Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 lutego 2015 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi — Śródmieścia w Łodzi, w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w A. przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli, zobowiązał pozwanego - (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. do złożenia oświadczenia woli o odbiorze prac wykonanych przez (...) Spółkę ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w A. na terenie inwestycji pozwanego, położonej w Ł., przy ul. (...), polegających na usunięciu spoiny między płytami na tarasach, schodach i podestach po stronie północnej i południowej budynków" i położeniu spoiny na nowo z zapewnieniem szczelności i elastyczności połączeń, a nadto zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.790,43 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.417,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Powyższe orzeczenie Sąd I instancji oparł na następujących przesłankach: powód (...) z siedzibą w A. wniósł o zobowiązanie pozwanego - (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. do złożenia oznaczonego oświadczenia, którego treścią będzie dokonanie odbioru robót wykonanych przez powódkę (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w A. na terenie inwestycji pozwanego , położonej w Ł. , przy ul. (...) , polegających na usunięciu spoiny między płytami na tarasach , schodach i podestach po stronie północnej i południowej budynków i położeniu spoiny na nowo z zapewnieniem szczelności i elastyczności połączeń. Pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. Między powodem a pozwanym toczyło się postępowanie przed Sądem Okręgowym w Łodzi - X Wydziałem Gospodarczym pod sygn. akt X GC 199/10. Postępowanie to zakończyło się ugodą sądową podpisaną w dniu 15 grudnia 2010 roku. W ugodzie tej ustalono zasady usunięcia usterek robót budowlanych oraz wzajemnych rozliczeń stron. W pkt. 1 ugody ustalono, że do dnia 30 czerwca 2011 roku powód wykona roboty w obiekcie położonym w Ł., przy ul. (...), polegające na :

a)  rozebraniu i ponownym ułożeniu tarasu odwróconego na wspornikach (...) z zapewnieniem zbieżności poziomej i pionowej płyt, w tym także na narożnikach płyt;

b)  usunięciu spoiny miedzy płytami na tarasach, schodach i podestach po stronie północnej i południowej budynków^ i położenie spoiny na nowo z zapewnieniem szczelności i elastyczności połączeń,

c)  wymianie 4 płyt na podeście północno-zachodnim.

Strony miały przystąpić do odbioru w/w prac do dnia 30 czerwca 2011 roku. Pozwany zobowiązał się do zapłaty powodowi kwoty 160.000,00 zł w następujących terminach:

a)  kwoty 80.000,00 zł do dnia 31 grudnia 2010 roku,

b)  kwoty 80.000,00 zł w terminie 14 dni od daty odbioru robót naprawczych.

