Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2007 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Teresa Sobolewska

Sędziowie: SA Maria Sokołowska (spr.)

SA Andrzej Lewandowski
Protokolant: Agnieszka Andrusiewicz

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2007 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa (...) przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w (...) o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

z dnia 18 grudnia 2006 r. sygn. akt I C 88/05

I.  oddala apelację,

II.  nie obciąża powoda kosztami postępowania apelacyjnego,

III.  zasądza od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz adwokata Z. Ż. kwotę 1 220 zł (jeden tysiąc dwieście dwadzieścia złotych) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt I ACa 249/07

UZASADNIENIE

Powód (...) wniósł w dniu 13 sierpnia 2003r. pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w (...) o zasądzenie na jego rzecz kwoty 500.000 zł.

W uzasadnieniu wskazał, iż w dniu (...). został osadzony w pozwanym areszcie, gdzie przebywał najpierw w szpitalu, a następnie w celi nr (...) pawilonu mieszkalnego do czasu przetransportowania go do zakładu karnego w (...) w dniu (...). Powód jest osobą, która nigdy nie paliła papierosów i choruje na serce, a w takim wypadku podstawowymi przeciwwskazaniami jest: stres, długotrwałe napięcie nerwowe i palenie tytoniu. Pomimo tego powód przebywał w zadymionej celi i mimo wielokrotnego domagania się, bo został osadzony w celi dla niepalących, przebywał stale w celi z osobami palącymi, co źle wpływało na jego zdrowie. W takiej sytuacji powód domaga się zasądzenia od pozwanego kwoty co najmniej 500.000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy w(...) wniósł o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany wskazał, iż powód przebywając w celi nr (...). która przewidziana jest dla osób palących nie składał w tej sprawie skarg ani próśb na piśmie. Nie zgłaszał konieczności zmiany celi dla niepalących także podczas co miesięcznych wizytacji kierownictwa Aresztu.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 3 czerwca 2004r. oddalono powództwo powoda.

Wskutek apelacji powoda Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 20 stycznia 2005r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, iż przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd winien ocenić zasadność roszczenia powoda na podstawie przesłanek wynikających z art. 445 § 1 kpc uwzględniając, że podstawą żądania jest krzywda niemajątkowa w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami fizycznymi wynikająca z naruszenia dobra osobistego wskazanego w tym przepisie.

Kolejnym pozwem z dnia 31 stycznia 2005r. powód (...)domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w (...) kwoty 400.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznana krzywdę wskutek nieprzestrzegania przez pozwanego norm powierzchni przysługującej powodowi jako osadzonemu w Areszcie Śledczym w (...), osadzenia powoda w celach dla osób palących w okresie od dnia 15.04.2004r. do dnia 6.05.2006r., niewłaściwego leczenia powoda, niewłaściwej opieki i profilaktyki lekarskiej, a także wskutek ograniczenia przez pozwanego praw powoda do wykonywania praktyk religijnych.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że w dniu (...). został zatrzymany przez Policję i osadzony w Areszcie Śledczym w (...), gdzie był hospitalizowany. W późniejszym czasie powód jako osoba niepaląca z lekarskimi przeciwwskazaniami palenia tytoniu, przebywał w celi nr (...) wraz z osobami palącymi do dnia (...). tj. do momentu przetransportowania powoda do Zakładu Karnego – (...). W późniejszym czasie, wskutek kolejnego osadzenia w Areszcie Śledczym, przebywał również z palącymi osadzonymi w celi nr (...) w okresie od dnia (...). do dnia (...). i w celi nr (...) od dnia (...)., kiedy ponownie przetransportowano powoda do Zakładu Karnego – (...).

Ponadto powód podał, że w okresie osadzenia u pozwanego był niewłaściwie leczony, co przejawiało się w braku należytych kompetencji lekarzy, braku odpowiednich lekarstw oraz leczeniu lekami przeterminowanymi lub zakazanymi. Powód uzasadniał również swoje żądanie bezpodstawnym osadzeniu go jako skazanego w Areszcie Śledczym w (...), pobytem przez cały okres osadzenia w przepełnionych, niewentylowanych i nieoświetlonych celach oraz bezpodstawnym zaostrzaniem przez pozwanego rygoru wykonywanej kary pozbawienia wolności.

Pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy w (...) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu pozwany podał, że pozwany został zatrzymany w dniu (...). na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 4.08.2000r. ((...)) o tymczasowym aresztowaniu i zarządzeniu poszukiwań oskarżonego listem gończym oraz że przebywał w Areszcie Śledczym w (...) w okresie od (...). do (...) W późniejszym okresie tj. od (...). do (...). powód został również osadzony w Areszcie Śledczym w (...) na podstawie nakazów wydania w celu doprowadzenia przez organ dysponujący przez Sąd Okręgowy I Wydział Cywilny w Bydgoszczy ((...)).

Pozwany przyznał, iż powód przebywał początkowo w celi szpitalnej, później zaś w celach nr (...), (...) i (...), w których norma powierzchni przeznaczona na jednego osadzonego była zachowana w okresie pobytu powoda w tychże celach. Wszelkie nieprawidłowości co do normy powierzchni w celach były regularnie zgłaszane przez dyrektora Aresztu Śledczego w (...) Sędziemu Penitencjarnemu oraz Dyrektorowi Generalnemu Służby Więziennej w W.. Pozwany nadto podał, iż kwestie właściwego osadzenia i warunków bytowych osadzonych były kontrolowane przez Sędziego Penitencjarnego w dniu 31.05.2002r. i 28/29.04.2003r. o zostały ocenione jako nie budzące zastrzeżeń.

Co do zarzutu niewłaściwego leczenia, pozwany wyjaśnił w uzasadnieniu, że powód przebywał na Oddziale Wewnętrznym Szpitala Aresztu Śledczego w (...) w okresie od (...). do (...). z powodu choroby niedokrwiennej serca. Leczenie powoda przebiegało prawidłowo, przeprowadzono szereg konsultacji okulistycznych, kardiologicznych, neurologicznych oraz psychiatrycznych. Wykonano badanie Ekg, echo serca, badania laboratoryjne, rtg klatki piersiowej i kręgosłupa szyjnego. Powód zaznaczył, że pozwany odmówił wykonania koronarografii.

Pozwany podał nadto, że powód nie uzasadnił w pozwie zarzutu ograniczenia praw do wykonywania praktyk religijnych.

Co do zarzutu bezpodstawnego osadzenia w Areszcie Śledczym pozwany stwierdził, że działał na podstawie orzeczeń sądowych zgodnie z przepisami Kodeksu karnego wykonawczego.

Pismem z dnia 22.08.2005r. powód zawnioskował o łączne rozpoznanie obu toczących się spraw. Zarządzeniem Przewodniczącego Sadu Okręgowego w(...) z dnia 11.03.2006r., na zasadzie art. 219 kpc połączono sprawę o sygn. akt IC 88/05 ze sprawą o sygn. akt IC 200/05 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2006r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy powództwo oddalił oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd ten ustalił, iż powód (...) przebywał w Areszcie Śledczym w (...) w okresie od dnia (...). do dnia (...) oraz w okresie od dnia (...) do dnia (...)

Przy przyjęciu do Aresztu, z każdym osadzonym jest przeprowadzana rozmowa. Zadawane są pytania o nałogi, w tym o palenie tytoniu. Adnotacja o tym fakcie jest zapisywana na wewnętrznej dolnej części okładki akt osobopoznawczych cz. B. W teczce powoda odnotowano, że jest osoba niepalącą. W okresie od (...). do (...) powód przebywał w Szpitalu Aresztu Śledczego, gdzie rozpoznano u niego chorobę niedokrwienną mięśnia sercowego pod postacią dławicy piersiowej stabilnej, miażdżycę uogólnioną, przewlekłą niewydolność naczyń podstawy mózgu, początkowy zespół psychoorganiczny, stan po urazie oka prawego (ciało obce z 1968r.) oraz zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego. Powód choruje na chorobę wieńcową od 1991r., w trakcie pobytu u pozwanego w latach 2001-2003 nie stwierdzono, aby dochodziło do zaostrzania się objawów choroby. Wobec powoda wdrożono leczenie a po jego zakończeniu zalecono umieszczenie w pawilonie mieszkalnym z całodobową opieką medyczną, konsultacjami neurologicznymi i psychiatrycznymi co 14 dni. Po opuszczeniu szpitala powód przebywał w celi wieloosobowej nr (...), która według porządku dziennego Aresztu jest celą dla osób palących. Powód miał dobre relacje z osadzonymi w celi nr (...) i nie sprawiał żadnych problemów, był zadowolony z panującej tam atmosfery i nie składał skarg na piśmie. Powód był wielokrotnie nagradzany i nie był karany dyscyplinarnie. W okresie osadzenia w celi nr (...) powód występował z różnymi wnioskami do administracji Aresztu Śledczego w (...), w tym dotyczącymi zakupu środków czystości, dostarczenia przez jego rodzinę prasy, anteny telewizyjnej czy też wymiany obuwia. Brak jest pisemnej prośby o przeniesienie do innej celi czy skargi na przebywanie w celi z osobami palącymi.

Na podstawie opinii medyczno-lekarskiej z dnia 8.02.2006r. – biegłych z Zakładu (...) w T. Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu badania stan choroby wieńcowej stwierdzonej u powoda był stabilny, taki sam, który znajduje odzwierciedlenie w dokumentacji medycznej powoda z lat 2001-2003r. Stwierdzono, że bierne palenie zwiększa ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową, jednakże w przypadku choroby wieńcowej powoda występują również inne czynniki ryzyka, a mianowicie cukrzyca i nadciśnienie. Zbadanie prawdopodobieństwa wpływu biernego palenia na zdrowie jest niesłychanie trudne i wymagałoby w przypadku powoda przeprowadzenie specjalistycznych badań (spirometrii, koronarografii) z okresu sprzed narażenia na bierne palenie oraz z okresu bezpośrednio po narażeniu. Nadto stwierdzono, że powód nigdy wcześniej nie zgłaszał dolegliwości w zakresie układu oddechowego i nie zgłosił takowych również podczas badania sądowo-lekarskiego. Biegli stanęli na stanowisku, że nie istnieją w przypadku powoda obiektywne dane medyczne, które pozwoliłyby stwierdzić, że osadzenie powoda w celach dla osób palących spowodowało pogorszenie jego stanu zdrowia lub pojawienie się u niego nowych jednostek chorobowych.

Z kolejnej opinii lekarskiej sporządzonej pod datą 24.07.2006r. biegłych z Zakładu (...) w T. wynika, że powód w okresie osadzenia w Areszcie Śledczym w (...) był leczony prawidłowo. Poddawano go różnego typu specjalistycznym badaniom, otrzymywał leki zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej. Sytuacja braku leków powoływana przez powoda w pozwie była jednorazowa i nie miała miejsca w czasie osadzenia u pozwanego. Biegli nie zgodzili się z zarzutem jakoby miały być stosowane wobec powoda leki zakazane, co do stosowania leków przeterminowanych – stwierdzono, że nie istnie realna możliwość zbadania czy zaistniała taka sytuacja. W opinii biegłych za niewłaściwe należy uznać przebywanie powoda w warunkach narażenia na bierne wdychanie dymu tytoniowego. Jednocześnie zaś biegli podzielili pogląd poprzedniej opinii lekarskiej, iż nie można w sposób obiektywny ustalić, że bierne palenie przyczyniło się do pogorszenia stanu schorzeń powoda lub pojawieniu się nowych.

Warunki bytowe w celach Aresztu Śledczego były w okresie osadzenia powoda kontrolowane przez Sąd Penitencjarny w (...). Podczas wizytacji w dniu 31.05.2002r. oraz 28/29.04.2003r. zauważono ogólny problem przeludnienia, ale jednocześnie stwierdzono, że realizacja przez pozwanego celów i zadań wynikająca z Kodeksu karnego wykonawczego przebiega prawidłowo. Nie stwierdzono łamania zasad humanitaryzmu i indywidualizacji wykonania kary pozbawienia wolności. Sędzia penitencjarny nie dopatrzył się również łamania prawa osadzonych do wykonywania praktyk religijnych.

Sąd Okręgowy pominął wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków zawnioskowanych w piśmie procesowym z dnia 29.04.2005r. (k.287-288 akt IC 200/05), albowiem świadkowie ci mieli zeznawać na okoliczności wyjaśnione już w toku procesu, a nawet przyznane przez stronę przeciwną, odnośnie osadzenia powoda z osobami palącymi w jednej celi. Nadto – zdaniem Sądu – przeprowadzenie w/w dowodów byłoby praktycznie niemożliwe ze względu na brak wskazania przez stronę wnioskującą aktualnych adresów świadków.

W ocenie Sądu I instancji podstawę prawną dochodzonych przez powoda roszczeń jest zarówno art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc, art. 445 § 2 kc jaki i art. 448 kc.

Podstawą żądań powoda z art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc jest krzywda niemajątkowa w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami fizycznymi, wynikająca z naruszenia dobra osobistego jakim jest zdrowie człowieka wskutek osadzenia powoda w celach z osobami palącymi, a także niewłaściwego leczenia, podawania przeterminowanych i zakazanych leków, oraz braku należytych leków.

Podstawą żądań z art. 445 § 2 kc jest krzywda niemajątkowa w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami fizycznymi, wynikająca z naruszenia dobra osobistego, jakim jest wolność człowieka wskutek bezpodstawnego wolności i osadzenia w Areszcie Śledczym w (...).

Natomiast podstawą żądań powoda z art. 448 kc jest krzywda niemajątkowa w postaci ujemnych przeżyć doznanych przez powoda w następstwie osadzenia go w przeludnionych celach oraz ograniczenia przez pozwanego prawa powoda do odbywania praktyk religijnych.

W ocenie Sądu Okręgowego, w okolicznościach niniejszej sprawy nie zaistniały przesłanki pozwalające na przypisanie pozwanemu odpowiedzialności na podstawie art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc oraz art. 448 kc.

Powód nie zdołał udowodnić swoich twierdzeń jakoby pobyt w celach z osobami palącymi wpłynął niekorzystnie na stan jego zdrowia. Z opinii sądowo-lekarskich wynika, że „bierne palenie” nie jest zalecane w przypadkach chorób wieńcowych, ale jednocześnie nie wynika z nich wprost, w jakim stopniu czynnik ten mógłby wpłynąć na istniejące lub mogące się pojawić u powoda schorzenia.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda odnośnie negatywnych skutków „biernego palenia” na stan jego zdrowia. Fakt, iż przez cały okres osadzenia powoda u pozwanego nie składał jakichkolwiek skarg lub wniosków związanych z pobytem z osobami palącymi, oznacza, że osadzenie w takich warunkach nie było dla powoda uciążliwe. Sąd Okręgowy zważył, że ochrona przed szkodliwymi warunkami palenia tytoniu jest obowiązkiem jednostki penitencjarnej w stosunku do osadzonego, jednakże ta ochrona nie może odbywać się wbrew woli osadzonego, który z różnych powodów może chcieć przebywać w środowisku osób palących.

Mając to na uwadze Sąd I instancji uznał, iż powód nie odczuwał uciążliwości z powodu przebywania w celi dla osób palących lub tez uważał te niedogodność za mało istotną.

Zdaniem Sądu powód nie udowodnił również zaistnienia przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego w zakresie zarzutu złej hospitalizacji. Sąd i w tym zakresie przyznał wiarę opiniom sądowo-lekarskim, z których wynika wprost, iż powód był poddany różnego typu badaniom specjalistycznym, aplikowano powodowi różnego typu leki dostępne i nie zakazane na rynku medycznym. Jak wynika z opinii sądowo-lekarskiej sytuacja braku leków wystąpiła jednorazowo i to w Zakładzie Karnym (...), a nie w pozwanym Areszcie, dlatego też zarzut ten nie powinien być kierowany do pozwanego.

Sąd I instancji uznał za całkowicie nieuzasadnione twierdzenia powoda jakoby był on bezpodstawnie przetrzymywany w Areszcie Śledczym w (...)przez cały jego okres osadzenia u pozwanego. Dokumenty zawarte w materiale dowodowym wskazują, iż powód został zatrzymany i osadzony w pozwanym Areszcie na podstawie prawomocnych orzeczeń sądowych.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy uznał, iż nie można przypisać pozwanemu odpowiedzialności na podstawie art. 445 § kc w zw. z art. 444 § 1 kc oraz art. 445 § 2 kc, a w konsekwencji zasądzić na tych podstawach żądanego przez powoda odszkodowania.

Powód nie udowodnił również, aby pozwany ograniczał jego prawo do wykonywania praktyk religijnych, czym dopuścił się naruszenia dóbr osobistych powoda.

W ocenie Sądu I instancji powód nie udowodnił też, aby nieprzestrzeganie przez pozwanego norm powierzchni przysługującej osadzonemu było powodem zaznanych przez niego cierpień psychicznych. Z materiału dowodowego wprawdzie wynika, że pozwany Areszt boryka się z problemem przeludnienia cel, jak zdecydowana większość polskich jednostek penitencjarnych. Niezachowanie norm powierzchniowych na jednego osadzonego stanowi niewątpliwie łamanie prawa i jest zawinione przez pozwanego w świetle art. 448 kc. Sąd Okręgowy zważył przy tym, iż odpowiedzialność z art. 448 kc jest odpowiedzialnością deliktową i do jej przypisania konieczne jest zaistnienie przesłanek odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym (powstanie szkody, zdarzenie ją wywołujące oraz adekwatny związek przyczynowy między szkodą a zdarzeniem).

W ocenie Sądu powód nie wykazał, że krzywda moralna, której miał zaznać była spowodowana przekroczeniem przez pozwanego norm powierzchni przypisanych prawem na jednego osadzonego, a nie fakt pozbawienia powoda wolności. Dlatego też Sąd uznał, że i w tym zakresie nie można pozwanemu przypisać odpowiedzialności z art. 448 kc.

We wniesionej apelacji powód (...) zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w całości domagając się jego zmiany poprzez uwzględnienie powództwa, ewentualnie uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sadowi I instancji. Apelacja zawiera też wniosek o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika powoda kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Skarżący zarzucił:

-

niezgodność ustaleń faktycznych Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że powód nie udowodnił podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia

-

naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez pominięcie wniosku o przesłuchanie świadków zawnioskowanych w piśmie procesowym powoda z dnia 29.04.2005r.

W odpowiedzi na apelację pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy w (...) wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się nieuzasadniona.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu dotyczącego pominięcia przez Sąd I instancji wniosku powoda o przesłuchanie 18-stu świadków zawnioskowanych w piśmie z dnia 29.04.2005r. (k.287-288 akt IC 200/05), stwierdzić należy, iż zarzut ten pozostaje nieuzasadniony. Jak bowiem wynika z treści wskazanego pisma procesowego powoda, świadkowie ci mieli zeznawać na okoliczność palenia tytoniu przez współosadzonych z powodem, w jednej celi oraz, że powód zgłaszał wychowawcy i innym funkcjonariuszom, iż jest osobą niepalącą i domagał przeniesienia go do celi dla niepalących.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd I instancji poczym ił ustalenia faktyczne zgodne z wyżej wskazaną przez powoda tezą dowodową. Fakt osadzenia powoda – jako osoby niepalącej – w celi przeznaczonej dla osób używających wyrobów tytoniowych, został przyznany przez pozwanego, a zatem nie wymagał dowodu. Natomiast okoliczność, że powód zgłaszał ustnie funkcjonariuszom służby więziennej pozwanego, że jest osobą niepalącą i domagał się przeniesienia go do celi dla niepalących, Sąd I instancji ustalił na podstawie zeznań świadka L. P. (1), które to zeznania ocenił jako wiarygodne. Wprawdzie wątpliwości może wywoływać stanowisko Sądu I instancji, który ocenił jako wiarygodne zeznania funkcjonariuszy pozwanego J. O. i A. L., zeznających odmiennie niż świadek L. P. co do faktu zgłaszania przez powoda ustnych skarg i wniosków o przeniesienia do celi dla niepalących, jednak tę sprzeczność w dokonanej ocenie, należy rozstrzygnąć na korzyść pozytywnego ustalenia omawianej okoliczności skoro takie ustalenia Sąd I instancji uczynił podstawą faktyczną wyroku. W tej sytuacji pominięcie wniosków dowodowych, których celem było dalsze dowodzenie pozytywnie ustalonej już okoliczności, znajdowało oparcie w treści art. 217 § 2 kpc.

