Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka - (...) sp. z o.o. w W. domagała się zasądzenia od pozwanej - (...) Spółka Akcyjna w Ł. kwoty 722,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że na skutek kolizji drogowej, której sprawca posiadał z pozwanym umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, pojazd marki M. (...) nr rej. (...) uległ uszkodzeniu, w wyniku czego poszkodowany zmuszony był do dokonania naprawy pojazdu w serwisie naprawczym. Powódka podała, że w okresie od 23.06.2014r. do 26.06.2014r. poszkodowany użytkował pojazd zastępczy na podstawie zawartej z powódką w dniu 23.06.2014r. umowy najmu. Ponadto powódka podała, że również w dniu 23.06.2014r. poszkodowany zawarł z powódką umowę cesji prawa do zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, w wyniku której powódka weszła w prawa poszkodowanego i była uprawniona do dochodzenia roszczeń z tytułu najmu pojazdu zastępczego bezpośrednio od poszkodowanego. Powódka wskazała, że koszty najmu pojazdu zastępczego wyniosły 1.896 zł netto, a kwota ta wynika z zaakceptowanego przez poszkodowanego cennika obowiązującego u powódki. Powódka wskazała, że niniejszym pozwem ogranicza żądanie zapłaty do kwoty 1.422,00 zł za 3 dni najmu pomniejszone o dokonaną przez pozwaną zapłatę części zaległości w wysokości 700 zł. Powódka podnosiła, iż poszkodowany zapłacił powódce za najem pojazdu zastępczego dokonując cesji wierzytelności, a taka możliwość została określona wprost w umowie najmu. Cesja jako forma zapłaty nie była nigdy kwestionowana zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie. Powódka podała także, iż stawka czynszu najmu zaakceptowana przez najemcę była stawką rynkową, a w gospodarce rynkowej pozwany nie może ingerować w wysokość czynszu najmu.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 19 listopada 2014 r. w sprawie o sygn. akt VIII GNc 6430/14 Sąd Rejonowy Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana wskazała, że postępowanie likwidacyjne zostało przeprowadzone prawidłowo i pozwana wypłaciła odszkodowanie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego za czas naprawy za 2 dni, zaś roszczenie w wyższym wymiarze nie zostało uwzględnione z uwagi na nie wykazanie konieczności i celowości najmu pojazdu zastępczego oraz niewykazanie poniesienia szkody z tytułu uszkodzenia pojazdu. Ponadto pozwana podniosła, że nie został wykazany fakt zapłaty za najem, a dowód poniesienia kosztów najmu powinien być załączony do pozwu. Pozwana podkreśliła, że odszkodowanie za najem obejmuje jedynie wydatki rzeczywiście poniesione. Nadto pozwana podniosła, że zlecenie naprawy nastąpiło po upływie 10 miesięcy od dnia zdarzenia a zatem poszkodowany miał możliwość wcześniejszego uzgodnienia zakresu naprawy albo zabezpieczenia pojazdu zastępczego po niższych cenach.

