Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt VI Ka 939/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Marcin Schoenborn

Protokolant Sylwia Sitarz

przy udziale Elżbiety Ziębińskiej

Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2016 r.

sprawy oskarżonych:

1.  K. P. ur. (...) w G.

córki J. i I.

oskarżonej z art. 286§1 kk i art. 270§1 kk przy zast. 11§2 kk

2.  A. C. ur. (...) w S.

syna J. i M.

oskarżonego z art. 18§3 kk w zw. z art. 270§1 kk i art. 18§3 kk w zw. z art. 286§1 kk przy zast. art. 11§2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 3 lipca 2015 r. sygnatura akt IX K 1833/14

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk, art. 440 kpk, art. 624 § 1 kpk

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

-

z opisu czynów przypisanych oskarżonej K. P. w pkt 1 eliminuje każdorazowe ustalenie, iż doprowadziła H. W. do niekorzystnego rozporządzania mieniem we wskazanych kwotach wynoszących odpowiednio nie mniej niż 2.857,76 złotych i 3.310,83 złotych,

-

z opisu czynów przypisanych oskarżonemu A. C. w pkt 2 eliminuje każdorazowe ustalenie, iż swoimi zachowaniami ułatwił K. P. dokonanie oszustw na szkodę H. W. poprzez doprowadzenie go do niekorzystnego rozporządzania mieniem we wskazanych kwotach wynoszących odpowiednio nie mniej niż 2.857,76 złotych i 3.310,83 złotych,

-

uchyla pkt 6 w zakresie, w jakim zawarte w nim rozstrzygnięcia oparte o art. 230 § 2 kpk dotyczyły (...) Sp. z o. o. z/s w W. oraz (...) S.A. z/s w W. i na mocy art. 44 § 1 kk orzeka wobec oskarżonej K. P. przepadek na rzecz Skarbu Państwa oryginału dokumentacji związanej z umową nr (...) znajdującej się w aktach IX K 1833/14 na kartach 24-29 oraz oryginału umowy nr (...) z dnia 29 sierpnia 2011 r. znajdującej się w aktach IX K 432/15 na karcie 38,

-

na mocy art. 46 § 1 kk orzeka wobec oskarżonych K. P. i A. C. obowiązek naprawienia w całości szkody wyrządzonej przestępstwami popełnionymi na szkodę (...) Sp. z o. o. z/s w W. poprzez solidarną zapłatę na rzecz tego podmiotu kwoty 2.798,01 złotych,

2.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zwalnia oskarżonych K. P. i A. C. od ponoszenia wydatków postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 939/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 8 stycznia 2016 r. sporządzone stosownie do art. 423 § 1a kpk w zw. z art. 458 kpk na wniosek Prokuratora

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 3 lipca 2015 r. sygn. akt IX K 1833/14 orzekł w ten sposób, iż:

4.  w pkt 1 oskarżoną K. P. uznał za winną popełnienia ciągu dwóch przestępstw z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk polegających na tym, że:

-

w dniu 29 lub 30 sierpnia 2011 roku w G. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez posłużenie się wobec pracownika firmy (...) Sp. z o. o. z siedzibą we W. danymi osobowymi H. W., jako osoby chętnej do zawarcia umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, a następnie poprzez podrobienie w celu użycia za autentyczne dokumentów w postaci: umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...) oraz czterech oświadczeń abonenta w ten sposób, że podpisała się na nich imieniem i nazwiskiem H. W. wprowadziła w błąd przedstawicieli (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W., co do danych abonenta i osoby podpisującej umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych i oświadczenia z nią związane doprowadzając tym samym (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 2.798,01 złotych poprzez wydanie telefonu N. (...) na warunkach promocyjnych oraz zrealizowanie usług telekomunikacyjnych oraz H. W. w kwocie nie mniejszej niż 2.857,76 złotych,

-

w dniu 29 sierpnia 2011 roku w G. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez posłużenie się wobec konsultanta M. L. danymi osobowymi H. W., jako osoby chętnej do zawarcia umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, a następnie poprzez podrobienie w celu użycia za autentyczny dokumentu w postaci umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...) w ten sposób, że podpisała się na nim imieniem i nazwiskiem H. W. wprowadziła w błąd przedstawicieli (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. (aktualnie (...) S.A. z siedzibą w W.), co do danych abonenta i osoby podpisującej umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych doprowadzając tym samym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. (aktualnie (...) S.A. z siedzibą w W.) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1.369,83 złotych poprzez wydanie telefonu (...) (...) G. A. ( (...)) o numerze abonenckim (...) na warunkach promocyjnych oraz zrealizowanie usług telekomunikacyjnych oraz H. W. w kwocie nie mniejszej, niż 3.310,83 złotych

i za to na mocy art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierzył jej jedną karę 1 roku pozbawienia wolności;

5.  w pkt II A. C. uznał natomiast za winnego popełnienia ciągu dwóch przestępstw z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 18 § 3 kk w zw. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk polegających na tym, tego, że:

1.  w dniu 29 lub 30 sierpnia 2011 roku w G., pracując jako kurier dostarczający przesyłki w firmie (...) Oddział w Z., działając w zamiarze, aby inna osoba – K. P. dopuściła się czynu zabronionego z art. 270 § 1 kk i art. 286 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk polegającego na sfałszowaniu dokumentów oraz oszustwie na szkodę (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. oraz H. W., swoim zachowaniem ułatwił jej popełnienie tego czynu w ten sposób, że będąc zobowiązany do weryfikacji danych osoby odbierającej przesyłkę zawierającą umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...) oraz czterech oświadczeń abonenta oraz w zamian za korzyść majątkową wynoszącą co najmniej 50 złotych, wydał nieuprawnionej osobie – K. P. te dokumenty na nazwisko H. W. umożliwiając jej podrobienie podpisu tej osoby na tych dokumentach, wprowadzenie w błąd przedstawicieli (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W., co do danych osoby podpisującej umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych i oświadczenia z nią związane oraz doprowadzenie (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 2.798,01 złotych poprzez wydanie telefonu N. (...) na warunkach promocyjnych oraz zrealizowanie usług telekomunikacyjnych oraz H. W. w kwocie nie mniejszej niż 2.857,76 złotych,