Powód wykonał wszystkie roboty określone w pkt. 1 a,b,c, do dnia 30 czerwca 2011 roku. W dniu 30 czerwca 2011 roku strony przystąpiły do czynności odbioru robót pod względem technicznym. W protokole strony wskazały , iż zakres robót opisanych w pkt 1 a) ugody (prace polegające na rozebraniu i ponownym ułożeniu tarasu odwróconego na wspornikach (...) z zapewnieniem zbieżności poziomej i pionowej płyt został wykonany i odebrany bez zastrzeżeń. To samo dotyczyło robót opisanych w pkt. 1 c ) ugody polegających na wymianie 4 płyt na podeście północno-zachodnim , które zostały wykonane i odebrane bez zastrzeżeń. Zastrzeżenia pozwanego dotyczyły robót wskazanych w pkt 1 b) ugody polegających na usunięciu spoiny między płytami na tarasach , schodach i podestach po stronie północnej i południowej budynków i położenia spoiny na nowo z zapewnieniem szczelności i elastyczności połączeń. W dniu 30 czerwca 2011 roku strony dokonały ustaleń w zakresie robót dodatkowych, które nie były objęte podpisaną ugodą, polegających na czyszczeniu i impregnacji płyt tarasowych w obiekcie oraz ustaliły harmonogram wykonania robót dodatkowych. Z uwagi na charakter robót dodatkowych, ustalono, iż spoiny położone przez powódkę zostaną usunięte na czas czyszczenia i impregnacji, a następnie położone na nowo, ponieważ technologicznie spoinowanie powinno zostać wykonane po czyszczeniu i impregnacji płyt kamiennych tarasowych. Wykonanie robót objętych pkt 1 b) ugody przebiegało równolegle z czyszczeniem i impregnacją płyt, dodatkowo przewidziano wykonanie robót dodatkowych w trzech etapach: etap pierwszy dotyczył schodów i podestów, etap drugi — tarasu, schodów i podestów od strony południowo — wschodniej, etap trzeci - tarasu, schodów i podestów od strony południowo — zachodniej. Roboty dodatkowa oraz roboty wynikające z pkt 1 b) ugody miały zostać wykonane do dnia 30 września 2011 roku. Powód wskazane prace wykonał. Między płytami tarasu, schodów i na podestach położono nową spoinę, przy wykorzystaniu ogólnych o szerokorozumianych zasad tzw. sztuki budowlanej i zasad wiedzy technicznej. Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt niniejszej sprawy oraz do akt o sygn. akt X GC 199/10, prawdziwości których nie podważyła skutecznie żadna ze stron, mimo prawnych możliwości ku temu. Sąd I instancji oparł się w całości na sporządzonej opinii biegłego, pisemnej, pisemnej uzupełniającej oraz ustnej opinii uzupełniającej. Zasada kontradyktoryjności procesu powoduje, że to strona powinna wykazać się niezbędną aktywnością i wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w opinii biegłego, które dyskwalifikują, ewentualnie uzasadniają przeprowadzenie dodatkowych opinii. Przedmiotem opinii biegłego nie jest przedstawienie faktów, lecz ich ocena na podstawie wiedzy fachowej (wiadomości specjalnych). Nie podlega ona zatem ocenie na podstawie kryterium prawdy i fałszu, tak jak dowód na stwierdzenie faktów. Nie są miarodajne dla oceny tego dowodu niekonkurencyjne z nim oceny stron co do faktów będących przedmiotem opinii. Brak przekonywujących zarzutów- w tym przedmiocie ma ten skutek, że Sąd nie ma obowiązku dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego, jeżeli przedłożona już opinia nie zawiera luk, nie jest niekompletna, odpowiada na postawione tezy dowodowe, jest jasna czyli należycie uzasadniona i weryfikowalna, pozwala zrewidować organowi orzekającemu zawarte w niej rozumowanie, co do trafności wniosków końcowych, naświetla wyjaśnienie okoliczności z punktu widzenia wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego biegłemu materiału sprawy. Wszystkie te warunki spełniała a ocenie Sądu Rejonowego opinia opracowana w tej sprawie przez biegłego sądowego Jacka Kałuszkę na polecenie Sądu. Pozwany nie zgłosił żadnych uwag i zastrzeżeń do opinii i to zarówno do opinii pisemnej, jak również pisemnej uzupełniającej, złożonej po zapoznaniu się przez niego z dokumentami złożonym przez pozwanego, jako załącznikami do pisma z dnia 28 czerwca 2013 roku, jak i do pisma z dnia 30 sierpnia 2013 roku, pod rygorem utraty prawa powoływania zarzutów do opinii podnoszonych w toku dalszego postępowania. Nie uczestniczył w wyznaczonej w tym celu rozprawie, na której biegły składał zeznania w ramach ustnej opinii uzupełniającej. Tym samym z sobie tylko znanych powodów utracił prawo formułowania zarzutów w tym zakresie. Sąd Rejonowy uwzględnił także zeznania świadka J. M. (1), które uznał za spójne i logiczne, a także zeznań powoda, gdyż były one ze sobą zgodne, jak również z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym przed wszystkim z opinią biegłego sądowego Jacka Kałuszki. Sąd uznał zeznania świadka J. M. (1) za wiarygodne, z zeznaniami powoda, gdyż, wzajemnie się uzupełniają i co najważniejsze, są zgodne z opinii biegłego z zakresu budownictwa. Powód wykonał wszystkie roboty określone w pkt. 1 a,b,c, do dnia 30 czerwca 2011 roku. W dniu 30 czerwca 2011 roku , strony przystąpiły do czynności odbioru robót pod względem technicznym. W protokole strony wskazały, iż zakres robót opisanych w pkt 1 a) ugody ( prace polegające na rozebraniu i ponownym ułożeniu tarasu odwróconego na wspornikach (...) z zapewnieniem zbieżności poziomej i pionowej płyt został wykonany i odebrany bez zastrzeżeń. To samo dotyczy robót opisanych w pkt. 1 c ) ugody polegających na wymianie 4 płyt na podeście północno-zachodnim , które zostały wykonane i odebrane bez zastrzeżeń. Zastrzeżenia pozwanego dotyczyły robót wskazanych w pkt 1 b) ugody polegających na usunięciu spoiny między płytami na tarasach , schodach i podestach po stronie północnej i południowej budynków i położenia spoiny na nowo z zapewnieniem szczelności i elastyczności połączeń.
