Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 935/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 1 kwietnia 2015 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt I C 72/11 z powództwa G. R., M. S., T. O., J. M. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...), M. L., L. L. o zniesienie służebności oddalił powództwo, a kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi stronę powodową jednocześnie szczegółowe ich rozliczenie pozostawiając referendarzowi sądowemu.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiedli powodowie solidarni, będący reprezentowanymi przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając wyrok w całości.

Zarzucili skarżonemu orzeczeniu naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 233 §1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanej dowolnej, nie zaś swobodnej, oceny dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, w tym w szczególności dowodu z przesłuchania powoda G. R. w charakterze strony, dowodu z zeznań świadka J. G., dowodu z oględzin oraz dowodu z opinii biegłego J. K. – co doprowadziło w dalszym toku orzeczniczym do nieprawidłowych ustaleń faktycznych co do spełnienia przez powodów przesłanek warunkujących zastosowanie art. 294 k.c. oraz art. 295 k.c.

Wskazali, że powyższe błędne ustalenia faktyczne doprowadziły w dalszym toku orzeczniczym do naruszenia prawa materialnego w postaci:

1. art. 294 k.c. poprzez jego nieuzasadnione niezastosowanie, prowadzące do oddalenia roszczenia procesowego o zniesienie służebności przechodu za wynagrodzeniem,

2. art. 295 k.c. poprzez jego nieuzasadnione niezastosowanie, prowadzące do oddalenia roszczenia procesowego o zniesienie służebności przejazdu bez wynagrodzenia.

W konkluzji wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu w kształcie ostatecznie sprecyzowanym w toku postępowania, ewentualnie zaś o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, a nadto o zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów solidarnie kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej z dnia 26 listopada 2015 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia drugoinstancyjnego – powód G. R. poprał apelację, a pełnomocnik pozwanej Spółdzielni wnosił o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja skutkuje wzruszeniem zaskarżonego orzeczenia.

Zdaniem Sądu Okręgowego lektura całego materiału aktowego wskazuje na to, że rację mają apelujący twierdząc, że w realiach niniejszej sprawy można mówić, że mamy do czynienia ze zmianę stosunków społeczno – gospodarczych, która przemawia za przyjęciem, że zachodzi podstawa do zniesienia służebności gruntowej drogi koniecznej przechodu i przejazdu. N. obowiązkiem Sądu pierwszej instancji było poczynienie ustaleń faktycznych co do spełnienia przesłanek z art. 294 i 295 k.c. w oparciu o właściwie zebrany i oceniony materiał dowodowy. Z dowodów jakie zostały zgromadzone w sprawie wynika zaś, że powodowie faktycznie podjęli szereg działań prawnych i faktycznych bezpośrednio zmierzających do zmiany przeznaczenia nieruchomości obciążonej i przeznaczenia jej na cele hotelowe. Należy podkreślić, że działania powodów nie pozostają jedynie w sferze bliżej nieskrytalizowanych planów, ale nabrały już rzeczywistych, realnych kształtów, skoro od 2007 r. powodowie przeprowadzili analizy rynkowe i ekonomiczne co do postawienia trzy – lub czterogwiazdkowego hotelu na nieruchomości obciążonej, zlecili już wykonanie koncepcji rozbudowy i nadbudowy kamienicy mieszkalnej na budynek hotelowy, wykwaterowali już przeważającą liczbę mieszkańców nieruchomości obciążonej, która jest aktualnie w 90% pusta, wykonali też plany, z których wynika, że w budynku, w którym obecnie znajduje się brama, przez którą odbywa się przechód i przejazd do nieruchomości władnącej, będzie znajdowała się recepcja hotelu (zeznania powoda G. R., k. 259-260; koncepcja, k. 27 odw. -28). Dodać do tego należy, że z ustaleń sądu pierwszej instancji wynika, że istnieje też ostateczna decyzja z 20 maja 2010 r., którą Prezydent Miasta Ł. ustalił już warunki zabudowy dla inwestycji zlokalizowanej w Ł. przy ul. (...), na działkach o numerach ewidencyjnych (...) znajdujących się w obrębie SO1, polegającej na nadbudowie i zmianie części istniejących budynków mieszkalno – usługowych oraz budowie nowych z przeznaczeniem ich na funkcję mieszkalną wielorodzinną i usługi, w tym hotel i handel o powierzchni sprzedaży do 370 m kw., garaż wielostanowiskowy oraz budowie urządzeń budowlanych (decyzja, k. 22-26). Należy zgodzić się z argumentacją skarżących, że pozostawienie status quo uniemożliwi powodom zagospodarowanie ich nieruchomości zgodnie z planowanym przeznaczeniem na cele hotelowe. Zmiana przeznaczenia nieruchomości obciążonej na odmienne cele gospodarcze nie pozostawia w ocenie Sądu II instancji wątpliwości co do tego, że istnieje powód do skorzystania przez apelujących z instytucji zniesienia służebności gruntowej (zob. K. Pietrzykowski [red.] Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2013). Sąd Odwoławczy zgadza się także ze stroną apelującą, która trafnie przywołała pogląd wyrażony w literaturze przedmiotu, że o szczególnie uciążliwym charakterze służebności można mówić, jeżeli po zmianie przeznaczenia gospodarczego nieruchomości uniemożliwia ona prawidłową eksploatację gospodarczą nieruchomości obciążonej (zob. Z. Gołba, Służebności gruntowe, drogowe, osobiste i przesyłu, LexisNixis 2013), a nadto stanowisko SN, z którego wynika, że z przypadkiem jaskrawej uciążliwości mamy do czynienia m.in. wtedy gdy uciążliwość istniejącej służebności de facto uniemożliwia zagospodarowanie nieruchomości obciążonej przez konieczność tolerowania przez powodów obecności obcych osób i sprzętów (zob. wyrok SN z 10.02.1998 r., II CKN 606/97, L. nr (...)).

W tym stanie rzeczy Sąd II instancji doszedł do przekonania, że sąd pierwszej instancji uwzględniając, że w sprawie w świetle materiału dowodowego zaszła zmiana stosunków gospodarczo – społecznych dając podstawę ku temu by znieść służebność gruntową drogi koniecznej przechodu i przejazdu, winien poczynić stosowne ustalenia faktyczne w zakresie przesłanek z art. 294 i 295 k.c., a następnie rozważyć w jaki sposób powinno nastąpić zniesienie owej służebności.

W tym stanie sprawy, wobec nie rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy, zasadne - w rozumieniu art. 386 §4 k.p.c.- było wydanie przez Sąd Okręgowy wyroku kasatoryjnego. Stosownie zaś do dyspozycji art. 108 § 2 k.p.c. rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej pozostawiono Sądowi pierwszej instancji.