2.  w dniu 29 sierpnia 2011 roku w G., pracując jako kurier dostarczający przesyłki w firmie (...) Oddział w Z., działając w zamiarze, aby inna osoba – K. P. dopuściła się czynu zabronionego z art. 270 § 1 kk i art. 286 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk polegającego na sfałszowaniu dokumentu oraz oszustwie na szkodę (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. (aktualnie (...) S.A. z siedzibą w W.) oraz H. W., swoim zachowaniem ułatwił jej popełnienie tego czynu w ten sposób, że będąc zobowiązany do weryfikacji danych osoby odbierającej przesyłkę zawierającą umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...) oraz w zamian za korzyść majątkową wynoszącą co najmniej 50 złotych, wydał nieuprawnionej osobie – K. P. ten dokument na nazwisko H. W. umożliwiając jej podrobienie podpisu tej osoby na tym dokumencie, wprowadzenie w błąd przedstawicieli (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. (aktualnie (...) S.A. z siedzibą w W.), co do danych osoby podpisującej umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych oraz doprowadzenie (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. (aktualnie (...) S.A. z siedzibą w W.) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1.369,83 złotych poprzez wydanie telefonu(...) (...) G. A. ( (...)) o numerze abonenckim (...) na warunkach promocyjnych oraz zrealizowanie usług telekomunikacyjnych oraz H. W. w kwocie nie mniejszej niż 3.310,83 złotych

i za to na mocy art. 19 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk oraz art. 33 § 2 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierzył mu jedną karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w ilości 30 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych;

6.  w pkt 3 na mocy art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonym na okresy próby wynoszące: 3 lata wobec K. P. oraz 2 lata wobec A. C.;

7.  w pkt 4 na mocy art. 45 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego A. C. przepadek korzyści osiągniętej z przestępstw w postaci pieniędzy w kwocie 100 złotych;

8.  w pkt 5 na mocy art. 72 § 1 pkt 8 kk zobowiązał oskarżoną K. P. do podjęcia aktywnych i udokumentowanych starań o podjęcie stałej pracy zarobkowej;

9.  w pkt 6 orzekł na mocy art. 230 § 2 kpk o zwrocie wskazanym przez siebie podmiotom, tj. (...) Sp. z o. o. z/s W., (...) S.A. z/s w (...) Sp. z o. o. z/s w W. zbędnych w postępowaniu karnym poszczególnych dowodów rzeczowych;

10.  w pkt. 7 orzekł o kosztach sądowych, na mocy art. 627 kpk oraz art. 2 ust. 1 pkt 3 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych obciążając nimi oskarżonego A. C. w przypadającej na niego części, a oskarżoną K. P. na mocy art. 624 § 1 kpk zwalniając od ich ponoszenia.

Od powołanego wyroku apelację na niekorzyść oskarżonych złożył Prokurator. Wbrew deklarowanemu zakresowi zaskarżenia w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i innych konsekwencjach prawnych, podnosząc zarzut obrazy prawa materialnego, a to art. 44 § 1 i 5 kk oraz zarzut niesłusznego niezastosowania obowiązku naprawienia szkody, zaskarżył orzeczenie w istocie jedynie w zakresie rozstrzygnięcia z pkt 6 oraz co do (brakującego) rozstrzygnięcia z art. 46 § 1 kk (domniemania faktyczne z art. 447 kpk w jego brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 r. nie mogły mieć zastosowania). W konsekwencji domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec obojga oskarżonych:

-

na podstawie art. 44 § 1 kk przepadku zabezpieczonych dowodów rzeczowych,

-

na podstawie art. 46 § 1 kk obowiązku naprawienia szkody poprzez solidarną zapłatę: na rzecz (...) Sp. z o. o. z/s w W. kwoty 2.798,01 złotych, na rzecz (...) Sp. z o. o. kwoty 1.369,83 złotych, na rzecz H. W. kwoty 6.168,59 złotych.

Sąd Okręgowy w Gliwicach przedstawiając natomiast zgodnie z oczekiwaniem Prokuratora zawartym we wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku zapadłego w instancji odwoławczej (ma ono dotyczyć tylko tej jego części, w której zapadło orzeczenie zmieniające zaskarżony wyrok na korzyść oskarżonych poza granicami zaskarżenia i podniesionych zarzutów w oparciu o przepis art. 440 kpk, tj. z powodu jego oczywistej niesprawiedliwości), zważył, co następuje.

W podanym zakresie w wyniku kontroli instancyjnej zaskarżony wyrok został zmieniony w ten sposób, że:

-

z opisu czynów przypisanych oskarżonej K. P. w pkt 1 wyeliminowano każdorazowe ustalenie, iż doprowadziła H. W. do niekorzystnego rozporządzania mieniem we wskazanych kwotach wynoszących odpowiednio nie mniej niż 2.857,76 złotych i 3.310,83 złotych,

-

z opisu czynów przypisanych oskarżonemu A. C. w pkt 2 wyeliminowano każdorazowe ustalenie, iż swoimi zachowaniami ułatwił K. P. dokonanie oszustw na szkodę H. W. poprzez doprowadzenie go do niekorzystnego rozporządzania mieniem we wskazanych kwotach wynoszących odpowiednio nie mniej niż 2.857,76 złotych i 3.310,83 złotych.

Powodem tego rodzaju ingerencji w treść zaskarżonego wyroku był brak akceptacji instancji odwoławczej dla stanowiska Sądu Rejonowego wyrażającego się w tym, że działania oskarżonych obliczone na uzyskanie przez K. P. w cenie promocyjnej telefonów komórkowych od operatorów telekomunikacyjnych oraz usług telekomunikacyjnych przez nich świadczonych, co się dokonało za pomocą wprowadzenia w błąd tychże operatorów telekomunikacyjnych w istocie co do tożsamości takiego świadczeniobiorcy, nawet jeśli polegało na wykorzystaniu cudzych danych osobowych ( in concreto każdorazowo H. W.) i po temu koniecznym było sfałszowanie dokumentacji potwierdzającej zawarcie umów, na podstawie których następowała sprzedaż telefonów na zasadach promocyjnych oraz świadczenie usług telekomunikacyjnych, doprowadzało do niekorzystnego rozporządzenia mieniem nie tylko operatów telekomunikacyjnych w zakresie wartości spełnionych przez nich świadczeń (wydanych rzeczy i wykonanych usług) pomniejszonych o uiszczone promocyjne ceny telefonów, ale również niezdającą sobie z tego rodzaju sytuacji osobę fizyczną, pod którą się podszyto, i to co do kwot, które od niej następnie operatorzy telekomunikacyjni chcieli uzyskać w następstwie stwierdzonego niewywiązywania się z „zawartych” umów.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, wedle Sądu Rejonowego owego niekorzystnego rozporządzenia mieniem doszukiwał się wyłącznie dlatego, że poprzez podpisanie umów na dane H. W. już w chwili podpisania tych umów (dopisek SO: przez K. P.) był on zobowiązany do zapłaty za usługi telekomunikacyjne oraz opłat karnych, a już wówczas było wiadomo, że umowy te nie będą realizowane ze strony klienta i konieczność zapłaty tych kwot nastąpi. Dodatkowo Sąd Rejonowy powołał się na pogląd wyrażany w piśmiennictwie, że samo podrobienie podpisu na dokumentach prowadzi do pokrzywdzenia osoby, której podpis został podrobiony (k. 408). Nie omieszkał jednak równocześnie posługiwać się we wskazanym dokumencie sprawozdawczym określeniami, którymi tak naprawdę zaprzeczał swemu przekonaniu o powstaniu na skutek wykreowania fałszywej dokumentacji bez udziału H. W. zobowiązań umownych po stronie tej osoby względem operatorów telekomunikacyjnych. Sąd Rejonowy używał bowiem również zwrotów, że H. W. nie był faktycznym dłużnikiem operatorów telekomunikacyjnych (k. 408v, 410), co w sensie semantycznym w okolicznościach niniejszej sprawy musiało oznaczać, iż nigdy nie był stroną umów z P. i (...) (...), a tym samym nie mógł być traktowany jako podmiot, na którym ciążyły określone obowiązki wynikające z tych umów.

