Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 lipca 2015 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie X Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1 lipca 2015 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku Spółdzielczego z siedzibą w B.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda (...) Banku Spółdzielczego z siedzibą w B. na rzecz pozwanego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. kwotę 2 417,00 zł (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt. X GC 1068/14

UZASADNIENIE

W dniu 7 maja 2014 roku powód Gospodarczy Bank Spółdzielczy w B. złożył pozew przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. o zapłatę kwoty 20 000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 30 maja 2013 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania. Uzasadniając żądanie pozwu powód wskazał, że na podstawie umowy z dnia 1 lutego 2013 roku powód udzielił Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółce jawnej (dalej (...)) kredytu obrotowego na kwotę 1.000.000,00 zł. Spłata kredytu przez spółkę (...) została zabezpieczona m.in. poprzez zawarcie również w dniu 1 lutego 2013 roku umowy przelewu wierzytelności na zabezpieczenie, której przedmiotem była wierzytelność T. wobec pozwanej z tytułu umowy o roboty budowlane nr 1/C./2012. W umowie przelewu wierzytelności T. oświadczył, iż dłużnik wierzytelności, tj. pozwana Spółdzielnia nie posiada na dzień podpisania umowy wierzytelności wobec T. nadającej się do potrącenia. Zgodnie z umową przelewu, w razie braku spłaty kredytu w całości lub części Bank (...) może dochodzić swoich roszczeń od dłużnika wierzytelności - pozwanej. Pomimo ustalonego w umowie kredytowej na dzień 31 stycznia 2014 roku terminu spłaty kredytu T. nie uregulował żadnej z rat kredytu. Wobec powyższego powód zwrócił się do pozwanej o zaspokojenie wierzytelności. W odpowiedzi na wezwanie pozwana odmówiła zapłaty uznając, że wierzytelność spółki (...) nie istnieje. Pozwana okazała akt notarialny, dokumentujący istnienie wierzytelności wzajemnej pozwanej wobec T., zawierający oświadczenie T. o poddaniu się egzekucji. Pomimo wezwania pozwana nie przedstawiła dokumentów na potwierdzenie okoliczności, że wierzytelność wskazana w akcie notarialnym istnieje i pochodzi z określonego tytułu prawnego oraz, że była wymagalna przed dniem zawarcia umowy przelewu wierzytelności w stosunku do Spółdzielni przez T. na rzecz Banku, a tym samym nie dała ona Bankowi podstaw do ustalenia, że doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności Spółdzielni z wierzytelnością T., którą ten rozporządził na rzecz Banku. Powód ponadto zaznaczył, że poddanie się egzekucji w akcie notarialnym nie jest skuteczne, albowiem strony nie wskazały w tym akcie z jakiego tytułu wynika wierzytelność Spółdzielni wobec T. i jaka jest podstawa prawna roszczenia Spółdzielni. Powód zaznaczył przy tym, że T. nie mógł rozporządzać wierzytelnością wobec Spółdzielni, zgodnie z zasadą nemo plus iuris in alium transferre potest, quam ipse habet., albowiem wcześniej T. dokonał rozporządzenia tą wierzytelnością, przenosząc ją w drodze przelewu na Bank tytułem zabezpieczenia roszczeń o spłatę kredytu. Powód zaznaczył, że niniejszym powód dochodzi jedynie części roszczenia wynikającego z zawartej umowy kredytu zabezpieczonego przelaną wierzytelnością. Odsetki natomiast naliczone zostały od dnia kiedy roszczenie T. wobec Spółdzielni stało się najpóźniej wymagalne.

