Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Agnieszka Troć

Protokolant st.sekr.sąd. Katarzyna Łęczycka

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2015 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki jawnej S. B. i G. P. z/s w M.

przeciwko Skarbowi Państwa - Sądowi Okręgowemu w Radomiu reprezentowanemu przez Dyrektora Sądu Okręgowego w Radomiu zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa

z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej Syndyka masy upadłości (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w B.

o zapłatę kwoty 347481,63 zł

I.  utrzymuje w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy w Siedlcach w dniu 19 listopada 2014 r. w sprawie I Nc 44/14, w części dotyczącej kwoty 310581,63 (trzysta dziesięć tysięcy pięćset osiemdziesiąt jeden zł sześćdziesiąt trzy gr) zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 3 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części nakaz zapłaty uchyla i powództwo oddala;

III.  uchyla zawarte w nakazie zapłaty rozstrzygnięcie o kosztach procesu i zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Radomiu reprezentowanego przez Dyrektora na rzecz (...) spółki jawnej S. B. i G. P. z siedzibą w M. kwotę 21094,88 (dwadzieścia jeden tysięcy dziewięćdziesiąt cztery zł osiemdziesiąt osiem gr) tytułem zwrotu części kosztów procesu.

Sygn. akt I C 9/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 maja 2014 roku skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w Radomiu reprezentowanemu przez Dyrektora Sądu powód S. sp.j. S. B. i G. P. z siedzibą w M. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, że pozwany zobowiązany jest do zapłaty na rzecz strony powodowej kwoty 347 481,63 zł wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu opóźnienia w zapłacie od dnia 16 lutego 2014 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W razie skutecznego wniesienia zarzutów od nakazu lub skierowania sprawy do postępowania zwykłego strona powodowa wniosła o utrzymanie w mocy nakaz zapłaty lub o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 347 481,63 zł wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu opóźnienia w zapłacie, liczonymi od wyżej wymienionej kwoty od dnia 16 lutego 2014 roku do dnia zapłaty z kosztami w postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu powodowa spółka wskazała, że w dniu 14 lutego 2013 roku zawarła ze spółką (...) S.A. z siedzibą w B. umowę o wykonanie robót budowlano-montażowych w związku z budową Sądu Rejonowego i Okręgowego w R. przy ulicy (...). Na zawarcie umowy wyraził zgodę inwestor, czyli pozwany w niniejszej sprawie i tym samym Sąd Okręgowy w Radomiu zajął w ramach wyżej wymienianego stosunku prawnego pozycję dłużnika solidarnego co do zapłaty należnego powodowej spółce wynagrodzenia. Strona powodowa wykonała wszystkie roboty objęte umową, czego dowodem jest podpisany i zaakceptowany protokół bezusterkowego odbioru końcowego z dnia 13 stycznia 2014 roku, który stał się podstawą do wystawienia na rzecz spółki (...) faktury końcowej nr (...)roku z dnia 13 stycznia 2014 roku na kwotę 618 377,89 złotych brutto. Po odjęciu zgodnie z umową sumy zabezpieczenia roszczeń zamawiającego wobec wykonawcy, faktyczną kwotę do zapłaty stanowiła kwota 587 458,99 złotych, zaś termin płatności faktury wynosił 30 dni od dnia jej dostarczenia i upłynął dnia 15 lutego 2014 roku. Zamawiający nie uiścił należności z faktur, zaś pozwany zapłacił na rzecz powoda kwotę 392 875,51 zł, która to kwota została zaliczona na poczet zaległości wynikających z faktury (...), a także na poczet wymagalnych wcześniej należności z faktury nr (...) – do kwoty 146 467,02 zł. W związku z powyższym do zapłaty na rzecz strony powodowej pozostała kwota 347 481,63 zł. Pismem z dnia 15 kwietnia 2014 roku powód ponownie wezwał stronę pozwaną do zapłaty powyższej kwoty. Jednakże do dnia dzisiejszego cała wymagalna należność z faktury nr (...) nie została zapłacona. Jako podstawę prawną swojego roszczenia powodowa spółka wskazała art. 647 ^{( 1)} § 5 k.c. (karta 3 – 9).

W dniu 19 listopada 2014 roku Sąd Okręgowy w Siedlcach wydał w postępowaniu nakazowym nakaz zapłaty, którym nakazał pozwanemu Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w Radomiu reprezentowanemu przez Dyrektora Sądu Okręgowego w Radomiu, aby zapłacił powodowi S. sp.j. S. B. i G. P. z siedzibą w M. kwotę 347 481,63 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 16 lutego 2014 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 24 592 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 7200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu (nakaz zapłaty karta 139).

W zarzutach od nakazu zapłaty (nazwanych sprzeciwem) Skarb Państwa - Sąd Okręgowy w Radomiu reprezentowany przez Dyrektora zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W zarzutach zawarty także został wniosek o nie obciążanie pozwanego Skarbu Państwa kosztami postępowania na podstawie artykułu 102 k.p.c. a także wniosek o zawiadomienie o toczącym się procesie syndyka masy upadłości (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej oraz wezwanie go do wzięcia w nim udziału na podstawie art. 84 § 1 k.p.c. W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż wywiązał się ze swoich zobowiązań wynikających z umowy głównej. Podkreślił, że Skarb Państwa nie będąc stroną umowy podwykonawczej, nie zna wszystkich okoliczności związanych z jej zawarciem i wykonaniem, w szczególności nie ma wiedzy, czy umowa została przez powoda wykonana należycie, czy nie zostały mu naliczone i potrącone kary umowne, czy wykonał inne obowiązki wynikające z umowy a mające wpływ na wymagalność roszczenia o zapłatę wynagrodzenia. Pozwany podniósł, że zgodnie z treścią umowy termin zakończenia prac określony został na 30 września 2014 roku, natomiast protokół odbioru końcowego podpisany został dnia 13 stycznia 2014 roku, a zatem około 3,5 miesiąca po przewidzianym umową terminie. Za opóźnienie realizacji umowy powód, zgodnie z umową, zobowiązany był do zapłaty kar umownych na rzecz zamawiającego, które z kolei mogły zostać potrącone z wynagrodzeniem, obecnie dochodzonym. Zdaniem pozwanego powód nie wykazał, że załączone do pozwów aneksy są ważne, gdyż wątpliwości budzi, czy zostały one podpisane zgodnie z zasadami reprezentacji spółki (...). Po drugie pozwany podniósł, że aneksów tych nie akceptował, co wyłącza jego odpowiedzialność z tytułu solidarnej odpowiedzialności w zakresie, jaki aneksy te obejmują. Ponadto zdaniem pozwanego solidarna odpowiedzialność inwestora nie uzasadnia przyjęcia odpowiedzialności również w zakresie odsetek za zwłokę. Pozwany zwrócił uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2012 roku, w którym wskazano, że odpowiedzialność inwestora ograniczona jest wyłącznie do wynagrodzenia (należności głównej) oraz że zobowiązanie inwestora wobec podwykonawcy ma charakter bezterminowy (karta 133-161).