A tak niewątpliwie nie mogło się stać, o czym muszą przesądzać przepisy prawa cywilnego dotyczące czynności prawnych, w tym zawierania umów, a także odnośnie przedstawicielstwa (art. 56 kc i następne, art. 95 kc i następne). Do zawarcia umowy wymagane jest złożenie zgodnych oświadczeń woli przez obie strony kontraktu, oczywiście niekoniecznie działające osobiście, w jednym czasie i na piśmie. W realiach niniejszej sprawy jest jednak oczywistym w świetle całego zgromadzonego materiału dowodowego, że H. W. żadnego oświadczenia woli zmierzającego do zawarcia przedmiotowych umów nie składał choćby ustnie, czy też przez swego przedstawiciela. Wolę zawarcia umów miała K. P., która z uwagi na towarzyszącą jej przy tej okazji motywację, nie była pod żadnym pozorem skora uzewnętrzniać się z tym faktem wobec kontrahentów, co z kolei wymuszało dla osiągnięcia przez nią założonego celu podszycie się pod inną nieświadomą niczego osobę poprzez wykorzystanie jej danych osobowych oraz wykreowanie dokumentacji z nieautentycznym podpisem tej osoby, do czego z kolei potrzebną była już jej pomoc współoskarżonego C..

W świetle powyższego nie może więc budzić najmniejszych wątpliwości, że fałszerstwo przedmiotowych umów (w jednym przypadku wraz ze stanowiącymi jej integralną cześć załącznikami), a konkretnie dokumentów, których treść miała świadczyć o zawarciu na piśmie przez H. W. umów odpowiednio z (...) Sp. z o. o. oraz (...) Sp. z o. o., nie tworzyło stanu, w którym wskazana osoba fizyczna byłaby do czegokolwiek zobowiązana względem tychże operatorów telekomunikacyjnych. Fałszywe dokumenty jedynie pozorowały ten stan, ale w żadnym razie nie czyniły go rzeczywistym. Z tej perspektywy nie może być zatem jeszcze mowy o jakimkolwiek rozporządzeniu mieniem H. W..

Oczywiście w późniejszym czasie mieliśmy do czynienia z niekorzystnym rozporządzeniem mieniem H. W., nie mniej nie przez niego samego, lecz organy egzekwujące należności stwierdzone prawomocnymi orzeczeniami sądów wydanymi zapewne na podstawie fałszywej dokumentacji, która w żadnym razie nie potwierdzała zobowiązań w/w względem dochodzących swych prawa wierzycieli. Egzekwowane od H. W. należności nie mogły bowiem wynikać z niewykonania przez niego umów, których nie zawierał. W konsekwencji nie mogło być też mowy o ich egzekwowaniu jako następstwie zawarcia przez niego tych umów.

To z kolei przesądzało, że egzekwowanie od H. W. tych nieistniejących jego zobowiązań, za którym nawet poszły konkretne przesunięcia majątkowe uszczuplające jego majątek i to rzeczywiście w kwotach ustalonych przez Sąd Rejonowy, nie było spowodowane wprowadzeniem rozporządzających jego mieniem w błąd przez K. P. z pomocą A. C., lecz następstwem późniejszej aktywności wprowadzonych uprzednio w błąd przez w/w kobietę (...) Sp. z o. o. i następcy prawnego (...) Sp. z o. o. oraz podmiotów, które od owych operatorów telekomunikacyjnych nabyły nieistniejące wierzytelności względem H. W., nie wyłączając przy tym również sądów i komorników. Tymczasem dla zrealizowania znamion oszustwa stypizowanego w art. 286 § 1 kk, choćby w postaci zjawiskowej pomocnictwa w rozumieniu art. 18 § 3 kk, koniecznym jest ustalenie, że niekorzystne rozporządzenie mieniem nastąpiło pod wpływem błędu wywołanego przez osobę/y, która/e do takiej zmiany w świecie zewnętrznym doprowadziła/y.

Warto jeszcze zauważyć, iż z opisów czynów przypisanych oskarżonym nie wynika nawet, by Sąd Rejonowy ustalił akurat w odniesieniu do H. W. wymaganą dla zrealizowania znamion oszustwa tożsamość osoby wprowadzonej w błąd i rozporządzającej niekorzystnie mieniem. Nie ma w nim bowiem mowy o tym, że to wprowadzeni w błąd operatorzy telekomunikacyjni rozporządzili mieniem H. W. pod wpływem tego rodzaju mylnego wyobrażenia o rzeczywistości wywołanego przez oskarżoną P. przy pomocy A. C.. Akurat w tym zakresie powyżej zaprezentowane wywody potwierdzały, iż w okolicznościach sprawy nie było nawet po temu najmniejszych podstaw. Niewątpliwie do odmiennych wniosków nie mógłby też prowadzić pogląd, że wykreowanie fałszywego dokumentu stanowi o pokrzywdzeniu osoby, której podpis podrobiono, a to z tego względu, że opiera się on na przyjęciu bezpośredniego naruszenia lub zagrożenia dobra prawnego takiej osoby poprzez realizację znamion określonych w art. 270 § 1 kk, nie zaś w art. 286 § 1 kk.