W dniu 30 października 2014 roku pozwana złożyła odpowiedź na pozew w której wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwana przyznała, że łączyła ją z Konsorcjum, którego liderem było Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółka jawna, umowa nr (...). Zaznaczyła jednak, że zgodnie z treścią umowy „ ...Wykonawca nie ma prawa przenosić swoich wierzytelności … które przysługują mu i będą przysługiwały z tytułu zawarcia tej umowy w stosunku do Spółdzielni, na osoby trzecie. Wyjątek stanowi cesja z kontraktu stanowiącego przedmiot niniejszej umowy na rzecz banku finansującego Wykonawcę.” Stwierdzić zatem należy, że intencją stron umowy było zabezpieczenie się pozwanego przed cedowaniem wierzytelności. W kontekście powyższego pozwana zaznaczyła, że z załączonej do pozwu umowy o kredyt obrotowy zawartej pomiędzy powodem, a T. wynika, że został udzielony kredyt obrotowy na finansowanie bieżącej działalności - zapłatę zobowiązań zgodnie z załącznikiem nr 1 , którego to załącznika powód do pozwu nie załączył. Nie można zatem wykluczyć, że środki finansowe zostały przeznaczone na inny cel niż realizacja umowy pomiędzy pozwanym, a T.. Jeżeli w rzeczywistości taki fakt miał miejsce to umowa cesji zawarta pomiędzy T., a powodem jest nieskuteczna. Niezależnie pozwana powołała się na treść art. 513 § 2 k.c., zgodnie z którym dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu”, co oznacza, że pozwany był uprawniony do potrącenia wierzytelności objętej przelewem z wymagalną częścią wierzytelności przysługującej mu wobec zbywcy. Niezbędną przesłanką dla dokonania potrącenia na powyższych zasadach było bowiem wyłącznie to, aby wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna nie później, niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu, który to warunek niewątpliwie został spełniony. Z ostrożności procesowej pozwana złożyła oświadczenie o potrąceniu należności przysługującej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. wobec Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) S. sp. j. w S. w łącznej kwocie 871.960,17 zł, wynikającej z faktur VAT nr z należnością przysługującą Przedsiębiorstwu Budowlanemu (...) S. sp. j. w S. wobec Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. w kwocie 589.122,48 zł wynikającej z faktury VAT nr (...) z dnia 26.06.2013 r., co powoduje umorzenie wierzytelności do kwoty 589.122,48 zł. Ustosunkowując się z kolei do twierdzeń pozwu pozwana podkreśliła, że zarzut nieskuteczności oświadczenia o poddaniu się egzekucji w akcie notarialnym pozostaje nieuzasadniony. Pozwana wskazała, że nie wywodzi swojego roszczenia z faktu poddania się egzekucji przez T. w trybie art. 777 k.p.c., a zdarzenie to nie ma znaczenia z punktu widzenia oceny zasadności zarzutu potrącenia, jak i pozostałych zarzutów podniesionych przez pozwanego. Podkreśliła przy tym, że brak jednoznacznego wskazania podstawy prawnej roszczenia pozwanego nie wywołuje zatem żadnych negatywnych skutków po jego stronie, bowiem fakt istnienia tego roszczenia był i w dalszym ciągu jest bezsporny. Odnośnie natomiast kwestii rozporządzenia wierzytelnością pozwana podkreśliła, że ta okoliczność pozostaje bez znaczenia dla niniejszej sprawy, gdyż na podstawie przedmiotowego porozumienia T. dokonał rozporządzenia wierzytelnością przysługującą mu na podstawie zawartej z pozwanym umowy jedynie w zakresie przekraczającym kwotę 539.581,00 zł netto, w związku z czym kwestia zbycia pozostałej części wierzytelności nie wpływa na rozstrzygnięcie sprawy. Pozwana zaprzeczyła także twierdzeniom powoda, że pozwany nie dał możliwości powodowi ustalenia okoliczności skutkujących ustaleniem zasadności roszczenia dochodzonego pozwem. Co więcej pozwana wskazała, że T. przed zawarciem umowy przelewu wierzytelności z powodem rozporządził wierzytelnością na rzecz Banku (...) S.A.

W dalszym piśmie procesowym powód podtrzymał swoje dotychczasowe twierdzenia, zaś ustosunkowując się do twierdzeń podniesionych przez pozwaną wskazał, że pozwana, powołując się na zapis umowy nie przytoczyła pełnej treści postanowienia dotyczącego wyłączenia zakazu cesji z kontraktu, ze wskazaniem, że zakaz cesji wyłączono w stosunku do banku finansującego Wykonawcę – nie jak usiłuje ferować pozwana – inwestycję. Zgodnie zaś z oznaczeniem stron w umowie czerwonej (...) T. i była finansowana przez powoda, co wynika z załączonej do pozwu umowy o kredyt obrotowy z dnia 1 lutego 2013 r. nr KR-13- (...) (dalej umowa o kredyt obrotowy). Zgodnie z § 1 umowy o kredyt obrotowy powód udzielił spółce (...) kredytu obrotowego na finansowanie bieżącej działalności spółki. Spółka (...) mogła więc dokonać przelewu praw z tytułu umowy czerwonej na rzecz Banku, który go finansował, czyli (...) Banku Spółdzielczego w B., będącego powodem w niniejszej sprawie. Powód zaznaczył także, że okoliczność czy pozwana została zawiadomiona przez Kredytobiorcę o dokonanej cesji zgodnie z art. 510 § 1 k.c. nie ma znaczenia dla skuteczności przelewu wierzytelności spółki (...) względem (...) Banku Spółdzielczego w B.. Powód zakwestionował też skuteczność podniesionego na podstawie art. 513 § 2 k.c. zarzutu potrącenia, zaprzeczając jakoby pozwanej przysługiwała wierzytelność co do kwoty 871.960,17 zł. Pozwana nie wykazała bowiem z jakiego tytułu przysługuje jej powyższa kwota, a niewystarczające jest zdaniem powoda przedstawienie na tę okoliczność wyłącznie faktury VAT. Powód zaznaczył także, że akt notarialny z dnia 11 grudnia 2012 roku nie pozwala na ustalenie, czy roszczenie pozwanej w ogóle istniało, a jeśli tak, to kiedy stało się wymagalne. Powód zaprzeczył również wiarygodności dokumentu przedłożonego w odpowiedzi na pozew w postaci umowy przelewu wierzytelności zawartej z Bankiem (...) S.A. Z ostrożności procesowej powód zaznaczył, że nie ma pewności czy przeszła na Bank (...) S.A. Nie wiadomo bowiem czy umowy kredytowe wymienione w § 1 zostały zawarte, celem finansowania Wykonawcy, czyli spółki (...) oraz czy kredyty te zostały spłacone. W przypadku bowiem ich spłaty, zgodnie z § 2 umowy przelewu wierzytelności z dnia 20.12.2012 r. następowało zwrotne przelanie wierzytelności na rzecz spółki (...).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w S., w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zawarła z Konsorcjum firm (...) Spółka Jawna z siedzibą w S. w dniu 1 marca 2012 roku umowę nr (...) o roboty budowlane w zakresie zadania inwestycyjnego pod nazwą: Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna w S. przy ulicy (...) (działka nr (...) obręb (...))- cztery budynki mieszkalne wraz całą niezbędną infrastrukturą techniczną i docelowym zagospodarowaniem terenu. W § 17 umowy strony ustaliły, że Wykonawca nie ma prawa przenosić swoich wierzytelności ( dokonywać ich przelewu) które przysługują mu i będą przysługiwały z tytułu zawarcia tej umowy w stosunku do Spółdzielni, na osoby trzecie. Ustalono przy tym, że wyjątek stanowi cesja z kontraktu stanowiącego przedmiot niniejszej umowy na rzecz banku finansującego Wykonawcę.