Wyrokiem z dnia 31 marca 2015 r., sygn. akt VIII GC 2434/14 Sąd Rejonowy oddalił powództwo oraz obciążył powoda kosztami procesu. Sad Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie. W dniu 12 sierpnia 2013 r. miała miejsce kolizja, w której uczestniczył należący do poszkodowanej (...) sp. z o.o. w M. samochód marki M. (...) o nr rej. (...). Sprawca zdarzenia był ubezpieczony u pozwanego od odpowiedzialności cywilnej. Poszkodowana w dniu 28 sierpnia 2013 r. zgłosiła pozwanemu powstanie szkody w wyniku czego zostało przeprowadzone postępowanie likwidacyjne. W dniu 23 czerwca 2014 r. poszkodowana (...) sp. z o.o. przekazała uszkodzony pojazd do naprawy i w tym samym dniu zawarła z powódką umowę najmu (...) nr (...), na podstawie której powódka wynajęła poszkodowanej samochód zastępczy M. (...). W § IV.2 umowy strony ustaliły, że zapłata czynszu najmu pojazdu zastępczego może nastąpić poprzez przeniesienie przez poszkodowaną na powódkę wierzytelności wobec pozwanej z tytułu roszczenia o zapłatę odszkodowania za najem pojazdu zastępczego. Wraz z umową najmu poszkodowana spółka zawarła z powódką umowę cesji wierzytelności, na podstawie której zbyła na rzecz powódki wierzytelność obejmującą roszczenie poszkodowanej wobec pozwanej z tytułu odszkodowania za najem pojazdu zastępczego. Pojazd poszkodowanej został naprawiony w dniu 25 czerwca 2014r. w godzinach popołudniowych, odbiór auta nastąpił w dniu 26 czerwca 2014 r. W dniu 30 czerwca 2014 r. powódka wystawiła fakturę na łączną kwotę 1.896,00 zł netto z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego marki M. (...) o nr rej. (...) w okresie od dnia 23 czerwca 2014 r. do 26 czerwca 2014 r. określając cenę jednostkową na kwotę 474 zł za jeden dzień najmu. Powódka jako formę płatności wpisała przelew z terminem płatności na dzień 14 lipca 2014 r. W dniu 8 lipca 2014 r. powódka zgłosiła roszczenie i wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 1.896,00 zł tytułem odszkodowania za najem pojazdu zastępczego przez poszkodowaną spółkę oraz w dniu 1 września 2014 r. ponownie wezwała pozwaną do zapłaty. Pozwana ustaliła wysokość odszkodowania w wysokości 700,00 zł tytułem najmu pojazdu uznając najem na 2 dni zgodnie z technologicznym czasem naprawy, przyjmując dobową stawkę za najem do kwoty 350,00 zł netto zgodnie ze średnimi stawkami pojazdu podobnej klasy. Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych znajdujących się w aktach sprawy, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości i nie były kwestionowane przez strony.

Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z art. 509 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Przedmiotem przelewu jest wierzytelność, tj. prawo podmiotowe wierzyciela do żądania od dłużnika świadczenia. Ponieważ warunkiem skutecznej cesji wierzytelności jest istnienie tego prawa – przelew wierzytelności przyszłej pełny skutek wywiera dopiero z chwilą powstania wierzytelności. W dacie przelewu cedent przenosi na cesjonariusza jedynie ekspektatywę przyszłego prawa. Pełny skutek umowy cesji wierzytelności przyszłej należy łączyć z powstaniem wierzytelności określonej w umowie cesji (por. wyżej wskazany wyrok SN z dnia 30 stycznia 2003 r., V CKN 345/2001; wyrok SN z dnia 16 października 2002 r., IV CKN 1471/00, LEX nr 208425, Glosa 2007, nr 1, s. 10; wyrok SN z dnia 26 września 2002 r., III CKN 346/01, LEX nr 345523). Przedmiotem umowy o przelew wierzytelności przyszłej nie jest więc wierzytelność, lecz jej ekspektatywa (wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2005 r., IV CK 157/05, LEX nr 346081). Sąd Rejonowy podkreślił, że roszczenie o zwrot kosztów wynajmu pojazdu zastępczego ma inny charakter niż roszczenie o zwrot kosztów naprawy pojazdu. W tym drugim przypadku poszkodowany ponosi szkodę już w momencie zaistnienia zdarzenia i powstania uszkodzeń, w tym bowiem momencie powstaje uszczerbek w jego majątku. W przypadku zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego sprawa ma się o tyle inaczej, że szkoda powstaje nie w momencie zaistnienia szkody, lecz dopiero wówczas, gdy poszkodowany koszty te już poniesie. Szkodę w tym wypadku można wiązać jedynie z wydatkami poniesionymi przez poszkodowanego na wynajem, a nie z samym faktem, iż jest on pozbawiony możliwości korzystania z rzeczy. Wynagrodzenie za przejściową utratę możliwości korzystania z rzeczy oznaczałoby w istocie nieprzewidywane prawem zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w postaci odczucia przykrości i dyskomfortu. Ta dolegliwość nie stanowi szkody majątkowej albowiem nie prowadzi do zmniejszenia majątku właściciela uszkodzonego pojazdu. W konsekwencji, z chwilą dokonania cesji wierzytelności przyszłej nie następuje więc przejście wierzytelności na cesjonariusza, wierzytelność ta bowiem jeszcze nie istnieje w chwili zbycia. Wynikająca z takiej umowy oznaczona wierzytelność zostaje przeniesiona na cesjonariusza dopiero z chwilą jej powstania, zatem skutek rozporządzający nie następuje w chwili zawarcia umowy cesji (wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2005 r., IV CK 157/05, LEX nr 346081; wyż. wskazana uchwała SN z dnia 19 września 1997 r., III CZP 45/97; wyrok SN z dnia 26 września 2002 r., III CKN 346/01, niepubl.). Sąd Rejonowy podkreślił, że powódka nie wykazała, aby poszkodowana zapłaciła powódce czynsz najmu pojazdu zastępczego, a więc, że w jej majątku powstał określony uszczerbek z tytułu poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego w czasie naprawy pojazdu uszkodzonego na skutek zdarzenia drogowego z dnia 12 sierpnia 2013r., co stanowiłoby normalny skutek szkody. Nadto, wynajmujący wystawił fakturę nr (...) na kwotę 1 896,00 zł netto z tytułu czynszu najmu pojazdu zastępczego w dniu 30 czerwca 2014 r., a więc już po zawarciu umowy przelewu wierzytelności z poszkodowaną, która została zawarta w dniu 23 czerwca 2014 r. W istocie więc wynajmująca nie obciążyła, zdaniem Sądu Rejonowego, poszkodowanej spółki czynszem najmu pojazdu zastępczego, a poszkodowana nigdy nie poniosła kosztów najmu pojazdu zastępczego. W konsekwencji, po stronie poszkodowanej nie powstała wierzytelność, którą mogłaby zbyć na rzecz powódki. W ocenie Sądu I instancji, bez znaczenia był fakt, iż wcześniej pozwana wypłaciła powódce część odszkodowania za najem pojazdu zastępczego. Fakt spełnienia tego świadczenia przez pozwaną nie konwalidował braku legitymacji czynnej po stronie powódki i powinien zostać oceniony jako spełnienie świadczenia osobie nieuprawnionej. W ocenie Sądu Rejonowego, zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. III CZP 5/11 (OSNC 2012/3/28, LEX nr 1011468, Biul.SN 2011/11/5, G.Prawna 2011/223/11) odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej. Jednakże Sąd Najwyższy wykluczył, by szkodę majątkową stanowiła sama utrata możliwości korzystania z pojazdu. Fakt braku możliwości korzystania z pojazdu mechanicznego może być źródłem szkody o charakterze majątkowym wówczas, gdy spowoduje po stronie poszkodowanego poniesienie kosztów najmu pojazdu zastępczego. Są to bowiem wydatki poniesione w następstwie zdarzenia szkodzącego, które by nie powstały bez tego zdarzenia, prowadzące do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (por. uchwałę SN z dnia 22 listopada 2013 r. III CZP 76/13 lex nr 1392609). Warunkiem sine qua non wskazanej odpowiedzialności jest rzeczywiste poniesienie wydatków na taki najem. Sąd I instancji podkreślił, że powstanie wierzytelności z tytułu roszczenia o odszkodowanie za koszt najmu pojazdu zastępczego wiązałoby się ze szkodą w majtku poszkodowanej. Bezspornie poszkodowana spółka nie zapłaciła wynajmującej czynszu za najem pojazdu zastępczego, więc w jej majątku nie powstał uszczerbek z tytułu poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego, co stanowiłoby normalny skutek szkody (por. wyrok i uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 8 września 2004 r., sygn. IV CK 672/03). W konsekwencji, w ocenie Sądu I instancji, po stronie poszkodowanej nie powstała wierzytelność, którą poszkodowana mogłaby zbyć na rzecz powódki. Wobec tego nie można mówić również o skutecznym nabyciu przez powódkę wierzytelności od poszkodowanej na podstawie umowy cesji wierzytelności. Reasumując, zdaniem Sądu Rejonowego, powódka nie posiadała legitymacji procesowej do wystąpienia przeciwko pozwanej z przedmiotowym roszczeniem w zakresie odszkodowania za wynajem pojazdu zastępczego. Gdyby jednak nawet przyjąć, iż powódka skutecznie wstąpiła w prawa i obowiązki poszkodowanej, to powództwo, w ocenie Sądu Rejonowego, i tak nie zasługiwało na uwzględnienie. Powódka nie wykazała bowiem, zdaniem Sądu I instancji, celowości najmu przez poszkodowaną samochodu osobowego o wysokim standardzie jakim jest M. (...). Powódka powinna wykazać, iż w okresie naprawy spółka nie posiadała innego pojazdu, który poszkodowana mogła wykorzystać, a więc, że najem pojazdu zastępczego był konieczny i niezbędny. W tym stanie rzeczy wobec braku wykazania rzeczywistego poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego, a tym samym wobec braku powstania szkody z art.361 § 2 k.c. powództwo na podstawie art. 805 §1 i 2 k.c. a contrario oddalono. O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 99 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radcy prawnego oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej przez radcę prawnego ustanowionego urzędu zasądzając od powódki na rzecz pozwanej kwotę 197 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powódka w apelacji zaskarżyła w/w wyrok w całości, zarzucając:

- naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj.:

1/ art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodów, tj. przez przyjęcie, iż w związku z najmem pojazdu zastępczego nie powstała szkoda w majątku poszkodowanego, z uwagi na to, iż poszkodowany nie zapłacił czynszu najmu, a co za tym idzie nie powstała wierzytelność, którą poszkodowany mógłby zbyć na rzecz powoda i ostatecznie powód nie posiada legitymacji procesowej do wystąpienia przeciwko pozwanemu z przedmiotowym roszczeniem, podczas gdy w oparciu o zebrane w sprawie dowody z dokumentów prywatnych, w tym m.in. z umowy najmu zawartej pomiędzy poszkodowanym a powodem jasno wynika, że doszło do zobowiązania się najemcy do pokrycia kosztów najmu i powstania zobowiązania po stronie sprawcy szkody, a co za tym idzie już w tym momencie powstała wierzytelność dotycząca pokrycia przedmiotowych kosztów. Szkodą majątkową w niniejszej sprawie jest już samo zobowiązanie powstałe z tytułu umowy najmu pojazdu zastępczego a nie jak wyjaśnia Sąd, ma ona miejsce dopiero po zapłacie przedmiotowego czynszu;

2/ art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie ustaleń sprzecznych z przedstawioną przez powoda umową cesji, której moc dowodowa nie została zakwestionowana przez pozwanego jak i przez sam Sąd;

3/ art. 231 k.p.c. poprzez błędne uznanie, że z ustalonego faktu najmu pojazdu zastępczego i cesji wierzytelności na rzecz powoda, należy wywieźć iż poszkodowany nie zapłacił wynajmującemu czynszu najmu, co stanowiłoby normalny skutek szkody, a co za tym idzie przedmiotowa wierzytelność nie powstała i nie mogła być scedowana na powoda, podczas gdy w przedmiotowej sprawie cesja wierzytelności jest formą zapłaty za najem. Przelew wierzytelności jest dozwoloną formą zapłaty, albowiem poszkodowany przenosi własną wierzytelność na osobę trzecią, zaspokajając tym samym wierzytelność, którą osoba trzecia posiada względem niego z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

