Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy___________________ w Gliwicach Wydział IX

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

w składzie:

przy udziale ./.

po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 2015 r. w Rybniku

sprawy z odwołania R. S. ( R. S. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o odsetki

na skutek odwołania R. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 18 listopada 2013 r. Znak (...)

1.zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż stwierdza, że ubezpieczony nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek za okres od dnia 21 sierpnia 2010r. do dnia 18 listopada 2013r.od nienależnie pobranych świadczeń.

2.zasądza od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 60,00 złotych ( sześćdziesiąt złotych 00/100 ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia

Sygn. akt IXU 727/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18.11.2013r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. zobowiązał ubezpieczonego R. S. (S.) do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od dnia 01.08.2010r. do dnia 31.08.2012r. w kwocie 32.255,99zł i odsetek za okres za okres od dnia 21.08.2010r. do dnia 18.11.2013r., tj. do dnia wydania decyzji.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy stwierdził, że ubezpieczony pobrał nienależnie świadczenia za okres od dnia 01.08.2010r. do dnia 31.08.2012r. w łącznej kwocie 41.626,95zł z powodu osiągania przychodu.

Ubezpieczony w odwołaniu od decyzji wniósł o jej zmianę przez zwolnienie

od obowiązku zwrotu pobranych świadczeń jak w decyzji wraz z naliczonymi odsetkami wskazując, iż nie był pouczony o braku prawa do jego pobierania. Ubezpieczony podniósł,

iż był przekonany że może „dorabiać” na zasadach ogólnych do 70% przeciętnego wynagrodzenia. Ubezpieczony wskazał także, iż organ rentowy bezzasadnie naliczył odsetki za okres od dnia 21.08.2010r. do dnia 18.11.2013r. i powołując się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24.04.2012r. (sygn. III AUa 2112/11), stwierdził,

że wymagalność roszczenia o odsetki naliczane od nienależnie pobranego świadczenia następuje od momentu doręczenia decyzji zobowiązującej do zwrotu tego świadczenia,

zaś w przedmiotowej sprawie odpis zaskarżonej decyzji został doręczony ubezpieczonemu

w dniu 19.11.2013r.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 25.02.2014r. w sprawie o sygn. akt IXU 10/14 tut. Sąd:

- w pkt 1 zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 18.11.2013r. w ten sposób, iż zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od dnia 17.11.2010r.

do dnia 31.08.2012r. w kwocie 28.500,32 zł,

- w pkt 2 oddalił odwołanie w pozostałej części,

- w pkt 3 zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Sąd wskazał, iż ubezpieczony pobrał nienależnie świadczenie w okresie wskazanym przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji,

tj. w okresie od dnia 01.08.2010r. do dnia 31.08.2012r. w kwocie 32.255,99zł., gdy był prawidłowo pouczony o braku prawa do pobierania świadczeń w zbiegu w razie osiągania przychodu niezależnie od jego wysokości oraz o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia,

bo takie pouczenie zawierała informacja odebrana przez ubezpieczonego w dniu 17.12.2002r. oraz kolejne decyzje wydane przez organ rentowy. Jednakże z uwagi na uregulowanie

ust. 4 art. 138 ustawy z dnia 17.12.1998r.o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy

nie może żądać od ubezpieczonego zwrotu pobranego nienależnie świadczenia przed datą 17.11.2010r., gdy jest to niewątpliwie okres wykraczający ponad okres 3-letni,

gdy zaskarżona decyzja została wydana w dniu 18.11.2013r.

Nadto Sąd zaznaczył, iż organ rentowy bezzasadnie naliczył odsetki za okres od dnia 21.08.2010r. do dnia 18.11.2013r., gdy nie były one jeszcze wówczas wymagalne. Jak wynika bowiem z orzecznictwa sądowego, żądanie nienależnie pobranego świadczenia następuje przez doręczenie ubezpieczonemu decyzji organu rentowego wydanej w tym zakresie.

Z tą chwilą następuje też wymagalność (w prawnym znaczeniu według prawa cywilnego

- art. 359 § 2 k.c.) roszczenia o odsetki, gdy od tej chwili dłużnik pozostaje w opóźnieniu

ze spełnieniem świadczenia głównego (art. 481 § 1 k.c.). Z tą też chwilą rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek (art. 120 § 1 kc) - (wyrok Sądu Apelacyjnego

w K. z dnia 24.04.2012r., sygn. III AUa 2112/11, Biul. SAKa 2013/1/31).