Dowód:

-

Informacja z KRS pozwanej, k. 50-54,

-

umowa z dn. 1.03.2012r. z załącznikami i dalszymi aneksami, k. 55-84,88,

-

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej J. K., k. 153-154.

Aktem notarialnym z dnia 11 grudnia 2012 roku Repertorium A nr 13790/2012 pozwana złożyła oświadczenie o poddaniu się egzekucji na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...). W treści § 1 aktu J. S. działający w imieniu i na rzecz Przedsiębiorstwo Budowlane (...) Spółka Jawna z siedzibą w S. oświadczył, że reprezentowana przez niego spółka jest dłużnikiem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. w kwocie 871.960,17 zł i w związku z tym w § 2 oświadczył, że zobowiązuje się powyższą kwotę spłacić w 9 (dziewięciu) ratach miesięcznych tj. 8 (osiem) rat po 100.000 zł począwszy od stycznia 2013 roku do końca sierpnia 2013 roku każda płatna do końca miesiąca i 9 rata w kwocie 71.960,17 zł do końca września 2013 roku i odnośnie zapłaty kwoty 871.960,17 zł w ratach i terminach określonych powyżej nie później jednak niż do dnia 30 września 2013 roku poddaje reprezentowaną przez siebie Spółkę egzekucji na podstawie art. 777 § 1 pkt 4 kodeksu postępowania cywilnego. Natomiast w § 4 aktu J. S. działający w imieniu i na rzecz spółki Przedsiębiorstwo Budowlane (...) Spółki Jawnej z siedzibą w S. wyraził zgodę na potrącanie z należnego spółce wynagrodzenia z tytułu zawartej w dniu 1 marca 2012 roku umowy, wierzytelności Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. w łącznej kwocie 871.960,17 zł w miesięcznych ratach począwszy stycznia 2013 roku do dnia 30 września 2013 roku tj. w 8 miesięcznych ratach po 10 000 zł i 9 rata w kwocie 71.960,17 zł, na co działający w imieniu spółdzielni (...) wyrazili zgodę. Dalej strony zgodnie oświadczyły, że w przypadku rozwiązania umowy z dnia 1 marca 2012 roku z przyczyn leżących po stronie wykonawcy lub w przypadku możliwości braku zapłaty z umowy opisanej powyżej i w przypadku braku zapłaty w terminie do dnia 30 września 2013 roku dłużnik zabezpieczył roszczenie Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w o zapłatę wierzytelności w kwocie 871.960,17 zł przez poddanie się egzekucji na rzecz Spółdzielni.

Dowód:

-

Akt notarialny z dnia 11.12.2012 r. Rep. A nr 13790/2012, K. 27-28,

-

Przesłuchanie wiceprezesa zarządu pozwanej A. O., k. 154-155

W dniu 20 grudnia 2012 roku Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółka jawna w S. zawarła z Bankiem (...) spółka akcyjna w W. umowę przelewu wierzytelności w celu zabezpieczenia wierzytelności banku z tytułu udzielonego przez Bank w dniu 17 grudnia 2002 r. cedentowi kredytu w rachunku bieżącym wraz z odsetkami, prowizjami i innymi należnościami banku wynikającymi z umowy nr (...) kredytu w rachunku bieżącym z dnia 17 grudnia 2002 r., z późniejszymi zmianami i z umowy nr (...) z dnia 24 września 2002 r. ustalającej ogólne zasady kredytowania, z późniejszymi zmianami. Zgodnie z § 2 T. przelał na rzecz banku swoją wierzytelność w stosunku do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. z tytułu Umowy nr (...) z dnia 01 marca 2012 roku do wysokości zadłużenia z tytułu kredytu z zastrzeżeniem warunku, że jeżeli kredyt zostanie spłacony w określonym w umowie kredytowej terminie, następuje zwrotne przelanie wierzytelności, o czym bank zawiadamia dłużnika wierzytelności odrębnym pismem. Tego samego dnia cedent poinformował o dokonanej cesji wierzytelności. Pismem z dnia 21 lutego 2013 roku cesjonariusz zwrócił się do pozwanej o podpisanie i odesłanie oświadczenia o przyjęciu do wiadomości zawarcia w/w umowy.

