Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2015r. w Gliwicach

sprawy z powództwa M. M. (1) (M.)

przeciwko M. G. (G.)

o przywrócenie do pracy

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 27 listopada 2014 r. sygn. akt IV P 322/14

1)  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 w całości w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.680 zł (jeden tysiąc sześćset osiemdziesiąt złotych) tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę,

2)  oddala apelację w pozostałej części,

3)  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 150 zł (sto pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu,

4)  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 84 zł (osiemdziesiąt cztery złote) tytułem opłaty sądowej od uiszczenia której powód był zwolniony.

(-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek (-) SSO Jolanta Łanowy (spr.) (-) SSO Grażyna Łazowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt: VIII Pa 74/15

UZASADNIENIE

Powód M. M. (1) w powie skierowanym przeciwko M. G. dom gal się przywrócenia do pracy na dotychczasowych warunkach pracy i płacy oraz wypłaty ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, iż nie może się pogodzić z przyczyna rozwiązania z nim umowy o pracę. Twierdził m. In. , iż pracodawca złamał w stosunku do niego przepisy prawa pracy, zlecając mu obowiązki pracownicze tylko po to, by następnie zwolnic go z pracy. Ponadto powód wskazał też, że znajduje się w wieku przedemerytalnym i korzysta w związku z tym ze stosownej ochrony przewidzianej w prawie pracy.

Pozwany M. G. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany wskazał, że rozwiązanie z powodem umowy o pracę w trybie natychmiastowym było uzasadnione.. Bezpośrednią przyczyną rozwiązania umowy o pracę z powodem była odmowa wykonania przez niego polecenia służbowego polegającego na zamieceniu obejścia warsztatu oraz samowolne opuszczenie przez niego miejsca pracy.

Wyrokiem z dnia 27 listopada 2014r. sygn. IV P 322/14 – Sąd Rejonowy w tarnowskich Górach umorzył postępowanie wobec żądania wypłaty ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i oddalił powództwo w pozostałym zakresie, odstępując od obciążenia powoda kosztami procesu.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym :

Powód M. M. (1) zatrudniony był u pozwanego M. G. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą MD Serwis (...) kolejno na podstawie umowy o pracę na okres próbny, na czas określony, a następnie na czas nieokreślony z dnia 1.08.2013r., na stanowisku stróża, w pełnym wymiarze czasu pracy, ostatnio z wynagrodzeniem zasadniczym 1 680 zł brutto miesięcznie.

Średnie wynagrodzenie powoda z ostatnich trzech miesięcy wynosiło 1 653,33 zł miesięcznie.

W stosunku do powoda orzeczono stopień niepełnosprawności w zakresie umiarkowanym – orzeczeniem z dnia od 16.08.2011r. O fakcie tym powód poinformował pozwanego w styczniu 2014r. przedkładając zaświadczenie lekarskie.

W dniu 11 marca 2014r. powód stawił się do pracy, po zakończonym okresie zwolnienia chorobowego. W tym dniu miał rozpocząć pracę od godziny 13:00 . Przed przystąpieniem do wykonywania swoich obowiązków , udał się do pomieszczenia poprzez pozwanego po wytyczne, jaką pracę ma wykonywać. Pozwany zlecił mu pozamiatanie obejścia wokół warsztatu (kwadrat 7m ² X 5m ²), powód nie wyraził zgody, jednocześnie informując pozwanego, iż złoży doniesienie do Inspekcji Pracy. Następnie , nie pytając kogokolwiek o zgodę powód oddalił się z miejsca pracy mówiąc, że idzie do lekarza.

Jak ustalono, wcześniej , przed zwolnieniem lekarskim, powód wykonywał u pozwanego poza stróżowaniem także drobne prace, takie jak odśnieżanie podwórka, zamiatanie, wycieranie pomieszczeń etc.

W dniu następnym , tj. 12 marca 2014r.powód udał się do przychodni lekarskiej, gdzie uzyskał zwolnienie lekarskie od dnia 11 marca 2014 roku.

Oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu z powodem umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym dotarło do powoda listem poleconym, w dniu 17.03.2014r. Pozwany jako przyczynę rozwiązania umowy wskazał samowolne opuszczenie bez podania przyczyny w dniu 11.03.2014r. miejsca pracy, odmówienie wykonania polecenia służbowego polegającego na uprzątnięciu obejścia terenu zakładu oraz odmowę podpisania regulaminu pracy.