W dniu 30 czerwca 2011 roku strony dokonały ustaleń w zakresie robót dodatkowych, które nie były objęte podpisaną ugodą, polegających na czyszczeniu i impregnacji płyt tarasowych w obiekcie oraz ustaliły harmonogram wykonania robót dodatkowych. Z uwagi na charakter robót dodatkowych, ustalono, iż spoiny położone przez powiodą zostaną usunięte na czas czyszczenia i impregnacji, a następnie położone na nowo, ponieważ technologicznie spoinowanie powinno zostać wykonane po czyszczeniu i impregnacji płyt kamiennych tarasowych. Wykonanie robót objętych pkt 1 b ugody przebiegało równolegle z czyszczeniem i impregnacją płyt, dodatkowa przewidziano wykonanie robót dodatkowych w trzech etapach, etap pierwszy dotyczył schodów i podestów, etap drugi - tarasu, schodów i podestów od strony południowo - wschodniej, etap trzeci - tarasu , schodów i podestów od strony południowo — zachodniej. Roboty dodatkowe oraz roboty wynikające z pkt 1 b ugody miały zostać wykonane do dnia 30 września 2011 roku. Powód wskazane prace wykonał. Między płytami tarasu, schodów i na podestach położono now7ą spoinę, przy wykorzystaniu ogólnych o szerokorozumianych zasad tzw7. sztuki budowlanej i zasad wiedzy technicznej. Sąd Rejonowy na wniosek stron dopuścił dowód z przesłuchania stron. Przesłuchanie stron nie jest dowodem obligatoryjnym w sprawie. Na mocy art. 299 k.p.c. ów środek dowodowy Sąd stosuje wówczas, gdy po wyczerpaniu środków dowodowych łub ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd do przeprowadzonego dowodu podszedł ze szczególną powściągliwością i ostrożnością. Obie strony w swych zeznaniach przedstawiały odmienne wersje wzajemnych ustaleń, twierdząc, że wyłącznie przedstawiona przez nią wersja jest prawdziwa. Wobec krańcowo różnych stanowisk stron należało oprzeć się na dowodach pośrednich pozwalających ustalić, przy zastosowaniu zasady ciężaru dowodu ( art.6 k.c. ) najbardziej prawdopodobny przebieg zdarzeń i dokonywanych czynności. Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom pozwanego w zakresie w jakim pozostają one w sprzeczności z załączonymi do akt dokumentami oraz opinią biegłego sądownego, gdy pozwany powołując się na opinię biegłego sądowego twierdził, iż opinia ta potwierdza zgłoszone zastrzeżenia. Sąd oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków wskazanych w sprzeciwie, gdyż pozwany nie określił okoliczności faktycznych na jakie mieliby oni zeznawać. Nie wskazał tych okoliczności również po wezwaniu tych okoliczności przez Sąd. Nie wskazał również adresu zamieszkania wnioskowanych świadków, mimo wezwania Sądu i wskazania terminu oraz rygoru niewykonania wezwania Sądu, w postaci niekorzystnych skutków procesowych w postaci pominięcia dowodu z ich zeznań. Na gruncie poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych Sąd I instancji uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Sąd Rejonowy podkreślił, że ciężar dowodu (art. 6 k.c.) pozostaje w ścisłym związku z problematyką procesową dowodów. Instytucja ta spełnia dwie zasadnicze funkcje. Po pierwsze dynamizuje postępowanie dowodowe w systemie obowiązywania zasady kontradyktoryjności. Po drugie określa wynik merytoryczny sporu (sprawy) w sytuacji krytycznej, gdy strona nie udowodni faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności ( faktów), które stosownie do przepisu art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Tzw. fakty negatywne mogą być dowodzone za pomocą dowodów faktów pozytywnych przeciwnych, których istnienie wyłącza stwierdzoną okoliczność negatywną. W związku z tym w doktrynie przyjmuje się następujące reguły. Do pierwszej grupy należą reguły dotyczące faktów, z których wywodzone jest dochodzone roszczenie ( tworzących prawo podmiotowe ). Te fakty powinien w zasadzie dowieść powód. Dowodzi on również fakty uzasadniające jego odpowiedź na zarzuty pozwanego zaś pozwany dowodzi fakty uzasadniające jego zarzuty przeciwko roszczeniu powiodą. Do drugiej grupy należą zasady dotyczące faktów tamujących oraz niweczących, które powinien dowieść przeciwnik tej strony, która występuje z roszczeniem, czyli z zasady - pozwany (podobnie uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 kwietnia 2003 roku, II CKN 1409/00,OSNC 2004, nr 7-8 poz.113, również wyrok SN z dnia 19 listopada 1997 r., I PKN 375 / 97, OSNP 1998, nr 18, poz.537). W wyroku z dnia 20 grudnia 2006 roku wydanym w sprawie o sygn. akt IV CSK 299/06 Sad Najwyższy orzekł, „iż ciężar dowodu w postępowaniu cywilnym nie zawsze spoczywa na powodzie. Ten kto odmawia uczynienia zadość żądaniu powiodą obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje ( podobnie Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z dnia 28 lutego 2012 roku , sygn.. akt XII Ga 748/11 ). Nadto z treści art. 230 k.p.c. wynika obowiązek ustosunkowania się do twierdzeń strony przeciwnej. Ograniczenie się do samego kwestionowania żądań pozwu, bez konkretnych twierdzeń w tym zakresie nie może być uznane za skuteczne zakwestionowanie żądania powoda.