4/ art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznanie, iż powód nie udowodnił celowości najmu przez poszkodowaną a także tego, że najem pojazdu zastępczego w niniejszej sprawie był konieczny i niezbędny, podczas gdy z przedstawionego przez powoda materiału dowodowego, który został załączony do pozwu w postaci Control card czy Oświadczenia dla ubezpieczyciela jasno wynika, iż poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego, natomiast już sam fakt wynajęcia pojazdu zastępczego świadczy o potrzebie i konieczności najmu;

- naruszenie prawa materialnego tj.:

1/ art. 509 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, iż przepis ten ma zastosowanie tylko co do wierzytelności już spełnionych, podczas gdy nie zawęża on swym brzmieniem możliwości do przeniesienia tylko takich wierzytelności, które powstały przez faktyczne jej spełnienie, ale obejmuje także wierzytelności, które nie zostały jeszcze zaspokojone ale jako zobowiązanie stały się wymagalne. Szkodą majątkową jest zobowiązanie powstałe z tytułu umowy najmu pojazdu zastępczego tj. spełniony lub wymagalny czynsz;

2/ art. 361 § 1 k.c. poprzez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, że strata majątkowa powstaje dopiero z chwilą zapłaty wynajmującemu czynszu za najem pojazdu zastępczego, podczas gdy pojęcie straty w rozumieniu powołanego przepisu obejmuje także wymagalne zobowiązanie poszkodowanego wobec osoby trzeciej. Są to wydatki poniesione w następstwie zdarzenia szkodowego, które by nie powstały bez tego zdarzenia, prowadzące do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty. Ponadto, dozwoloną formą zapłaty jest również przelew wierzytelności, albowiem poszkodowany przenosi własną wierzytelność na osobę trzecią zaspokajając tym samym wierzytelność, którą osoba trzecia posiada względem niego z tytułu najmu pojazdu zastępczego;

3/ art. 361 § 1 i 2 k.c. i art. 6 k.c. poprzez brak zasądzenia na rzecz powoda odszkodowania za najem samochodu zastępczego, pomimo że powód udowodnił, iż po stronie osoby poszkodowanej zachodziła konieczność najmu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Jakkolwiek apelacja pozwanego nie zawierała tego rodzaju zarzutów, które mogłyby doprowadzić do wzruszenia kwestionowanego rozstrzygnięcia, to jednak Sąd Okręgowy nie podziela poglądu zaprezentowanego przez Sąd Rejonowy, zgodnie z którym powódka nie posiadała legitymacji procesowej do wystąpienia przeciwko pozwanemu z przedmiotowym roszczeniem w zakresie odszkodowania za najem pojazdu zastępczego.