Pismem z dnia 18 marca 2015 roku Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w B. zgłosił interwencję uboczną po stronie pozwanego i wniósł o oddalenie powództwa w całości wskazując w uzasadnieniu na bezzasadność roszczenia powoda (karta 189 – 190).

W odpowiedzi na zarzuty powodowa spółka wniosła o utrzymanie nakazu zapłaty w mocy. Podniosła, że zapłata należności przez inwestora na rzecz generalnego wykonawcy nie zwalnia go od obowiązku zapłaty wynagrodzenia z tytułu wykonanych przez podwykonawcę robót budowlanych. Wskazała, że pozwany miał możliwość uzyskania wiedzy co do zakresu i podstaw zrealizowanych przez powoda robót w ramach umowy podwykonawczej, gdyż w jego imieniu i na jego rzecz działał kierownik kontraktu, który wraz z inspektorem nadzoru oraz kierownikiem budowy podpisali się pod bezusterkowym protokołem odbioru robót z 13 stycznia 2014 roku. Powódka podała, że nie dochodzi od pozwanego części wynagrodzenia stanowiącego kwoty zatrzymane tytułem należytego wykonania umowy, gdyż nie są one jeszcze w całości wymagalne względem pozwanego. Zauważyła też, że powód wezwał pozwanego do zapłaty należności, w związku z czym nie można mówić o braku prawnej możliwości naliczania odsetek od należności głównej i ich dochodzenia niniejszym pozwem. Przedmiotowa wierzytelność stała się wymagalna i terminowa w związku z wezwaniem pozwanego do spełnienia świadczenia. Ponadto zdaniem powódki została wyrażona na piśmie zgoda inwestora na zawarcie umowy a następnie, zgody na zmiany przedmiotowej umowy miały charakter zgody czynnej, nie zaś zgody biernej. Przy zgodzie czynnej brak jest podstaw do uzależnienia jej od przedstawienia umowy oraz zgoda ta nie musi być uprzednia. Nie bez znaczenia jest też ustalenie, za jakie prace płacił pozwany wykonawcy. Skoro bowiem inwestor zapłaciłby za prace wykonane de facto przez powoda, oczywistym byłoby, że faktu ich wykonania nie kwestionuje (karta 214 – 221).

Na rozprawie w dniu 3 lipca 2015 roku strona powodowa zmodyfikowała powództwo domagając się zasądzenia odsetek od dnia 26 marca 2014 roku (00:03:45, karta 281 verte).

Strona pozwana dodatkowo powołała się na oświadczenie z dnia 2 grudnia 2013 roku, w którym osoby upoważnione do reprezentowania powodowej spółki nieodwołalnie oświadczyły, że od spółki (...) S.A. z siedzibą w B. jako generalnego wykonawcy inwestycji o nazwie „Budowa budynku Sądu Rejonowego i Sądu Okręgowego w Radomiu przy ulicy (...)” S. otrzymał wszystkie wymagalne płatności należne w związku z realizacją zadania inwestycyjnego, wymagalne do dnia i na dzień 2 grudnia 2013 roku oraz że zrzeka się dochodzenia z tego tytułu wszelkich roszczeń zarówno od inwestora jak i od generalnego wykonawcy. Nadto pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości wskazując, iż nie miał wiedzy dotyczącej zawarcia aneksów. Ponadto z umów wynika, że podwykonawca wykonał umowę ze zwłoką (00:16:58, karta 281 verte - 282, oświadczenie karta 273).

W odpowiedzi strona powodowa wskazała, że faktury nr (...) nie były wymagalne na dzień 2 grudnia 2013 roku, gdyż faktura numer (...) była wymagalna na dzień 4 grudnia 2013 roku, zaś faktura nr (...) została wystawiona w 2014 roku. Żadne roszczenia z tytułu kar umownych nie zostały zgłoszone do potrącenia i nie zostały na tą okoliczność przedstawione żadne wnioski dowodowe (00:28:01 karta 282).

Powodowa spółka dodatkowo twierdziła, że sporna należność w kwocie 27 000 zł wynikająca z aneksu nr (...) zawarta była w fakturze nr (...), częściowo uregulowanej przez (...) a w pozostałym zakresie rozliczonej z płatności dokonanej przez pozwany Sąd (00:29:46 karta 323).

W piśmie procesowym z dnia 29 września 2015 roku strona powodowa skorygowała omyłkę zawartą w uzasadnieniu pozwu. Wskazała, że zamiast kwoty należności głównej w wysokości 593 890,13 zł wskazano omyłkowo kwotę 587 458,99 (karta 327 – 328).

Ponadto w piśmie procesowym z dnia 14 grudnia 2015 r. powód wskazał, że nie miała miejsca wadliwa reprezentacja spółki (...) podczas podpisywania aneksów do umowy, lecz doszło do złożenia oświadczeń przez osoby upoważnione niejednocześnie. Aneks nr (...) był skuteczny co najmniej od dnia podpisania go przez prokurenta spółki wraz z aneksem nr (...). Powód zwrócił również uwagę na dominujące obecnie orzecznictwo dotyczące oceny skutków czynności prawnej przy wadliwej reprezentacji osoby prawnej, z którego wynika, że w sytuacji takiej w drodze analogii stosować należy art. 103 § 1 i 2 k.c. oraz że nawet w drodze czynności konkludentnych może dojść do potwierdzenia skuteczności umowy zawartej z naruszeniem zasad reprezentacji osoby prawnej. Zdaniem powoda stało się tak poprzez złożenie w dniu 8 kwietnia 2015 roku oświadczenia przez osoby uprawnione do reprezentacji (...) S.A. (karta 357 – 364).