Dowód:

-

Umowa przelewu wierzytelności z dn. 20.12.2012r., k. 92-94

-

Pismo z dn. 21.02.2013r., k. 89,

-

Oświadczenie, k. 90,91,

-

Pismo z dn. 20.12.2012r., k. 95,

W dniu 1 lutego 2013 roku powód Gospodarczy Bank Spółdzielczy w B., w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zawarł z Przedsiębiorstwem Budowlanym (...) spółką jawną w S. (dalej T.) umowę nr (...) umowę o kredyt obrotowy na finansowanie bieżącej działalności kredytobiorcy - zaplata zobowiązań zgodnie z załącznikiem nr 1 do niniejszej umowy kredytowej oraz spłatę zobowiązań na podstawie złożonej przez kredytobiorcę dyspozycji zaakceptowanej przez bank w łącznej kwocie 1.000.000,00 zł na okres od dnia 1 lutego 2013 roku do dnia 31 stycznia 2014 roku (§ 1). W § 2 pkt 5 umowy postanowiono, że prawnym zabezpieczeniem udzielonego kredytu jest m.in. potwierdzona cesja wierzytelności z umowy nr (...) z dnia 01 marca 2012 roku wraz z późniejszymi zmianami zawarta pomiędzy Spółdzielnią Mieszkaniową (...) w S., a Konsorcjum firm Lider Przedsiębiorstwo Budowlane (...) Spółka Jawna i Przedsiębiorstwo Budowlano-Usługowe (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Dowód:

-

Informacja z KRS powoda, k. 7-14,

-

Umowa o kredyt obrotowy z załącznikami, k. 15-20,

-

Zeznania świadka J. P., k. 149-152,

Tego samego dnia (1 lutego 2013 roku) T. zawarł z powodem dla uruchomienia w/w kredytu umowę przelewu wierzytelności. I tak zgodnie z § 2 umowy w celu zabezpieczenia wierzytelności Banku istniejących w dniu zawarcia niniejszej umowy, jak i mogących powstać w przyszłości, Cedent (T.) dokonuje na rzecz Cesjonariusza (powód) nieodwołalnego przelewu wierzytelności, przysługujących mu w stosunku do Spółdzielni! Mieszkaniowej (...) w S., zwanej dalej dłużnikiem wierzytelności z tytułu umowy nr (...) o roboty budowlane w zakresie zadania inwestycyjnego pod nazwą: Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna w S. przy ulicy (...) (działką nr (...) obręb (...)) - cztery budynki mieszkalne wraz z całą niezbędną infrastrukturą techniczną i docelowym zagospodarowaniem terenu z dnia 01 marca 2012 roku wraz z późniejszymi zmianami do wysokości zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt obrotowy. W § 3 strony ustaliły, że w przypadku całkowitej spłaty długu z tytułu w/w umowy wraz odsetkami, prowizjami i kosztami, niniejsza umowa ulega rozwiązaniu, a Cesjonariusz przenosi zwrotnie wierzytelność, o której mowa w § 2 ust.1 na Cedenta. W § 4 T. oświadczył, że w umowie łączącej go z Dłużnikiem wierzytelności (pozwana) nie ma klauzuli wyłączającej lub ograniczającej możliwości przelewu wierzytelności na osobę trzecią, a wierzytelność nie jest sporna i nie była wcześniej przedmiotem przelewu. Dalej Cedent oświadczył, że w dniu podpisania niniejszej umowy dłużnik wierzytelności jest wypłacalny, nie wszczęto wobec niego postępowania układowego lub egzekucyjnego, nie jest postawiony w stan likwidacji i nie ogłoszono Jego upadłości, a nadto, że dłużnik wierzytelności nie ma wobec Cedenta wierzytelności nadających się do potracenia.

Dowód:

-

Umowa przelewu wierzytelności z dnia 1.02.2013r., k. 21-22,

-

Zeznania świadka J. P., k. 149-152,

Pismem z dnia 22 marca 2013 roku powód poinformował pozwaną o cesji wierzytelności przysługującej T. względem pozwanej i wystąpił, w związku z uzyskaną informacją o zajęciu komorniczym nabytej wierzytelności o wskazanie szczegółów jej zajęcia.

