Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 614/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Sławomir Buras

Sędziowie: SSO Marek Boniecki

SSO Cezary Klepacz (spr.)

Protokolant: protokolant sądowy Beata Wodecka

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2013 r. w Kielcach na rozprawie

sprawy z powództwa K. J.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

z dnia 25 lutego 2013 r. sygn. VI C 51/13

oddala apelację i zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 614/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 lutego 2013 r., sygn. akt VI C 51/13, Sąd Rejonowy w Jędrzejowie zasądził od pozwanego (...)w W.na rzecz powoda K. J.kwotę 15.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lutego 2013 r. do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałej części; zniósł między stronami koszty procesu i orzekł o nieuiszczonych kosztach sądowych.

Sąd ten ustalił, że w wyniku wypadku drogowego w dniu 22 lipca 1999 r. poniósł śmierć S. J.. Zdarzenie to wywołało u jego brata K. J. reakcję żałoby, która przejawiała się niedowierzaniem, złością, poczuciem smutku, obawami o przyszłość, okresowym wycofaniem z dotychczasowej aktywności, zaburzeniami snu i łaknienia. Wkrótce po stracie brata powód rozpoczął służbę wojskową, którą odbył w całości, co świadczy o wystarczająco dobrym poziomie przystosowania. Bezpośrednio po śmierci brata K. J. korzystał ze wsparcia psychologa i osoby duchownej. Po okresowej zmianie stylu życia, związanej z procesem żałoby, powrócił do aktywności społecznej i towarzyskiej. Założył rodzinę, pracował. Trudności emocjonalne nie wpłynęły na osłabienie, czy pogorszenie relacji rodzinnych powoda. Obecnie widoczne są u niego utrwalone trudności w przystosowaniu i funkcjonowaniu. Powód nadal ma poczucie straty, żalu, nadmiernie koncentruje się na swoich dolegliwościach somatycznych i emocjonalnych, co obniża jakość i skuteczność jego codziennej aktywności. Nie wymagał jednak i nie wymaga terapii psychologicznej ani psychiatrycznej. Korzystał jednak ze wsparcia emocjonalnego. Sprawca wypadku był objęty w dacie zdarzenia ubezpieczeniem OC przez pozwanego.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo co do zasady zasługuje na uwzględnienie w świetle art. 448 i 24 k.c., podzielając w całości stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11. Zasądzona na rzecz powoda od pozwanego kwota 15.000 zł jest adekwatna do doznanej przez K. J. krzywdy, powstałej w związku ze śmiercią brata.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie art. 23, 24 § 2, 448 i 822 k.c. oraz § 10 ust. l rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, poprzez niesłuszne przyjęcie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

Wskazując na to, skarżący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy, niekwestionowane przez pozwanego, Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że dochodzone przez powoda roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę, jakiej doznał w konsekwencji śmierci osoby najbliższej w wypadku komunikacyjnym, znajduje oparcie w treści powołanych przepisów. Choć zdarzenie (czyn niedozwolony) miało miejsce w stanie prawnym, który nie dawał wyraźnej podstawy do przyznania członkom rodziny zmarłego zadośćuczynienia, jak czyni to obowiązujący od dnia 3 sierpnia 2008 r. § 4 art. 446 k.c., to jednak w orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że przepis art. 448 k.c. stanowi podstawę ochrony odrębnego dobra osobistego w postaci szczególnej więzi rodzinnej i uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 października 2010 r., III CZP 76/10, OSNC-ZD z 2011 r., z. B, poz. 42, wskazał wprost, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 w zw. z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r., podnosząc w uzasadnieniu, że wprowadzenie przepisu art. 446 § 4 k.c. potwierdza zarówno dopuszczalność przyznania zadośćuczynienia na gruncie obowiązujących wcześniej przepisów, jak i ograniczenie kręgu uprawionych do niego najbliższych członków rodziny zmarłego. Stanowisko to Sąd Najwyższy podtrzymał w kolejnych wyrokach: z dnia 10 listopada 2010 r., II CSK 248/10, OSNC-ZD z 2011 r., z. B, poz. 44, i z dnia 11 maja 2011 r., I CSK 621/10, a także powołanej przez Sąd Rejonowy uchwale z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11 i wyroku z dnia 15 marca 2012 r., I CSK 314/11. Niezasadne jest zatem twierdzenie pozwanego o niedopuszczalności roszczenia o zadośćuczynienie dla osób bliskich zmarłego na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych (art. 24 § 1 k.c.). Ochroną taką objęte są wszelkie dobra osobiste, rozumiane jako wartości niematerialne, związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego. Śmierć osoby najbliższej powoduje naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej, której zerwanie wywołuje cierpnie, ból, rodzi poczucie krzywdy, osamotnienia, bezradności. Powód wykazał istnienie tego rodzaju więzi z bratem. Ze sporządzonej w sprawie opinii sądowo-psychologicznej wynika, że śmierć skutkowała reakcją żałoby, która przejawiała się niedowierzaniem, złością, poczuciem smutku, obawami o przyszłość, okresowym wycofaniem z dotychczasowych aktywności, zaburzeniami snu i łaknienia.

Nie jest również zasadny zarzut naruszenia § 10 powołanego rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 r. Przepis ten stanowi, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Skarżący uważa, że katalog następstw szkody podlegających naprawieniu przez ubezpieczyciela został w tym przepisie określony w sposób wyraźny i zamknięty i nie obejmuje takiej szkody, jak dochodzona w sprawie niniejszej. Interpretacja taka prowadzi do wniosku, że z pojęciem ,,szkody” skarżący obejmuje jedynie sam fakt śmierci, a już nie jej skutki, także te odnoszące się do powoda. Zarówno pod rządami tego przepisu, jak i § 10 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. (Dz. U. nr 26, poz. 310 ze zm.) oraz art. 34 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych , ubezpieczyciel odpowiada za wszystkie szkody (w tym za naruszenie dóbr osobistych). Bezzasadne jest stanowisko, że osoba dochodząca zadośćuczynienia za spowodowanie śmierci osoby najbliższej nie jest poszkodowana bezpośrednio. Ten sam czyn niedozwolony może wyrządzać krzywdę różnym osobom. W odniesieniu do osób bliskich zmarłego jest to naruszenie ich dobra osobistego poprzez zerwanie więzi emocjonalnej, szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych. Również zatem osoba dochodząca ochrony na podstawie art. 448 k.c. może być poszkodowana bezpośrednio i dochodzić naprawienia własnej krzywdy, doznanej poprzez naruszenie jej dobra osobistego (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11 oraz w wyrokach z dnia 25 maja 2011 r., II CSK 537/10 i z dnia 15 marca 2012 r., I CSK 314/11).

Wątpliwości zgłaszane przez pozwanego zostały ostatecznie wyjaśnione przez Sąd Najwyższy w uchwale z 7 listopada 2012 r., III CZP 67/12, OSNC 2013/4/45, według której przepis § 10 ust 1 cyt. rozp. Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 r. nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 grudnia 2012 r., III CZP 93/12, M. Prawn. 2013/2/58, Biul. SN 2012/12/11, co do art. 34 powołanej ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), w brzmieniu sprzed 11 lutego 2012 r., odpowiadającym treści § 10 wcześniejszych rozporządzeń.

Podzielając w pełni to zapatrywanie, należało uznać apelację za bezzasadną, co skutkuje jej oddaleniem na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art.98 § 1 i 3, 99 i 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. Na zasądzone od pozwanego na rzecz powoda koszty złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 1.200 zł, obliczone zgodnie z § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. nr 490).

SSO M. Boniecki SSO Sł. Buras SSO C. Klepacz