Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 02 grudnia 2015 r.

Sąd Rejonowy Gdańsk - Południe w Gdańsku IV Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie :

Przewodniczący SSR Agnieszka Kubica

Protokolant Marta Maczuga

po rozpoznaniu w dniu 02 grudnia 2015 r. w Gdańsku sprawy

z powództwa: F. Ś.

przeciwko: J. Ś.

o uchylenie alimentów, ewentualnie o obniżenie alimentów

I.  oddala powództwo o uchylenie alimentów,

II.  oddala powództwo ewentualne o obniżenie alimentów,

III.  nakazuje pobrać od powoda F. Ś. kwotę 100 zł (sto złotych) tytułem nieopłaconych kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku,

IV.  zasądza od powoda F. Ś. na rzecz pozwanej J. Ś. kwotę 2400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 10 marca 2015 roku F. Ś. wniósł pozew przeciwko J. Ś. domagając się uchylenia w całości obowiązku alimentacyjnego orzeczonego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 12 marca 2012 roku w sprawie II C 932/10, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12 września 2012 roku wydanym w sprawie IACa 420/12 – ustalonych na kwotę 1.000 zł miesięcznie. Ewentualnie powód wniósł o obniżenie alimentów do kwoty po 200 zł miesięcznie. Wraz z pozwem powód wniósł o udzielenie zabezpieczenia poprzez obniżenie obowiązku alimentacyjnego do kwoty 300 zł miesięcznie, począwszy od 11 marca 2015 roku.

W uzasadnieniu powód wskazał, że od czasu orzeczenia obowiązku alimentacyjnego znacznie pogorszyła się jego sytuacja majątkowa i możliwości zarobkowe. Powód ma na utrzymaniu chorego pełnoletniego syna K. Ś., który pozostaje pod jego całkowita opieką i na jego utrzymaniu. Jak wskazał powód, pozwana nie udziela się w ogóle w kwestiach dotyczących syna. Opieka nad synem absorbuje czas i uwagę powoda, co ma wpływ na wykonywanie przez niego pracy zarobkowej. Ponadto w uzasadnieniu podano, że obniżenie dochodów powoda wynika z koniunktury na rynku i mniejszej ilości zleceń. Powód podał, że pozwana podjęła zatrudnienie i jej sytuacja finansowa znacznie się poprawiła.

Postanowieniem z dnia 19 marca 2015 roku Sąd oddalił wniosek powoda F. Ś. z dnia 11 marca 2015 roku o udzielenie zabezpieczenia na czas trwania postępowania. /k.26-28/

W odpowiedzi na pozew J. Ś. wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu podano, że - wbrew temu co twierdzi powód - jego sytuacja majątkowa i zarobkowa nie pogorszyła się, a wręcz uległa zmianie na lepsze. W ocenie pozwanej powód nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność osiąganych przez siebie dochodów w chwili obecnej. Nie wskazał też dowodów potwierdzających zmianę w zakresie ponoszonych przez niego kosztów utrzymania pozwalających na przyjęcie, że doszło do pogorszenia sytuacji materialnej powoda. Pozwana podała ponadto, że aktywnie uczestniczy w opiece nad chorym synem stron, K.. Przez część 2014 roku oraz obecnie mieszka on z pozwaną i to ona ponosi koszty jego utrzymania. Aktualnie J. Ś. pracuje w Wyższej Szkole (...) w G. na podstawie umowy o pracę i osiąga z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 1578,48 zł miesięcznie netto. Pozwana wskazała, że pomimo osiąganych regularnie zarobków znajduje się w trudnej sytuacji materialnej z powodu zadłużenia w zapłacie czynszu. Na ten cel zaciągnęła ona kredyt w wysokości 15.000 zł. Miesięczna rata kredytu wynosi 513,70 zł. Pomimo spłaty zadłużenia prawo do korzystania z lokalu komunalnego zostało pozwanej wypowiedziane i aktualnie opłaca odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu, wraz pozostałymi opłatami 833,68 zł. Pozwana wskazała, że miesięczny koszt jej utrzymania wynosi 2559,20 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

F. Ś. i J. Ś. zawarli związek małżeński w dniu 3 czerwca 1980 roku. Ze związku tego pochodzi trzech dorosłych obecnie synów M., A. i K. Ś..

Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 12 marca 2012 roku sygn. II C 932/10 związek małżeński zawarty pomiędzy F. Ś. i J. Ś. rozwiązał przez rozwód z winy obu stron. W punkcie 2 wyroku zasądzono od F. Ś. na rzecz J. Ś. tytułem alimentów kwotę po 1.000 zł miesięcznie.

Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 12 września 2012 roku w sprawie o sygn. akt I ACa 420/12 zmienił powyższy wyrok w punkcie 1 o tyle tylko, że związek małżeński stron rozwiązał przez rozwód z winy F. Ś..

W dacie orzekania przez Sąd Apelacyjny F. Ś. wraz z synem K. zamieszkiwał w domku letniskowym. J. Ś. zamieszkiwała wraz z synem A. we wspólnym mieszkaniu komunalnym stron o powierzchni 120m ². Okresowo w mieszkaniu przebywał także K. Ś.. F. Ś. ponosił koszty mieszkania, pomimo iż w nim nie przebywał. M. Ś. wielokrotnie popadał w konflikt z prawem. Przebywał wówczas w zakładzie karnym.

Powód F. Ś. w dacie orzekania przez Sąd Apelacyjny prowadził własną działalność gospodarczą w zakresie usług projektowych w budownictwie. W latach 2008-2009 działalność pozwanego przynosiła dochody przekraczające 250.000 zł rocznie. W 2010 roku powód wykazał w zeznaniu podatkowym, że dochody te uległy obniżeniu do kwoty ok. 73.000 zł rocznie. Pozwany od wielu lat pozostawał z związku z inną kobietą, z którego w (...) urodziła się córka pozwanego.

W 2004 roku małżonkowie ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym pozwanego nabyli każdy po 1065 sztuk akcji (...). W dniu 20 kwietnia 2007 roku małżonkowie udzieli sobie nawzajem szerokiego pełnomocnictwa obejmującego zarząd majątkiem. W tym samym dniu pozwana dokonała darowizny swojej części akcji (...) na rzecz pozwanego. W dniu 31 lipca 2007 roku pozwany sprzedał akcje za kwotę 122.9952,11 zł. Większość uzyskanych środków pozwany przeznaczył na rozbudowę domu letniskowego i jego przystosowanie do całorocznego zamieszkiwania.

W czasie orzekania przez Sąd Apelacyjny pozwana pozostawała zarejestrowana jako osoba bezrobotna, bez prawa do zasiłku. Faktycznie jednak zajmowała się rozliczaniem firmy pozwanego. Wcześniej podejmowała działalność gospodarczą, nie uzyskiwała jednak znaczących dochodów. Swój koszt utrzymania oceniała na kwotę 1.500 zł miesięcznie.

( Dowód : - wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 12.03.2012r.w

sprawie II C 932/10 – k. 166 vide akta sprawy II C 932/10;

- wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12.09.2012r. w sprawie I ACa 420/12 wraz z uzasadnieniem – k. 209-2015 vide akta sprawy II C 932/10)

Powód F. Ś. ma 60 lat. Od 25 lat prowadzi własną działalność gospodarczą w zakresie usług projektowych w budownictwie. Zamieszkuje w C. w domu będącym własnością powoda oraz pozwanej. Strony nie dokonały do tej pory podziału majątku wspólnego, w skład którego oprócz działki wraz z domem w C., wchodzą działka nad jeziorem w N. oraz nakłady poczynione na mieszkanie, w którym zamieszkuje pozwana. Było to mieszkanie komunalne, które małżonkowie zaadaptowali na cele mieszkaniowe ze strychu i mieli wykupić na własność, do czego jednak nie doszło, bowiem powód odmówił podpisania umowy. Obecnie pozwana użytkuje lokal bez umowy, jako że umowa najmu została wypowiedziana.