Dowód:

-

Pismo z dn. 22.03.2013r., k. 29,

-

Zeznania świadka J. P., k. 149-152,

Pismem z dnia 24 kwietnia 2013 roku, powód ponownie zwrócił się do pozwanej o udzielenie informacji w przedmiocie nabytej na podstawie umowy cesji wierzytelności.

Dowód:

-

Pismo z dn. 24.04.2013r., k. 30,

Pomimo ustalonego harmonogramu terminu spłaty zobowiązania ustalonego umową z dnia 1 lutego 2013 roku o kredyt obrotowy, T. nie uiścił żadnej z przewidzianych umową rat.

Bezsporne.

W dniu 29 maja 2013 roku pomiędzy Spółdzielnią Mieszkaniową (...) z siedzibą w S. (inwestorem), Przedsiębiorstwo Budowlane (...) Spółką Jawną z siedzibą w S. (wykonawcą) i (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (przejmującym) zawarte zostało porozumienie dotyczące realizacji zadania inwestycyjnego pod nazwą: Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna w S. przy ulicy (...) - cztery budynki mieszkalne wraz z całą niezbędną infrastrukturą techniczną i docelowym zagospodarowaniem terenu, objętego Umową Inwestora z wykonawcą z dnia 1.03.2012r. nr 1/C./2012. W § 2 ustalono, że zakres wykonanych przez wykonawcę robót (T.) na zadaniu inwestycyjnym ma wartość netto ustaloną na warunkach Umowy z dnia 1 marca 2012 nr 1/ C./2012 w wysokości 539 581,00 zł i kwota ta stanowi ostateczne rozliczenie wykonawcy za wykonany zakres robót i wyczerpuje ona wszelkie roszczenia wykonawcy w stosunku do inwestora. Natomiast w § 2 pkt 3 postanowiono, że inwestorowi przysługuje prawo rozliczenia wierzytelności w kwocie 871 960,17 zł wynikających z Aktu notarialnego Repertorium A numer (...) z dnia 11 grudnia 2012r. z w/w należności Wykonawcy.

Dowód:

-

Porozumienie z dn. 29.05.2013r., k. 24, 85-86,

-

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej J. K., k. 153-154

Pismem z dnia 17 czerwca 2013 roku – w nawiązaniu do treści porozumienia z dnia 29 maja 2013 roku, pozwana zwróciła się do T. o wystawienie faktury za wykonany zakres robót objętych umowa w łącznej wysokości 539 581 zł netto.

Dowód:

-

Pismo z dn. 17.06.2013r., k. 25.

W dniu 26 czerwca 2013 roku T. wystawił pozwanej fakturę VAT na kwotę ustaloną porozumieniem z dnia 29 maja 2013 roku, tj. 539 581 zł netto.

Dowód:

-

Faktura VAT z dn. 26.06. (...)., k. 87

Wobec braku spłaty kredytu udzielonego w dniu 1 lutego 2013 roku powód pismem z dnia 24 czerwca 2013 roku zwrócił się do pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. o zaspokojenie wierzytelności spółki (...), poprzez zapłatę na rzecz powoda kwoty 539 581 zł netto. W odpowiedzi pozwana pismem z dnia 2 lipca 2013 roku poinformowała powoda o braku podstaw do zapłaty kwoty 539 581 zł netto z uwagi na fakt, że wskazana wierzytelność nie istnieje. Pozwana poinformowała jednocześnie, że z przyczyn leżących po stronie T. doszło do rozwiązania umowy nr (...). Pozwana poinformowała ponadto, że zgodnie z treścią aktu notarialnego T. zobowiązany jest do zapłaty na jej rzecz kwoty 871 960,17 zł.

Dowód:

-

Pismo z dn. 24.06.2013r., k. 23,

-

Zeznania świadka J. P., k. 149-152,

-

Przesłuchanie wiceprezesa zarządu pozwanej A. O., k. 154-155

Postanowieniem z dnia 12 lipca 2013 roku Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie nadał klauzulę wykonalności aktowi notarialnemu z dnia 11 grudnia 2012 roku co do obowiązku zapłaty kwoty 600 000 zł.

Dowód :

-

Akt notarialny z dnia 12.07.2013r. wraz z klauzula wykonalności., k. 96-98,

Na wierzytelność wzajemną pozwanej wobec T. składają się należności ustalone następującymi fakturami VAT nr: FS – (...),FS- (...), wystawionymi w związku z podwójnym uregulowaniem należności bezpośrednio na rzecz T. i na rzecz Raiffeisen Bank – w związku z zwartym w dniu 10 maja 2011 roku porozumieniem i nierozliczone faktury VAT nr (...) w łącznej wysokości 871 960,17 zł. Pozwana poinformowała powoda o źródle powstania należności wzajemnej pismem z dnia 30 września 2013 roku, przesyłając powodowi w załączeniu faktury VAT, w których należność ta została ujęta.