Z podanych względów, dla dostosowania opisu czynów przypisanych oskarżonym do prawidłowo poczynionych w granicach oskarżenia ustaleń faktycznych, konieczną była przywołana na wstępie korekta zaskarżonego wyroku, dokonana w trybie art. 440 kpk, wobec stwierdzenia poza granicami zaskarżenia i podniesionych zarzutów uchybienia, o którym mowa w art. 438 pkt 3 kpk. Bez niej bowiem zaskarżony wyrok byłby oczywiście niesprawiedliwy. Nie sposób bowiem było zaakceptować rozstrzygnięcia, które jakkolwiek w słusznej obronie interesów majątkowych H. W., akurat w niniejszym postępowaniu karnym stwierdzało z naprowadzonych powyżej przyczyn dalece nieadekwatne materialnoprawne skutki przypisanych oskarżonym ich zachowań, gdy po pierwsze właściwym dla realizacji tego zamierzenia byłby tryb postępowania cywilnego, prawo zainicjowania którego przysługiwało przecież Prokuratorowi (art. 7 kpc), po wtóre, jak pokazały udokumentowane w aktach sprawy efekty czynności przedsięwziętych przez Sąd Rejonowy już po wydaniu zaskarżonego wyroku (k. 401, 442-443, 439-440), wystarczającym po temu będzie jedynie autorytatywne stwierdzenie orzeczeniem sądu karnego, że przedmiotowe umowy z operatorami telekomunikacyjnymi zostały sfałszowane poprzez podrobienie na nich podpisu H. W.. W tej części zaskarżony wyrok bez jakiejkolwiek ingerencji instancji odwoławczej w jego treść został zaś utrzymany w mocy jako oczywiście trafny.

Sygn. akt VI Ka 939/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 8 stycznia 2016 r. w części dotyczącej A. C. sporządzone stosownie do art. 423 § 1a kpk w zw. z art. 424 § 2 zd. 2 kpk w zw. z art. 458 kpk na wniosek obrońcy tego oskarżonego

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 3 lipca 2015 r. sygn. akt IX K 1833/14 orzekł w ten sposób, iż:

11.  w pkt 1 oskarżoną K. P. uznał za winną popełnienia ciągu dwóch przestępstw z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk polegających na tym, że:

-

w dniu 29 lub 30 sierpnia 2011 roku w G. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez posłużenie się wobec pracownika firmy (...) Sp. z o. o. z siedzibą we W. danymi osobowymi H. W., jako osoby chętnej do zawarcia umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, a następnie poprzez podrobienie w celu użycia za autentyczne dokumentów w postaci: umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...) oraz czterech oświadczeń abonenta w ten sposób, że podpisała się na nich imieniem i nazwiskiem H. W. wprowadziła w błąd przedstawicieli (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W., co do danych abonenta i osoby podpisującej umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych i oświadczenia z nią związane doprowadzając tym samym (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 2.798,01 złotych poprzez wydanie telefonu N. (...) na warunkach promocyjnych oraz zrealizowanie usług telekomunikacyjnych oraz H. W. w kwocie nie mniejszej niż 2.857,76 złotych,

-

w dniu 29 sierpnia 2011 roku w G. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez posłużenie się wobec konsultanta M. L. danymi osobowymi H. W., jako osoby chętnej do zawarcia umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, a następnie poprzez podrobienie w celu użycia za autentyczny dokumentu w postaci umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...) w ten sposób, że podpisała się na nim imieniem i nazwiskiem H. W. wprowadziła w błąd przedstawicieli (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. (aktualnie (...) S.A. z siedzibą w W.), co do danych abonenta i osoby podpisującej umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych doprowadzając tym samym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. (aktualnie (...) S.A. z siedzibą w W.) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1.369,83 złotych poprzez wydanie telefonu (...) (...) G. A. ( (...)) o numerze abonenckim (...) na warunkach promocyjnych oraz zrealizowanie usług telekomunikacyjnych oraz H. W. w kwocie nie mniejszej, niż 3.310,83 złotych

i za to na mocy art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierzył jej jedną karę 1 roku pozbawienia wolności;

12.  w pkt II A. C. uznał natomiast za winnego popełnienia ciągu dwóch przestępstw z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 18 § 3 kk w zw. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk polegających na tym, tego, że:

3.  w dniu 29 lub 30 sierpnia 2011 roku w G., pracując jako kurier dostarczający przesyłki w firmie (...) Oddział w Z., działając w zamiarze, aby inna osoba – K. P. dopuściła się czynu zabronionego z art. 270 § 1 kk i art. 286 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk polegającego na sfałszowaniu dokumentów oraz oszustwie na szkodę (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. oraz H. W., swoim zachowaniem ułatwił jej popełnienie tego czynu w ten sposób, że będąc zobowiązany do weryfikacji danych osoby odbierającej przesyłkę zawierającą umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...) oraz czterech oświadczeń abonenta oraz w zamian za korzyść majątkową wynoszącą co najmniej 50 złotych, wydał nieuprawnionej osobie – K. P. te dokumenty na nazwisko H. W. umożliwiając jej podrobienie podpisu tej osoby na tych dokumentach, wprowadzenie w błąd przedstawicieli (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W., co do danych osoby podpisującej umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych i oświadczenia z nią związane oraz doprowadzenie (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 2.798,01 złotych poprzez wydanie telefonu N. (...) na warunkach promocyjnych oraz zrealizowanie usług telekomunikacyjnych oraz H. W. w kwocie nie mniejszej niż 2.857,76 złotych,

4.  w dniu 29 sierpnia 2011 roku w G., pracując jako kurier dostarczający przesyłki w firmie (...) Oddział w Z., działając w zamiarze, aby inna osoba – K. P. dopuściła się czynu zabronionego z art. 270 § 1 kk i art. 286 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk polegającego na sfałszowaniu dokumentu oraz oszustwie na szkodę (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. (aktualnie (...) S.A. z siedzibą w W.) oraz H. W., swoim zachowaniem ułatwił jej popełnienie tego czynu w ten sposób, że będąc zobowiązany do weryfikacji danych osoby odbierającej przesyłkę zawierającą umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...) oraz w zamian za korzyść majątkową wynoszącą co najmniej 50 złotych, wydał nieuprawnionej osobie – K. P. ten dokument na nazwisko H. W. umożliwiając jej podrobienie podpisu tej osoby na tym dokumencie, wprowadzenie w błąd przedstawicieli (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. (aktualnie (...) S.A. z siedzibą w W.), co do danych osoby podpisującej umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych oraz doprowadzenie (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. (aktualnie (...) S.A. z siedzibą w W.) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1.369,83 złotych poprzez wydanie telefonu (...) (...) G. A. ( (...)) o numerze abonenckim (...) na warunkach promocyjnych oraz zrealizowanie usług telekomunikacyjnych oraz H. W. w kwocie nie mniejszej niż 3.310,83 złotych

i za to na mocy art. 19 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk oraz art. 33 § 2 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierzył mu jedną karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w ilości 30 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych;

13.  w pkt 3 na mocy art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonym na okresy próby wynoszące: 3 lata wobec K. P. oraz 2 lata wobec A. C.;

14.  w pkt 4 na mocy art. 45 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego A. C. przepadek korzyści osiągniętej z przestępstw w postaci pieniędzy w kwocie 100 złotych;

15.  w pkt 5 na mocy art. 72 § 1 pkt 8 kk zobowiązał oskarżoną K. P. do podjęcia aktywnych i udokumentowanych starań o podjęcie stałej pracy zarobkowej;

16.  w pkt 6 orzekł na mocy art. 230 § 2 kpk o zwrocie wskazanym przez siebie podmiotom, tj. (...) Sp. z o. o. z/s W., (...) S.A. z/s w (...) Sp. z o. o. z/s w W. zbędnych w postępowaniu karnym poszczególnych dowodów rzeczowych;

17.  w pkt. 7 orzekł o kosztach sądowych, na mocy art. 627 kpk oraz art. 2 ust. 1 pkt 3 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych obciążając nimi oskarżonego A. C. w przypadającej na niego części, a oskarżoną K. P. na mocy art. 624 § 1 kpk zwalniając od ich ponoszenia.