Pozwany od 2010 roku zatrudniony jest w firmie (...) jako kierownik budowy na pół etatu, wykazując wynagrodzenie w wysokości ok. 600 zł.

Zgodnie ze złożonym zeznaniem podatkowym PIT-37 za rok 2014 oraz złożoną korektą zeznania podatkowego PIT-36L za rok 2014 powód osiągnął dochód w wysokości 14.539,57 zł. W 2013 roku kwota ta wynosiła 65.439,55 zł, zaś w 2012 roku 59,09043 zł. Kwota należna do opodatkowania z tytułu pozostawania przez pozwanego podatnikiem podatku od towarów i usług wyniosła w I i II kwartale 2015 roku łącznie 16.000 zł.

Pozwany zamieszkuje wraz z synem stron K. Ś., który z powodu choroby psychicznej wymaga specjalnej opieki. K. Ś. przebywa także czasowo u matki, czasem przez okres paru miesięcy. Pozwany ponosi większość kosztów utrzymania syna. K. Ś. nie ma własnych dochodów.

F. Ś. posiada 15-letni samochód osobowy marki V. (...).

( Dowód: - PIT-37 – k. 10-13;

- PIT-36L –k. 15-17;

- zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego – k. 24;

- zeznania J. Ś. – k. 64, 80

- zaświadczenie Naczelnika II US w G. – k. 70;

- deklaracja VAT-7K – k. 98-99;

- zeznania F. Ś. – k. 78-79;

Pozwana J. Ś. ma 56 lat. Z wykształcenia jest technikiem elektromechanikiem. Przez wiele lat zajmowała się księgowością. Obecnie zatrudniona jest w Wyższej Szkole (...) w G. na podstawie umowy o pracę, od 2 marca 2014 roku. Wynagrodzenie pozwanej za okres od stycznia do kwietnia 2015 roku wyniosło łącznie 6.313,92 zł netto. Z zeznania podatkowego za 2013 roku wynika, że pozwana osiągnęła dochód w wysokości 20.926.69 zł, natomiast w 2014 roku – 23.408,28 zł.

Pozwana zamieszkuje wraz z pełnoletnim synem A.. Obecnie opłata za czynsz wynosi ok. 650 zł, prąd 250 zł, telewizja 50 zł. Od stycznia 2015 roku A. Ś. dokłada się do opłat mieszkaniowych.

W 1991 roku stronom przydzielono lokal komunalny mieszczący się przy ul. (...). W 2014 roku z powodu nieuiszczania opłat mieszkaniowych przez pozwaną powstało zadłużenie w wysokości 13.200 zł. Na poczet spłaty zadłużenia pozwana zaciągnęła kredyt w sypkości 15.000 zł. Rata kredytu wynosi 513 zł miesięcznie, a termin spłaty przewidywany jest na marzec 2017 roku. Pozwana została ponadto zobowiązania do zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu, w wysokości 657,08 zł.

( Dowód: - PIT-37 – k. 45-47, 48-49;

- decyzja Prezydenta Miasta – k. 50;

- zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach – k. 51;

- umowa o pożyczkę pieniężną – k. 53-55;

- harmonogram spłat kredytu –k. 56-57;

- powiadomienie o wysokości odszkodowania – k. 60;

- zeznania J. Ś. – k. 64, 80

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie. Wiarygodność dokumentów złożonych przez strony do akt nie była w toku procesu przez strony kwestionowana, nie budziła również wątpliwości Sądu. Podobnie Sąd ocenił wiarygodność dokumentów dostarczonych przez organ podatkowy. Sąd dał wiarę zeznaniom powoda F. Ś., a także zeznaniom pozwanej J. Ś. w zakresie, w jakim zeznania te wzajemnie ze sobą korelowały i znajdowały potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, zgromadzonym w toku postępowania. Sąd miał na uwadze, że zasadniczą kwestią sporną między stronami były aktualne możliwości zarobkowe powoda. W tym zakresie zeznania powoda Sąd ocenił jako jedynie częściowo wiarygodne, o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części uzasadnienia.