W rozpoznaniu apelacji organu rentowego od powyższego wyroku ( w zakresie jego pkt 1 i 3 ) Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 30.04.2015r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1069/14:

- w pkt 1 zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1 i 3 w ten sposób, że oddalił odwołanie,

- w pkt 2 odrzucił apelację organu rentowego w zakresie żądania odsetek.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Apelacyjny przyjął w ślad za Sądem I instancji,

iż ubezpieczony został prawidłowo pouczony przez organ rentowy o braku prawa

do pobierania świadczeń w zbiegu, przy czym powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale 7 sędziów tego Sądu z dnia 16.05.2012r. w sprawie

o sygn. akt III UZP 1/12 stwierdził, iż brak jest możliwości ograniczenia obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w sposób przyjęty w zaskarżonym wyroku - stąd

na podstawie art.386§1 k.p.c. zaskarżony wyrok zmienił w pkt 1 i 3 przez oddalenie odwołania.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny podał, iż w pozostałej części apelacja organu rentowego zarzucająca naruszenie art.84 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez błędne uznanie, iż ubezpieczony nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek od nienależnie pobranego świadczenia za okres od dnia 21.08.2010r. do dnia 18.11.2013r. jest niedopuszczalna.

Zaskarżony wyrok nie wymienia bowiem odsetek w przedmiocie sporu,

a nadto nie zawiera jakiegokolwiek rozstrzygnięcia tej kwestii ( mimo, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera rozważania na ten temat ). W konsekwencji odwołanie ubezpieczonego w części kwestionującej obowiązek zapłaty odsetek za okres od dnia 21.08.2010r. do dnia 18.11.2013r. pozostaje nierozstrzygnięte.

Wobec braku rozstrzygnięcia w poprzedniej sprawie o sygn. akt IXU 10/14 odwołania ubezpieczonego od decyzji zaskarżonej z dnia 18.11.2013r. w zakresie dotyczącym odsetek, Sąd zarządził ponowne zarejestrowanie sprawy jako odwołania od decyzji organu rentowego z dnia 18.11.2013r. w zakresie dotyczącym odsetek i uczynił to przedmiotem rozpoznania

w niniejszym postępowaniu.

Rozpoznając sprawę Sąd ustalił, co następuje.

Ubezpieczony R. S. od dnia 07.05.1993r. jest uprawniony do emerytury górniczej, a decyzją z dnia 03.08.1999r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo

do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową na stałe, którą ubezpieczony pobiera w zbiegu, tj. 50% renty i 100% emerytury od dnia przyznania prawa

do renty.

Ubezpieczony otrzymał w dniu 17.12.2002r. informację organu rentowego, iż w dniu 01.01.2003r. wchodzi w życie ustawa z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym

z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, która wprowadza odmienne

od obowiązujących dotychczas, zasady pobierania świadczeń wypadkowych, tj. rent z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych, przyznawanych na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31.12.2002r. W punkcie II informacji organ rentowy wskazał,

iż ustawa jw. zachowuje możliwość pobierania tzw. półtorakrotnego świadczenia, tj. renty

z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową powiększonej o połowę emerytury albo emerytury powiększonej o połowę renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową, wyłącznie

dla świadczeniobiorców, którzy nie osiągają przychodu – bez względu na jego wysokość.

Natomiast w pkt VII tejże informacji organ rentowy wskazał, iż w sytuacji pobierania renty

z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową w zbiegu z emeryturą ubezpieczony zobowiązany jest do powiadomienia Oddziału ZUS wypłacającego świadczenie o osiąganiu przychodu, jego wysokości oraz dokonaniu wyboru świadczenia, które zamierza pobierać.

Po otrzymaniu informacji jw. ubezpieczony w dniu 20.12.2002r. złożył w organie rentowym oświadczenie o nieosiąganiu dochodów - ubezpieczony podał, że nie pracuje.

Pouczenia dotyczące prawa tylko do jednego, wybranego świadczenia w sytuacji zbiegu prawa do emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową, w przypadku osiągania przychodu z tytułu zatrudnienia, służby lub innej pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności (bez względu na jego wysokość) zawierały także inne decyzje organu rentowego wydane wobec ubezpieczonego – w tym decyzja z dnia 08.01.2003r. w pkt V, ust. 3.

Ubezpieczony w okresie od dnia 01.07.2010r. do dnia 31.07.2012r. zatrudniony

był na podstawie umowy zlecenia w (...) S.C. w Ż. uzyskując wynagrodzenie brutto za okres:

- od dnia 01.07.2010r. do dnia 31.12.2010r. – 1.500,00zł,

- od dnia 01.01.2011r. do dnia 31.12.2011r. – 3.600,00zł,

- od dnia 01.01.2012r. do dnia 31.07.2012r. – 2.400,00zł.

Wynagrodzenie wypłacane było za konkretny miesiąc do 10 dnia następnego miesiąca.

Za okres sporny od dnia 01.08.2010r. do dnia 31.08.2012r. ubezpieczony pobrał rentę w wysokości 32.255,99zł.