Pozwany ograniczył się do lakonicznego zakwestionowania żądania zgłoszonego przez powiodą, zweryfikowania tego żądania bez przedstawienia jakichkolwiek dowodów wskazujących zasadność podniesionych zarzutów w zakresie braku zakończenia robót wynikających z pkt. 1 b) ugody. Skoro biegły sądowy, dysponujący wiedzą fachową, po przeprowadzeniu oględzin oraz zapoznaniu się z całą dokumentacją techniczną, w trakcie przeprowadzonego postępowania sądowego stwierdził, że roboty polegające na usunięciu starej zaprawy użytej do wypełnienia spoin pomiędzy płytami na tarasach, schodach i podestach budynku, zostały wykonane, że położono nową spoinę miedzy płytami tarasu, schodów i na podestach oraz, że prace przy ułożeniu spoiny wykonano przy wykorzystaniu ogólnych i szerokorozumianych zasad sztuki budowlanej i zasad wiedzy technicznej, a pozwany, mając pełną możliwość do zakwestionowania poczynionych ustaleń, pozostawiał bierny, w tych więc okolicznościach, uznać za uzasadnione żądanie powoda wydania orzeczenia stwierdzającego obowiązek pozwanej Spółki złożenia oświadczenia woli o odbiorze robót wykonanych przez powiodą na podstawie art. 64 k.c. Podkreślenia wymaga w tym miejscu, że nie są miarodajne dla oceny dowodu z opinii biegłego niekonkurencyjne z nim, oceny stron, co do faktów będących przedmiotem opinii. Dlatego Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w całości. O kosztach procesu, orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Przedmiotowe orzeczenie w całości apelacją zaskarżyła strona pozwana, która zarzucając rozstrzygnięciu naruszenie przepisów prawa procesowego mającą istotny wpływ na treść wyroku tj.:

a)  art. 133 § 2 a k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy pozwana wskazała adres do doręczeń inny niż wynikający z jej wpisu do rejestru sądowego, co skutkowało brakiem zawiadomienia pozwanej o terminie rozprawy, na której przesłuchiwany był biegły oraz świadek powódki a w konsekwencji pozbawiło pozwaną możliwości obrony swoich twierdzeń i podnoszenia odpowiednich zarzutów,

b)  art. 128 § 1 k.p.c., 130 § 1 k.p.c., 133 § 2 a k.p.c. poprzez brak wezwania powódki do złożenia odpisu pisma z dnia 25 lipca 2013 r. dla pozwanej i w konsekwencji nie doręczenie pozwanej w/w pisma w skutek czego pozwana nie miała świadomości stanowiska powódki, co do opinii biegłego a zatem nie miała wiedzy o wezwaniu biegłego na termin rozprawy celem wydania ustnej uzupełniającej opinii - pozwana ostatecznie nie miała zatem świadomości, iż taki dowód został przeprowadzony,

c)  art. 217 § 1 k.p.c., 227 k.p.c., 210 § 2 k.p.c. poprzez pozbawienie pozwanej możliwości obrony swoich twierdzeń, zgłaszania stosownych zarzutów oraz popierania zgłoszonych wniosków dowodowych a także zgłaszania dalszych wniosków dowodowych na skutek przeprowadzenia rozprawy - na której składana była przez biegłego ustna opinia uzupełniająca, słuchany był świadek powódki J. M. (1) oraz podczas, której oddalono wnioski dowodowe pozwanej - o której pozwana bez swojej winy nie miała wiedzy,

d)  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 i 2 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku strony pozwanej o przesłuchanie w charakterze świadka K. A. i Z. Z., których zeznania mają istotne znaczenie dla określenia czy prace ustalone ugodą między stronami zostały wykonane oraz procesu wskazywania wad powódce w jakości jej prac,

e)  art. 258 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niewezwanie pozwanej do wskazania tezy dowodowej dla świadków Z. Z. oraz K. A. oraz do wskazania ich adresów zamieszkania (mimo wskazania adresu, na który było możliwe skuteczne powiadomienie świadków o terminie rozprawy) co skutkowało oddaleniem wniosków pozwanej o przeprowadzenie dowodów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy,

f)  art. 210 § 2 zn. 1, art. 212 § 2 k.p.c. poprzez nieudzielenie pozwanej, działającej bez profesjonalnego pełnomocnika - pouczeń umożliwiających obronę jej praw w szczególności o treści art. 162 k.p.c.,

g)  art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i pominięcie przez Sąd I instancji istotnych okoliczności mających znaczenie dla ustalenia zasadności roszczenia powódki tj.: poprzez odmowę wiarygodności zeznaniom przedstawiciela pozwanej J. M. (2) w sytuacji, gdy jego twierdzenia pozostawały w zgodności z pierwszą pisemna opinią biegłego, błąd w ustalenia faktycznych polegający na uznaniu, iż prace powódki objęte pkt lb ugody z dnia 15 grudnia 2011 r. zostały wykonane prawidłowo, mimo rozbieżności w opiniach ustnej i pisemnej biegłego, przyznanie waloru wiarygodności, pełności, spójności opiniom biegłego w sytuacji gdy opinia ustna i pisemna znacznie się między sobą różnią i prowadzą do odmiennych wniosków i w samej opinii pisemnej biegłego występują sprzeczności a zatem oparcie ustaleń w sposób wybiórczy na podstawie opinii biegłego,

h)  sprzeczność istotnych ustaleń sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, iż prace powódki zostały wykonane przy wykorzystaniu ogólnych szerokorozumianych zasad tzw. sztuki budowlanej i zasad wiedzy technicznej w sytuacji, gdy biegły wskazał, iż "prace przy ułożeniu nowej spoiny najprawdopodobniej wykonywano przy wykorzystaniu ogólnych i szerokorozumianych zasad tzw. sztuki budowlanej i zasad wiedzy technicznej" co oznacza, iż biegły nie zajął jednoznacznego stanowiska w sprawie i nie wyjaśnił także co rozumie pod wskazanym powyżej pojęciem - zwłaszcza wobec jednoczesnego podkreślenia, iż "zostały ujawnione wady i usterki, które mogą nie w pełni zapewnić odpowiednią szczelność i elastyczność połączeń, winny zostać poprawione i ponownie zgłoszone do odbioru" oraz wobec ustalenia szeregu nieprawidłowości w pracach powódki opisanych w pierwszej pisemnej opinii biegłego,

wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z uwagi na konieczność uzupełnienia materiału dowodowego w znacznym zakresie. Ponadto pozwana wniosła o dopuszczenie dowodu:

1)  z zeznań świadków Z. Z. i K. A. /zawiadomienie na adres pozwanej/ na okoliczność przebiegu prac powódki ustalonych ugodą z dnia 15 grudnia 2010 r., ustalenia czy prace te zostały wykonane, jakości prac powódki, ustaleń w zakresie warunków odbioru prac powódki ustalonych ugodą z dnia 15 grudnia 2010 r, usterek, wad zgłaszanych powódce co do wykonanych przez nią prac,

2)  z uzupełniającej ustnej opinii biegłego Jacka Kałuszki celem wyjaśnienia rozbieżności istniejących między opinią ustną i pisemną biegłego jak i również rozbieżności istniejących w samej pierwszej opinii pisemnej biegłego w szczególności co do:

- stwierdzenia, iż jakość prac powódki w chwili wykonania była dobra w sytuacji stwierdzenia licznych nieprawidłowości w pracach powódki w treści opinii pisemnej w szczególności w świetle stwierdzenia biegłego "zostały ujawnione wady i usterki, które mogą nie w pełni zapewnić odpowiednią szczelność i elastyczność połączeń, winny zostać poprawione i ponownie zgłoszone do odbioru".

- wyjaśnienia sformułowania biegłego, iż prace przy ułożeniu nowej spoiny najprawdopodobniej wykonywano przy wykorzystaniu ogólnych i szerokorozumianych zasad tzw. sztuki budowlanej i zasad wiedzy technicznej.

- czy prawidłowość wykonania prac w postaci położenia nowej spoiny w sposób zapewniający szczelność i elastyczność połączeń jest uzależniona od prawidłowości wykonania prac w postaci czyszczenia i impregnacji płyt kamiennych tarasowych?

- wyjaśnienie na jakiej podstawie biegły przyjął, iż uzgodnioną przez strony s mieszkanką zaprawy na spoinę oznaczona jako „C. (...) aąuastatic”?

3. w przypadku niewyjaśnienia wszystkich wątpliwości w sprawie o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność czy roboty na terenie inwestycji przy ul. (...) w Ł. wykonane zostały przez stronę powodową w sposób właściwy, odpowiadający postanowieniom zawartym w ugodzie sądowej. Dodatkowo strona pozwana wniosła o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji pozwanej oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej podlegała oddaleniu jako bezzasadna. Sąd Okręgowy uznając, iż strona pozwana nie została właściwie zawiadomiona o terminie rozprawy, na której przeprowadzony był dowód z uzupełniającej opinii biegłego powołanego w sprawie, uwzględnił wniosek strony pozwanej i przeprowadził przedmiotowy dowód na rozprawie, przy czym uznając, również w zakresie w jakim biegły uzupełnił swoje wcześniejsze opinie na rozprawie apelacyjnej za wyczerpujące i prawidłowe oddalił wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego jak również dowód z zeznań zawnioskowanych w apelacji świadków uznając, iż w zakresie wniosku dowodowego co do ich przesłuchania dowód ten jest spóźniony, zaś Sąd I instancji prawidłowo wniosek ten oddalił, wobec braku sprecyzowania tezy dowodowej oraz adresów umożliwiających wezwanie świadków i przeprowadzenie tychże dowodów. Dodatkowo należy zauważyć, iż teza dowodowa dla oznaczenia zakresu zeznań świadków ostatecznie sformułowana w apelacji prowadziłaby do dokonania de facto oceny sposobu wykonania umówionych prac przez powódkę, podczas gdy świadkowie mogliby wyłącznie wskazać na sam fakt wykonywania robót i ich zakresu bez wnikania w aspekt ich prawidłowości, bowiem ocena ta stanowi wyłącznie domenę biegłego.

Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutów naruszenia prawa procesowe odnoszących się do pozbawienia bądź ograniczenia prawa pozwanego do realizacji jago procesowych uprawnień. Podkreślić należy, iż strona pozwana na etapie postępowania przed Sądem I instancji świadomie zrezygnowała z możliwości jej reprezentowania przez zawodowego pełnomocnika, wobec czego trudno jest na etapie postępowania odwoławczego przyjąć zasadność twierdzeń czy zarzutów wywiedzionych z rzekomo procesowo „gorszej” sytuacji strony pozwanej. Nie sposób zgodzić się również z twierdzeniami apelującego, iż strona pozwana nie otrzymała stosownych pouczeń, których zasadnicza część nastąpiła przy doręczeniu stronie odpisu pozwu. Uznając nawet, iż uchybieniami o jakich mowa w apelacji mieliśmy do czynienia w przedmiotowej sprawie na etapie postępowania przed Sądem I instancji, to strona pozwana nie wykazała, zdaniem Sądu Okręgowego, aby uchybienia te mogły mieć wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia, zwłaszcza w kontekście częściowego uzupełnienia postępowania dowodowego przez Sąd Odwoławczy. Zauważyć zresztą należy, iż strona pozwana otrzymała odpis pisemnej opinii biegłego i na tym etapie postępowania nie zgłaszała co do niej określonych zarzutów czy zastrzeżeń. Ewentualne zaś wątpliwości co do opinii biegłego jak również co do stanowiska strony przeciwnej mogły zostać rozwiane przez pozwaną w postępowaniu przed Sądem II instancji. Tu jednak pozwana nie sformułowała zastrzeżeń, które można by ocenić jako merytoryczne wobec treści i wniosków sformułowanych przez biegłego.

Za bezzasadny należało uznać również zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Zgodnie z treścią powołanego przepisu Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd oceni na tej samej podstawie, jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszkodom stawianym przez nią w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu. Powołany przepis stanowi wyraz obowiązującej w procedurze cywilnej zasady swobodnej oceny dowodów. Ocena wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych środków dowodowych stanowi podstawowe zadanie sądu orzekającego, przy czym powinna być ona dokonana w sposób konkretny, w oparciu o cały zebrany w sprawie materiał dowodowy. W niektórych przypadkach ustawodawca "narzuca" określoną moc dowodową danego środka (np. art. 11, 246, 247 KPC). Przyjmuje się, że moc dowodowa oznacza siłę przekonania o istnieniu lub nieistnieniu weryfikowanego w postępowaniu dowodowym faktu, uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych. Z kolei wiarygodność danego dowodu wynika z jego indywidualnych cech i obiektywnych okoliczności, za względu na które zasługuje on w ocenie sądu na wiarę lub nie (zob. J. Klich-Rump, Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia sądowego w procesie cywilnym, Warszawa 1977, s. 132 i n.). Swobodna ocena dowodów nie może być dowolna. Z tych względów przyjmuje się, że jej granice wyznaczane są przez kryteria: logiczne, ustawowe i ideologiczne (zob. wyr. SN z 12.2.2004 r., II UK 236/03, Legalis). Sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków poprawnych logicznie. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów nie opiera się na ilościowym porównaniu przedstawionych przez świadków i biegłych spostrzeżeń oraz wniosków, lecz na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną z doświadczeniem życiowym (wyr. SN z 20.3.1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980, Nr 10, poz. 200). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 KPC, choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne (wyr. SN z 27.9.2002 r., IV CKN 1316/00, Legalis). Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyr. SN z 27.9.2002 r., II CKN 817/00, Legalis; wyr. SN z 16.12.2005 r., III CK 314/05, OwSG 2006, Nr 10, poz. 110). Czynnik ustawowy ogranicza sąd w możliwości dokonania oceny jedynie tych dowodów, które zostały prawidłowo przeprowadzone, według reguł określonych przez ustawodawcę, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (post. SN z 11.7.2002 r., IV CKN 1218/00, Legalis; wyr. SN z 9.3.2005 r., III CK 271/04, Legalis). Oznacza to, że przy ocenie mocy i wiarygodności dowodów sąd bierze pod rozwagę nie tylko "materiał dowodowy", ale także wyjaśnienia informacyjne stron, oświadczenia, zarzuty przez nie zgłaszane, zachowanie się stron podczas procesu przejawiające się np. w odmowie lub utrudnieniach w przeprowadzeniu dowodów, itp. (wyr. SN z 24.3.1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, Nr 10, poz. 382). Za czynnik ideologiczny warunkujący granice swobodnej oceny dowodów uznaje się poziom świadomości prawnej sędziego, na którą składa się znajomość przepisów prawa, doktryny i orzecznictwa, jak ogólna kultura prawna oraz system pozaprawnych reguł i ocen społecznych (zob. W. Siedlecki, Realizacja zasady swobodnej oceny dowodów w polskim procesie cywilnym, NP 1956, Nr 4). Sąd II instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu I instancji bez konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia (wyr. SN z 4.10.2007 r., V CSK 221/07, Legalis). Uprawnienie to w przypadku dowodów z zeznań świadków czy też z przesłuchania stron jest uzasadnione w szczególności wówczas, gdy dowody te mają jednoznaczną wymowę, a ocena sądu I instancji jest oczywiście błędna. Same, nawet poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd I instancji, nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd II instancji odmiennego stanowiska, o ile tylko ocena ta nie wykroczyła poza granice zakreślone w powołanym przepisie (wyr. SN z 21.10.2005 r., III CK 73/05, Legalis).

