Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2015 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa T. Z.

przeciwko (...)Spółce Akcyjnej we W.

o ochronę dóbr osobistych

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 17 lutego 2015 r., sygn. akt II C 91/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje adwokatowi M. M. z Kancelarii Adwokackiej w R. przy ul. (...) od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Gliwicach) kwotę 332,10 (trzysta trzydzieści dwa 10/100) złotych w tym 62,10 złotych podatku od towarów
i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt V ACa 343/15

UZASADNIENIE

Powódka, po ostatecznym sprecyzowaniu żądania, wniosła o zobowiązanie pozwanego do opublikowania w Gazecie (...) wydaniu ogólnopolskim oraz w (...) Gazeta (...) oświadczenia zawierającego przeproszenie powódki za nieprofesjonalne zachowanie polegające na dokonaniu przelewu wierzytelności jaką bank posiadał wobec powódki bez uprzedniego skontaktowania się z powódką celem wyjaśnienia przyczyn zaprzestania przez nią płatności rat pożyczki. Wskutek takiego zachowania pozwanego wobec powódki podjęto działania windykacyjne, co postawiło ją w złym świetle naruszając jej godność i dobre imię. Nadto powódka wniosła o zobowiązanie pozwanego do wysłania do powódki listu z przeprosinami tej samej treści. W uzasadnieniu podniosła, że zawsze starała się wypełniać swoje zobowiązania zgodnie z ich treścią i w przewidzianych terminach i posiada wewnętrzne przekonanie o swoim etycznym nieposzlakowaniu w tym zakresie. Na skutek zdarzeń losowych, od niej niezależnych, zaprzestała spłat rat pożyczki zawartej z pozwaną, a pozwana, bez wyjaśnienia przyczyny takiego stanu rzeczy, scedowała wierzytelności przysługujące jej z tytułu tej pożyczki na rzecz podmiotu trzeciego. O dokonaniu cesji powódka dowiedziała się dopiero od firmy (...) SA we W. . Dlatego poczuła się postawiona w złym świetle, jako nierzetelny dłużnik i dlatego domaga się przeprosin.

Pozwany Bank wniósł o oddalenie powództwa podnosząc , że nie naruszył dóbr osobistych powódki a żądana przez nią forma przeprosin w czasopismach o ogólnopolskim zasięgu rażąco narusza zasadę proporcjonalności sposobu usuwania naruszenia dóbr osobistych. Działanie banku wobec powódki było standardowe, niewykraczające poza ramy zwykłego postępowania z niespłacanymi wierzytelnościami wynikającymi z umów pożyczki. Postępowanie nie nosi znamion piętnowania osoby dłużnika czy stawiania jego osoby w negatywnym świetle. Powódka była zobowiązana spłacić pożyczkę w 18 miesięcznych ratach z czego spłaciła jedynie 9 rat. Powódka zaprzestała spłat w marcu 2007 r., a umowa cesji wierzytelności została podpisana dużo później, bo dopiero w dniu 1.08.2008 r. Powódka nie poinformowała pozwanego o przyczynach zaprzestania spłaty z własnej inicjatywy ani nie odpowiadała na wysyłane do niej monity. Do obowiązków dłużnika należy terminowa splata wierzytelności oraz powiadomienie banku o przeszkodach w spłacie. Bank nie ma obowiązku ustalania przyczyn braku spłaty każdej wierzytelności i działał zgodnie z przepisami prawa, w szczególności w oparciu o art. 509 k.c.

Wyrokiem z dnia 17 lutego 2015 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu ustalając, co następuje.

Powódka w dniu 23 lutego 2006 r. zawarła z pozwanym (...) SA we W. (obecnie (...) SA we W.) umowę pożyczki, na mocy której otrzymała do dyspozycji kwotę 1.260 zł, do której doliczono oprocentowanie oraz koszty. Kwota całkowita miała być spłacana w 18 ratach miesięcznych. W § 2 pkt 2 umowy powódka zobowiązała się niezwłocznie zawiadomić bank o wszelkich zmianach: nazwiska, adresów, źródeł dochodów. W tym samym punkcie powódka upoważniła bank do weryfikacji danych mających wpływ na zdolność kredytową w miejscu zamieszkania oraz miejscu pracy pożyczkobiorcy. Powódka dokonywała spłat w ratach miesięcznych w okresie od 24.03.2006 r. do 12.03.2007 r. W dacie zawarcia umowy powódka zamieszkiwała w R. przy ul (...).

Pismem z dnia 13 sierpnia 2008 r. pozwany wysłał do powódki zawiadomienie o zawarciu w dniu 1.08.2008 r. z firmą (...), w której imieniu działa firma (...) SA umowy cesji wierzytelności. Zawiadomienie wysłano na adres powódki w R. przy ul (...). Pismem tym wezwano powódkę do zapłaty należności. W dacie podpisania umowy powódka dostawała rentę w wysokości powyżej 400 zł oraz zasiłek pielęgnacyjny 153 zł. Powódka została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na trwałe. Orzeczenie Powiatowego Zespołu do Spraw orzekania o niepełnosprawności w R. wydano 22 stycznia 2007 r. Od listopada 2006 r ZUS cofnął powódce rentę.