Na rozprawie w dniu 21 grudnia 2014 r. strony podtrzymały zajęte wcześniej stanowiska procesowe (karta 378 verte).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Radomiu jako inwestor związany był z (...) spółką akcyjną w B. jako wykonawcą umową dotyczącą budowy budynku Sądu Rejonowego i Sądu Okręgowego w Radomiu przy ul. (...)zawartą dnia 10 października 2012 roku (okoliczność niesporna).

W dniu 14 lutego 2013 roku została zawarta pomiędzy (...) spółką akcyjną w B. jako zamawiającym a (...) spółką jawną z siedzibą w M. jako wykonawcą umowa numer (...). Zamawiający powierzył a wykonawca przyjął do realizacji kompleksowe wykonanie robót żelbetowych, murowych, izolacji bitumicznych i cieplnych. Strony postanowiły, że w ramach realizowanych robót zostaną wykonane m.in.: a) roboty żelbetowe wraz z szalunkami i materiałami drobnymi, b) osadzenie dylatacji pionowych i poziomych ścian, przerw roboczych i technologicznych, c) osadzenie dylatacji stropów, szyn i listew, d) podkłady z chudych betonów pod posadzkę, e) roboty murowe oraz izolacyjne, f) roboty budowlane stanu surowego stacji trafo, g) chudziaki pod żurawie wieżowe, h) hydroizolacyjna pod płytę żelbetową stacji trafo, i) montaż stolarki aluminiowej i żaluzji stacji trafo, j) rozładunek przy użyciu żurawi wieżowych wszystkich materiałów dostarczanych przez zamawiającego, k) zamurowanie otworów pustakami szklanymi, l) docieplenie studni styrodurem. Prace miały być wykonywane w ramach zadania pod nazwą: „Budowa Sądu Rejonowego i Sądu Okręgowego w Radomiu przy ulicy (...)”. Zakres rzeczowy przedmiotu umowy określała dokumentacja techniczna opracowana przez biuro (...). Strony ustaliły termin rozpoczęcia prac na 18 lutego 2013 roku, zaś termin zakończenia prac na 30 września 2013 roku. W drodze dwustronnych negocjacji cenowych strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe wykonawcy za roboty określone w umowie na kwotę 3 875 000 zł netto, zaś wartość umowną na 4 766 250 zł brutto. W umowie strony określiły także warunki gwarancji i rękojmi, rozwiązania umowy oraz że zmiana postanowień zawartej umowy może nastąpić tylko i wyłącznie na piśmie i za zgodą obu stron pod rygorem nieważności takiej zmiany, w formie aneksu podpisanego przez strony umowy. Integralną część umowy stanowiły m.in. standardowe warunki dla wykonawców z dnia 7 września 2012 roku zawarte w załączniku nr 1 do umowy. Zgodnie z § 3 ust. 19 wyżej wymienionych standardowych warunków dla wykonawców, płatności miały być dokonywane przelewem na wskazany w fakturze rachunek bankowy wykonawcy, w terminie 30 dni od daty wpływu prawidłowo wystawionej faktury wraz z wymaganymi dokumentami na adres siedziby zamawiającego. Za datę płatności faktury uznaje się dzień obciążenia rachunku zamawiającego kwotami wynikającymi z danych faktur. Nadto umową strony zmieniły § 12 standardowych warunków dla wykonawców dotyczący gwarancji należytego wykonania umowy. Zgodnie z ustaloną treścią § 12, zamawiający był uprawniony do dokonywania zatrzymań zabezpieczenia w wysokości 5% wartości umownej brutto z tytułu gwarancji należytego wykonania umowy, a po jej wykonaniu na okres rękojmi i gwarancji, od uznanych sum wynikających z faktur częściowych. Zabezpieczenie miało być zatrzymywane z każdej faktury wykonawcy za wykonane roboty wystawionej na zamawiającego. Strony ustaliły, że zamawiający będzie uprawniony do skorzystania z zatrzymania zabezpieczenia w każdym przypadku niewykonania lub nieprawidłowego wykonania umowy przez wykonawcę. Zabezpieczenie zwolnione będzie wg trybu jak poniżej: 1) 70% kwoty zwrócone będzie po bezusterkowym podpisaniu protokołu odbioru końcowego całości przedmiotu umowy przez inwestora, w terminie 30 dni od pisemnego zgłoszenia wykonawcy, złożonego po odbiorze przedmiotu umowy przez inwestora, 2) 30% kwoty zabezpieczenia zwrócone będzie po upływie terminu gwarancji rękojmi w terminie 30 dni od pisemnego zgłoszenia wykonawcy, nie wcześniej jednak niż w terminie czternastu dni roboczych od zwrotu zatrzymanej kaucji przez inwestora na rzecz zamawiającego. W § 5 umowy strony ustaliły okres gwarancji i rękojmi dla wszystkich wykonanych prac, dostarczonych, zamontowanych oraz wbudowanych przez wykonawcę urządzeń i materiałów na 36 miesięcy plus 30 dni. Bieg okresu gwarancji i rękojmi rozpocząć się miał z dniem podpisania bezusterkowego protokołu odbioru końcowego całości inwestycji przez inwestora (umowa karta 16 – 22, 375, standardowe warunki dla wykonawców karta 23 – 30).

Pismem z dnia 15 maja 2013 roku skierowanym do (...) S.A., Dyrektor Sądu Okręgowego w Radomiu J. K. w związku z otrzymanym pismem z dnia 2 marca 2013 roku dotyczącym robót specjalistycznych to jest wykonania robót murarskich, betoniarskich związanych z betonem zbrojnym, robót budowlanych specjalistycznych, pozostałych to jest zakładania izolacji przeciwwilgociowych i wodochronnych, poinformował, że wyraża zgodę na wykonawcę robót - (...) spółkę jawną w M., zgodnie z zawartą umową z dnia 10 października 2012 roku (pismo karta 63). Zgoda została wyrażona po przedstawieniu projektu umowy pomiędzy (...) S.A. a S. (zeznania J. S. karta 285 verte -287, zeznania J. K. karta 376 verte - 378).