Sąd Rejonowy ustalił ponadto, że powodowi kilkukrotnie przedkładano do podpisu zakres czynności, jednak ten zawsze odmawiał jego podpisania. Strony do daty incydentu z dnia 11 marca 2014r. utrzymywały przyjacielskie relacje

Pozwanego aktualnie zlikwidował już stanowisko jakie dotychczas zajmował powód, gdyż pozwany najpierw zatrudnił firmę ochroniarską, a następnie w ogóle zrezygnował z ochrony.

W tak ustalonym stanie faktycznym w ocenie Sądu I instancji powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy wskazał, iż wobec cofnięcia powództwa co do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy , na mocy art. 355 kpc postępowanie umorzono w tym zakresie.

Natomiast w pozostałym zakresie powództwo oddalono na podstawie art. 8 Kp . Sad Rejonowy wskazał, iż przepis ten, tak samo jak art. 5 k.c., określa granice wykonywania praw podmiotowych przez pracownika i pracodawcę. Działanie lub zaniechanie stron stosunku pracy, mimo że są zgodne z przysługującymi im uprawnieniami, stanowi nadużycie prawa, jeżeli są sprzeczne z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego. Te dwie klauzule generalne umożliwiają uniknięcie sytuacji, w których stosowanie prawa doprowadziłoby do skutków niemożliwych do zaakceptowania z uwagi na cel regulacji lub normy moralne. W sprawie możliwości oddalenia powództwa w oparciu o art. 8 KP wypowiedział się również Sąd Najwyższy, który w jednym ze swoich wyroków z dnia 24 maja 2001 r. sygn. I PKN 410/00 stwierdził, że oddalenie powództwa o przywrócenie do pracy na podstawie art. 8 KP nie pozostaje w sprzeczności z istotą konstrukcji nadużycia prawa podmiotowego.

Reasumując, zdaniem Sądu, gdyby spojrzeć na sprawę jedynie od strony formalnoprawnej, to powództwo powoda zasługiwałoby na uwzględnienie. Powód uzyskał bowiem zwolnienie lekarskie, z którego wynika, że powód w dniu 11 marca 2014r. był niezdolny do pracy. Z tego to powodu wskazane przez pozwanego przyczyny rozwiązania umowy o pracę z formalnego punktu widzenia okazały się nieuzasadnione.

W momencie składania przez pozwanego oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracownika przyczyny wskazane w oświadczeniu uzasadniały ten tryb zakończenia stosunku pracy -powód wraca do pracy po zwolnieniu lekarskim, a zatem jest zdrowy, w pracy nie uskarża się na żadne dolegliwości, a jedynie po wydaniu polecenia przez pracodawcę samowolnie opuszcza zakład pracy. Nie budzi najmniejszych wątpliwości, iż powód jako pracownik naruszył podstawy obowiązek pracowniczy - świadczenia pracy. W konsekwencji prawem pracodawcy było zastosowanie nadzwyczajnego trybu rozwiązania stosunku pracy.

Wobec faktu, iż w ocenie Sądu Rejonowego powód w istocie "załatwił" sobie zwolnienie lekarskie na czas od 11 marca 2014 roku okazało się, że przyczyna wskazana w uzasadnieniu oświadczenia o rozwiązaniu umowy odpadła - pracodawca nie miał prawa przypuszczać, aby w sytuacji, gdy pracownik dobrze się czuje, jest zdrowy i przychodzi do pracy, którą następnie samowolnie opuszcza nie skarżąc się na zdrowie, uzyska zwolnienie lekarskie.

Uzyskanie przez powoda zwolnienia lekarskiego powoduje, iż przyczyna, która realnie zaistniała i uzasadniała rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 52 kp odpadła a w konsekwencji, mając także na względzie, że powód jest pracownikiem szczególnie chronionym w rozumieniu art. 39 kp - koniecznym byłoby przywrócenie powoda do pracy.