Ustalenia w zakresie podstawy faktycznej ustalenia alimentów na rzecz pozwanej w sprawie o rozwód Sąd oparł na dowodzie z akt tej sprawy sygn. II C 932/10.

Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd miał także na względzie treść art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., z których wynika, że ciężar udowodnienia danego faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej znajduje swoja podstawę prawną w art. 60 § 2 k.r.o. Przepis ten stanowi, że jeżeli jeden małżonek został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Zważyć należy, iż pewne skutki małżeństwa gasną na skutek rozwodu, jednakże inne trwają bez względu na rozwód. Źródłem prawa rozwiedzionego małżonka do otrzymywania środków utrzymania nie jest rozwód, a istniejące wcześniej małżeństwo. W tym miejscu wskazać można na uchwałę Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 91/86 z dnia 16 grudnia 1987 roku, w której w tezie XII SN stanął na stanowisku, iż „Obowiązek świadczeń alimentacyjnych między małżonkami po rozwodzie stanowi kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego” (LEX nr 3342). Sąd Najwyższy wskazał, że „małżeństwo jest związkiem dwojga osób, obejmującym w zasadzie całość ich życia. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, by niektóre konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Jednym z takich skutków jest (...) obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami". Dalej Sąd Najwyższy podkreślił, że „obowiązek ten jest skutkiem małżeństwa i jego trwanie po rozwodzie jest ze społecznego punktu widzenia konieczne, gdyż nie dałoby się pogodzić z zasadami współżycia społecznego pozostawienie bez żadnego zabezpieczenia po rozwodzie małżonka potrzebującego pomocy, zwłaszcza tego, który poświęcił wspólnocie rodzinnej wiele lat życia".

Jak wyżej wspomniano, obowiązek alimentacyjny nałożony na powoda F. Ś. w wyroku orzekającym rozwód swoją podstawę prawną ma w art. 60 § 2 k.r.o, z którego wynika, że małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia może być zobowiązany do zaspokajania potrzeb drugiego małżonka, nawet w sytuacji gdy małżonek uprawniony nie znajduje się w niedostatku. Regulacja ta ma na celu zapewnienie po rozwodzie małżonkowi niewinnemu poziomu życia zbliżonego do tego, jaki miałby miejsce w sytuacji, w której nie doszłoby do rozwodu. Na podkreślenie zasługuje fakt, że obowiązek ten nie jest ograniczony czasowo, a wyłącza go jedynie zawarcie kolejnego związku małżeńskiego przez małżonka uprawnionego do alimentów (argument z art. 60 § 3 k.r.o.). Natomiast obowiązek ten może ulegać modyfikacjom, a także uchyleniu, jeżeli zaistnieją nowe okoliczności, które będą takie orzeczenie uzasadniały, stosownie do art. 138 k.r.o.

Powód F. Ś. powoływał się na pogorszenie jego sytuacji materialnej wskazując, że jego dochody z działalności gospodarczej uległy obniżeniu w porównaniu do daty orzeczenia alimentów w sprawie o rozwód. Ponadto powód powoływał się na podjęcie przez pozwaną zatrudnienia, w związku z czym poprawiła się jej sytuacja materialna. F. Ś. podnosił ponadto okoliczność sprawowania osobistej opieki nad niepełnosprawnym synem stron. W ocenie Sądu okoliczność ta nie została w toku postępowania udowodniona, bowiem jak wynika ze zgodnych zeznań stron niepełnosprawnym synem opiekują się oboje rodzice. Być może K. Ś. w większej mierze pozostaje na utrzymaniu i pod opieką ojca, jednak nie można stwierdzić, że opieka powoda jest wyłączna i że pozwana nie sprawuje jej wcale.