W dniu 16 lipca 2013 roku sporządzono aneks nr (...) do umowy numer (...), w którym zmieniono między innymi termin zakończenia prac z 30 września 2013 roku na 18 października 2013 roku. Pod aneksem podpisy złożyli w imieniu S. - wspólnik S. B., zaś w imieniu (...) S.A. - M. P. pełniący wówczas funkcję prokurenta (aneks nr 1 karty 40 – 41, odpis z KRS karta 365 - 372). W dniu 12 września 2013 roku sporządzony został aneks nr (...) do wyżej wymienionej umowy, w którym do zakresu prac po stronie wykonawcy dodano wykonanie warstwy spadkowej z betonu z zatarciem powierzchni pod papę podkładową, zmieniono termin zakończenia prac z 18 października 2013 roku na 31 października 2013 roku oraz wynagrodzenie ryczałtowe wykonawcy z kwoty 3 875 000 netto (4 766 250 zł brutto), na kwotę 3 905 000 zł netto (4 803 150 zł brutto). Pod aneksem podpis w imieniu spółki (...) złożył jeden ze wspólników natomiast w imieniu (...) S.A. - P. B. pełniący wówczas funkcję prezesa zarządu (aneks nr 2 karta 45 – 49). W aneksie nr (...) z dnia 31 października 2013 roku zmieniono termin zakończenia prac na 27 listopada 2013 roku, zaś pozostałe postanowienia umowne pozostały bez zmiany. W imieniu (...) pod aneksem podpisał się M. P. – prokurent, zaś w imieniu S. - jeden ze wspólników (aneks karta 53 – 54). Kolejnym aneksem nr (...) z dnia 27 listopada 2013 roku zmieniony został termin zakończenia prac na 14 grudnia 2013 roku. W imieniu (...) pod aneksem podpisał się A. H. zastępca Dyrektora Oddziału Wschód (aneks nr 4 karta 58 – 59.). Do każdego aneksu załączony był protokół zaawansowania robót uwzględniający zapisy aneksów (protokoły zaawansowania robót karta 42 – 44, 50 – 52, 55 – 57, 60 – 62).

Powodowa spółka wykonała roboty objęte umową z dnia 14 lutego 2013 roku a także aneksem nr (...) do umowy. Na terenie budowy z ramienia Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Siedlcach obecny był zastępczy inspektor nadzoru, który dokonywał odbioru robót od (...), zaś (...) dokonywał odbioru robót wykonanych przez spółkę (...). Podczas prac budowalnych raz w tygodniu odbywały się narady, na których obecni byli inspektorzy nadzoru, wykonawca robót, kierownicy robót i przedstawiciele Sądu Okręgowego w Radomiu. Inwestor posiadał wiedzę o tym, że część prac wykonują pracownicy spółki (...), jednakże przedstawiciele Sądu nie zostali powiadomieni o podpisaniu aneksów do umowy zawartej pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą. Inwestor i wykonawca podpisywali comiesięczne protokoły zaawansowania robót i na tej podstawie inwestor dokonywał płatności na rzecz (...) do stycznia 2014 r. (zeznania J. S. karta 285 verte -287, zeznania K. A. karta 338 verte -339).

W dniu 13 stycznia 2014 roku podpisany został pomiędzy (...) S.A. a S. sp.j. protokół bezusterkowego odbioru końcowego zakresu robót objętych umową z dnia 14 lutego 2013 roku, w którym stwierdzono, że przedmiot odbioru - kompleksowe wykonanie robót żelbetowych, murowych, izolacji bitumicznych i cieplnych, został wykonany zgodnie z projektem technicznym i warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. W zastrzeżeniach i uwagach wskazano, że umowa z wykonawcą przewidywała termin zakończenia robót do 27 listopada 2013 roku, zaś przedmiot umowy został wykonany do 13 stycznia 2014 roku. Ustalono termin rękojmi na przedmiot umowy i termin gwarancji jakości do dnia 10 października 2017 roku. Zgodnie z postanowieniami umowy na okres gwarancji i rękojmi zatrzymano zabezpieczenie w wysokości 72 047,25 złotych brutto (protokół karta 64 – 67).

W dniu 13 stycznia 2014 roku sp.j. S. wystawiła na rzecz (...) S.A. fakturę VAT nr (...) na kwotę 618 377,89 zł brutto (faktura karta 68). Uprzednio została wystawiona w dniu 31 października 2013 r. faktura VAT nr (...) r. na kwotę 639 600 zł, w której ujęto między innymi część należności za wykonanie warstwy spadkowej dachu w kwocie 27 000 zł netto (faktura karta 316, protokół zaawansowania robót karta 317—319). Na poczet tej faktury (...) S.A. w dniu 3 grudnia 2013 r. zapłacił jedynie kwotę 414 627,24 zł (historia rachunku karta 320). W związku z brakiem płatności pismem z dnia 18 lutego 2014 roku S. wezwał (...) S.A. do płatności za fakturę (...) w wysokości 587 458,99 złotych oraz zwrotu kwoty zatrzymanej w wysokości 168 110,25 zł w terminie do 21 lutego 2014 roku (pismo karta 69). W piśmie z dnia 20 lutego 2014 roku skierowanym do Sądu Okręgowego w Radomiu spółka (...) wskazała, że (...) S.A. nie dokonał zapłaty za ostatnią fakturę w kwocie 587 458,99 zł a także nie zostały zwrócone należne kwoty zatrzymane w wysokości 168 110,29 zł oraz że firma (...) poinformowała, iż nie posiada środków finansowych, aby uregulować te płatności. W związku z powyższym zwrócono się o uregulowanie płatności do Sądu Okręgowego w Radomiu. Do pisma załączono umowę numer (...), protokół z 13 stycznia 2014 roku, fakturę nr (...) oraz pisma o zwrot kwot zatrzymanych (pismo karta 70).

W dniu 7 kwietnia 2014 roku w Sądzie Okręgowym w Lublinie odbyło się spotkanie celem ustalenia zasad wypłaty zaległych wynagrodzeń dla podwykonawców firmy (...) S.A. (pismo karta 74).

W dniu 8 kwietnia 2014 roku występujący w imieniu (...) S.A. wiceprezes zarządu G. T. oraz prokurent M. P. oświadczyli, że m.in. wynagrodzenia podwykonawcy S. objęte fakturami nr (...) w kwotach brutto odpowiednio 639 600 zł i 618 377,89 zł, wystawionymi w ramach realizacji zadania inwestycyjnego Budowa Sądu Rejonowego i Sądu Okręgowego w Radomiu przy ul. (...), jest wymagalne, bezsporne i do dnia dzisiejszego nie zostało zapłacone na rzecz podwykonawcy (oświadczenie karta 75 – 79).

W dniu 10 kwietnia 2014 roku do Sądu Okręgowego w Radomiu wpłynęły oświadczenia podwykonawców, w tym S., z których wynikało, że z tytułu faktury nr (...) z dnia 30 października 2013 roku pozostała do uregulowania na rzecz podwykonawcy na dzień 8 kwietnia 2014 roku kwota 146 467,02 zł, zaś z faktury (...) z dnia 13 stycznia 2014 roku kwota 593 890,13 zł (oświadczenia podwykonawców karta 81 – 82).

W dniu 11 kwietnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Radomiu uiścił na rzecz S. sp. j. przelewem bankowym kwotę 392 875,51 zł (wydruk dot. operacji bankowej karta 71).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w znacznej mierze na podstawie złożonych do akt dokumentów, których wiarygodności strony nie podważały.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stanowisko strony powodowej należało uznać za zasadne do kwoty 310 581,63 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 grudnia 2014 r.

Powodowa spółka występując przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w Radomiu z roszczeniem o zapłatę kwoty 347 481,63 zł wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu opóźnienia w zapłacie od dnia 16 lutego 2014 r. opierała swoje żądanie na treści art. 647 ¹ § 5 k.c. statuującym solidarną odpowiedzialność wykonawcy i inwestora za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Jak przewiduje § 2 art. 647 ¹ k.c. do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Zgodnie z § 4 umowa, o której mowa wyżej powinna być dokonana w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

W przedmiotowej sprawie powód jako podwykonawca dochodzi od pozwanego jako inwestora zapłaty wynagrodzenia za roboty budowlane zrealizowane na podstawie umowy podwykonawczej zawartej w dniu 14 lutego 2013 r. z wykonawcą, którego nie otrzymał pomimo odbioru robót. Umowa ta dotyczyła robót budowlanych, które stały się częścią obiektu objętego umową główną.

Strona pozwana nie kwestionowała tego, że wyraziła zgodę na zawarcie umowy tzw. pierwotnej, lecz stała na stanowisku, że nie posiadała wiedzy o aneksach do umowy i nie wyraziła na ich zawarcie zgody. Kwestionowała także ważność aneksów ze względu na nieprawidłowości dotyczące reprezentacji spółki (...) S.A. przy podpisywaniu aneksów.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego i nauce prawa cywilnego przyjmuje się, że zgoda inwestora, wymagana przez art. 647 ¹ § 2 i 3 k.c., może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia ją w sposób dostateczny (art. 60 k.c.), niezależnie od tego zgodę uważa się za wyrażoną w razie ziszczenia się przesłanek określonych w art. 647 ¹ § 2 zdanie drugie k.c. (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2008 r., III CZP 6/08, OSNC 2008, Nr 11, poz. 121). Zgoda ta nie jest przesłanką ważności umowy podwykonawczej, lecz jak wyżej wskazano konieczną przesłanką powstania po stronie inwestora i wykonawcy solidarnej odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy. Zgoda inwestora dotyczyć ma zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą, a więc konkretnej umowy, o określonej treści, zawartej lub przynajmniej wstępnie uzgodnionej ze zindywidualizowanym podmiotem w zakresie wszystkich istotnych postanowień, szczególnie tych, które decydują o wysokości wynagrodzenia. Dla uznania działań inwestora za zgodę przyjmuje się trzy sposoby jej wyrażenia: 1) przez oświadczenie woli inwestora wprost wyrażające zgodę, 2) dorozumiane czynności, obejmujące aktywne zachowania, przejawiające dostatecznie wolę w postaci zgody, 3) interpretację biernego zachowania się inwestora jako zgody, jeżeli nie doszło do zgłoszenia sprzeciwu lub zastrzeżeń.

Skuteczność zgody inwestora wyrażonej wprost na zawarcie umowy z podwykonawcą nie jest uzależniona od przedstawienia umowy lub jej projektu oraz wiedzy o istotnych jej postanowieniach, jeżeli inwestor rezygnuje z uprawnienia do wglądu do dokumentacji, lub żądania informacji (art. 647 ¹ § 1 i 2 k.c.). Przesłanki skuteczności tej zgody podlegają ocenie na podstawie ogólnych przepisów kodeksu cywilnego dotyczących skuteczności oświadczeń woli. Zgoda wyrażona w sposób dorozumiany poprzez aktywne zachowanie inwestora jest skuteczna, gdy dotyczy konkretnej umowy i inwestorowi są znane jej istotne postanowienia decydujące o zakresie jego odpowiedzialności solidarnej, albo inwestor miał możliwość zapoznania się z tymi postanowieniami (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2010 r., II VCSK 210/10, OSNC 2011, Nr 5, poz. 59). Nie budzi również wątpliwości, że zgoda inwestora musi się odnosić do zindywidualizowanego podwykonawcy (element podmiotowy), jak również musi dotyczyć konkretnej umowy o roboty budowlane (element przedmiotowy) i nie może być to zgoda blankietowa ogólnie akceptująca możliwość zawarcia przez wykonawcę umów z podwykonawcami (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2008 r., III CZP 6/08 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2010 r., II CSK 210/10, OSNC z 2011 r. Nr 5, poz. 59). Natomiast, aby można było przypisać inwestorowi milczącą zgodę na zawarcie umowy przez wykonawcę z podwykonawcą, konieczne jest łączne wypełnienie wszystkich przesłanek omawianego przepisu, tzn. przedstawienie inwestorowi przez wykonawcę umowy zawartej z podwykonawcą lub jej projektu wraz ze stosowną częścią dokumentacji, która dotyczy przedmiotu umowy. Treść dostarczonej umowy (projektu) wyznacza granice solidarnej odpowiedzialności inwestora, milczące wyrażenie zgody odnosi się bowiem jedynie do zobowiązań wynikających z przedłożonych dokumentów.