Sąd Rejonowy jednak orzekając, ocenił zachowanie powoda nie tylko w oparciu o przepisy prawa, ale także zasady współżycia społecznego. Tak też Sąd I instancji postąpił w przedmiotowej sprawie. Zgromadzony materiał dowodowy pozwolił Sądowi Rejonowemu wyrobić sobie pogląd na temat zachowania powoda w dniu 1 marca 2014 roku i ocena ta w oparciu o przywołane wyżej kryteria wypadła dla powoda niezwykle niekorzystnie. Zdaniem Sądu, gdyby powód w dniu 11 marca 2014 roku po prostu odmówił wykonania polecenia pozamiatania, ale pozostał w dyspozycji pozwanego, sytuacja wyglądałaby inaczej. Porzucenie jednak pracy jakiego dopuścił się powód Sąd I instancji ocenił jako zachowanie karygodne. Patrząc na całą sekwencję wydarzeń – stawienie się do pracy po zwolnieniu lekarskim, pytanie przez powoda o wydanie mu polecenia jaką pracę ma wykonywać, opuszczenie swojego stanowiska przez powoda, zaraz po otrzymaniu konkretnego polecenia wykonania pracy, otrzymanie zwolnienia lekarskiego z okresem zwolnienia z datą wsteczną i ogólnie nonszalanckie postępowanie powoda, który nie ma sobie samemu nic do zarzucenia powoduje, że przywrócenie powoda do pracy byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Apelację od wyroku wniósł powód. Powód zaskarżył wyrok w punkcie 2 tj. w zakresie oddalającym powództwo. Zarzucił :

1.  naruszenie prawa materialnego , a to art. 8 kp poprzez błedna wykładnie i zastosowanie, oraz art. 11 (1) kp w zw. z art. 15 kp i art. 39 kp polegające na niezastosowaniu przepoisów o ochronie dóbr osobistych pracownika, tj. prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pt5racy,

2.  naruszenie procedury, które mogło mieć wpływ na wynik postepowania, a to art. 233 kpc poprzez naruszenie zasad swobodnej oceny dowodów, polegające na przyznaniu wiarygodności twierdzeniom jedynie pozwanego, z pominięciem twierdzeń powoda, chociaż twierdzenia powoda były spójne z zeznaniami świadków, oraz nieuwzględnienie faktu , iż w dacie rozwiązania z powodem umowy o pracę, powód prze bywał na zwolnieniu lekarskim.

Powołując się na powyższe powód domagał się zmiany wyroku i przywrócenia doi pracy na dotychczasowych warunkach płacy i pracy, a nadto zasadzenia od pozwanego kosz stepowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył co następuje:

Apelacja powoda zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżony wyrok nie jest prawidłowy albowiem nie odpowiada prawu, mianowicie zapadł w okolicznościach błędnego zastosowania przez Sąd I instancji obowiązujących przepisów. A także przy naruszeniu zasad wynikających z art. 233 par. 21 kpc.