Dowód:

-

Pismo z dn. 30.09.2013r., k. 99,128-129

-

Faktury VAT, k. 100-103,

-

Porozumienie z dn. 10.05.2011r., k. 144,

-

Oświadczenie z dn. 10.05.2011r. wraz z harmonogramem, k. 145-146,

-

Potwierdzenie przelewu, k. 147,

-

Potwierdzenie przelewu, k. 148,

-

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej J. K., k. 153-154

-

Przesłuchanie wiceprezesa zarządu pozwanej A. O., k. 154-155

Pismem z dnia 27 listopada 2013 roku, w związku z zagrożeniem upadłością powód wypowiedział T. umowę z dnia 1 lutego 2013 roku o kredyt obrotowy

Dowód:

-

Pismo z dn. 27.11.2013r., k. 31,

-

Zeznania świadka J. P., k. 149-152,

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Podstawy prawnej niniejszego roszczenia powód upatrywał w postanowieniach zawartej w dniu 1 lutego 2013 roku pomiędzy powodem, a Przedsiębiorstwem Budowlanym (...) Spółką Jawną w S. umowy cesji wierzytelności, celem której miało być zabezpieczenie wierzytelności Banku wynikającej z umowy o kredyt obrotowy nr KR-13- (...) z dnia 1 lutego 2013 roku udzielony Przedsiębiorstwu Budowlanemu (...) Spółce Jawnej w S., istniejących w dniu zawarcia niniejszej umowy, jak i mogących powstać w przyszłości. Na podstawie wskazanej umowy cedent (T.) dokonał na rzecz Cesjonariusza nieodwołalnego przelewu wierzytelności, przysługujących mu w stosunku do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. z tytułu Umowy nr (...) o roboty budowlane w zakresie zadania inwestycyjnego pod nazwą: Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna w S. przy ulicy (...) (działką nr (...) obręb (...)) - cztery budynki mieszkalne wraz z cala niezbędna Infrastruktura techniczna i docelowym zagospodarowaniem terenu z dnia 01 marca 2012 roku wraz z późniejszymi zmianami do wysokości zadłużenia wynikającego z tej umowy.

Pozwana kwestionując roszczenie dochodzone pozwem, przede wszystkim podniosła w oparciu o art. 513 § 2 k.c. zarzut dokonania skutecznego potrącenia wzajemnych wierzytelności przysługujących jej wobec zbywcy - Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) Spółki Jawnej w S.. Niezależnie pozwana zakwestionowała także samą skuteczność zawartej w dniu 1 lutego 2013 roku umowy przelewu wierzytelności, stanowiącej podstawę niniejszego roszczenia, z uwagi na wcześniejsze jej rozporządzenie na rzecz innego podmiotu.

Przed przystąpieniem do właściwych rozważań dla porządku wskazać należało, że zgodnie art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew). Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2). Co z kolei oznacza, że w wyniku zawarcia umowy przelewu na nabywcę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi w stosunku do dłużnika, zaś konsekwencją zawarcia umowy przelewu jest wyłączenie dotychczasowego wierzyciela ze stosunku zobowiązaniowego wiążącego z dłużnikiem i zajęcie jego miejsca przez nabywcę wierzytelności. Przelew przy tym wywołuje bezpośrednie skutki wobec dłużnika, po stronie którego powstaje obowiązek świadczenia w stosunku do nabywcy wierzytelności. Konstrukcja przelewu jako umowy kauzalnej umożliwia dokonanie przeniesienia wierzytelności w celu zabezpieczenia wierzytelności przysługującej cesjonariuszowi. W takim przypadku cesjonariusz zobowiązuje się korzystać z przelanej wierzytelności tylko w granicach wyznaczonych przez cel przelewu (zob. wyrok SN z dnia 8 marca 2005 r., IV CK 628/04, (...) 2006, nr 2, poz. 13, s. 3). Nie należy przy tym zapominać, że niezależnie od celu dla którego umowę przelewu zawarto pozostanie ona skuteczna wyłącznie wówczas, kiedy cedent legitymuje się prawem do rozporządzania nią, albowiem w przeciwnym razie, w myśl zasady „nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada” obowiązującej przy każdym nabyciu pochodnym, umowa przelewu zawarta z podmiotem nieuprawnionym do jej rozporządzania pozostanie nieskuteczna.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy w pierwszej kolejności – w świetle twierdzeń pozwanej – koniecznym okazało się ustalenie, czy zawarta w dniu 1 lutego 2013 roku pomiędzy Przedsiębiorstwem Budowlanym (...) Spółką Jawną w S., a Gospodarczym Bankiem Spółdzielczym umowa przelewu wierzytelności przysługującej cedentowi wobec Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. z tytułu realizacji umowy nr (...), pozostaje skuteczna w świetle dokonanego w dniu 20 grudnia 2012 roku rozporządzenia niniejszą wierzytelnością na rzecz Banku (...) spółki akcyjnej w W..

Zgodnie z dominującym poglądem doktryny przelew wierzytelności na zabezpieczenie stanowi kategorię przelewu wierzytelności w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego i do którego przepisy te stosuje się wprost, a więc wywołuje on skutek rozporządzający w postaci przejścia wierzytelności cedenta na cesjonariusza, zaś różnica pomiędzy przelewem wierzytelności na zabezpieczenie, a zwykłym przelewem wierzytelności, polega wyłącznie na wprowadzeniu w umowie przelewu na zabezpieczenie dodatkowego postanowienia zobowiązującego cesjonariusza do zwrotnego przeniesienia wierzytelności na cedenta w razie wystąpienia określonej w umowie sytuacji, którą przeważnie (tak też w niniejszej sprawie) jest zaspokojenie przez cedenta zabezpieczonej wierzytelności cesjonariusza. Stanowczo podkreślić przy tym należy, że cel samej umowy przelewu nie wpływa na jej zasadniczy skutek, jakim jest przejście wierzytelności będącej przedmiotem przelewu na cesjonariusza – jeżeli umowa nie stanowi inaczej – w chwili jej zawarcia. Powyższe oznacza zatem, że umowa przelewu wierzytelności na zabezpieczenie – w chwili zawarcia – przenosi wierzytelność na nabywcę (wywołuje skutek rozporządzający), a tym samym cedent traci wszelkie związane z nią uprawnienia do czasu zaktualizowania się przesłanek do dokonania cesji zwrotnej, tj. do czasu spełnienia zobowiązania, które miała zabezpieczać.

Reasumując powyższe ustalenia, stwierdzić należało w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, że prawnie skuteczna pozostała umowa przelewu wierzytelności zawarta pomiędzy Przedsiębiorstwem Budowlanym (...) Spółką Jawną w S., a Bankiem (...) spółką akcyjną w W. z dnia 20 grudnia 2012 roku. Nie sposób było bowiem przychylić się do twierdzeń powoda, jakoby brak powoływania się przez pozwaną na wymienioną umowę na etapie postępowania przedsądowego i brak jakiejkolwiek informacji o niej ze strony cedenta wpływał na jej wiarygodność, tym bardziej, że ostatecznie pozwana złożyła do akt niniejszego postępowania oryginał skierowanego do niej zawiadomienia o dokonanej cesji pochodzący od nabywcy wierzytelności. W ocenie Sadu zatem pozwana sprostała spoczywającemu na niej zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. ciężarowi dowodu i w sposób dostateczny wykazała, że wierzytelność będąca przedmiotem niniejszego postępowania została skutecznie zbyta na rzecz Banku (...) spółki akcyjnej w W. w dniu 20 grudnia 2012 roku. Zaznaczyć przy tym wypada, że dalsza inicjatywa dowodowa w myśl art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zakresie obalenia skuteczności dokonanego w dniu 20 grudnia 2012 roku przelewu wierzytelności na dzień zawierania umowy z dnia 1 lutego 2013 roku obciążała powoda, który spoczywającemu na nim obowiązkowi nie sprostał, albowiem ograniczył się jedynie do poddania pod wątpliwość kwestii związanych z rzeczywistym przejęciem wierzytelności przez Bank (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W. z uwagi na zawarte w § 2 in fine zastrzeżenie cesji zwrotnej w przypadku uregulowania zobowiązania kredytowego w terminie, odstępując jednocześnie od żądania przeprowadzenia jakichkolwiek dowodów, mogących prowadzić do wykazania, że przed dniem 1 lutego 2013 roku zobowiązanie zabezpieczone umową z dnia 20 grudnia 2012 roku zostało uregulowane, a tym samym, że Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółka jawna w S. – w związku z dokonaną cesją zwrotną – była uprawniona do rozporządzania wierzytelnością.

Ostatecznie – wobec braku dalszego materiału dowodowego - Sąd stwierdził, że powódka nie podjęła skutecznych działań zmierzających do obalenia stanowiska pozwanej i wykazania, że na dzień 1 lutego 2013 roku Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółka jawna w S. była uprawniona do rozporządzania wierzytelnością przysługującą jej wobec pozwanej.

Mając przy tym na uwadze, że kontradyktoryjność procesu cywilnego wymaga, aby strony wskazywały dowody dla wykazania swoich twierdzeń, a jeżeli materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstaw do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych, Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z nie udowodnienia tych faktów. Jak wskazuje się w orzecznictwie ciężar dowodu w rozumieniu art. 6 k.c. polega z jednej strony na obarczeniu strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami zaniechania realizacji tego obowiązku, lub jego nieskuteczności. (por. wyrok SN z dnia 7 listopada 2007r., II CSK 293/07, LEX nr 487510).Należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał. Mając zatem na uwadze, że to na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia okoliczności uzasadniających twierdzenie, że na dzień zawierania umowy przelewu wierzytelności, Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółka jawna w S. była uprawniona do jej rozporządzania, któremu to obowiązkowi powód – jak już wyżej podkreślono - nie sprostał, brak było podstaw do uwzględnienia jego twierdzeń w tym zakresie, a tym samym do uznania dokonanej w dniu 1 lutego 2013 roku cesji za skuteczną.

W konsekwencji Sąd stwierdził, że umowa przelewu wierzytelności zawarta w dniu 20 grudnia 2012 roku na dzień 1 lutego 2013 roku pozostawała skuteczna, co oznacza, że Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółka jawna w S. nie była w dniu zawarcia umowy z powodem uprawniona do rozporządzania tą wierzytelnością, albowiem w związku z zawartą umową przelewu z dnia 20 grudnia 2012 roku wierzytelność ta jej nie przysługiwała. Reasumując, z uwagi na naruszenie zasady obowiązującej przy każdym nabyciu pochodnym (a takim jest niewątpliwie zbycie wierzytelności), że nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada ( nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet) , Sąd stwierdził, że umowa cesji wierzytelności zawarta w dniu 1 lutego 2013 roku, okazała się prawnie nieskuteczna, a tym samym brak jest po stronie powoda legitymacji do dochodzenia roszczenia w niniejszym postępowaniu wobec pozwanej, jako dłużnika Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółki jawnej w S..

Stwierdzenie braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powódki, przesądziło o konieczności oddalenia powództwa.

Niezależnie jednak od powyższego pokrótce należało się ustosunkować do zarzutu potrącenia podnoszonego przez pozwaną, a opartego o treść art. 513 § 2 k.c., jako głównego zarzutu, mającego zdaniem pozwanej stanowić odrębną podstawę do oddalenia powództwa. Zgodnie z w/w przepisem dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.

Po przeanalizowaniu zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd doszedł do wniosku, że co do zasady zrealizowane zostały przesłanki ustalone treścią wymienionego przepisu, umożliwiające dokonanie potrącenia wzajemnej wierzytelności dłużnika (pozwanej) z wierzytelnością, będąca przedmiotem przelewu. Wskazać jednak należy, że zgłoszony w toku postępowania zarzut potrącenia, pomimo wystąpienia pozytywnych przesłanek z art. 513 k.c., nie mógłby okazać się skuteczny w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

W pierwszym rzędzie należy wskazać, że oświadczenie o potrąceniu zostało złożone w toku procesu stronie powodowej, a nie pierwotnemu dłużnikowi. Nadto, jak wynika z akt niniejszego postępowania, wobec Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) spółki jawnej w S. ogłoszono upadłość obejmująca likwidację jej majątku, co oznacza, że do zobowiązań wobec cedenta i na rzecz cedenta zastosowanie znajdują przepisy ustawy prawo upadłościowe i naprawcze (dalej ustawa). I tu istotnym jest, że zmiany dotyczące potrąceń dokonywanych w czasie trwania postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego ujęte zostały w art. 93-96 ustawy i stanowią przepisy szczególne, o których mówi art. 505 pkt 4 k.c. Oznacza to, że w wypadku dokonania potrącenia wbrew zasadom wynikającym z omawianych przepisów nie następuje skutek w postaci umorzenia wierzytelności. I tak zgodnie z art. 93 ust. 1 ustawy potrącenie wierzytelności upadłego z wierzytelnością wierzyciela jest dopuszczalne, jeżeli obie wierzytelności istniały w dniu ogłoszenia upadłości, chociażby termin wymagalności jednej z nich jeszcze nie nastąpił. Przy czym art. 96 ustawy stanowi, że wierzyciel, który chce skorzystać z prawa potrącenia, składa o tym oświadczenie nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności. W odniesieniu do powyższego Sąd zwrócił zatem uwagę, że dla skuteczności oświadczenia o potrąceniu wobec dłużnika, będącego w stanie upadłości likwidacyjnej, koniecznym jest, aby zostało ono złożone przy zgłoszeniu wierzytelności, której to okoliczności pozwana w niniejszym postępowaniu w myśl art. 6 k.c. w zw. z 232 k.p.c. nie wykazała. W związku z tym, w sytuacji istnienia legitymacji czynnej powódki i zrealizowaniem się przesłanek wynikających z treści art. 513 k.c., zarzut potrącenia pozwanej nie mógłby zostać uwzględniony.

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o treści przedłożonych do akt dowodów z dokumentów, uznając, że ich treść jest zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy oraz na podstawie zeznań słuchanych w sprawie świadków i wyjaśnień reprezentantów stron, co do których wiarygodności Sąd nie miał żadnych wątpliwości.

Powyższe dało wyraz w punkcie I sentencji.

Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Powód przegrał proces w całości i obowiązany jest do zwrotu pozwanej celowych kosztów procesu (art. 98 k.p.c.). Na koszty te składa się kwota 2400 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego zgodnie z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu(Dz.U.2013.490 j.t.). oraz opłata od pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych.

W tym stanie rzeczy orzeczono, jak w sentencji.

X GC 1068/14

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień.

2.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć:

- pełnomocnikowi powoda

- pełnomocnikowi pozwanego.

3. Z apelacją z-cy przewodniczącego wydziału lub za 21 dni.