W kontekście przedstawionych rozważań Sąd Okręgowy uznał ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego dokonaną przez Sąd I instancji za prawidłową, zgodną z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. W tym aspekcie nie sposób również zgodzić się z zarzutem dokonania przez Sąd rejonowy ustaleń sprzecznych z przeprowadzonymi w sprawie dowodami. Podkreślenia wymaga, iż ocena okoliczności istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy winna odnosić się nie do postanowień pierwotnej umowy łączącej strony lecz do wzajemnych praw i obowiązków strony określonych w treści ugody zawartej w ramach postępowania przed Sądem I instancji. Skoro zaś strony procesu sformułowały działając, jak wydaje się w sposób rozważny i pozbawiony jakiekolwiek przymusu, w sposób dość ogólny sposób wykonania prac poprawkowych przez stronę powodową, przy jednoczesnym braku wykazania na etapie wykonywania umówionych prac, składania zastrzeżeń przez stronę pozwaną co do ich niezgodności z warunkami ugody czy sztuką budowlaną, za miarodajne należało uznać wnioski sformułowane przez biegłego, iż chwili wykonania robót były one prawidłowe, występujące zaś nieprawidłowości określone przez biegłego nie miały wpływu na ocenę właściwego wykonania robót przez powódkę bądź były następstwem upływu czasu i braku podjęcia czynności pielęgnacyjno – zabezpieczających. Powyższe okoliczności jednak nie mogły stanowić przeszkody do dokonania odbioru przedmiotowych prac wykonanych przez stronę powodową w rozumieniu obowiązku przyjętego na siebie przez pozwaną w myśl postanowienia zawartego w ugodzie sądowej.

Mając na uwadze wszystkie wskazane wyżej względy apelację strony pozwanej należało uznać za bezzasadną i jako taką oddalić na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego obejmujących koszty zastępstwa procesowego strony powodowej orzeczono stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik postępowania określonej w przepisie art. 98 k.p.c.

W zakresie kosztów związanych z wydaniem przez biegłego opinii na rozprawie i jego dwukrotnego stawiennictwa Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w stosunku do strony pozwanej, zaś na podstawie art. 103 k.p.c. wobec powódki, uznając, iż koszty związane z drugim stawiennictwem biegłego na rozprawie były wywołane wyłącznym wnioskiem strony powodowej o odroczenie rozprawy.