Omawiane ustalenie stanowiło element podstawy faktycznej roszczenia powoda o zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za pogorszenie się stanu jego zdrowia, w związku z umieszczeniem go w celach wraz z osobami używającymi wyrobów tytoniowych. Jak wynika z oceny prawnej dokonanej przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 20.01.2005r. w sprawie I ACa 1374/04 (k. 257-262 akt IC 200/05), roszczenie to należało rozstrzygać na tle art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc. Powyższą ocenę prawna – w myśl art. 386 § 6 kpc – zarówno Sąd I instancji jak i odwoławczy przy ponownym rozpoznaniu sprawy byli związani. W toku ponownego rozpoznawania sprawy, powód podtrzymywał stanowisko, że wskutek osadzenia go wraz z osobami palącymi pogorszył się stan jego zdrowia (k.88, 154v), co potwierdza, iż podstawą prawną dochodzonego przez niego roszczenia z omawianego tytułu stanowi art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc. Należy zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że wyżej wskazane przepisy nie stanowią samodzielnej podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, o której – ze względu na wskazywany przez powoda czasookres pobytu u pozwanego – rozstrzyga art. 417 kc w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 17.06.2004r. o zmianie ustawy – kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 162, poz. 1692). Do przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie tego przepisu należało bezprawne działanie lub zaniechanie funkcjonariusza państwowego, powstanie szkody oraz związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem się funkcjonariusza a powstaniem szkody.

W świetle przyjętych ustaleń faktycznych nie może budzić wątpliwości zaistnienie przesłanki bezprawności działania funkcjonariuszy pozwanego Aresztu Śledczego. Umieszczenie powoda, jako osoby niepalącej, w celi przeznaczonej dla palących, niewątpliwie naruszało przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 listopada 2006r. w sprawie określenia zasad dopuszczalności używania wyrobów tytoniowych w obiektach zamkniętych podległych Ministrowi Sprawiedliwości (Dz. U. Nr 140, poz. 658 ze zm.). To obiektywne naruszenie prawa, przesądza o bezprawności działania funkcjonariusza państwowego i nie wymaga badania przesłanki zawinionej.