Sąd Rejonowy dokonał błędnej oceny przeprowadzonych dowodów, nadając przymiot wiarygodności twierdzeniom pozwanego, całkowicie pomijając twierdzenia powoda, chociaż twierdzenia powoda miały oparcie w zeznaniach świadków., co do okoliczn9osci istotnych dla sprawy, a mianowicie w zakresie zarzutu pozwanego, iż powód samowolnie opuścił stanowisko pracy nie informując nikogo gdzie się udaje, a tym bardziej pozwanego. Wskazać należy, iż nie było świadków rozmowy jaka miała miejsce pomiędzy powodem a pozwanym w dniu 11 marca 2014r. Dlatego w tym zakresie świadek K. G. nie znała treści rozmowy, bowiem w niej nie uczestniczyła, a przebieg był jej znany z relacji pozwanego. Jak zeznała, nie dokładnie pamiętała co mówił powód opuszczając pokój pozwanego, ale powiedział, że idzie do Inspekcji Pracy. Tymczasem świadek A. G. był obecny przy tym jak powód opuszczał stanowisko pracy , twierdząc , że idzie do lekarza. Według świadka były to jedyne słowa jakie powód wypowiedział. W tych okolicznościach nie można dać wiary jedynie słowom pozwanego, iż powód bez słowa opuścił stanowisko pracy nie informując, że idzie do lekarza , po tym jak odmówił wykonania polecenia służbowego. Bowiem już od dnia 12 marca 2014r.przebywał na długotrwałym zwolnieni u lekarskim. Ponadto zupełnie niezrozumiałe dla Sądu II instancji są ustalenia Sądu Rejonowego , iż już od 12 marca 2014r. powód „załatwił” sobie zwolnienie lekarskie. Wskazać należy, iż użyte przez Sąd Rejonowy określenie „załatwić” nie ma nic wspólnego językiem prawniczym, jaki powinien zostać zastosowany w pisemnych motywach wyroku. Uznać należało to zatem za sugestię, iż wydane powodowi zaświadczenie lekarskie zostało sporządzone z naruszeniem przepisów, ale z kolei taki wniosek nie wypływa z wyniku postępowania dowodowego, albowiem pozwany nie kwestionował prawidłowości wydanego powodowi zaświadczenia, a przede wszystkim nie zwrócił się do ZUS o wszczęcie postępowania wyjaśniającego. Uznać zatem należało, iż w powyższych okolicznościach, powód faktycznie opuścił stanowisko pracy, ale informując jednocześnie, iż udaje się do lekarza. Bezspornie powód zajmował stanowisko stróża i jak stwierdziły obie strony, wykonywał także drobne prace porządkowe. W tym zakresie brak jednak dowodów jaki był zakres tych czynności powoda i czy należały one do zakresu czynności na jego stanowisku pracy. Powód jednak sam przyznał, iż wykonywał drobne prace porządkowe, a zatem zwyczajowo można było uznać , że wyraził zgodę na wykonywanie takich czynności i tym samym uznać , że należało do jego obowiązków wykonywanie drobnych prac porządkowych. Niewątpliwie powód powinien wykonywać pracę w warunkach pracy chronionej, gdyż ma orzeczony stopień niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym.

W kontekście przyczyn rozwiązania z powodem umowy o pracę, uznać należało, iż zarówno razem , jak i każda z osobna nie uzasadniały rozwiązania z powodem umowy o prace w trybie dyscyplinarnym.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia ¹ to jednostronne oświadczenie woli , stanowiące nadzwyczajny sposób ustania stosunku pracy, które powinno być stosowane przez pracodawcę w świetle judykatury Sądu Najwyższego z wyjątkową ostrożnością . W następstwie skutkuje ono zakończeniem stosunku pracy z chwilą dojścia do drugiej strony w taki sposób, żeby mogła się zapoznać z jego treścią .

W doktrynie i judykaturze przyjmuje się, iż istotnym zagadnieniem dla wykładni komentowanego przepisu jest rozumienie pojęcia winy. Zgodnie z tradycyjnym ujęciem rozróżnia się w niej element obiektywny i subiektywny. Ten pierwszy polega na przypisaniu zachowaniu pracownika bezprawności, poprzez naruszenie obowiązujących norm prawnych lub zasad współżycia społecznego, zarówno poprzez działanie, jak i zaniechanie. Z kolei wymiar subiektywny odnosi się do świadomości pracownika, który chce swoim zachowaniem wywołać określony skutek lub godzi się na jego wywołanie, albo przewidując, że swoim zachowaniem może naruszyć obowiązujące przepisy bezpodstawnie, przypuszcza, iż tego uniknie, bądź też nie przewiduje takiej możliwości, chociaż powinien lub mógł ją przewidzieć. Przyjmuje się, iż w art. 52 § 1 k.p. chodzi zarówno o winę umyślną, jak i nieumyślną. Przy czym w pkt 2 i 3 analizowanej normy jej zakres jest pełny, podczas gdy w pkt 1 ulega kwantyfikacji poprzez faktor ciężkości naruszenia obowiązków pracowniczych. W tym kontekście na aprobatę zasługuje pogląd sformułowany w wyroku SN z dnia 11 września 2001 r. (I PKN 634/00) , zgodnie z którym w pojęciu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków mieści się wina umyślna oraz rażące niedbalstwo - rodzaj winy nieumyślnej , której nasilenie wyraża się w całkowitym ignorowaniu przez pracownika następstw swojego działania, chociaż rodzaj wykonywanych obowiązków lub zajmowane stanowisko nakazują szczególną ostrożność i przezorność w działaniu. Dlatego też sama bezprawność zachowania nie uzasadnia rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., jeżeli stosunek psychiczny pracownika do skutków postępowania określony jego świadomością nie wskazuje ani na winę umyślną, ani na rażące niedbalstwo ⁸⁷⁹ . Należy bowiem mieć na uwadze, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia jest nadzwyczajnym sposobem ustania umowy o pracę. Dlatego zwykłe zaniedbania pracownika albo nieosiągnięcie - wbrew oczekiwaniom pracodawcy - zamierzonych rezultatów nie mogą być oceniane jako naruszenie podstawowych obowiązków w rozumieniu art. 52 k.p. Analiza pojęcia - ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych - ma natomiast charakter złożony, w tym znaczeniu, że tworzą ją zarówno elementy obiektywne, jak i subiektywne . Te pierwsze odnoszą się do bezprawności zachowania polegającej na pogwałceniu podstawowych obowiązków oraz skorelowanego z tym naruszenia bądź zagrożenia interesów pracodawcy. Z kolei aspekt subiektywny to podmiotowa wadliwość zachowania pracownika wynikająca z winy umyślnej bądź rażącego niedbalstwa .