Na wstępie Sąd Okręgowy w niniejszym składzie stwierdza, że faktyczne poniesienie kosztów najmu pojazdu zastępczego nie jest warunkiem skutecznego domagania się zwrotu tych kosztów. To stanowisko jest wynikiem analizy uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28). Wprawdzie Sąd Najwyższy wskazał, że „strata majątkowa powstaje dopiero z chwilą poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego“, ale nie można z tego wyprowadzić wniosku, że poszkodowany może domagać się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego tylko, jeżeli faktycznie poniósł te koszty poprzez zapłatę stosownej kwoty. Zauważyć bowiem należy, że przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego było to, czy osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w ogóle przysługuje refundacja kosztów najmu pojazdu zastępczego. Sąd Najwyższy wskazał, że co do roszczeń o naprawienie szkody powstałej bezpośrednio w pojeździe w orzecznictwie ukształtował się pogląd, iż naprawa uszkodzonego pojazdu nie jest warunkiem wypłaty odszkodowania, bo istotne znaczenie ma fakt powstania szkody, a nie jej naprawienie. Analizując zaś, czy osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej może domagać się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego Sąd Najwyższy zaznaczył, że poszkodowanemu nie przysługuje roszczenie z tytułu samej utraty możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu, a poszkodowany będzie miał roszczenie jeżeli w związku z uzyskaniem pojazdu zastępczego w jego majątku powstanie uszczerbek. Poszkodowany musi wykazać, że faktycznie skorzystał z pojazdu zastępczego. Tak więc dochodzenie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego nie jest uzależnione od faktycznego opłacenia kosztów najmu pojazdu zastępczego, ale od wykazania uszczerbku w majątku w związku z korzystaniem z pojazdu zastępczego. Uszczerbek w majątku w związku z korzystaniem z pojazdu zastępczego powstaje zaś nie tylko w sytuacji opłacenia faktury za najem tego pojazdu, ale także wówczas kiedy jedynie została wystawiona ta faktura, bowiem w tej sytuacji w majątku powstają pasywa. Poszkodowany przedkładając fakturę za najem pojazdu zastępczego udowadnia, że w jego majątku powstał uszczerbek w związku z korzystaniem z pojazdu zastępczego.

Tak więc Sąd Okręgowy w niniejszym składzie odstępuje od poglądu wyrażonego w przeszłości i uznaje, że zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego należy się w sytuacji wykazania, że poszkodowany wynajął pojazd zastępczy i jest zobowiązany do poniesienia kosztów z tym związanych, a nie jedynie w sytuacji wykazania faktycznego poniesienia przez poszkodowanego kosztów najmu pojazdu zastępczego. W sytuacji cesji wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego skuteczne dochodzenie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego przez powoda będącego cesjonariuszem, który wynajął poszkodowanemu pojazd zastępczy, uzależnione jest zatem od wykazania, że poszkodowany wynajął pojazd zastępczy i jest zobowiązany do poniesienia kosztów z tym związanych. Dowodem wynajęcia przez poszkodowanego pojazdu zastępczego i powstania z tego tytułu pasywów w jego majątku jest faktura za najem pojazdu zastępczego.

Na gruncie sprawy niniejszej mamy do czynienia z dwoma rodzajami szkody. Pierwsza z nich to szkoda o charakterze niepieniężnym, wyrażająca się w braku możliwości korzystania z pojazdu uszkodzonego. Druga to szkoda o charakterze pieniężnym, polegająca na poniesieniu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Szkoda pieniężna powstała w majątku poszkodowanego w dniu ustania stosunku najmu i powstania roszczenia powódki (jako wynajmującego) o zwrot kosztów najmu. Z chwilą powstania szkody o charakterze pieniężnym powstała jednocześnie wierzytelność o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego, którą to wierzytelnością poszkodowany mógł swobodnie dysponować.

Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, poniesienie przez poszkodowanego kosztu najmu pojazdu zastępczego nastąpiło poprzez przeniesienie na rzecz powódki wierzytelności przysługującej poszkodowanemu względem pozwanej z tytułu odszkodowania, w zakresie kosztów pojazdu zastępczego. Już bowiem samo powstanie wymagalnej wierzytelności o zapłatę czynszu najmu przysługującego wynajmującemu wobec poszkodowanego powoduje u tego ostatniego powstanie nowych lub zwiększenie się istniejących pasywów. Zwiększenie pasywów lub powstanie nowych jest niczym innym jak poniesieniem straty przez poszkodowanego w rozumieniu art. 361 § 2 kc. Podobne stanowisko zajął SN w uchwale z dnia 10.07.2008 r. w sprawie III CZP 62/08 wskazując, że pojęcie strat jakie poszkodowany poniósł w rozumieniu powołanego artykułu obejmuje także niezaspokojone przez poszkodowanego, wymagalne zobowiązanie na rzecz osoby trzeciej.