Powódka nie zawiadomiła banku o zmianie sytuacji finansowej, nie zwracała się również z prośbą o pomoc do opieki społecznej z prośbą o zawiadomienie o tym fakcie banku w jej imieniu. Przy ul. (...) mieszkała do listopada 2006 r., kiedy to przeprowadziła się do mieszkania męża do R., gdzie przebywała przez kilka lat. Pozwany w okresie od 10.11.2006 r. do 25.10.2007 r. wysłał do powódki 6 wezwań do zapłaty. W styczniu 2007 r., kiedy przebywała już w R., wyeksmitowano powódkę z mieszkania przy ul (...) w R.. Powódka nie zawiadomiła Banku o zmianie swego miejsca zamieszkania i pobytu. Nie zwracała się do banku o wyjaśnienie cesji wierzytelności kiedy dowiedziała się, że zadłużenie ma spłacać firmie (...). Obecnie powódka utrzymuje się z zasiłku w wysokości 153 zł.

(...) SA wysłał do powódki propozycję z dnia 10.08.2010 r. umowy spłaty w ratach. Powódka spłacała już wówczas zadłużenie na konto firmy (...) SA. Powódka nie podpisała tej ugody czyniąc na niej adnotację, że nie może być dłużnikiem ponieważ kredyt jest płacony co miesiąc i tak będzie płacony do końca. Pożyczka została przez powódkę spłacona w całości. Ostatnią ratę powódka wpłaciła we wrześniu 2010 r.

W ocenie Sądu Okręgowego, powódka nie wykazała, aby doszło do naruszenia jej dobra osobistego w postaci godności i dobrego imienia. Dobra osobiste człowieka wymienia przykładowo przepis art. 23 k.c. obejmując zakresem tego pojęcia również godność osoby. Dla oceny obrazu godności decydujące znaczenie powinien mieć obiektywny, a nie subiektywny odbiór pewnych zdarzeń uwzględniający cały kontekst sytuacji i zachowań. Powódka twierdziła, że pozwany naruszył jej godność i dobre imię dokonując cesji wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki po zaprzestaniu jej spłaty ponieważ nie podjął czynności zmierzających do ustalenia przyczyn zaprzestania spłaty zadłużenia. Bezspornym zaś pomiędzy stronami był fakt spłacenia przez nią jedynie 9 z 18 rat pożyczki oraz że po zaprzestaniu spłat powódka nie powiadomiła pozwanego o zmianie swej sytuacji finansowej wynikającej z cofnięcia jej świadczeń rentowych mimo podjęcia takiego zobowiązania w umowie pożyczki. Nie powiadomiła także banku o zmianie miejsca swego zamieszkania. Nie są zaś wiarygodne zeznania powódki, że nie docierały do niej wezwania do zapłaty. Pozwany przedłożył kopię 6 wezwań, przy czym pierwsze wysłano w listopadzie 2006 r., a ostatnie w październiku 2007 r. Wezwania do zapłaty nie przyniosły zamierzonego skutku i nie były przez powódkę odbierane. Bank wykorzystał więc swoje możliwości nawiązania z powódką kontaktu w celu odzyskania pożyczonych jej pieniędzy.

Podkreślił również Sąd Okręgowy, że to na powódce, jako pożyczkobiorcy, ciążył obowiązek zawiadomienia banku o zmianie adresu zamieszkania czy też o zmianie sytuacji finansowej. Po bezowocnych poszukiwaniach powódki dopiero w sierpniu 2008 r. scedował on wierzytelność na inny podmiot gospodarczy i powódka spłaciła całą należność (...) S.A. ostatecznie we wrześniu 2010r. To zatem powódka nie dochowała należytej staranności w zawiadomieniu banku o zmianie adresu zamieszkania i o przyczynach zaprzestania spłaty oraz nie złożyła wniosku ani propozycji co do dalszej spłaty należności.

Nie sposób zatem dopatrzyć się bezprawności działania po stronie pozwanego oraz naruszenia dobrego imienia czy godności powódki. Procedura zastosowana przez pozwanego wobec powódki jest standardowym postępowaniem przewidzianym przez prawo, w tym art. 509 k.c. Cesja wierzytelności w żaden sposób nie stawiała powódki w negatywnym świetle i nie naraziła jej na jakiekolwiek negatywne reakcje społeczne.

Z uwagi na bardzo trudną sytuację finansową powódki, która utrzymuje się z zasiłku pielęgnacyjnego w wysokości 153 zł oraz z uwagi na jej stan zdrowia Sąd Okręgowy, na mocy art. 102 k.p.c., nie obciążył jej kosztami procesu.

