Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV Cz 638/15

POSTANOWIENIE

Dnia 27 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym :

Przewodniczący: SSO Mariola Watemborska (spr.)

Sędziowie SO: Dorota Curzydło, A. J.

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2015 r., w S.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. B. (1) i M. B. (2)

z udziałem uczestnika postępowania (...) Sp. z o.o. w P.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek zażalenia wnioskodawców

od postanowienia o kosztach zawartego w punktach (...) sentencji postanowienia Sądu Rejonowego w C.z dnia 8 września 2015 roku, sygn. akt I Ns 476/12

postanawia:

1.  zmienić rozstrzygnięcie o kosztach zawarte w punkcie(...) sentencji skarżonego orzeczenia w ten sposób, że zasądzić od uczestnika postępowania (...) Sp. z o.o. w P. na rzecz wnioskodawców M. B. (1) i M. B. (2) solidarnie kwotę 1.097 zł (tysiąc dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

2.  zasądzić od uczestnika postępowania (...) Sp. z o.o. w P. na rzecz wnioskodawców M. B. (1) i M. B. (2) solidarnie kwotę 100 zł (sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

Sygn. akt IV Cz 638/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy M. B. (1) i M. B. (2) wnieśli o ustanowienie na rzecz uczestnika postępowania (...) Sp. z o.o. w P. służebności przesyłu, obciążającej należąca do nich nieruchomość gruntową, położoną w miejscowości S., dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w C. księga wieczysta nr (...), za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 74.400 zł.

Postanowieniem z dnia 8 września 2015 roku Sąd Rejonowy w C. oddalił wniosek (punkt (...)sentencji) i ustalił, że wnioskodawcy poniosą solidarnie koszty postępowania, których rozliczenie pozostawił referendarzowi sądowemu (punkt (...) sentencji). W uzasadnieniu wskazał, że zasadniczą przyczyną oddalenia wniosku był skutecznie podniesiony przez uczestnika postępowania zarzut zasiedzenia, co z kolei uzasadniało solidarne obciążanie wnioskodawców kosztami postępowania w oparciu o art. 520 § 2 k.p.c.

Wnioskodawcy zaskarżyli postanowienie o kosztach zawarte w punkcie(...)przywołanego orzeczenia zażaleniem, wnosząc o jego zmianę, poprzez obciążenie uczestnika postępowania kosztami postępowania zasądzenie od niego na ich rzecz solidarnie kwoty 800 zł tytułem uiszczonej zaliczki, względnie jego zmianę poprzez nieobciążanie ich kosztami postępowania, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Nadto wnieśli o zasądzenie na swoją rzecz solidarnie od uczestnika zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego. Skarżonemu orzeczeniu zarzucili naruszenie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie, art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., poprzez brak wszechstronnego rozważenia całości zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji obciążenie wnioskodawców kosztami postępowania, art. 520 § 3 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 520 k.p.c., każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (§1). Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników (§2). Jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie (§3).

Cytowany przepis ustanawia zasadę orzekania o kosztach w postępowaniu nieprocesowym i jest przepisem szczególnym w stosunku do ogólnych zasad dotyczących kosztów postępowania, zawartych w art. 98 i n. Obowiązek poniesienia kosztów postępowania związanych z udziałem w sprawie oznacza, że uczestnik ponosi koszty nie tylko tych czynności, które sam dokonał, takich jak koszty środka odwoławczego, ustanowienia pełnomocnika, ale i tych, które zostały dokonane przez sąd na jego wniosek, np. koszty opinii biegłego.

Zdaniem Sądu Najwyższego (uzasadnienie postanowienia z dnia 22 marca 2012 r., V CZ 155/11 – za pośrednictwem Systemu (...) Prawnej Lex), zasada przewidziana art. 520 § 1 k.p.c. jest nienaruszalna wtedy, gdy uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub - mimo braku tej równości - ich interesy są wspólne. W pozostałych wypadkach sąd może od niej odstąpić i na żądanie uczestnika, albo z urzędu i orzec według dyrektyw określonych w art. 520 § 2 lub 3 k.p.c.

W myśl art. 520 § 2 k.p.c., różny stopień zainteresowania wynikiem postępowania lub sprzeczność interesów uprawnia sąd do stosunkowego rozdzielenia obowiązku zwrotu kosztów lub włożenia go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników.

Sprzeczność interesów uprawnia sąd do włożenia na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązku zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie (Komentarz do art. 520 Kodeksu postępowania cywilnego. A. Góra-Błaszczykowska – za pośrednictwem Systemu Informacji Prawnej Lex).

Ze sprzecznością interesów pomiędzy uczestnikami postępowania nieprocesowego - w rozumieniu art. 520 § 2 i 3 k.p.c. – mamy do czynienia wówczas, gdy postępowanie z natury rzeczy zmierza do zwiększenia praw jedynie części uczestników i zmniejszenia praw pozostałych (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 148/12 – za pośrednictwem Systemu (...) Prawnej Lex).

Odnosząc powyższe rozważania do realiów rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, iż bezsprzecznie interesy wnioskodawców i uczestnika postępowania były sprzeczne. Istotą postępowania było ustanowienie na rzecz (...) Sp. z o.o. w P. służebności przesyłu na nieruchomościach należących do M. B. (1) i M. B. (2), a tym samym prawne uregulowanie istniejącej od dłuższego czasu sytuacji, w której przedsiębiorca przesyłowy, będący potentatem na rynku krajowym, bez podstawy prawnej, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, korzystał z nieruchomości wnioskodawców. W gruncie rzeczy więc, przedmiotowe postępowanie prowadzone było w interesie (...) Sp. z o.o. w P. i zmierzało bezpośrednio do nabycia przez uczestnika uprawnień do wskazanej wyżej nieruchomości oraz stosownego ograniczenia uprawnień przysługujących w tym zakresie wnioskodawcom. Co istotne, owo nabycie części praw do nieruchomości odbyło się kosztem wnioskodawców.

W ocenie Sądu bez znaczenia pozostaje w tym miejscu fakt, iż to M. B. (1) i M. B. (2) wystąpili z wnioskiem o ustanowienie służebności. Należy bowiem zauważyć, iż dotychczas to oni pokrywali z własnych środków wszelkie publicznoprawne ciężary związane ze sporną nieruchomością, mimo iż w znacznym zakresie służyła ona działalności gospodarczej uczestnika postępowania. Wnioskodawcy – wobec nierealności żądania usunięcia sieci przesyłowej ze swojego gruntu z uwagi na szeroko rozumiany interes publiczny – mieli prawo domagać się uregulowania sposobu korzystania z ich nieruchomości przez (...) Sp. z o.o. w P. i żądać wynagrodzenia, które pozwoliłoby im m.in. pokryć część kosztów generowanych przez opisany wyżej grunt.

Co istotne, wnioskodawcy już w lipcu 2011 roku (k. 20) zwrócili się do uczestnika postepowania o uregulowanie kwestii korzystania przez niego ze stanowiącej ich własność nieruchomości. (...) Sp. z o.o. w P. poinformowała ich wówczas o prawdopodobnym zasiedzeniu przez siebie służebności gruntowej na ich działce. Przez kolejnych 12 miesięcy, tj. do czasu złożenia przez wnioskodawców wniosku o ustanowienie służebności przesyłu, uczestniczka nie podjęła żadnych kroków mających na celu zweryfikowanie swojej tezy o zasiedzeniu (nie złożyła wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności) i doprowadzenie do prawnego uregulowania sposobu korzystania ze spornej nieruchomości. W dalszym ciągu korzystała przy tym z nieruchomości wnioskodawców w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Należy w tym miejscu podkreślić, że w chwili składania wniosku status prawny urządzeń przesyłowych uczestniczki na gruncie wnioskodawców był nieuregulowany. (...) Sp. z o.o. w P. nie dysponowała bowiem żadnym dokumentem potwierdzającym fakt nabycia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu na nieruchomości należącej do M. B. (1) i M. B. (2). (...) o tym fakcie próżno było również szukać w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości wnioskodawców. W tych okolicznościach przekonanie M. B. (1) i M. B. (2) o zasadności wniosku było w pełni uzasadnione. Dopiero bowiem fakty ustalone po wszczęciu postępowania, przesądziły o nieuwzględnieniu ich wniosku.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy uznał, iż w niniejszej sprawie zachodzą okoliczności uzasadniające zastosowanie art. 520 § 2 i 3 k.p.c. i w konsekwencji nałożenie na uczestnika postępowania obowiązku zwrotu kosztów postępowania.

Z uwagi na powyższe Sąd II instancji, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., zmienił punkt(...) sentencji zaskarżonego orzeczenia w ten sposób, że zasądził od uczestnika postępowania (...) Sp. z o.o. w P. na rzecz wnioskodawców M. B. (1) i M. B. (2) kwotę 1.097 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (punkt (...)sentencji). Na zasądzoną kwotę składała się opłata od wniosku (40 zł), opłata od pełnomocnictwa (17 zł), wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy (240 zł - § 7 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych…) i uiszczona przez wnioskodawców zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego (800 zł – k. 222) – (punkt (...) sentencji).

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i § 7 ust. 3 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych… (punkt (...)sentencji). Na zasądzoną od uczestnika na rzecz wnioskodawców kwotę 100 zł złożyły się opłata od zażalenia (40 zł) i wynagrodzenie dla pełnomocnika wnioskodawców (60 zł).