Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2015 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2015 r. w Szczytnie

sprawy z powództwa W. A.

przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  przyznaje pełnomocnikowi z urzędu ustanowionemu dla powoda adwokatowi H. F. wynagrodzenie w kwocie 2.400,- zł powiększone o należny podatek VAT, które poleca wypłacić z budżetu Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Szczytnie,

III.  zasądza od powoda W. A. na rzecz Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w S. kwotę 2.400,- zł tytułem kosztów procesu, które stanowią w całości koszty zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IC 647/12

UZASADNIENIE

Powód W. A. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa Aresztu Śledczego w S. na jego rzecz kwoty 30.000 złotych. Początkowo domagał się zasądzenia wskazanej kwoty jako odszkodowania a następnie wniósł o zasądzenie tej kwoty tytułem zadośćuczynienia. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w Areszcie Śledczym w S. przebywał od 6.11.2010r. do 8.07.2011r. i w tym okresie doszło do pogorszenia jego wzroku z powodu zbyt małej ilości światła naturalnego . W celi zastosowane były blendy i przez cały dzień włączone było sztuczne oświetlenie, przy którym miał trudności z czytaniem. Ponadto z kącika sanitarnego wydobywał się nieprzyjemny zapach. W okresie zimowym w celi było zimno gdyż okna były stare i nieszczelne. W celi brak było ciepłe wody. Środki higieny osobistej wystarczały tylko na dwa tygodnie. Przebywał w celach mieszanych gdzie był poniżany psychicznie i fizycznie. Był zastraszany przez wychowawcę. W celi panowało przeludnienie gdyż przypadało mniej niż 3 m ² na osobę.

Pozwany Skarb Państwa Areszt Śledczy w S. wniósł o oddalenie powództwa i orzeczenie o kosztach wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniósł zarzut, że powód nie sprecyzował, na jakich podstawach dochodzi odszkodowania w kwocie 30.000 złotych ani nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie swych twierdzeń. W stosunku do powoda nie doszło do działań niezgodnych z prawem. Przyznał, że powód przebywał w Areszcie Śledczym w S. od 6.11.2010r. do 7.07.2011r. Nie przebywał jednak w warunkach przeludnienia, nie był umieszczony w celi z uczestnikami podkultury „ grypsujących „ . W trakcie pobytu był zatrudniany jako sprzątający oddział mieszkalny, za co był nagradzany regulaminowo. Nie uczestniczył w sytuacjach konfliktowych, nie skarżył się na konflikty ze współosadzonymi, nie zaobserwowano negatywnych zachowań współosadzonych w stosunku do powoda. Powód nie składał skarg na sposób traktowania przez wychowawców. W zakresie warunków panujących w Areszcie Śledczym w S. pozwany wskazał, że osadzeni mają dostęp do zimnej wody w celach mieszkalnych, a z ciepłej wody mogą korzystać w czasie od porannego apelu do apelu wieczornego w pomieszczeniu gospodarczym na każdym oddziale mieszkalnym. Raz w tygodniu osadzeni w Areszcie korzystają z ciepłej kąpieli. Mają prawo do co najmniej godzinnego spaceru w ciągu doby, kapelan kościoła rzymskokatolickiego odprawia nabożeństwa i udziela osadzonym posług religijnych. Areszt dysponuje świetlicą wyposażona w telewizor , taborety stoły, stół do tenisa stołowego , grę „ Piłka nożna” i (...). Kupowana jest prasa codzienna w ilości 2 gazet na oddział mieszkalny. Organizowane są turnieje sportowe i konkursy. Radiowęzeł aresztu nadaje audycje o tematyce społecznej i religijnej. Sieć radiowęzła doprowadzono jest do cel mieszkalnych i umożliwia skazanym odbiór 6 stacji telewizyjnych i radiowych. Osadzonym nie posiadającym własnych odbiorników wypożycza się w miarę możliwości odbiorniki zakładowe. Osadzeni mogą raz w tygodniu wypożyczać książki.

W zakresie wizyt lekarskich pozwany podał, że powód sześciokrotnie udawał się do lekarza w ambulatorium, zgłaszając przeziębienie , ból głowy, ból gardła, ból brzucha , i zmiany skórne na głowie. Nie zgłaszał dolegliwości związanych ze wzrokiem.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód W. A. odbywał karę pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w S. w okresie od 6.11.2010r. do 7.07.2011r., przebywając w tym czasie kolejno w następujących celach:

- w celi nr 307 o pow. 6,37 m2 – od 6.11.2010 r. do 9.11.2010r.

- w celi nr 213 o pow. 7,31 m2 od 9.11 2010r do 3.12.2010r.

- w celi nr 302 o pow. 22,45 m2 od 3.12.2010r. do 14.01.2011r.

- w celi nr 215 o pow. 6,58 m2 od 14.01.2011r. do 18.01.2011r.

- w celi nr 302 o pow . 22,45 m2 od 18.01.2011r. do 21.01.2011r.

- w celi nr 308 o pow. 6,89 m2 od 21.01.2011r. dni 7.02.2011r.

- w celi nr 403 o pow. 24,33 m2 od 7.02.2011r. do 01.03.2011r.

- w celi nr 314 o pow. 18,12 m2 od 1.03.2011r. do 22.03.2011r.

-w celi nr 310 o pow. 6,91 m2 od 22.03.2011r. do 28.03.2011r.

- w celi nr 403 o pow. 24,33m2 od 28.03.2011r. do 7.07.2011r.

Powyższe cele są przeznaczone dla odpowiedniej do ich powierzchni liczby osadzonych. Cele nr 307, 213, 215, 308, 310 są dwuosobowe, cela nr 314 jest sześcioosobowa a cele nr 302 i 403 są ośmioosobowe. W okresie pobytu powoda, w żadnej z wyżej wymienionych cel nie doszło do przekroczenia norm zaludnienia. W celach stosowane były tzw. blendy przysłaniające okna. W celach, w których przebywał powód był wydzielony płytami pilśniowymi kącik sanitarny a wejście do niego zasłonięte jedynie foliową zasłonką. Do cel, w których osadzony był powód doprowadzona była tylko zimna woda. Powód miał również możliwość korzystania w ciągu dnia z ciepłej wody, która znajduje się na korytarzu. Raz w tygodni osadzeni korzystali z ciepłej kąpieli. Osadzeni otrzymywali środki czystości. Powód nie sygnalizował braku środków czystości i nie zwracał się o dodatkowe środki czystości.

Powód nie wnosił skarg w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym, w szczególności na panujące tu na warunki bytowe . Okresowo zgłaszał się do lekarza ambulatorium z niewielkimi dolegliwościami. Wizyty takie miały miejsce sześciokrotnie.

( dowód: wykaz cel, w których przebywał powód – k.77 -79, zeznania świadka D. F. – k. 92, książka zdrowia powoda – k.94, notatki służbowe – k.33-39, 60-68, 76-79, ).

Powód następnie przebywał w Zakładzie Karnym w K., gdzie w dniu 26.10.2011r. był konsultowany przez okulistę. Nie stwierdzono wówczas u niego pogorszenia widzenia. Wymagana była jedynie korekcja okularowa do czytania. Konieczność zastosowania okularów wynikała z tzw. starowzroczności, będącej normalnym procesem starzenia się soczewki oka. Podczas wizyty powoda w dniu 04.08.2014r. w gabinecie okulistycznym lek M. F. w P. rozpoznano u powoda zaćmę oraz odwarstwienie siatkówki w oku prawym. Obecnie u powoda rozpoznano odwarstwienie siatkówki oka prawego, zaćmę początkową oka prawego, praktyczną ślepotę oka prawego, starowzroczność oka prawego i lewego. Rozpoznania te nie mają związku przyczynowego z pobytem powoda w Areszcie Śledczym w S.. Nie mają również związku z pobytem powoda w celach ze zmniejszoną ilością światła dziennego ( cele z blendami).

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu okulistyki dr n. med. I. B. – k.138-141,)

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd stwierdził:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód swoje roszczenie o zapłatę - początkowo odszkodowania a następnie zadośćuczynienia - w kwocie 30.000 złotych wywodził z naruszenia jego dóbr osobistych ( godności osobistej) na skutek niezapewnienia godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, a w szczególności tego, że w celach występowało przeludnienie, toaleta nie była odpowiednio wydzielona. Ponadto według twierdzeń powoda zastosowanie blend doprowadziło do pogorszenia jego wzroku. Powoływał się także powód na złe traktowanie przez wychowawców oraz współosadzonych.

Twierdzenia powoda nie znalazły oparcia w dowodach. Ze szczegółowego wykazu cel, w których powód przebywał wynika jednoznacznie, iż nie doszło w tym okresie do naruszenia norm zaludnienia. Powód w swych zeznaniach nie wniósł w tym zakresie niczego konkretnego, co mogłoby wskazywać na naruszenie jego dóbr osobistych . Jak wynika ze szczegółowego wykazu przestawionego przez pozwanego, w żadnej z cel w której przebywał powód powierzchnia przypadająca na jednego osadzonego nie była mniejsza niż 3 m ². W zeznaniach powoda brak jest szczegółów, z których wynikałoby, iż w którejkolwiek z cel powierzchnia była zbyt mała. Wskazywał on na jedną z cel, w której przebywał z jednym współosadzonym. Jednakże zwrócić należy uwagę na to, że żadna z cel, w których powód przebywał nie miała powierzchni mniejszej niż 6 m ², co oznacza, że nie jest możliwym, by na powoda przypadało mniej niż 3 m ² powierzchni.

Nie znalazły potwierdzenia dowodowego twierdzenia powoda, iż stwierdzone o niego pogorszenie się wzroku zostało spowodowane działaniami pozwanego, w szczególności, że miało to związek z zastosowaniem w celach tzw. blend . W tym zakresie Sąd zasięgnął opinii biegłego z zakresu okulistyki. Z opinii dr n. med. I. B. wynika jednoznacznie, iż stwierdzone u powoda odwarstwienie siatkówki w oku prawym wystąpiło znacznie później. Badania okulistyczne z października 2011r. wykazywały jedynie starowzroczność wymagającą korekcji okularowej. Proces ten jest naturalnym procesem starzenia się oka. Nie ma zawiązku pomiędzy warunkami w jakich powód odbywał karę pozbawienia wolności a obecnie rozpoznanymi u niego wadami wzroku.

Opinia biegłego jest jasna, logiczna i przekonywująca. Sąd ją w całości podzielił.

Brak w zeznaniach samego powoda opisu działań pozwanego mogących naruszyć jego dobra osobiste.

Podstawę prawną żądania zadośćuczynienia stanowi przepis art. 417§1 kc, art. 448kc w zw. z art. 23kc i 24§1 kc.

Przesłankami ochrony dóbr osobistych, które muszą być spełnione łącznie są:
- istnienie dobra osobistego,
- zagrożenie lub naruszenie dobra osobistego,
- bezprawność zagrożenia lub naruszenia dobra osobistego.

Do powoda należało wykazanie spełnienia dwóch pierwszych przesłanek, a więc, że doszło do zagrożenia lub naruszenia dobra osobistego a także wskazania, jakie dobro osobiste zostało naruszone lub zagrożone.

Przepis art. 24 kc zawiera konstrukcję domniemania bezprawności działania osoby, która narusza cudze dobro. Podmiot naruszający dobro osobiste musi więc wykazać, że jego działanie nie było bezprawne.

Brak bezprawności wynikać może przede wszystkim ze zgody podmiotu prawa osobistego, z działań w ramach porządku prawnego, ze szczególnych przepisów prawnych, z wykonywania prawa podmiotowego oraz z ogólnej klauzuli zasad współżycia społecznego.

Dobrami osobistymi możliwymi do naruszenia w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności są: godność oraz prawo do prywatności. Przy ocenie, czy doszło do naruszenia dóbr osobistych osoby osadzonej należy mieć na uwadze, że pozbawienie wolności takiej osoby trzeba postrzegać nie tylko jako karę ale i formę w jakiej-poprzez poddanie się dolegliwościom właściwym jej wykonaniu – skazany może zadośćuczynić za swój czyn społeczności, której reguły postępowania naruszył.

Na warunki odbywania kary składają się różne normy: powierzchnia przypadająca na 1 osobę, dostęp światła dziennego, infrastruktura sanitarna, warunki snu i jedzenia, możliwość przebywania poza celą, a także czas nieodpowiedniego traktowania.

Oceniając zgromadzony materiał dowodowy należało przyjąć, że powód nie udowodnił, by jego dobra osobiste w postaci godności, prawa do prywatności i intymności zostały naruszone w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności.

W każdej celi był dostęp do zimnej wody, a ciepłą wodę powód mógł uzyskać po uprzednim zgłoszeniu do oddziałowego. Osadzeni otrzymywali środki do utrzymania higieny i mogli korzystać z kąpieli raz w tygodniu. Powód, tak jak i pozostali osadzeni, został wyposażony w środki czystości, w tym do utrzymania czystości w celi. Zatem zostały zaspokojone elementarne potrzeby powoda w warunkach odbywania kary pozbawienia wolności.

Subiektywne odczucie powoda nie może tu być wyznacznikiem, a godności osoby ludzkiej nie naruszają warunki odbywania kary w jednostkach penitencjarnych, które już wcześniej były powodowi znane. Pewne niedogodności są nierozerwalnie związane z odbywaniem kary pozbawienia wolności. Dyskomfort związany z odbywaniem kary nie stanowi podstawy do przyjęcia, że zostały spełnione przesłanki do przyznania zadośćuczynienia w oparciu o art. 448kc.

Artykuł 448kc daje jedynie możliwość orzeczenia przez Sąd o zadośćuczynieniu i nie stanowi zobowiązania do jego przyznania.

Pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy w S. swoim zachowaniem nie naruszył żadnego dobra osobistego powoda i swoim zachowaniem nie wyrządził mu szkody.

Wobec niespełnienia przesłanki z art. 417§1kc powództwo należało oddalić.

Ponadto należy wskazać, że również roszczenie odszkodowawcze, którego na tej samej podstawie faktycznej domagał się początkowo powód nie były zasadne. Brak bowiem szkody i związku przyczynowego pomiędzy działaniem pozwanego a szkodą wskazywaną przez powoda.

O kosztach procesu orzeczono w oparciu o art. 98§1kc, zgodnie z którym należało zasądzić od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu obejmujące koszty zastępstwa procesowego ustalone na kwotę 2.400 złotych zgodnie z §6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j Dz.U. z 2013, poz. 490).

O kosztach wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego z urzędu celem reprezentowania powoda orzeczono w oparciu o §19,§21, w zw. z §6 pkt 5 i §2pkt3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U.2013, poz. 461).

Z/
1. (...)
2. (...)
(...) adw. H. Z. – F.,

3. (...)
S.,(...)