Przechodząc do okoliczności niniejszej sprawy uznać należało, iż zachowanie powoda polegające na opuszczeniu stanowiska celem udania się do lekarza, bez uzyskania uprzedniej zgody pracodawcy i odmowa wykonania polecenia, stanowiły naruszenia obowiązków pracowniczych, ale nie miały charakteru ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Bowiem nie było nacechowane winą w w. wskazanym rozumieniu. Powodowi nie można przypisać rażącego niedbalstwa, a już na pewno nie winy umyślnej. Po pierwsze dlatego, iż powód uprzedził pracodawcę, iż opuszcza stanowisko pracy i udaje się do lekarza, a od następnego dnia faktycznie przebywał na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, a po drugie – brak zakresu czynności powoda, dlatego trudno ocenić co należało do jego podstawowych obowiązków, niewątpliwie zaś powód ma orzeczoną niepełnosprawność , a zatem nie może wykonywać wszystkich czynności.

Reasumując zachowanie powoda, opisane wyżej nie stanowiło, w ocenie Sądu Okręgowego, rażącego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Zatem brak było w okolicznościach niniejszej sprawy podstaw do rozwiązania z powodem umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym.

Wbrew twierdzeniom Sądu I instancji, rozwiązanie umowy z pracownikiem może nastąpić w każdym czasie, nawet w razie usprawiedliwionej nieobecności, bowiem przepis art. 41 kp ma zastosowanie jedynie do wypowiedzenia umowy o pracę. Nie można też było zastosować jako jedynej podstawy rozstrzygnięcia przepisu art. 8 kp, bowiem ta regulacja nigdy nie może być stosowana samodzielnie, bez podstawy materialno prawnej.

Sąd Okręgowy miał jednak na uwadze, iż pozwany zlikwidował stanowisko pracy powoda, ponadto nie prowadzi dużego zakładu pracy, a powód w związku z orzeczoną niepełnosprawnością musi mieć przystosowane warunki pracy, w tych okolicznościach, a także wobec faktu, iż powód aktualnie pracuje, na mocy art. 386 par. 1 kpc wyrok zmieniono w punkcie 2 w ten sposób, iż na mocy art. 56 par. 1 kp i art. 58 kp zasądzono od pozwanego na rzecz powoda odszkodowanie w wysokości stanowiącej równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia , albowiem powód nie był zatrudniony dłużej niż 3 lata, a zatem okres wypowiedzenia umowy o prace wynosiłby w jego przypadku 1 miesiac.

O kosztach procesu orzeczono mając na uwadze zasadę wynikająca z art. 98 kpc i dlatego obciążono pozwanego kosztami sądowymi( opłata od pozwu) od uiszczenia której powód był zwolniony.

O kosztach zastępstwa procesowego poniesionych przez stronę powodową za obie instancje orzeczono na mocy art. 98 kpc w zw. z art. 99 kpc i par. 12 ust.1 pkt 2 w zw. z par.13 - Rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez R. prawnego z urzędu.

(-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek (-) SSO Jolanta Łanowy (spr.) (-) SSO Grażyna Łazowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia