Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV Cz 179/15

POSTANOWIENIE

Dnia 21 stycznia 2016r.

Sąd Okręgowy w S., IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Jastrzębski

Sędziowie SO: Dorota Curzydło (spr.), W. D.

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2016r. w S.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa S. im. (...) S. z siedzibą w G.

przeciwko W. W. i J. M.

o zapłatę

na skutek zażalenia powódki (...)im. (...) S. z siedzibą w G.

na postanowienie Sądu Rejonowego w S.

z dnia 20 lutego 2015r., sygn. akt IX C 672/13

postanawia:

1.  odrzucić zażalenie na pkt (...) zaskarżonego postanowienia,

2.  oddalić zażalenie na pkt (...)zaskarżonego postanowienia.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 20.02.2015r. Sąd Rejonowy w S., oddalając wniosek powódki z dnia 15.12.2014r. o ustanowienie kuratora procesowego dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych, jednocześnie odmówił podjęcia zawieszonego postępowania, a następnie umorzył to postępowanie. Decyzję o oddaleniu wniosku o ustanowienie kuratora uzasadniono brakiem dostatecznego uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu pozwanych jest nieznane. W konsekwencji Sąd I instancji uznał, że skoro nie ustała przyczyna zawieszenia, to złożony przez powódkę wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania nie wywołał zamierzonego skutku. W wyniku zaś nie złożenia w ciągu roku od momentu zawieszenia postępowania skutecznego wniosku o jego podjęcie, podlegało ono na mocy art. 182 § 1 kpc umorzeniu. Zdaniem Sądu Rejonowego w przypadku zawieszenia postępowania na skutek niewykonania przez powoda zarządzeń, do umorzenia postępowania dochodzi w razie spełnienie dwóch przesłanek: upływu czas i braku ustania przyczyny zawieszenia.

Z rozstrzygnięciem tym nie zgodziła się powódka, która domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia w całości, podniosła zarzuty naruszenia art. 180 § 1 kpc skutkującego odmową podjęcia zawieszonego postępowania oraz art. 182 § 1 kpc poprzez przyjęcie, że w sprawie zachodzą przesłanki do umorzenia postępowania w sytuacji, gdy z przepisu tego wynika, iż do przerwania biegu terminu rocznego wystarczające jest zgłoszenie wniosku o podjęcie zawieszonego w sprawie postępowania, nie jest zaś konieczne pozytywne rozpatrzenie przez Sąd tego wniosku.

Wobec powzięcia przez Sąd Okręgowy poważnych wątpliwości, przedstawił on Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne o treści: „Czy na tle przepisu art. 182 zd. 1 kpc bieg terminu rocznego, o którym w nim mowa, przerywa każdy, czy też tylko skuteczny, tj. pozytywnie rozpatrzony przez Sąd, wniosek o podjęcie zawieszonego w sprawie postępowania”.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 listopada 2015r. podjętej w sprawie III CZP 74/15 stwierdził, że „Umorzenie postępowania na podstawie art. 182 §1 kpc, zawieszonego na skutek niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego (art. 177 § 1 pkt 6 kpc), nie jest dopuszczalne, jeżeli powód przed upływem roku od dnia postanowienia o zawieszeniu złożył wniosek o podjęcie postępowania,, wskazując prawidłowy adres pozwanego; złożenie wniosku o podjęcie postępowania, który jest bezzasadny, nie tamuje umorzenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności zważyć należało, że mimo zaskarżalności orzeczenia Sądu I instancji wyłącznie co do jego punktów (...), powód błędnie zaskarżył ww. postanowienie w całości, pomijając, że rozstrzygnięcie zawarte w pkt (...) tego postanowienia nie podlegało zaskarżeniu. W tej to części swego orzeczenia Sąd I instancji oddalił wniosek o ustanowienie kuratora dla pozwanych W. W. i J. M.. Zgodnie z treścią przepisu art. 394 § 1 kpc Zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest: 1) zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie; 2) odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie; 3) oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji; 4) rygor natychmiastowej wykonalności; 4 ( 1)) wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania; 4 ( 2)) stwierdzenie prawomocności orzeczenia; 5) skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia; 6) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania; 7) odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia; 8) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa; 9) zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz wynagrodzenie biegłego, mediatora i należności świadka; 10) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego; 10 ( 1)) zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem; 11) odrzucenie zażalenia; 12) odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego.

Jak wynika z powyższego postanowienie Sądu I instancji oddalające wniosek o ustanowienie kuratora dla pozwanych W. W. i J. M. nie zostało wymienione w przywołanym wyżej wyczerpującym katalogu orzeczeń zaskarżalnych ani też nie należy do kategorii orzeczeń kończących postępowanie sądowego, co zawodowemu pełnomocnikowi strony powodowej winno być wiadome. W tej sytuacji zażalenie powoda na pkt(...)postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 20.02.2015r. podlegało odrzuceniu, o czym Sąd Okręgowy orzekł, jak w pkt(...)sentencji, na podstawie art. 373 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc.