Od powołanego wyroku apelację na niekorzyść oskarżonych złożył Prokurator. Wbrew deklarowanemu zakresowi zaskarżenia w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i innych konsekwencjach prawnych, podnosząc zarzut obrazy prawa materialnego, a to art. 44 § 1 i 5 kk oraz zarzut niesłusznego niezastosowania obowiązku naprawienia szkody, zaskarżył orzeczenie w istocie jedynie w zakresie rozstrzygnięcia z pkt 6 oraz co do (brakującego) rozstrzygnięcia z art. 46 § 1 kk (domniemania faktyczne z art. 447 kpk w jego brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 r. nie mogły mieć zastosowania). W konsekwencji domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec obojga oskarżonych:

-

na podstawie art. 44 § 1 kk przepadku zabezpieczonych dowodów rzeczowych,

-

na podstawie art. 46 § 1 kk obowiązku naprawienia szkody poprzez solidarną zapłatę: na rzecz (...) Sp. z o. o. z/s w W. kwoty 2.798,01 złotych, na rzecz (...) Sp. z o. o. kwoty 1.369,83 złotych, na rzecz H. W. kwoty 6.168,59 złotych.

Sąd Okręgowy w Gliwicach przedstawiając natomiast, czym się kierował wydając wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji Prokuratora uznał za zasadne albo niezasadne, oczywiście wszystko to jedynie w odniesieniu do A. C., gdyż wniosek jego obrońcy obligował po myśli art. 423 § 1a kpk w zw. z art. 424 § 2 zd. 2 kpk w zw. z art. 458 kpk do sporządzenia na piśmie uzasadnienia wyroku jedynie w części odnoszącej się do tego oskarżonego, zważył, co następuje.

W wyniku kontroli instancyjnej zaskarżony wyrok w odniesieniu do A. C. został zmieniony w ten sposób, że:

-

orzekając poza granicami zaskarżenia i podniesionych zarzutów na zasadzie art. 440 kpk - z opisu czynu przypisanego temu oskarżonemu w pkt 2 wyeliminowano każdorazowe ustalenie, iż swoimi zachowaniami ułatwił K. P. dokonanie oszustw na szkodę H. W. poprzez doprowadzenie go do niekorzystnego rozporządzania mieniem we wskazanych kwotach wynoszących odpowiednio nie mniej niż 2.857,76 złotych i 3.310,83 złotych,

-

w uwzględnieniu w części zarzutu apelacji z kategorii, o której mowa w art. 438 pkt 4 kpk - na mocy art. 46 § 1 kk orzeczony został wobec tego oskarżonego obowiązek naprawienia w całości szkody wyrządzonej (...) Sp. z o. o. w W. poprzez zapłatę temu podmiotowi kwoty 2.798,01 złotych na zasadzie solidarnej odpowiedzialności ze współoskarżoną P..

Sąd Okręgowy nie uwzględnił natomiast w pozostałym zakresie w odniesieniu do oskarżonego C. zarzutów i wniosków apelacji Prokuratora.

Powodem ingerencji w treść zaskarżonego wyroku modyfikującej rozstrzygnięcie o winie (opis czynu przypisanego) był brak akceptacji instancji odwoławczej dla stanowiska Sądu Rejonowego wyrażającego się w tym, że działania oskarżonych, tym A. C., obliczone na uzyskanie przez K. P. w cenie promocyjnej telefonów komórkowych od operatorów telekomunikacyjnych oraz usług telekomunikacyjnych przez nich świadczonych, co się dokonało za pomocą wprowadzenia w błąd tychże operatorów telekomunikacyjnych w istocie co do tożsamości takiego świadczeniobiorcy, nawet jeśli polegało na wykorzystaniu cudzych danych osobowych ( in concreto każdorazowo H. W.) i po temu koniecznym było sfałszowanie dokumentacji potwierdzającej zawarcie umów, na podstawie których następowała sprzedaż telefonów na zasadach promocyjnych oraz świadczenie usług telekomunikacyjnych, doprowadzały do niekorzystnego rozporządzenia mieniem nie tylko operatów telekomunikacyjnych w zakresie wartości spełnionych przez nich świadczeń (wydanych rzeczy i wykonanych usług) pomniejszonych o uiszczone promocyjne ceny telefonów, ale również niezdającą sobie z tego rodzaju sytuacji osobę fizyczną, pod którą się podszyto, i to co do kwot, które od niej następnie operatorzy telekomunikacyjni chcieli uzyskać w następstwie stwierdzonego niewywiązywania się z „zawartych” umów.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, wedle Sądu Rejonowego owego niekorzystnego rozporządzenia mieniem doszukiwał się wyłącznie dlatego, że poprzez podpisanie umów na dane H. W. już w chwili podpisania tych umów (dopisek SO: przez K. P.) był on zobowiązany do zapłaty za usługi telekomunikacyjne oraz opłat karnych, a już wówczas było wiadomo, że umowy te nie będą realizowane ze strony klienta i konieczność zapłaty tych kwot nastąpi. Dodatkowo Sąd Rejonowy powołał się na pogląd wyrażany w piśmiennictwie, że samo podrobienie podpisu na dokumentach prowadzi do pokrzywdzenia osoby, której podpis został podrobiony (k. 408). Nie omieszkał jednak równocześnie posługiwać się we wskazanym dokumencie sprawozdawczym określeniami, którymi tak naprawdę zaprzeczał swemu przekonaniu o powstaniu na skutek wykreowania fałszywej dokumentacji bez udziału H. W. zobowiązań umownych po stronie tej osoby względem operatorów telekomunikacyjnych. Sąd Rejonowy używał bowiem również zwrotów, że H. W. nie był faktycznym dłużnikiem operatorów telekomunikacyjnych (k. 408v, 410), co w sensie semantycznym w okolicznościach niniejszej sprawy musiało oznaczać, iż nigdy nie był stroną umów z P. i (...) (...), a tym samym nie mógł być traktowany jako podmiot, na którym ciążyły określone obowiązki wynikające z tych umów.