W apelacji wniesionej od tego wyroku powódka wskazując na błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że zachowanie pozwanej nie spowodowało naruszenia jej godności i dobrego imienia oraz na naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez przyjęcie, że nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powódki wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa.

Wniosła także o dopuszczenie w postępowaniu apelacyjnym dowodu z zeznań wskazanych świadków na okoliczność podejmowanych interwencji w jej sprawie w związku z odmową przyznania jej świadczeń z pomocy społecznej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie jest uzasadniona.

Zasadnie bowiem uznał Sąd pierwszej instancji, że skarżąca nie wykazała przesłanek warunkujących odpowiedzialność cywilną pozwanego za działania związane z dochodzeniem wobec powódki wymagalnej wierzytelności, w szczególności z dokonaniem jej przelewu bez uprzedniego zbadania przyczyn zaprzestania spłacania rat udzielonej pożyczki (art. 6 k.c.). Tak stan faktyczny wskazany przez powódkę na uzasadnienie żądania pozwu, jak i ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy, których skarżąca w istocie nie kwestionuje podnosząc jedynie zarzut ich błędnej oceny jurydycznej, nie dają bowiem jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że pozwany naruszył dobra osobiste powódki w postaci „godności i dobrego imienia”.

Do powstania roszczeń określonych w art. 24 k.c. konieczne jest naruszenie dobra osobistego i celem przepisów o ochronie dóbr osobistych jest obrona osoby fizycznej lub prawnej przed działaniami bezprawnymi. Przelew przysługującej pozwanemu wobec powódki wierzytelności z tytułu udzielonej pożyczki został dokonany zgodnie z obowiązującymi przepisami i w ramach umowy łączącej strony, zaś okoliczność, że w jej mniemaniu uczynił to w sposób nieodpowiadający oczekiwaniom powódki, bo bez podjęcia próby ustalenia jej aktualnego pobytu, nie może zostać zakwalifikowane jako naruszające jego dobra osobiste, a nadto bezprawne.

Należy zatem przyznać rację Sądowi Okręgowemu, że wskazywane przez powódkę działania i zaniechania pozwanego nie mogą być traktowane jako wymierzone w jej dobra osobiste. Nie sposób bowiem ich uznać za mające na celu poniżenie powódki i zmierzające do naruszenia jej dobrego imienia działania polegające na windykacji niespłaconego zadłużenia. Jak się nadto podkreśla w orzecznictwie, nie można nadużywać instrumentów prawnych właściwych ochronie dóbr osobistych dla przypadków dotyczących wyłącznie subiektywnych odczuć osoby dotkniętej działaniem lub zaniechaniem innej osoby.

Nie zachodzą także podstawy do uwzględnienia wniosku skarżącej o przeprowadzenie w postępowaniu apelacyjnym nowych dowodów. Wprawdzie w przyjętym systemie apelacji celem postępowania apelacyjnego jest ponowne wszechstronne zbadanie sprawy pod względem faktycznym i prawnym i sąd drugiej instancji jest zobowiązany na wniosek strony materiał ten uzupełnić, jeżeli jest to konieczne dla rozstrzygnięcia sprawy, może jednak pominąć nowe fakty i dowody zgłoszone dopiero w postępowaniu apelacyjnym, gdy zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 381 k.p.c. Przepis ten stwarza jedynie możliwość dowodzenia okoliczności wyłącznie faktycznych, wcześniej niemożliwych do wykazania z przyczyn obiektywnych; skarżąca nie podjęła natomiast nawet próby wykazania przyczyn wskazania tych dowodów dopiero na etapie postępowania apelacyjnego.

Niezależnie od powyższego, prowadzenie dowodu na okoliczności wskazane w apelacji było zbędne, jako nieistotne dla rozstrzygnięcia (art. 217 k.p.c.). Co do zasady, za przedmiot dowodu uznaje się bowiem fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, a o tym decyduje przedmiot postępowania w sprawie.

Skoro zatem zarzuty przedstawione w apelacji okazały się nietrafne, apelacja podlegała oddaleniu, jako nieuzasadniona (art. 385 k.p.c.).

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego uzasadnia z kolei art. 98 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., stosownie do wyniku procesu, w stawce minimalnej w wysokości 270 zł, na podstawie §11 ust.1 pkt 2 i § 12 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Decydując się na wniesienie apelacji, skarżąca powinna była się bowiem liczyć się z konsekwencjami związanymi z niekorzystnym dla siebie rozstrzygnięciem.

Na podstawie § 19 i 20 i §11 ust. 1 pkt 2 i 25 oraz § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – Sąd Apelacyjny przyznał pełnomocnikowi powódki ustanowionemu z urzędu od Skarbu Państwa kwotę 270 zł plus 23% VAT w wysokości 62,10 zł, łącznie kwotę 332,10 zł tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.