Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 21 kwietnia 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi oddalił powództwo Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo- Kredytowej im F. S. w G. przeciwko D. K., M. K., W. K. (1) o zapłatę.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zarzucając rozstrzygnięciu naruszenie:

- art. 931 § 1 k.c. w zw. z art. 1015 § 2 k.c. oraz art. 922 § 1 k.c. przez ich niewłaściwą wykładnię i błędne przyjęcie, że pozwani będący w pierwszym kręgu dziedziczenia ustawowego nie posiadają legitymacji biernej w przedmiotowej sprawie;

- art. 6 k.c. poprzez błędne uznanie, że to na powodzie spoczywa ciężar wykazania, że zmarły nie pozostawił testamentu lub spadkobiercy nie odrzucili spadku po nim;

- art. 6 k.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez ich niewłaściwą interpretację i błędne przyjęcie, że powód nie wykazał legitymacji biernej pozwanych.

W oparciu o powyższe zarzuty, skarżący wniósł o zmianę wyroku i zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 915,92 zł wraz z odsetkami umownymi naliczanymi według zmiennej stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 25 września 2014 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie solidarnie od pozwanych na swoją rzecz kosztów postępowania za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Przede wszystkim, trafnym okazał się zarzut apelującego naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 6 k.c. Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być pojmowana w ten sposób, że ciąży on zawsze na powodzie. W zależności od rozstrzyganych kwestii faktycznych i prawnych ciężar dowodu co do pewnych faktów będzie spoczywał na powodzie, a co do innych z kolei na stronie pozwanej.

Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, powód w dostateczny sposób wykazał legitymację bierną pozwanych w niniejszej sprawie. Przedkładając odpisy aktów stanu cywilnego, z których wynika, że pozwani należą do pierwszego kręgu spadkobierców ustawowych po zmarłej W. K. (2), powód wykazał podstawę domniemania faktycznego, że są oni jej spadkobiercami.

W tym miejscu podkreślić należy, że pozwani w żaden sposób nie kwestionowali swojej legitymacji procesowej, tj. okoliczności, że nie są oni spadkobiercami pozwanej. W tym zakresie ciężar dowodu spoczywał na nich.

Nie ma przy tym racji Sąd Rejonowy twierdząc, że jedynie przez posłużenie się postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku powód mógł udowodnić, iż zgodnie z art. 922 k.c. w dniu otwarcia spadku na pozwanych przeszły wszelkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłej. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku ma charakter deklaratoryjny, bowiem w jego treści stwierdza się jedynie, iż dana osoba weszła w ogół praw i obowiązków zmarłego.

Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie stanowiskiem brak postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie uniemożliwia wystąpienia przez osobę trzecią przeciwko spadkobiercy na drogę sądową, zaś następstwo prawne po zmarłym osoba trzecia, która nie rości sobie praw do spadku, może wykazywać wszelkimi środkami dowodowymi. W tym zakresie nie ma zastosowania reguła z art. 1027 k.c. (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1975 roku, sygn. akt III CRN 102/75, OSNC 1975/6/139; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 14 lutego 2013 roku, sygn. akt I ACa 757/12, Lex nr 1289363).

W konsekwencji powyższych uwag należało przyjąć, na podstawie art. 231 k.p.c., domniemanie faktyczne, iż z chwilą otwarcia spadku pozwani weszli w ogół praw i obowiązków zmarłej W. K. (2). Przyjęcie, że z chwilą śmierci W. K. (2) przeszły na pozwanych, jako spadkobierców ustawowych, jej prawa i obowiązki majątkowe nie stoi w sprzeczności zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Regułą jest bowiem to, że po małżonku dziedziczy drugi z małżonków oraz jego zstępni. Domniemanie to w żaden sposób nie zostało skutecznie podważone przez pozwanych.

Mając na uwadze powyższe, przyjąć należało, że to na pozwanych D. K., M. K. i W. K. (1) ciąży obowiązek zwrotu zaciągniętej przez W. K. (2) pożyczki odnawialnej na podstawie umowy o linię pożyczkową z dnia 4 maja 2010 r.

Zgodnie z treścią art. 720 k.c. dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tą samą ilość pieniędzy. W umowie o preferencyjną linię pożyczkową z dnia 4 maja 2010 r. określono termin spłaty zadłużenia oraz konsekwencje związane z jego niespłaceniem w terminie uzgodnionym. Powód przedstawił Sądowi raport spłat, z którego wynika, że na dzień wytoczenia powództwa należność z powyższego tytułu wynosiła 915,92 zł, w tym 500 zł tytułem kapitału oraz 415,92 zł tytułem odsetek umownych.

Pozwani nie podjęli żadnych czynności dowodowych mogących ewentualnie wykazać, że jakakolwiek część należnego świadczenia została spełniona na rzecz powoda, albo że wysokość zobowiązania W. K. (2) była inna niż to wykazał powód raportem spłaty, a w myśli art. 6 k.c. to na pozwanych spoczywał ciężar wykazania tej okoliczności.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok, zasądzając solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę dochodzonego roszczenia, tj. 915,92 zł wraz z odsetkami: od kwoty 500 zł w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od dnia 29 września 2014 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 415,92 zł w wysokości odsetek ustawowych od dnia 29 września 2014 r. do dnia zapłaty.

O odsetkach orzeczono: w zakresie zapłaty należności głównej - na podstawie art. 481 § 2 k.c. w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego, liczonej od dnia 29 września 2014 roku do dnia zapłaty, zaś w zakresie odsetek od zasądzonych skapitalizowanych odsetek - na podstawie art. 482 §1 k.c.

Oddaleniu podlegało powództwo oraz apelacja w zakresie żądania zasądzenia odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego od kwoty 415,92 zł skapitalizowanych odsetek. Nie jest bowiem dopuszczalnym żądanie zasądzenia odsetek umownych od kwoty skapitalizowanych odsetek umownych.

Stosownie do treści § 2 art. 482 k.c. istnieje możliwość umówienia się przez strony długoterminowej umowy kredytowej o zapłatę w przyszłości, a więc jeszcze przed powstaniem zaległości, odsetek od zaległych i skapitalizowanych odsetek, opóźnienia których dopuści się w przyszłości kredytobiorca.

W rozpatrywanej sprawie mamy do czynienia z umową pożyczki zawartej na okres jednego roku, nie dłuższej niż do 2013 r. Nie można zatem uznać, że mamy do czynienia z pożyczką długoterminową, zwłaszcza, że w stosunkach tego rodzaju przeważają umowy zawierane na okres 10-30 lat. Ponadto powód chce naliczać odsetki w wysokości odsetek maksymalnych (czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP) od skapitalizowanych odsetek maksymalnych, co zdaniem sądu prowadzi do obejścia prawa – normy ustalającej wysokość odsetek maksymalnych. Tym samym nie jest dopuszczalne zasądzenie odsetek umownych od kwoty 415,92 zł. będącej sumą skapitalizowanych odsetek umownych (i umownych karnych).

W związku ze zmianą zaskarżonego wyroku, należało orzec o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego. O kosztach tych Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 3. wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Stosownie do brzmienia art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

W związku z powyższym, Sąd Okręgowy zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 243 zł, na którą składa się kwota 46 zł opłaty od pozwu, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 180 zł kosztów zastępstwa procesowego, którego wysokość ustalono na podstawie § 2 ust. 1 i 2 oraz § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz. 490).

Pozostałe wydatki zaliczone przez powoda w poczet kosztów procesu (kosztów wniosków do Urzędu Miasta w wysokości 110 zł oraz kosztów wniosków do Urzędu Stanu Cywilnego w wysokości 117 zł) zostały przez nią poniesione poza procesem, nie mieściły się zatem w zakresie związanych z nim kosztów.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie III wyroku, zasądzając solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 136 zł, na którą składa się kwota 46 zł opłaty od apelacji oraz 90 zł kosztów zastępstwa procesowego, którego wysokość ustalono na podstawie § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 2 w zw. z § 12, ust. 1, pkt. 1 ww. rozporządzenia.