A tak niewątpliwie nie mogło się stać, o czym muszą przesądzać przepisy prawa cywilnego dotyczące czynności prawnych, w tym zawierania umów, a także odnośnie przedstawicielstwa (art. 56 kc i następne, art. 95 kc i następne). Do zawarcia umowy wymagane jest złożenie zgodnych oświadczeń woli przez obie strony kontraktu, oczywiście niekoniecznie działające osobiście, w jednym czasie i na piśmie. W realiach niniejszej sprawy jest jednak oczywistym w świetle całego zgromadzonego materiału dowodowego, że H. W. żadnego oświadczenia woli zmierzającego do zawarcia przedmiotowych umów nie składał choćby ustnie, czy też przez swego przedstawiciela. Wolę zawarcia umów miała K. P., która z uwagi na towarzyszącą jej przy tej okazji motywację, nie była pod żadnym pozorem skora uzewnętrzniać się z tym faktem wobec kontrahentów, co z kolei wymuszało dla osiągnięcia przez nią założonego celu podszycie się pod inną nieświadomą niczego osobę poprzez wykorzystanie jej danych osobowych oraz wykreowanie dokumentacji z nieautentycznym podpisem tej osoby, do czego z kolei potrzebną była już jej pomoc współoskarżonego C..

W świetle powyższego nie może więc budzić najmniejszych wątpliwości, że fałszerstwo przedmiotowych umów (w jednym przypadku wraz ze stanowiącymi jej integralną cześć załącznikami), a konkretnie dokumentów, których treść miała świadczyć o zawarciu na piśmie przez H. W. umów odpowiednio z (...) Sp. z o. o. oraz (...) Sp. z o. o., nie tworzyło stanu, w którym wskazana osoba fizyczna byłaby do czegokolwiek zobowiązana względem tychże operatorów telekomunikacyjnych. Fałszywe dokumenty jedynie pozorowały ten stan, ale w żadnym razie nie czyniły go rzeczywistym. Z tej perspektywy nie może być zatem jeszcze mowy o jakimkolwiek rozporządzeniu mieniem H. W..

Oczywiście w późniejszym czasie mieliśmy do czynienia z niekorzystnym rozporządzeniem mieniem H. W., nie mniej nie przez niego samego, lecz organy egzekwujące należności stwierdzone prawomocnymi orzeczeniami sądów wydanymi zapewne na podstawie fałszywej dokumentacji, która w żadnym razie nie potwierdzała zobowiązań w/w względem dochodzących swych prawa wierzycieli. Egzekwowane od H. W. należności nie mogły bowiem wynikać z niewykonania przez niego umów, których nie zawierał. W konsekwencji nie mogło być też mowy o ich egzekwowaniu jako następstwie zawarcia przez niego tych umów.

To z kolei przesądzało, że egzekwowanie od H. W. tych nieistniejących jego zobowiązań, za którym nawet poszły konkretne przesunięcia majątkowe uszczuplające jego majątek i to rzeczywiście w kwotach ustalonych przez Sąd Rejonowy, nie było spowodowane wprowadzeniem rozporządzających jego mieniem w błąd przez K. P. z pomocą A. C., lecz następstwem późniejszej aktywności wprowadzonych uprzednio w błąd przez w/w kobietę (...) Sp. z o. o. i następcy prawnego (...) Sp. z o. o. oraz podmiotów, które od owych operatorów telekomunikacyjnych nabyły nieistniejące wierzytelności względem H. W., nie wyłączając przy tym również sądów i komorników. Tymczasem dla zrealizowania znamion oszustwa stypizowanego w art. 286 § 1 kk, choćby w postaci zjawiskowej pomocnictwa w rozumieniu art. 18 § 3 kk, koniecznym jest ustalenie, że niekorzystne rozporządzenie mieniem nastąpiło pod wpływem błędu wywołanego przez osobę/y, która/e do takiej zmiany w świecie zewnętrznym doprowadziła/y.

Warto jeszcze zauważyć, iż z opisu czynów przypisanych oskarżonemu C., podobnie jak w przypadku opisu czynów przypisanych K. P., nie wynika nawet, by Sąd Rejonowy ustalił akurat w odniesieniu do H. W. wymaganą dla zrealizowania znamion oszustwa tożsamość osoby wprowadzonej w błąd i rozporządzającej niekorzystnie mieniem. Nie ma w nim bowiem mowy o tym, że to wprowadzeni w błąd operatorzy telekomunikacyjni rozporządzili mieniem H. W. pod wpływem tego rodzaju mylnego wyobrażenia o rzeczywistości wywołanego przez oskarżoną P. przy pomocy A. C.. Akurat w tym zakresie powyżej zaprezentowane wywody potwierdzały, iż w okolicznościach sprawy nie było nawet po temu najmniejszych podstaw. Niewątpliwie do odmiennych wniosków nie mógłby też prowadzić pogląd, że wykreowanie fałszywego dokumentu stanowi o pokrzywdzeniu osoby, której podpis podrobiono, a to z tego względu, że opiera się on na przyjęciu bezpośredniego naruszenia lub zagrożenia dobra prawnego takiej osoby poprzez realizację znamion określonych w art. 270 § 1 kk, nie zaś w art. 286 § 1 kk.

Z podanych względów, dla dostosowania opisu czynów przypisanych oskarżonemu C. do prawidłowo poczynionych w granicach oskarżenia ustaleń faktycznych, konieczną była przywołana na wstępie korekta zaskarżonego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o winie, dokonana w trybie art. 440 kpk, wobec stwierdzenia poza granicami zaskarżenia i podniesionych zarzutów uchybienia, o którym mowa w art. 438 pkt 3 kpk. Bez niej bowiem zaskarżony wyrok byłby oczywiście niesprawiedliwy. Nie sposób bowiem było zaakceptować rozstrzygnięcia, które jakkolwiek w słusznej obronie interesów majątkowych H. W., akurat w niniejszym postępowaniu karnym stwierdzało z naprowadzonych powyżej przyczyn dalece nieadekwatne materialnoprawne skutki przypisanych oskarżonemu C. jego zachowań, gdy właściwym dla realizacji tego zamierzenia byłby tryb postępowania cywilnego, prawo zainicjowania którego przysługiwało przecież Prokuratorowi (art. 7 kpc).