Odnośnie możliwości zarobkowych powoda na uwadze należy mieć fakt, iż o wysokości alimentów nie decydują rzeczywiste dochody osiągane przez stronę zobowiązaną, a możliwości majątkowe i zarobkowe (art. 135 § 1 k.r.o.). Powód powoływał się na znaczące obniżenie jego dochodów z działalności gospodarczej w roku 2014, fakt ten jednak w ocenie Sądu nie może przesądzać o uchyleniu alimentów, czy też ich obniżeniu. Powód nie przekonał w toku postępowania Sądu, dlaczego doszło do takiego obniżenia dochodów, jakie wykazuje w swoich rocznych zeznaniach podatkowych. Powód powoływał się na ogólną złą sytuację na rynku, ale nie był w stanie Sądowi wyjaśnić, dlaczego rok wcześniej był w stanie osiągnąć dochód z działalności gospodarczej na poziomie rzędu 60.000 zł, a rok później zaledwie kilku tysięcy złotych. Ponadto Sąd miał na uwadze, że powód jest także zatrudniony na podstawie umowy o pracę w charakterze kierownika budowy. W ocenie Sądu dochody, które powód wykazuje z tego stosunku pracy – na poziomie rzędu minimalnej płacy krajowej – nie odpowiadają zasadom doświadczenia życiowego. Ponadto Sąd zauważa, że powód w swoich zeznaniach podał nieprawdę co do faktu pozostawania przez niego podatnikiem podatku VAT, co odbiera jego zeznaniom w zakresie możliwości zarobkowych i dochodów z działalności gospodarczej walor wiarygodności. W ocenie Sądu powód zeznawał w taki sposób, by przedstawić swoją sytuację jako znacznie gorszą, niż to ma miejsce w rzeczywistości, a to w celu uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia Sądu. Sąd nie dał także wiary twierdzeniom powoda, jakoby choroba syna znacząco wpływała na możliwość świadczenia przez powoda usług w ramach działalności gospodarczej, by zachowanie syna uwarunkowane jego chorobą psychiczną ograniczało możliwość wykonywania przez powoda dotychczasowych usług w takim zakresie, jak to miało miejsce we wcześniejszym okresie. Zeznania powoda w tej kwestii są gołosłowne, nie poparte żadnymi dowodami. Ponadto powód nie wykazał, by zachowanie syna uległo istotnej zmianie w porównaniu do sytuacji aktualnej na moment ustalenia alimentów w sprawie o rozwód. Tym samym powód nie wykazał, by nastąpiła zmiana okoliczności, o jakiej mowa w art. 138 k.r.o.

Reasumując w ocenie Sądu powód nie wykazał, by obniżeniu uległy jego możliwości majątkowe czy zarobkowe do takiego stopnia, by należało go całkowicie zwolnić z obowiązku alimentacyjnego na rzecz byłej żony, bądź obowiązek ten obniżyć. Pozwana rzeczywiście podjęła zatrudnienie już po orzeczeniu rozwodu, jednakże biorąc pod uwagę jej wydatki w gospodarstwie domowym, konieczność zaciągnięcia kredytu na spłatę zadłużenia z tytułu czynszu za mieszkanie, wzrost opłat za mieszkanie oraz wysokość osiąganego przez nią wynagrodzenia nie jest to okoliczność, która zwalniałaby powoda ze świadczenia obowiązku alimentacyjnego, czy która przemawiałaby za znaczącym obniżeniem alimentów. Dlatego też w ocenie Sądu roszczenie należało uznać za nieuzasadnione. Stąd też zarówno roszczenie główne, jak i roszczenie ewentualne zostały przez Sąd oddalone na podstawie art. 138 k.r.o. a contrario w zw. z art. 60 § 2 k.r.o.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie III wyroku na podstawie art. 108 § 1 k.pc. w zw. z art. 98 § 1 k.pc. i nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100 zł tytułem nieopłaconych kosztów sądowych w postaci kosztów postępowania zabezpieczającego.

Z uwagi na fakt, iż powód przegrał sprawę w całości, Sąd na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu zasądził od F. Ś. na rzecz pozwanej J. Ś. kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.