Rozpoznaniu merytorycznemu podlegało zatem zażalenie powoda na postanowienie Sądu I instancji w zakresie, w jakim Sąd ten odmówił podjęcia zawieszonego postępowania (pkt (...)) oraz umorzył postępowanie (pkt (...)). Zauważyć przy tym należało, że przeniesiony na etap postępowania zażaleniowego spór sprowadzał się do ustalenia, czy na tle przepisu art. 182 § 1 zd. 1 kpc bieg terminu rocznego, o którym w nim mowa, przerywa każdy, czy też tylko skuteczny, tzn. pozytywnie rozpatrzony przez Sąd, wniosek o podjęcie zawieszonego w sprawie postępowania. Na tak postawione pytanie należało odpowiedzieć zgodnie z poglądem wyrażonym w niniejszej konkretnej sprawie przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18.11.2015r. w sprawie o sygn. akt III CZP 74/15. Jak wynika bowiem z treści przepisu art. 390 § 2 kpc Uchwała Sądu Najwyższego rozstrzygająca zagadnienie prawne wiąże w danej sprawie.

Powód w realiach niniejszej sprawy nie zgadzał się z decyzją Sądu I instancji o zawieszeniu postępowania oraz o jego umorzeniu. Tymczasem należy pamiętać, że przyczyną zawieszenia postępowania z powodu braku prawidłowego adresu pozwanego jest niemożność nadania sprawie biegu lub kontynuowania postępowania. Brak tego adresu – adresu zamieszkania lub siedziby (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2014

CZP 43/14, OSNC 2015, nr 5, poz. 57) – uniemożliwia doręczenie odpisu pozwu raz innych pism lub zawiadomień, odbywania posiedzeń jawnych, wydawania orzeczeń etc. Jest zatem oczywiste, że dopóki powód nie wskaże prawidłowego adresu pozwanego – a jest to jeden z jego podstawowych obowiązków procesowych (por. art. 187 § 1 w związku z art. 126 § 2 pkt 1 k.p.c.) – dopóty postępowanie nie może się toczyć. Jest także jasne, że w tej sytuacji złożenie wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania – bezzasadnego, bo niewskazującego prawidłowego adresu pozwanego – jest procesowe jałowe. Wniosek taki podlega oddaleniu, gdyż przyczyna zawieszenia postępowania, udaremniająca jego dalszy bieg, nie zostaje usunięta, w związku z tym postępowanie wciąż nie może się toczyć.

Już zatem tylko na marginesie wypadało zauważyć, że co do zasady powód już przed wniesieniem pozwu powinien ustalić prawidłowy adres zamieszkania (siedziby) strony. Ma do tego odpowiednie środki. Zgodnie bowiem z art. 45 i nast. ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (jedn. tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 388 ze zm.), dane z rejestru PESEL, rejestrów mieszkańców oraz rejestrów zamieszkania cudzoziemców są, pod kontrolą sądów administracyjnych, dostępne dla osób, które wykażą interes prawny (por. także art. 72 ustawy z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych, jedn. Tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 167, poz. 1131 ze zm., oraz art. 8 z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, jedn. Tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 1142 ze zm.). Jeżeli mimo to ma trudności z ustaleniem adresu zamieszkania (siedziby) strony pozwanej, może żądać, po uprawdopodobnieniu, że miejsce pobytu tej strony nie jest znane, ustanowienia kuratora (art. 143 k.p.c).

W niniejszej sprawie powód wezwany do wskazania aktualnych adresów pozwanych, nie wywiązał, się z nałożonego na niego zobowiązania, co skutkowało wydaniem postanowienia z dnia 15.01.2014r. o zawieszeniu postępowania (k. 73). Powód zareagował na tę decyzję Sądu I instancji wnioskiem o podjęcie zawieszonego postanowienia oraz wnioskiem o ustanowienie kuratora. Powód w istocie poprzestał wyłącznie na stwierdzeniu, że pozwani nie mają miejsca zameldowania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, co zobrazował informacją uzyskaną z Centrum Personalizacji Dokumentów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (k. 82 i 83). Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał, aby skorzystał z wszelkich przysługujących mu możliwości ustalenia miejsca pobytu strony pozwanej, a wobec tego słuszną była odmowa podjęcia zawieszonego postępowania.

Skoro zatem powód przed upływem roku od dnia postanowienia o zawieszeniu złożył wprawdzie wniosek o podjęcie postępowania, ale nie wskazał w nim prawidłowego adresu pozwanego, to a contrario do orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 18.11.2015r. (III CZP 74/15) umorzenie postępowania na podstawie art. 182 § 1 kpc jest dopuszczalne. Niezależnie od powyższego stwierdzić też wypadało, że cytując dalej tezę ww. orzeczenia Sądu Najwyższego, także złożenie wniosku o podjęcie postępowania, który to wniosek jest bezzasadny, a taka sytuacja w istocie miała miejsce w niniejszej sprawie, nie tamuje umorzenia postępowania.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy, mocą art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc, orzekł, jak w pkt (...)sentencji.