W takiej sytuacji organ rentowy w dniu 18.11.2013r. wydał decyzję zaskarżoną, która wyrokiem tut. Sądu z dnia 25.02.2014r. w sprawie o sygn. akt IXU 10/14 została zmieniona

w sposób i w zakresie jak w tym wyroku, gdy wyrok ten następnie w pkt 1 i 3 został zmieniony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30.04.2015r. w sprawie

o sygn. akt III AUa 1069/14 w ten sposób, iż odwołanie ubezpieczonego zostało oddalone

i gdy Sąd Apelacyjny odrzucił apelację organu rentowego w zakresie żądania odsetek,

co szczegółowo omówiono na wstępie.

Według oświadczenia ubezpieczonego złożonego w toku postępowania

o sygn. IXU 10/14 ubezpieczony decyzję zaskarżoną otrzymał w dniu 19.11.2013r.

Powyższe ustalił Sąd w oparciu o akta organu rentowego oraz akta tut. Sądu

w sprawie o sygn. akt IXU 10/14 jako okoliczności bezsporne, bo jednoznacznie wynikające

z tych dowodów i nie kwestionowane przez strony.

Mając powyższe na uwadze Sąd zważył, co następuje.

Bezspornym w rozpoznawanej sprawie pozostawało, iż ubezpieczony za okres od dnia 01.08.2010r. do dnia 31.08.2012r. pobrał nienależne świadczenie z organu rentowego i jest zobowiązany do jego zwrotu na zasadzie art.138 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tj. Dz.U. z 2013r., poz.1440 ), gdy zostało

to prawomocnie przesądzone ostatecznie w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30.04.2015r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1069/14, który oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji zaskarżonej w tym zakresie.

Kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy organ rentowy słusznie zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu, oprócz świadczenia głównego za okres jw., także odsetek za okres od dnia 21.08.2010r. do dnia 18.11.2013r., gdy rozpoznając odwołanie ubezpieczonego od decyzji zaskarżonej z dnia 18.11.2013r. tut. Sądu w wyroku z dnia 25.02.2014r. w sprawie o sygn. akt IXU 10/14 nie zawarł rozstrzygnięcia w tym zakresie

( mimo, iż uzasadnienie tego wyroku zawierało rozważania na ten temat ) i gdy Sąd Apelacyjny w Katowicach w pkt 2 wyroku z dnia 30.04.2015r. w sprawie o sygn. akt

III AUa 1069/14 odrzucił apelację organu rentowego w zakresie żądania odsetek,

w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia zaznaczając, że odwołanie ubezpieczonego w części kwestionującej obowiązek zapłaty odsetek za okres od dnia 21.08.2010r. do dnia 18.11.2013r. pozostaje nierozstrzygnięte.

W ocenie Sądu słuszne jest stanowisko ubezpieczonego, iż organ rentowy bezzasadnie naliczył odsetki za okres od dnia 21.08.2010r. do dnia 18.11.2013r., gdy niewątpliwie odsetki określone w decyzji nie były jeszcze wymagalne. Sąd podzielił w tej kwestii stanowisko judykatury, iż żądanie nienależnie pobranego świadczenia następuje przez doręczenie ubezpieczonemu decyzji organu rentowego wydanej w tym zakresie. Z tą chwilą następuje

też wymagalność (w prawnym znaczeniu według prawa cywilnego - art. 359 § 2 k.c.) roszczenia o odsetki, gdy od tej chwili dłużnik pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia głównego (art. 481 § 1 k.c.). Z tą też chwilą rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek (art. 120 § 1 k.c.) - (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach

z dnia 24.04.2012r., sygn. III AUa 2112/11, Biul. SAKa 2013/1/31).

Należy zauważyć, iż decyzja zaskarżona została wydana w dniu 18.11.2013r., organ rentowy naliczył odsetki do daty wydania tej decyzji, a więc jeszcze przed jej doręczeniem,

gdy według oświadczenia ubezpieczonego złożonego w poprzedniej sprawie o sygn. akt IXU 10/14, ubezpieczony decyzję zaskarżoną otrzymał w dniu 19.11.2013r.

W konsekwencji powyższego, uwzględniając odwołanie ubezpieczonego

w zakresie żądanie zapłaty odsetek, kierując się art.84 ust.1 ustawy z dnia 13.10.1998r.

o systemie ubezpieczeń społecznych ( tj. Dz. U. z 2013r., poz.1442 ) w związku z art.138 ustawy o emeryturach i rentach… Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. w pkt 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż stwierdził, że ubezpieczony nie jest zobowiązany

do zapłaty odsetek za okres od dnia 21.08.2010r. do dnia 18.11.2013r. od nienależnie pobranych świadczeń.

W pkt 2 wyroku Sąd z mocy art.98 §1k.p.c. i §3 k.p.c. w zw. z §11 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych … (j.t.Dz.U. z 2013r., poz. 490 ze zm.) zasądził od organu rentowego kwotę 60,00 zł na rzecz ubezpieczonego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia