Pełny tekst orzeczenia

Sygn.akt III AUa 423/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Bożena Szponar - Jarocka (spr.)

Sędziowie: SA Bohdan Bieniek

SA Piotr Prusinowski

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 listopada 2015 r. w B.

sprawy z odwołania A. G.

przy udziale zainteresowanego Przedszkola Samorządowego Nr 14 w B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 stycznia 2015 r. sygn. akt V U 1617/14

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 423/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 22 sierpnia 2014 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1442 ze zm.) oraz art. 83 § 1 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 k.p. stwierdził, że A. G.jako pracownik u płatnika składek w Przedszkolu Samorządowym nr(...)w B. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu od dnia 1 września 2013 roku do dnia 30 czerwca 2014 roku.

A. G.w odwołaniu od powyższej decyzji domagała się jej zmiany i ustalenia, że w spornym okresie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik. Podniosła, że we wcześniejszych okresach była już pracownikiem przedszkola. Odnosząc się do spornego obecnie okresu podlegania ubezpieczeniom wskazała, że podpisała umowę o pracę, jednakże nie rozpoczęła jej, ponieważ wystąpił u niej stan zagrożenia ciąży. Podniosła również, że umowa o pracę nie była pozorna, ponieważ miała zamiar faktycznie realizować stosunek pracy.

Sąd Okręgowy w Białymstoku po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 22 stycznia 2015 roku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił, iż A. G.podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek w Przedszkolu Samorządowym nr 14 w B. w okresie od dnia 1 września 2013 roku do dnia 30 czerwca 2014 roku. Z ustaleń Sądu I instancji wynikało, że A. G. urodziła się w dniu (...). Latem 2004 roku ukończyła magisterskie studia na kierunku pedagogika w zakresie pedagogiki opiekuńczo - wychowawczej. Po studiach wyszła za mąż, zaś latem 2006 roku ukończyła czterosemestralne studia podyplomowe w zakresie logopedii, uzyskując tytuł logopedy ogólnego. Wówczas urodziła pierwsze dziecko. Wnioskodawczyni do dnia 22 czerwca 2006 roku pracowała jako nauczyciel w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr (...) w B.. Od dnia 1 września 2007 roku A. G.podjęła pracę jako nauczyciel - wychowawca świetlicy w Zespole Szkół (...) w wymiarze 17/26 etatu, na czas określony do dnia 31 sierpnia 2008 roku, a następnie została tam zatrudniona na kolejny rok w pełnym wymiarze czasu pracy (26 godzin tygodniowo). Po tym zatrudniono ją na czas nieokreślony, również w pełnym wymiarze czasu pracy. W maju 2010 roku ze skutkiem od dnia 1 września wypowiedziano jej wymiar czasu pracy do 22/26 części etatu, z odpowiednią obniżką wynagrodzenia. Od dnia 1 września 2011 roku wymiar czasu pracy zwiększono o jedną godzinę, do 23 godzin tygodniowo. W dniu 4 lipca 2013 roku A. G.uzyskała tytuł nauczyciela mianowanego. Od dnia 1 września 2013 roku jako nauczycielowi mianowanemu podwyższono jej wymiar czasu pracy ponownie do pełnego etatu (26 godzin tygodniowo) z wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 2.645 złotych. Od tej daty A. G.miała prawo do dodatku za wysługę lat w wysokości 6%. Z dalszych ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że równolegle z zatrudnieniem w Zespole Szkół (...), od dnia 17 stycznia 2011 roku A. G.zatrudniła się jako logopeda na 1/2 etatu w Przedszkolu Samorządowym nr (...) w B. na czas określony, do dnia 30 czerwca 2011 roku. Od dnia 1 września 2011 roku do dnia 30 czerwca 2012 roku również pracowała w tym samym przedszkolu. Podobnie było w kolejnym roku, czyli od dnia 1 września 2012 roku do dnia 30 czerwca 2013 roku. Przedszkole nie zatrudniało logopedy na okres wakacji, gdyż w jednym wakacyjnym miesiącu nie było czynne, zaś w drugim miesiącu mało dzieci korzysta z przedszkola. Obok A. G.przedszkole zatrudniało w tych samych okresach innego logopedę M. P., również na 1/2 etatu. Wynagrodzenia logopedów były finansowane w ramach programu pomocowych środków unijnych. W maju 2013 roku A. G.zorientowała się, że jest w ciąży. W dniu 22 maja 2013 roku zgłosiła się do ginekologa - położnika, który stwierdził 5-ty tydzień ciąży, wyznaczając termin porodu na 25 stycznia 2014 roku. Tego dnia założono kartę ciąży. Od 3 do 21 czerwca 2013 roku wnioskodawczyni była na zwolnieniu lekarskim. Pracodawca wnioskodawczyni, dyrektor przedszkola L. N. wiedziała o ciąży wnioskodawczyni i mimo to deklarowała zatrudnienie jej na kolejny rok przedszkolny. Ujęła wnioskodawczynię w arkuszu organizacyjnym składanym organowi prowadzącemu przedszkole - prezydentowi miasta. W dniu 13 sierpnia 2013 roku A. G.wykonała badanie usg, którego wynik nie dawał żadnych powodów do niepokoju. W dniu 26 sierpnia 2013 roku zgłosiła się do lekarza medycyny pracy, który zaświadczył, że może ona pracować jako logopeda, wskazując w zaświadczeniu jako pracodawcę - Przedszkole (...) nr 14 w B.. W dniu 29 sierpnia 2013 roku (czwartek) A. G.uczestniczyła w radzie pedagogicznej przedszkola. Następnego dnia 30 sierpnia 2013 roku (piątek) wraz z M. P. zgłosiła się do dyrektorki i obydwie podpisały umowy o pracę, w których jako dzień rozpoczęcia pracy wskazano 2 września 2013 roku (poniedziałek). Miesięczne wynagrodzenie wnioskodawczyni zostało ustalone na kwotę 1.323,50 złotych. Po podpisaniu umów wnioskodawczyni wraz z M. P. porządkowały gabinet logopedyczny. Po powrocie do domu A. G.źle się poczuła. Zgłosiła się na izbę przyjęć oddziału ratunkowego szpitala prowadzącego ostry dyżur. Stwierdzono zagrożenie poronienia i wystawiono wnioskodawczyni zwolnienie lekarskie do dnia 29 września 2013 roku. Wnioskodawczyni na kolejne okresy aż do porodu przedstawiała dalsze zwolnienia lekarskie, nie zgłosiła się do pracy. W dniu 14 stycznia 2014 rokuA. G.urodziła dziecko. U swoich obydwu pracodawców, tj. w Przedszkolu Samorządowym nr 14 w B. oraz w Zespole Szkół (...) złożyła wnioski o udzielenie urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił w oparciu o akta postępowania przed organem rentowym, wyjaśnienia wnioskodawczyni A. G., zeznania M. P. i L. N., kopię protokołu rady pedagogicznej, kartę ciąży oraz akta osobowe A. G.z Przedszkola Samorządowego nr (...) w B. oraz z Zespołu Szkół (...). Przechodząc do rozważań prawnych nad poczynionymi ustaleniami faktycznymi Sąd I instancji podkreślił, że organ rentowy nie podważał wiarygodności i mocy dowodowej żadnego z dowodów przeprowadzonych przez Sąd na wniosek odwołującej, ani nie przedstawiał dowodów przeciwnych. Z tego względu ustalony powyżej stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał za bezsporny. W ocenie Sądu I instancji, w związku z powyższymi ustaleniami faktycznymi stanowisko organu rentowego odnośnie pozorności umowy o pracę, a więc jej nieważności i w konsekwencji fikcyjności zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczeń społecznych przez Przedszkole (...) nr (...) w B. jako płatnika składek, nie może się ostać. Za zamiarem zawarcia umowy o pracę między A. G.i przedszkolem oraz wolą wykonywania tej umowy, czyli świadczenia pracy i przyjmowania jej za wynagrodzeniem, w ocenie Sądu Okręgowego, przemawiają następujące okoliczności : 1) dotychczasowa praktyka pracodawcy polegająca na zatrudnianiu pracowników na stanowisko logopedy w końcu sierpnia na okres od 1 września do końca czerwca następnego roku przedszkolnego; 2) wskazanie A. G.już wiosną 2013 roku jako pracownika - logopedy w arkuszu organizacyjnym przedszkola na rok 2013/2014; 3) wykonanie przez A. G.badań lekarskich jako przyszłego pracownika przedszkola w dniu 26 sierpnia 2013 roku; 4) brak osobistych czy rodzinnych więzi między pracodawcą i A. G.uzasadniających prawdopodobieństwo umówienia się co do pozorności umowy; 5) dość niskie, sztywno określone powszechnie obowiązującymi przepisami oraz uchwałami Rady Miasta wskazane w umowie o pracę wynagrodzenie. Powyższe okoliczności przeczą pozorności umowy zawartej między A. G.i Przedszkolem Samorządowym nr(...)w B. oraz brakowi woli faktycznego wykonywania umowy o pracę, której to organ rentowy upatrywał w tym, że 2 września 2013 roku A. G.faktycznie pracy nie podjęła. W ocenie Sądu Okręgowego, powyższe stanowisko organu rentowego było niekonsekwentne, ponieważ nie kwestionował on ważności zmiany umowy o pracęA. G.zawartej z Zespołem Szkół (...), polegającej na zwiększeniu od dnia 1 września wymiaru czasu pracy do pełnego etatu. Reasumując, Sąd I instancji uznał, że sporna umowa o pracę zawarta pomiędzy wnioskodawczynią a Przedszkolem Samorządowym nr (...) w B. nie była pozorna. Skoro umowa ta była ważna, to rodziła skutek w postaci podlegania wnioskodawczyni ubezpieczeniom społecznym zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ( 14 )§ 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 w związku z art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w związku z art. 22 k.p. poprzez przyjęcie, że w okolicznościach niniejszej sprawy doszło w dniu 1 września 2013 roku do faktycznego nawiązania umowy o pracę w reżimie kodeksu pracy z A. G.skutkującego objęciem w/w obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu zatrudnienia u płatnika składek w Przedszkolu Samorządowym nr(...)w B.,

2. sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez przyjęcie, że A. G.podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę od dnia 1 września 2013 roku do 30 czerwca 2014 roku w sytuacji, gdy ta nie stawiła się w pracy w całym okresie czasu, na jaki umowa została zawarta,

3. naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c. poprzez przeprowadzenie dowolnej w miejsce swobodnej oceny dowodów poprzez uznanie, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala przyjąć, że wnioskodawczyni podjęła i świadczyła pracę w Przedszkolu Samorządowym nr (...)w B. w okresie objętym decyzją.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący organ rentowy domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania od decyzji ZUS z dnia 22 sierpnia 2014 roku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i właściwie zastosował przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd II instancji w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz wykładnię przepisów.

Na wstępie należy wskazać, co prawidłowo podkreślił w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy, iż stan faktyczny rozpoznawanej sprawy był bezsporny i przedstawiał się następująco. Wnioskodawczyni A. G.posiadająca kwalifikacje potrzebne do wykonywania pracy logopedy (podyplomowe studia wyższe w tym zakresie) od stycznia 2011 roku pracowała na takim stanowisku w Przedszkolu Samorządowym nr (...)w B.. Pracodawca zgodnie ze stosowaną przez siebie praktyką, zawierał z wnioskodawczynią kolejne umowy o pracę na czas określony od dnia 1 września do dnia 30 czerwca roku następnego, tj. na lata przedszkolne, wyłączając okresy wakacyjne. W maju 2013 roku wnioskodawczyni dowiedziała się, że jest w ciąży, o czym poinformowała dyrektora przedszkola L. N.. Dyrektor przedszkola mimo stanu ciąży wnioskodawczyni zamierzała zatrudnić ją na stanowisku logopedy na kolejny rok przedszkolny, tj. rok 2013/2014. W związku z planowanym zawarciem kolejnej umowy o pracę na ten okres dyrektor przedszkola zobowiązała wnioskodawczynię do uczestnictwa w radzie pedagogicznej w dniu 29 sierpnia 2013 roku, na której wnioskodawczyni była obecna. Uprzednio A. German uzyskała od lekarza medycyny pracy zaświadczenie potwierdzające, że ze względu na stan zdrowia jest zdolna do pracy na stanowisku logopedy. Następnego dnia, tj. w dniu 30 sierpnia 2013 roku wnioskodawczyni stawiła się u dyrektora przedszkola, gdzie około godziny 9 nastąpiło podpisanie umowy o pracę. W umowie jako dzień rozpoczęcia pracy wskazano dzień 2 września 2013 roku. Po podpisaniu umowy wnioskodawczyni wraz z drugą pracownicą zatrudnioną na stanowisku logopedy - M. P. porządkowały gabinet do przyjęcia dzieci na zajęcia logopedyczne. Po powrocie do domu A. G.źle się poczuła. Udała się do lekarza ginekologa, który stwierdził u niej stan zagrożenia ciąży i wystawił zwolnienie od dnia wizyty, tj. od dnia 30 sierpnia 2013 roku do dnia 29 września 2013 roku. W związku z uzyskanym zwolnieniem lekarskim wnioskodawczyni nie stawiła się do pracy w dniu 2 września 2013 roku. Na dalsze okresy po dniu 29 września 2013 roku A. G.przedstawiała kolejne zwolnienia lekarskie i aż do dnia porodu, tj. do dnia 14 stycznia 2014 roku nie stawiła się w pracy, po czym rozpoczęła korzystanie z urlopu macierzyńskiego.

W związku z powyższym niekwestionowanym stanem faktycznym niezrozumiały jest zarzut apelacyjny dotyczący naruszenia prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c. poprzez ustalenie przez Sąd I instancji, iż wnioskodawczyni podjęła i świadczyła pracę w spornym okresie objętym zaskarżoną decyzją ZUS, tj. w okresie od dnia 1 września 2013 roku do dnia 30 czerwca 2014 roku. Ustalenia takiego, jak zarzuca apelacja, Sąd Okręgowy nie poczynił. Przeciwnie, ustalił, że w związku z nagłym pogorszeniem stanu zdrowia i wystąpieniem stanu zagrożenia ciąży w dniu 30 sierpnia 2013 roku wnioskodawczyni od dnia 2 września 2013 roku aż do dnia porodu nie stawiła się w pracy, a zatem jej nie podjęła i faktycznie nie świadczyła.

Na aktualnym etapie postępowania sporne pozostaje to, czy w przedmiotowej sprawie doszło do skutecznego nawiązania stosunku pracy pomiędzy A. G.a Przedszkolem Samorządowym nr (...) w B.. Organ rentowy stoi na stanowisku, iż nawiązanie stosunku pracy uzależnione jest od faktycznego podjęcia i świadczenia pracy przez pracownika. Powyższy pogląd nie znajduje uzasadnienia w aktualnie obowiązujących przepisach prawa, w szczególności zaś w przepisach kodeksu pracy. Przepis art. 26 k.p. nie uzależnia skuteczności nawiązania stosunku pracy od rozpoczęcia jej wykonywania. Zgodnie z treścią tego przepisu stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy. Strony zawarły umowę o pracę w dniu 30 sierpnia 2013 roku, wskazując w niej jako dzień rozpoczęcia pracy 2 września 2013 roku. Zgodnie zatem z przepisem art. 26 k.p. uznać należy, iż sporna umowa o pracę nawiązała się w dniu 2 września 2013 roku, mimo tego, że w tym dniu wnioskodawczyni faktycznie nie stawiła się w pracy i jej nie świadczyła z powodu pozostawania na zwolnieniu lekarskim. Okoliczność ta – wbrew stanowisku organu rentowego - nie stoi na przeszkodzie uznaniu, że pomiędzy A. G.a przedszkolem doszło do nawiązania ważnego stosunku pracy. Zawarcie umowy o pracę jest bowiem czynnością prawną wystarczającą do nawiązania stosunku pracy pomiędzy stronami.

Przepis art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje, że pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Zatem Sąd Okręgowy słusznie przyjął, że wnioskodawczyni w spornym okresie podlega w/w ubezpieczeniom zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 w/w ustawy.

Dodać przy tym należy, iż na obecnym etapie postępowania ZUS nie zarzucał, aby sporna umowa o pracę była pozorna (art. 83 § 1 k.c. i z tego powodu nieważna).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

A.K.