Sąd Okręgowy podziela powyższe stanowisko Sądu Najwyższego, uznając, że koszty najmu pojazdu zastępczego, choć nie pokryte bezpośrednio przez poszkodowanego mogą wchodzić w skład szkody. Poszkodowany przenosząc bowiem wymagalną wierzytelność z tytułu czynszu najmu na rzecz powódki dokonał w ten sposób zapłaty. Podkreślić w tym miejscu trzeba, że przenoszona wierzytelność już istniała i była skonkretyzowana, w szczególności co do podstawy faktycznej i prawnej. W sprawie niniejszej przedmiot przelewu został określony w umowie cesji zawartej pomiędzy powódką a poszkodowanym i dodatkowo w oświadczeniu poszkodowanego (k-37). Przedmiotem cesji było prawo do zwrotu kosztów z tytułu najmu w firmie powódki pojazdu zastępczego, przysługujące poszkodowanemu (cedentowi) w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 12.08.2013 r. spowodowaną przez kierującego pojazdem o nr rej (...), za którą odpowiedzialność z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ponosi pozwany. Wysokość czynszu najmu, jakkolwiek nieznana w momencie zawierania umowy, została sprecyzowana w fakturze VAT i wynika z zaakceptowanego przez poszkodowanego cennika obowiązującego u powoda.

Reasumując, Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska Sądu Rejonowego co do tego, że powódka nie posiadała legitymacji procesowej do wystąpienia z przedmiotowym powództwem, gdyż nie wstąpiła skutecznie w prawa i obowiązki poszkodowanego. Sąd Okręgowy podzielił zaś pogląd skarżącego co do tego, że w sytuacji cesji wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego skuteczne dochodzenie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego przez powoda będącego cesjonariuszem, który wynajął poszkodowanemu pojazd zastępczy uzależnione jest od wykazania, że poszkodowany wynajął pojazd zastępczy oraz, że jest zobowiązany do poniesienia kosztów z tym związanych, a nie że koszty te faktycznie poniósł.

Prawidłowo jednakże zważył Sąd Rejonowy, że powódka nie wykazała celowości najmu przez poszkodowanego pojazdu osobowego o wysokim standardzie jakim jest M. (...). Tymczasem w każdym przypadku chodzi o koszty celowe i ekonomicznie uzasadnione. Wydatki ekonomicznie uzasadnione to wydatki na najem pojazdu zasadniczo o podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego lub zniszczonego, poniesione w oparciu o stawki czynszu najmu, które obowiązują na danym rynku lokalnym (ceny rynkowe za tego typu usługi) i w czasie naprawy pojazdu mechanicznego lub do czasu nabycia nowego pojazdu. Tymczasem powódka w trakcie procesu nie złożyła wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia średniego dobowego kosztu wynajmu pojazdu zastępczego w rejonie, w którym mieści się siedziba poszkodowanego w spornym okresie 23-26 czerwca 2014 r. Pozwany zarzucał zaś konsekwentnie, że wskazany w fakturze VAT koszt, jest zawyżony. Ponadto, powódka nie wykazała w żaden sposób, że celowym z punktu widzenia działalności poszkodowanego było wynajęcie - na stosunkowo krótki okres naprawy - pojazdu tak wysokiej klasy jak (...). Ciężar dowodzenia powyższych okoliczności obciążał niewątpliwie powódkę. Tymczasem powódka, jak prawidłowo uznał Sąd Rejonowy, ciężarowi temu nie podołała (art. 6 kc, 232 kpc). Z tej zatem przyczyny, zaskarżone rozstrzygnięcie, jako odpowiadające co do zasady prawu, musiało się ostać.

Mając powyższe uwagi na względzie, Sąd Okręgowy ,w pkt I wyroku oddalił apelację powódki, jako bezzasadną, natomiast w pkt II wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490).

Wiesław Łukaszewski Marek Tauer Artur Fornal