracy na wykonywanie usług transportowych z Przedsiębiorstwem Produkcji (...) „ R. w K.. Przedmiotem umowy były usługi transportowe przy czym usługobiorcą był (...) a usługodawcą H. C., który świadczył usługi w zakresie transportu, jeżdżąc samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 5 ton, które stanowiły jego własność. Taki zakres współpracy obejmował okres około 8 lat.

Wnioskodawca na podobnych zasadach świadczył usługi dla firmy (...) przez okres 3 lat, początkowo jeździł samochodem J. a następnie zakupionym przez siebie ciągnikiem siodłowym.

Dowód: decyzja Wójta Gminy K. z dnia 20.02.2009r. k. 19 akt emerytalnych, umowa z dnia 17.04.1986r. k 41-43 akt emerytalnych , zeznania wnioskodawcy w związku z słuchaniem informacyjnym k.14-. 15 akt.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach ubezpieczeniowych pozwanego organu emerytalnego, w tym na szczególności w oparciu o decyzję Wójta Gminy K. z dnia 20 lutego 2009r. ( k 19) oraz oświadczenia wnioskodawcy (k. 3 akt), których prawdziwości i rzetelności nie kwestionowała żadna ze stron postępowania. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania wnioskodawcy, które Sąd co do zasady ocenił jako wiarygodne, logiczne, spójne i zbieżne z innymi dowodami w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego H. C. nie jest zasadne, co skutkuje uznaniem, iż zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 nr 153 poz. 1227ze zm.), dalej: ustawa, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, gdy spełniają łącznie następujące warunki:

1) legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3 ) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa,

według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r.

Stosownie do dyspozycji art. 32 ustęp 1 ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ustawy. Dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku, a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa jest rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 z 1983 r. poz. 43 ze zm.), dalej: rozporządzenie,, które w § 4 wskazuje, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A (stanowiącym załącznik do rozporządzenia) nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Dodatkowo wskazać należy, iż – zgodnie z przepisem § 2 ustęp 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia – okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ustępie 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy ( § 2 ustęp 2 rozporządzenia).

W świetle zarzutów pozwanego podnoszonych w zaskarżonej decyzji, a także w świetle przepisów ustawy emerytalnej i przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przedmiotem sporu było ustalenie, czy wnioskodawca w spornym okresie czasu od 01.05.1984 r. do 02.06.1996 r. oraz od 01.09.1996 r. do 31.12.1998 r., był pracownikiem w rozumieniu przepisów kodeksu pracy a następnie przy pozytywnym ustaleniu w tym zakresie czy spełnił przesłankę legitymowania się stażem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 15 lat.

Definicja pojęcia pracownika znajduje się w art. 2 k.p. zgodnie, z którym pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Katalog wskazanych w tym przepisie sposobów nawiązania stosunku pracy ma charakter wyczerpującego wyliczenia. Stąd nie jest pracownikiem osoba wykonująca określone czynności na rzecz innej osoby na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy o dzieło, umowy zlecenia czy umowy agencyjnej). Jednakże w myśl przepisów k. p. czynnikiem decydującym o uznaniu osoby fizycznej za pracownika jest ustalenie czy dana osoba była stroną stosunku pracy. Dlatego w celu ustalenia czy w danej sytuacji wystąpiły przesłanki składające się na kodeksowe pojęcie "pracownik" należy łącznie traktować definicje ustawowe z art. 2 i art. 22 § 1 k.p. Zestawienie treści obu przepisów nakazuje przyjąć, że pracownikiem jest osoba, która w drodze jednej z czynności prawnych wyliczonych w art. 2 k.p. nawiązała stosunek pracy charakteryzujący się wskazanymi w art. 22 § 1 k.p. cechami. Zgodnie z art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Stwierdzenie wystąpienia wskazanych przesłanek powoduje, że zawarta między stronami umowa jest umową o pracę.

Z przepisu tego wynika, że umowa o pracę jest zgodnym oświadczeniem woli pracownika i pracodawcy, na mocy którego pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy oznaczonego rodzaju, w określonym miejscu i czasie na rzecz drugiej strony za wynagrodzeniem.

Do konstytutywnych cech stosunku pracy odróżniających go od innych stosunków prawnych należą: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem oraz odpłatny charakter zatrudnienia, przy czym cechy te muszą zostać spełnione jednocześnie aby można było mówić, że strony łączył stosunek pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2006r. I PK 113/06, Pr. Pracy 2007/1/35).

Brak którejkolwiek z ww. cech stosunku pracy powoduje, że czynności wykonywane przez stronę takiego stosunku nie stanowią świadczenia pracy o której mowa w art. 22 k.p.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało ponad wszelką wątpliwość, że wnioskodawca nie był pracownikiem w rozumieniu przepisów kodeksu pracy a prowadził działalność gospodarcza przy czym od 01.05.1984r. na podstawie uzyskanej koncesji na prowadzenie usług transportowych a od 10 kwietnia 1989 r. do 28 lutego 2009 r.

na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczą o nr 52, prowadzonej przez Wójta Gminy K., pod firmą (...) z siedzibą w K. a także iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zwierał umowy na świadczenie usług transportowych z Przedsiębiorstwem Produkcji (...) w K. i firmą (...), wykonując transport samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym (...) tony.

Podkreślenia wymaga ,iż powód był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych, jednakże z tytułu prowadzenia własnej działalności gospodarczej a nie z tytułu zatrudnienia na podstawie stosunku pracy, co także potwierdza, iż nie był pracownikiem a jedynie osobą prowadzącą działalność gospodarczą.

Wbrew twierdzeniom powoda, sama tylko okoliczność, iż powód świadczył usługi transportowe wykonując transport samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony nie skutkuje uznaniem, iż wykonywał pracę w ramach stosunku pracy, gdy z przeprowadzonego postepowania dowodowego jednoznacznie wynika, iż było to świadczenie usług w ramach umowy cywilnoprawnej.

Podkreślenia wymaga, iż o ustaleniu charakteru umowy o świadczenie pracy nie może bowiem przesądzać jednoznacznie jeden jej element, ale całokształt okoliczności faktycznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 r. III PK 38/09 Lex nr 560867). Wskazać należy, iż fakt wykonywania zleconych zadań nie jest cechą charakterystyczną wyłącznie dla stosunku pracy. Sąd wskazuje, iż również w umowach o świadczenie usług, zleceniodawca ma możliwość udzielania wskazówek, co do sposobu wykonania zlecenia i nie jest wymagane, by już przy zawarciu tego typu umowy strony ostatecznie określiły zakres zleconych obowiązków.

Ustalenie w oparciu o wyniki postępowania dowodowego, że łączący strony stosunek prawny nie miał charakteru zatrudnienia pracowniczego i że miał on cechy umowy o oświadczenie usług a następnie ustnej umowy o świadczenie usług (łącznie 8 lat) rodzi uznanie, iż wnioskodawca nie był pracownikiem w rozumieniu przepisów kodeksu pracy a także wyłącza konieczność prowadzenia postępowania dowodowego w zakresie ustalenia czy wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Biorąc powyższe wiążące ustalenia pod uwagę, wskazać należy, iż ubezpieczony nie spełnia podstawowego kryterium (§1 ustęp 1 i § 4 ust 1 rozporządzenia), wymaganego od osób ubiegających się o świadczenie emerytalne w niższym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych – mianowicie udokumentował i udowodnił, że w spornych okresach czasu był pracownikiem.

Mając powyższe na uwadze, Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia odwołania H. C. od zaskarżonej decyzji pozwanego organu rentowego z dnia 21 marca 2013r. i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami orzekł jak w sentencji wyroku, oddalając odwołanie ubezpieczonego.

SSO Monika Popielińska