Kolejną przesłanką odpowiedzialności pozwanego jest powstanie szkody. Domagając się zasądzenia zadośćuczynienia z art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc powód winien wykazać zaistnienie szkody niemajątkowej w postaci uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Powód twierdził, że w okresie pobytu u pozwanego, w związku z osadzeniem go w celach z osobami palącymi pogorszył się stan jego zdrowia. Tego twierdzenia nie potwierdziły jednak przeprowadzone w sprawie dowody. Przeciwnie – z opinii zespołu biegłych (...) im. M. K. w T. wynika, że stan choroby wieńcowej stwierdzonej u powoda z 1991r. pod postacią dławicy piersiowej stabilnej nie uległ zaostrzeniu w okresie pobytu powoda w Areszcie Śledczym w(...). Po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną i zbadaniu powoda, biegli stwierdzili, że brak jest jakichkolwiek obiektywnych danych medycznych, pozwalających na przyjęcie, że przebywanie powoda w celach dla osób palących wpłynęło na stan jego zdrowia poprzez pogorszenie schorzeń wcześniej istniejących lub ujawnienie się nowych (k. 316-317 akt IC 200/05). Tego wniosku biegłych odnoszącego się do konkretnej sytuacji powoda, nie może podważyć wyrażone w opinii stanowisko, że „informacje literaturowe donoszą o zwiększonym ryzyku zachorowania na chorobę wieńcową wśród osób niepalących, w przypadku tzw. biernego palenia”. Jest to pogląd natury ogólnej, zresztą znany powszechnie i nie może on podważyć wniosków opinii wysnutych na podstawie badania konkretnego przypadku dotyczącego stanu zdrowia powoda w czasie pobytu w pozwanym Areszcie. Stan ten był zaś taki, jaki istniał przed osadzeniem powoda u pozwanego, nie uległ pogorszeniu, a zatem powód nie doznał ani uszkodzenia ciała ani rozstroju zdrowia wskutek osadzenia go w jednej celi z osobami używającymi wyrobów tytoniowych, co wyłącza możliwość przyznania powodowi zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc. Z tych przyczyn zarzut apelacji powoda dotyczący błędnego przyjęcia, że powód nie udowodnił podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia, okazał się nieuzasadniony. Podkreślić przy tym należy, iż uzasadnienie wskazanego zarzutu apelacyjnego dotyczy jedynie kwestii dotyczącej ustalenia czy wskutek osadzenia powoda z osobami palącymi pogorszył się stan jego zdrowia. Apelacja nie odnosi się w żaden sposób do dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny pozostałych roszczeń powoda dochodzonych w niniejszym procesie, powoduje, że Sąd Apelacyjny jedynie ogólnie może stwierdzić, iż rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w tym zakresie jest prawidłowe. Dotyczy to roszczenia o zasądzenie zadośćuczynienia za nieprawidłowe leczenie powoda, którego podstawę prawną stanowi również art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc. W tym zakresie powód nie tylko nie udowodnił, iż w wyniku niewłaściwego leczenia doznał szkody niemajątkowej w postaci rozstroju zdrowia ale także nie wykazał, aby postępowanie lekarzy w pozwanym Areszcie było nieprawidłowe i nosiło cechy bezprawności. Wydana na te okoliczności opinia biegłych Zakładu (...) w T. nie pozostawia wątpliwości, że powód był leczony prawidłowo, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej, poddawany był koniecznym badaniom (przyczyn istotnego z punktu widzenia diagnostyki stanu zaawansowania choroby wieńcowej powoda badania koronarografii nie wykonano wskutek braku zgody powoda na poddanie się temu badaniu) i otrzymywał odpowiednie leki. Brak jest zatem podstaw do przyznania powodowi zadośćuczynienia pieniężnego na mocy wskazanego przepisu.

Co do roszczenia powoda o zasądzenie zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych poprzez osadzenie w przeludnionych celach, podkreślenia wymaga, że z protokołów wizytacji przeprowadzonych w Areszcie Śledczym w (...) przez sędziego Penitencjarnego wynika, że w okresie pobytu powoda u pozwanego przeludnienie sięgało 105%, przy czym nie wiadomo czy dotyczyło cel, w których osadzony był powód. W protokole tym wskazano, że wszystkie cele posiadają sanitariaty oddzielone od części mieszkalnej, pomieszczenia są skanalizowane i zapewniony jest do nich dopływ świeżego powietrza. Powód nie wykazał natomiast prawdziwości swych twierdzeń, że przeludnienie w celach, w których przebywał sięgało 20-30% oraz, że nie było w nich wentylacji.

W tej sytuacji brak jest podstaw do przypisania pozwanemu bezprawności działania oraz zawinienia, które to przesłanki warunkują odpowiedzialność na podstawie art. 448 kc.

Także twierdzenia powoda co do ograniczenia możliwości wykonywania praktyk religijnych nie zostały w żaden sposób udowodnione.

Odnosząc się natomiast do żądania zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną powodowi na skutek pozbawienia wolności to podnieść należy, iż roszczeń z tego tytułu powód może dochodzić na podstawie art. 552 i nast. kodeksu postępowania karnego. Wbrew stanowisku Sądu I instancji, podstawy roszczeń z tytułu niesłusznego skazania lub tymczasowego aresztowania nie stanowi art. 445 § 2 kc (por. wyrok Sadu Najwyższego z 15.11.1979r. OSPiKA 1981, poz. 26).

Mając powyższe względy na uwadze, Sąd Apelacyjny, na mocy art. 385 kpc orzekł jak w sentencji wyroku.

Z uwagi na sytuację materialną powoda, która legła u podstaw udzielenia mu przez Sąd I instancji całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 102 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc nie obciążył powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu orzeczono na podstawie §§ 19 i 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…) (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).