Sąd Okręgowy nie miał natomiast zastrzeżeń do pozostałych ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy, niezbicie świadczących o popełnieniu przez oskarżonego stanowiących ciąg dwóch przestępstw czynów realizujących każdorazowo znamiona określone w art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 18 § 3 kk w zw. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, kiedy jako kurier firmy (...) sprzeniewierzając się swym obowiązkom, również dla własnej korzyści finansowej, ułatwiał K. P. wprowadzenie w błąd wskazanych operatorów telekomunikacyjnych co do danych rzeczywistego ich kontrahenta, co było możliwe również przez ułatwienie jej przez niego dokonania fałszerstw dokumentów realizujące się nakreśleniem przez nią podpisów H. W. na uprzednio wypełnionych danymi tej osoby fizycznej formularzach umów i załączników do nich potwierdzających zawarcie na piśmie umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych oraz sprzedaż po cenach promocyjnych telefonów, a to wszystko prowadziło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez tychże operatorów telekomunikacyjnych. Niewątpliwie tego rodzaju ustaleń Sąd Rejonowy dokonał na podstawie całego zgromadzonego materiału dowodowego poddanego rzeczowej ocenie nie pozostającej w żadnym razie w opozycji do wskazań art. 7 kpk. Zatem w pozostałym zakresie rozstrzygnięcie o winie nie budziło wątpliwości. Nie mogło też dziwić, że nie było kwestionowane przez samego oskarżonego i jego obrońcę.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł również powodów do ingerencji poza granicami zaskarżenia i podniesionych zarzutów w rozstrzygnięcie o karze, które tak co do kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jak i co do kumulatywnej kary grzywny, w pełni odpowiada prawu. Zgodnym z prawem było też orzeczenie o kosztach.

Odnosząc się natomiast już konkretnie do zarzutów i wniosków apelacji Prokuratora w zakresie, w jakim odnosiły się one do oskarżonego C., wskazać należy, iż zasadną okazała się ona jedynie w tej części, w której wytykała Sądowi Rejonowemu niesłuszne niezastosowanie obowiązku naprawienia szkody na rzecz P., przy czym o takim jej potraktowaniu zadecydowały nawet nie tyle okoliczności ustalone w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, co zdarzenia udokumentowane na skutek działań Sądu orzekającego przedsięwziętych już po wydaniu zaskarżonego wyroku, stosownie wprowadzone w poczet ujawnionego materiału dowodowego na rozprawie apelacyjnej.

Trzeba wyraźnie podkreślić, czego nie dostrzegł skarżący, że na moment wyrokowania w instancji pierwszej Sąd Rejonowy miał potwierdzone na piśmie, że zarówno P., jak i O. P. jako następca prawny (...) (...), uzyskali zaspokojenie swych roszczeń odszkodowawczych wynikających z deliktów prawa cywilnego w niniejszym postępowaniu przypisanych oskarżonym jako przestępstwa. Wprawdzie żadne z oskarżonych, czy choćby bezpośrednio H. W., nie naprawili im wyrządzonych w ten sposób szkód, nie mniej pokrzywdzeni ci odpłatnie scedowali na rzecz innych podmiotów wierzytelności w pełni odpowiadające ustalonym przez Sąd Rejonowy wysokościom szkód będących następstwem doprowadzenia ich do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (k. 346, 351 368). Bynajmniej z pisma N. L. z dnia 11 czerwca 2015 r. dotyczącego wierzytelności scedowanej przez P. nie wynikało pewnie coś zgoła przeciwnego (k. 350).

Ten stan rzeczy do czasu wyrokowania przez Sąd Okręgowy nie uległ zmianie w odniesieniu do O. P. (k. 412).

W przypadku P. natomiast potwierdziło się, iż zawirowania związane z wątpliwościami co do istnienia wierzytelności umownej względem H. W. doprowadziły do tego, że jej nabywca, rozliczając się uprzednio ze wskazaną osobą fizyczną z wyegzekwowanych od niego kwot, powrotnie scedował tę wierzytelność na rzecz wskazanego operatora telekomunikacyjnego (k. 401, 442-443). Tym samym na moment orzekania w instancji odwoławczej, inaczej jak w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, P. wyrządzona szkoda nie została w jakikolwiek zakresie wyrównana.

Oczywistym jest zaś, iż rozstrzygnięcie oparte o przepis art. 46 § 1 kk może wchodzić w grę jedynie wówczas, gdy pokrzywdzony nie uzyskał zaspokojenia swych roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem. Warunkiem orzeczenia środka określonego w art. 46 § 1 k.k. jest bowiem istnienie szkody w chwili orzekania ( por. wyrok SN z 17 lipca 2014 r., III KK 54/14, OSNKW 2015/1/4). Nie budzi też wątpliwości, że jego beneficjentem może być tylko pokrzywdzony.

Ponieważ z przyczyn obszernie powyżej naprowadzonych za pokrzywdzonego, którego mienie miałoby zostać bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez działanie oskarżonych realizujące znamiona przypisanych im przestępstw, nie mógł uchodzić H. W., już tylko z tego względu jego osoba nie mogła został uczyniona beneficjentem obowiązku naprawienia szkody z art. 46 § 1 kk i to niezależnie od tego, że w ogólności w następstwie działań zapoczątkowanych przestępną aktywnością oskarżonych poniósł on uszczerbek majątkowy, który nie został mu po dziś dzień zrekompensowany, a tak ma być przynajmniej na razie w zakresie kwot wyegzekwowanych od niego przez nabywcę wierzytelności od O. P. (k. 439-440).

Takowym beneficjentem nie mógł być również zaspokojony w inny sposób pokrzywdzony O. P..

Musiał natomiast nim zostać uczyniony P. co do wyrządzonej szkody przestępstwami sprawcy i pomocnika, a zobowiązanym do jej naprawienia wskazani zostać oboje oskarżeni, na zasadzie odpowiedzialności solidarnej, za czym przemawiało odpowiednie zastosowanie reguł prawa cywilnego, a to wynikających z art. 441 § 1 kc. i art. 422 kc. Powszechnie akceptowanym jest bowiem, że orzeczenie środka przewidzianego w art. 46 § 1 kk dopuszczalne jest również w postaci solidarnego zobowiązania współsprawców przestępstwa do naprawienia wyrządzonej szkody, w całości albo w części ( por. uchwałę SN z dnia 13 grudnia 2000 r., I KZP 40/00, OSNKW 2001/1-2/2 oraz np. wyrok SA w Lublinie z 8 sierpnia 2013 r., II AKa 115/13, LEX nr 1366117; wyrok SA w Rzeszowie z 30 kwietnia 2013 r., II AKa 26/31, LEX nr 1315706; wyrok SA w Warszawie z 14 marca 2013 r., II AKa 242/12, LEX nr 1306060). Natomiast możliwość nałożenia obowiązku naprawienia szkody na pomocnika z jednej strony wynika z art. 422 kc, zgodnie z którym za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody, zaś z drugiej - z samego faktu, że przestępstwo można popełnić w różnych formach zjawiskowych, w tym także w formie pomocnictwa.

Nie tyle zaś czyniło koniecznym orzeczenie obowiązku naprawienia szkody na rzecz P. zbyt łagodne potraktowanie przez Sąd Rejonowy oskarżonych, w tym A. C., co wynikający z art. 46 § 1 kk obowiązek zastosowania uregulowanej w nim instytucji w okolicznościach niniejszej sprawy.

Zgodnie z przywołanym przepisem orzeczenie obowiązku naprawienia szkody jest obowiązkowe na wniosek pokrzywdzonego lub innego uprawnionego podmiotu. Tymczasem taki właśnie uprawniony podmiot wymagany wniosek złożył i to w terminie przewidzianym w art. 49a kpk w jego brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 r.. Nikt, kto reprezentowałby P. nie był przecież przesłuchiwany w sprawie w charakterze świadka, a Prokurator jako wymieniony w art. 49a kpk podmiot uprawniony do złożenia wniosku, o którym mowa w art. 46 § 1 kk, zażądał tego w mowie końcowej w dniu 30 czerwca 2015 r. (k. 373). Z treści art. 49a kpk jednoznacznie wynika, że wniosek o naprawienie szkody może, obok pokrzywdzonego, złożyć również prokurator, który ma w tym zakresie w pełni samodzielną pozycję. Skoro zatem uprawnienia pokrzywdzonego i prokuratora są od siebie niezależne, to należy przyjąć, że wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody mógł złożyć prokurator. Podzielić przy tym należy pogląd, że wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 kk, w przypadku kiedy pokrzywdzeni - jak w omawianej sprawie - w toku postępowania w ogóle nie zostali przesłuchani, Prokurator na zasadach ogólnych (art. 406 § 1 kpk) mógł na gruncie poprzedniego brzmienia art. 49a kpk zgłosić w głosach stron ( por. wyrok SA w Lublinie z 20 września 2011 r., II AKa 175/13, LEX nr 1108588). Zgodnie zaś z art. 28 ustawy z dnia 27 września 2013 r. - zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 1247 z późn. zm.; dalej: ustawa zmieniająca) tego rodzaju czynność procesowa pozostała skuteczną po dniu 30 czerwca 2015 r., nawet jeśli przepis art. 49a kpk w aktualnym brzmieniu, mającym zastosowanie w sprawie od dnia 1 lipca 2015 r. po myśli art. 36 pkt 3 ustawy zmieniającej, złożenie takiego wniosku dopuszczał jedynie do zamknięcia przewodu sądowego na rozprawie głównej.

Zatem orzeczenie obowiązku naprawienia szkody względem P. było obligatoryjne wobec każdej z osób ponoszących odpowiedzialność karną za popełnienie przestępstwa wyrządzającego szkodę temu podmiotowi niezależnie od rodzaju zjawiskowej formy jego popełnienia, tj. zarówno wobec sprawcy, jak też w stosunku do osoby, której przypisano niesprawczą formę popełnienia przestępstwa, tj. pomocnictwo, gdyż ustawa nie zna w tym względzie podmiotowego ograniczenia wyłącznie do bezpośrednich sprawców szkody i za szkodę odpowiedzialny jest również ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny ( por wyroki SA we Wrocławiu z dnia 6 listopada 2014 r., II AKa 316/03, OSA 2004/1/1; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 16 października 2013 r., II AKa 312/13, LEX nr 1392147). Należy przy tym jednak zauważyć, że „orzeczenie omawianego środka w postaci solidarnego obowiązku naprawienia szkody i w konsekwencji, naprawienie szkody w całości przez jednego z zobowiązanych, nie jest równoznaczne ze zwolnieniem pozostałych od odpowiedzialności majątkowej za spowodowaną przestępstwem szkodę. Odpowiedzialność w tym zakresie reguluje art. 441 § 2 kc, stanowiąc, że „(...) ten, kto szkodę naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od okoliczności, a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła się do powstania szkody." ( por. uchwałę SN z dnia 13 grudnia 2000 r., I KZP 40/00, OSNKW 2001/1-2/2).

Z opisanych przyczyn, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok wobec A. C. orzekając również wobec tego oskarżonego na podstawie art. 46 § 1 kk obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę solidarnie ze współoskarżoną kwoty 2.798,01 zł na rzecz pokrzywdzonego P..

Nie wchodziło natomiast w grę orzeczenie względem oskarżonego C. żądanego przez Prokuratora przepadku sfałszowanych dokumentów, co do których Sąd Rejonowy orzekł po myśli art. 230 § 2 kpk w pkt 6 zaskarżonego wyroku. Nie zostało mu przecież przypisane popełnienie przestępstwa, z którego bezpośrednio pochodziłaby owa nieautentyczna dokumentacja uznana za dowód rzeczowy w sprawie. Jako pomocnik do przestępstw polegających również na podrobieniu dokumentów nie spowodował bowiem ich wykreowania, inaczej nie doprowadził bezpośrednio do tego, a jedynie to ułatwił sprawcy tego rodzaju czynów zabronionych. Z art. 44 § 1 kk jasno natomiast wynika, iż przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa orzeczonym może być jedynie względem osoby, która popełniła przestępstwo, z którego nie tyle pochodzą, co bezpośrednio pochodzą takie przedmioty. Zatem akurat w odniesieniu do A. C. Sąd Rejonowy nie mógł obrazić art. 44 § 1 kk. Siłą rzeczy bezprzedmiotowym co do tego oskarżonego był zarzut naruszenia art. 44 § 5 kk, który to przepis w pewnych sytuacjach wyłącza zastosowanie art. 44 § 1 kk.

Kiedy więc nie było podstaw do dalszej ingerencji w treść zaskarżonego wyroku w części dotyczącej oskarżonego C., nie dostrzeżono bowiem innych uchybień, niż te które doprowadziły do jego korekty, w szczególności tych stanowiących tzw. bezwzględne powody odwoławcze, w zakresie pozostałych rozstrzygnięć odnoszących się do jego osoby został on utrzymany w mocy.

Zwalniając z kolei oskarżonego od ponoszenia wydatków postępowania drugoinstancyjnego Sąd odwoławczy kierował się tym, że zmiana zaskarżonego wyroku w uwzględnieniu apelacji Prokuratora, która ze swej istoty winna skutkować zastosowaniem zasady wyrażonej w art. 627 kpk (zob. art. 635 kpk), doprowadziła do wyeliminowania uchybienia, którego zaistnienie nie obciążało A. C.. Przemawiały więc za tego rodzaju decyzją zasady słuszności.