Z materiału dowodowego niewątpliwe wynika, że pozwany wyraził wprost zgodę na zawarcie pierwotnej umowy z podwykonawcą. Do akt sprawy złożony został dokument zawierający tą zgodę (k. 63), a strona pozwana faktu tego nie kwestionowała. Należy więc przyjąć, że pozwany znał istotne postanowienia umowy, w tym dotyczące podwykonawcy, zakresu prac oraz umówionego wynagrodzenia.

Jednakże strona powodowa nie wykazała, że pozwany wyraził zgodę na zawarcie kolejnych umów zmieniających umowę pierwotną. Aneksy wprowadzały modyfikacje dotyczące terminu zakończenia prac, zakresu robót oraz wynagrodzenia, gdyż podwyższały przysługujące podwykonawcy wynagrodzenie o kwotę 30 000 zł netto, a więc 36 900 zł brutto.

Strona powodowa nie wykazała i nawet nie twierdziła, że aneksy te zostały przedstawione inwestorowi, bądź, że został on poinformowany o ich zawarciu. W sytuacji takiej nie może być mowy o wyrażeniu przez inwestora zgody wprost, ani też w sposób bierny. Nie można bowiem zarzucić stronie pozwanej, że zrezygnowała z możliwości zapoznania się z aneksami, skoro nie posiadała o nich wiedzy.

Zdaniem Sądu nie doszło również do wyrażenia zgody w sposób dorozumiany. Żadne zachowania strony pozwanej nie świadczą o tym, że akceptowała ona fakt podpisania umów modyfikujących umowę pierwotną, w szczególności podwyższenie wynagrodzenia podwykonawcy. Należy przyjąć, również na podstawie zeznań przesłuchanych świadków i strony pozwanej, że pozwana posiadała wiedzę o wykonywaniu prac przez spółkę (...). Jednakże to zaakceptowana przez pozwanego umowa pierwotna, nie zaś aneksy do niej, uzasadniała obecność pracowników spółki (...) na terenie budowy i wykonywanie przez nich prac, między innymi betoniarskich związanych z betonem zbrojonym i murarskich. Z faktu tego nie można więc wywodzić wiedzy pozwanego o tym, że strony umówiły się na prace dodatkowe i dodatkowe wynagrodzenie. Kwestia ta jest o tyle istotna, że poszerza solidarną odpowiedzialność pozwanego za wynagrodzenie podwykonawcy, a więc wpływa istotnie na jego prawa, w szczególności w sytuacji, gdy wykonawca może okazać się niewypłacalny. Skoro więc nie można uznać, że pozwany posiadał wiedzę o dodatkowych uzgodnieniach, to również nie można zarzucić mu, że miał możliwość zapoznania się z postanowieniami aneksów. Strona pozwana nie miała żadnych podstaw, aby przypuszczać, że pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą doszło do dodatkowych uzgodnień dotyczących wynagrodzenia wykonawcy. Należy uznać, że w tym zakresie nieprawidłowe było zachowanie wykonawcy a także podwykonawcy, którzy nie poinformowali wprost inwestora o zawieranych umowach. Wydaje się, że nic nie stało temu na przeszkodzie, zaś uzyskanie zgody inwestora leżało niewątpliwie w interesie podwykonawcy.

Wobec ustalenia, że nie został spełniony konieczny warunek dla przypisania odpowiedzialności pozwanego za wynagrodzenie powoda objęte aneksem nr (...), zbędne są rozważania dotyczące tego, czy aneksy te zostały w sposób ważny i skuteczny zawarte. Na marginesie można jedynie zauważyć, iż rzeczywiście obecnie orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje na możliwość stosowania w zakresie oceny umów zawartych w imieniu osoby prawnej przez osoby działające w charakterze organu osoby prawnej bez kompetencji do tego, w drodze analogii art. 103 k.c. (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2013 r., II CSK 482/12, LEX nr 1347838). Stąd też za uzasadnione można byłoby uznać twierdzenia powoda, że aneksy te zostały potwierdzone oświadczeniem z dnia 8 kwietnia 2014 r. (karta 75-79) i tym samym były ważne i skuteczne. Obie strony respektowały ustalenia wynikające z aneksów nr (...), prace w zakresie i terminach z nich wynikających były wykonywane, zaś określone w aneksie nr (...) wynagrodzenie akceptowane.

Zarzuty strony pozwanej dotyczące opóźnienia przy realizacji umowy nie mogły wywołać w toku niniejszego procesu żadnego skutku. Zgodnie bowiem z art. 493 § 3 k.p.c., ewentualne wierzytelności z tego tytułu mogły zostać zgłoszone do potrącenia jedynie wtedy, gdy byłyby udowodnione dokumentami, o których mowa w art. 485 k.p.c., gdyż w sprawie został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym. Strona pozwana niewątpliwie nie spełniła tych wymagań.

Strona powodowa stała na stanowisku, iż wynagrodzenie objęte aneksami, a więc w kwocie 36 900 brutto nie jest przedmiotem sporu, gdyż zawarte było w dwóch fakturach – nr (...) i (...) oraz zostało uregulowane przez (...) S.A. i pozwany Skarb Państwa. Analiza protokołów zaawansowania robót z dnia 31 października 2013 r. ( karta 317-319) i z dnia 13 stycznia 2014 r. (karta 313-315), stanowiących załączniki do faktur nr (...), wskazuje, iż należność objęta fakturą nr (...) obejmowała wynagrodzenie za wykonanie warstwy spadkowej dachu w kwocie 27 000 netto, zaś faktura nr (...) - pozostałe wynagrodzenie za te prace w kwocie 3 000 zł netto. (...) S.A. zapłacił na poczet faktury nr (...) kwotę 414 627,24 zł, co wynika ze złożonej historii rachunku (k.320), a ponadto Skarb Państwa uiścił na rzecz powodowej spółki kwotę 392 875,51 zł. Zdaniem Sądu na podstawie powyższych faktów nie można poczynić ustaleń, jak twierdzi powód, że została uiszczona należność sporna, objęta aneksem nr (...), za wykonanie warstwy spadkowej dachu. Strona powodowa konstruując takie twierdzenia w żaden sposób ich nie uzasadnia, lecz przerzuca ciężar przedstawienia kontrdowodu na stronę pozwaną. Jednakże zgodnie z zasadą określoną art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Skoro więc to powód twierdzi, że została uregulowana należność za wykonanie dodatkowych robót, winien okoliczność tą udowodnić. Zdaniem Sądu taki sposób zarachowania przez powoda wpłaconych kwot nie znajduje żadnego uzasadnienia w obowiązujących przepisach prawa, w szczególności zastosowania nie znajdzie w tej sytuacji art. 451 k.c., gdyż nie można uznać, że należność objęta jedną fakturą zawierała w sobie kilka długów tego samego rodzaju i że niektóre z nich były wymagalne wcześniej niż inne. Żadne okoliczności nie wskazują też na to, że strona pozwana spełniając w części świadczenie uregulowała należność wynikającą z aneksu nr (...), o istnieniu którego nie wiedziała, gdyż nie została poinformowana o jego zawarciu przez wykonawcę i podwykonawcę.

Z powyższego wynika wniosek, że dochodzoną przez powódkę kwotę należało pomniejszyć o kwotę 36 900 zł stanowiącą wynagrodzenie wynikające z aneksu nr (...). Pozwany inwestor w tym zakresie nie wyraził zgody na zawarcie umowy pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą i w konsekwencji nie odpowiada solidarnie z wykonawcą za zapłatę tej części wynagrodzenia.

W dalszej kolejności należy wskazać, iż powodowa spółka dochodzi obok wynagrodzenia za wykonane zgodnie z umową z dnia 14 lutego 2013 r. roboty budowalne, także kwot zatrzymanych przez spółkę (...) na mocy § 11 zmodyfikowanych standardowych warunków dla wykonawców, z tytułu zabezpieczenia gwarancji należytego wykonania umowy. Spółka (...) uprawniona była bowiem do dokonywania zatrzymań zabezpieczenia w wysokości 5% wartości umownej brutto, a więc kwoty 240 157,50 zł. Zgodnie z § 11 pkt 5 podpkt 1) 70% tej kwoty miało być zwrócona po bezusterkowym podpisaniu protokołu odbioru końcowego, w terminie 30 dni od pisemnego wezwania. Powodowa spółka wezwała (...) i następnie pozwany Skarb Państwa do zwrotu tej kwoty, tj. 168 110,25 zł pismami z dnia 18 lutego 2014 r. i 20 lutego 2014 r. (karta 69, 70). Z oświadczenia z dnia 25 marca 2014 r. zawierającego przedstawione inwestorowi rozliczenie wynika, że powodowa spółka traktuje kwoty zatrzymane jako wypłacone w 70% i ze swoich należności potrąca jedynie koszty ogólne.

W związku z tym, że zgodnie z art. 647 ¹ § 5 k.c. inwestor odpowiada solidarnie jedynie za wynagrodzenie należne podwykonawcy należało rozstrzygnąć, czy jego odpowiedzialność rozciąga się w przedmiotowej sprawie również na kwoty zatrzymane. Zdaniem Sadu na tak postawione pytanie należy udzielić odpowiedzi twierdzącej, gdyż strony nie przewidziały jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy kaucji, którą miałby wpłacić wykonawca, i która miałaby byt niezależny od przysługującego mu wynagrodzenia. W sprawie niniejszej strony postanowiły, że zlecający prace będzie zatrzymywał część wynagrodzenia należnego wykonawcy, które zostanie wypłacone dopiero w momencie stwierdzenia niewadliwego wykonania prac. W sytuacji takiej strony umowy nie ustanowiły obowiązku zapłacenia kaucji gwarancyjnej, lecz postanowiły, że określona część wynagrodzenia zostanie zatrzymana przez zleceniodawcę robót do określonego momentu związanego z realizacją zadań, których prawidłowość wykonania została w ten sposób zabezpieczona. Zatrzymywana kwota nie straciła przez to swojego charakteru wynagrodzenia. Został jedynie przesunięty wolą stron termin jej wymagalności. Z tego też względu pozwany odpowiada również za zwrot kwot zatrzymanych.

Strona pozwana podniosła, że uiściła na rzecz (...) S.A. należne mu wynagrodzenie oraz powoływała się na oświadczenie powodowej spółki o zrzeczeniu się roszczeń wymagalnych na dzień 2 grudnia 2013 r. (karta 276).

Za ugruntowany należy uznać pogląd, że nie może podlegać zniweczeniu wynikający z mocy prawa obowiązek inwestora zapłaty wynagrodzenia na rzecz podwykonawcy, na skutek wygaśnięcia zobowiązania łączącego inwestora i wykonawcę. Taką argumentację przyjął Sąd Najwyższy podejmując uchwałę z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie III CZP 36/06, w której wskazał, iż zapłata wykonawcy wynagrodzenia nie wyłącza odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c. (OSNC 2008/11/121, OSP 2009/6/67, OSP 2009/9/90, Biul. SN 2008/4/8, M.Prawn. 2008/22/1210). Podkreśla się również, że o ile odpowiedzialność inwestora wobec wykonawcy wynika z zawartej umowy o roboty budowlane i ta umowa określa zakres tej odpowiedzialności, to odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawcy ma charakter gwarancyjny, a jej ramy określa umowa wykonawcy z podwykonawcą a nie zakres odpowiedzialności inwestora wobec wykonawcy. Inwestor na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c. zostaje zatem obciążony odpowiedzialnością za dług cudzy, za realizację umowy, której nie jest stroną i na której wykonanie nie ma bezpośredniego wpływu. Odpowiedzialność ta łączy się z ryzykiem dwukrotnej zapłaty wynagrodzenia - raz wykonawcy, a drugi raz podwykonawcy, gdy wykonawca, mimo otrzymanej od inwestora zapłaty, nie zaspokoił podwykonawcy. Surowy skutek wyrażenia zgody przez inwestora - nałożenie na niego solidarnej odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy - wymaga zagwarantowania mu minimalnej ochrony prawnej, którą zapewnia znajomość okoliczności pozwalających oszacować zakres i stopień zagrożenia wynikającego z przyjmowanej odpowiedzialności (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 23 lipca 2015 r., I ACa 103/15, LEX nr 1789967).

Odnosząc się natomiast do oświadczenia powódki o zrzeczeniu się roszczeń należy stwierdzić, że nie dotyczyło ono należności objętych fakturą nr (...), a tym bardziej fakturą wystawioną dopiero w roku 2014. Jak wynika z § 3 ust. 19 standardowych warunków dla wykonawców, będących integralną częścią umowy z dnia 14 lutego 2013 r., płatności miały być dokonywane przelewem na wskazany w fakturze rachunek bankowy wykonawcy, w terminie 30 dni od daty wpływu prawidłowo wystawionej faktury wraz z wymaganymi dokumentami na adres siedziby zamawiającego. Faktura nr (...) wystawiona została w dniu 31 października 2013 r. i określony został w niej termin płatności na 30 listopada 2013 r. Powyższe jednak nie było zgodne z umową, a więc nie wiążące. Twierdzenia powoda, że faktura ta wymagalna była dopiero z dniem 4 grudnia 2013 r. znajdują potwierdzenie w oświadczeniu z dnia 25 marca 2014 r. (karta 279), w którym jako datę wpływu faktury nr (...) wskazano dzień 4 listopada 2013 r. Dokument ten powstał przed podniesieniem przez stronę pozwaną zarzutu dotyczącego zrzeczenia się roszczenia i treści w nim zawarte znajdują potwierdzenie w zapisach umownych. Dlatego też uznał Sąd powyższe oświadczenie zawierające rozliczenie należności za wiarygodne.

Mając na względzie powyższe należało ustalić, że pozwany odpowiada za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy do kwoty 310 581,63 zł (347 481,63 zł – 36 900 zł). Kwota 347 481,63 zł wynika z umówionego wynagrodzenia brutto pomniejszonego o obciążające powoda koszty wynikające z umowy oraz 30% nie wymagalnych jeszcze kwot zatrzymanych tytułem zabezpieczenia, a także o kwoty uiszczone przez (...) S.A. a następnie przez pozwany Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Radomiu (4 803 150,01 – 118 157,49 – 72 047,25 – 3 872 588,13 - 392 875,51).

Należy zgodzić się z pozwanym, że jego odpowiedzialność nie dotyczy należności ubocznych tj. odsetek i w tym zakresie pozwany odpowiada za własne opóźnienie. Jako że termin spełnienia tego świadczenia nie był oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 k.c.). Do powstania wymagalności świadczenia i stanu opóźnienia dłużnika konieczne jest więc wezwanie do spełnienia świadczenia. Jednakże w związku z tym, że pozwany w sprawie nie był stroną stosunku zobowiązaniowego, z którego wynika żądanie, zdaniem Sądu do ustalenia, że nastąpiło skuteczne wezwanie do zapłaty konieczne jest, aby wzywający w sposób należyty przedstawił podstawy swojego żądania oraz wysokość kwot w oparciu o odpowiednie dokumenty, które pozwoliłyby inwestorowi na zweryfikowanie zasadności żądania i prawdziwości twierdzeń. Tymczasem, jak wynika z zeznań Dyrektora Sądu J. K., wiedzę o podpisanych aneksach powziął on dopiero po doręczeniu mu odpisu pozwu. Także wcześniej nie została złożona faktura nr (...), na poczet której powodowa spółka zaliczyła część kwoty wypłaconej przez Skarb Państwa. Zauważyć należy, że w załącznikach do wezwania do zapłaty z dnia 20 lutego 2014 r. skierowanego do pozwanego wymienione są jedynie – umowa, protokół z dnia 13 stycznia 2014 r., faktura nr (...) i pismo o zwrot kwot zatrzymanych. Ponadto kwestia wysokości kwot zatrzymanych mogła być wyjaśniona dopiero po złożeniu na ostatniej rozprawie strony 6 umowy z dnia 14 lutego 2013 r., której nie otrzymał również wraz z pozwem pozwany Skarb Państwa, gdyż na stronie tej zapisane są uregulowania umowne dotyczące zwrotu kwot zatrzymanych. Jednakże należy uznać, że po doręczeniu odpisu pozwu i załączników z przedstawioną argumentacją strony powodowej i wyliczeniem, choć zawierającym błędy, strona pozwana mogła zapoznać się ze stanowiskiem powoda i zażądać niezbędnych dokumentów bądź wyjaśnień. Dlatego też Sąd uznał, że odsetki ustawowe za opóźnienie obciążają pozwanego od upływu 7 dni od dnia doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu i załączników co nastąpiło w dniu 25 listopada 2014 r. (karta 145). Pozwany niewątpliwe zmuszony był do ostrożności przy wydatkowaniu środków publicznych, a nie posiadał przekonywujących dowodów na okoliczność wysokości swojego zobowiązania, tym bardziej, że strona powodowa operowała różnymi kwotami, przedstawiała w różny sposób swoje rozliczenia, np. niekiedy domagając się zwrotu kwot zatrzymanych, a innym razem należności te uznając za zapłacone.

Mając na uwadze powyższe Sąd w wyroku utrzymał w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy w Siedlcach w dniu 19 listopada 2014 r. w sprawie I Nc 44/14, w części dotyczącej kwoty 310 581,63 wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 3 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty, zaś w pozostałej części nakaz zapłaty uchylił i powództwo oddalił (art. 496 k.p.c.).

W zakresie kosztów zastosował Sąd art. 100 k.p.c. i stosunkowo je rozdzielił. Zdaniem Sądu brak było podstaw do stosowania w sprawie niniejszej art. 102 k.p.c. Obie strony nie podjęły bowiem należytych starań, aby spór rozwiązać poza procesem sądowym, bądź doprowadzić do zawarcia ugody sądowej, która mogłaby ograniczyć wysokość kosztów procesu. Argumentacja strony pozwanej dotycząca faktu, iż strona pozwana wydatkuje środki publiczne i nie ponosi winy za brak zapłaty przez generalnego wykonawcę, nie może odnieść skutku. Ustawodawca nie przewidział bowiem tego, że Skarb Państwa nie może być obciążany kosztami procesu w razie przegrania sporu, zaś przyjęcie takiej zasady powodowałoby niedopuszczalne różnicowanie pozycji stron w procesie. Z kolei brak winy pozwanego za zapłatę wynagrodzenia przez wykonawcę wynika z istoty solidarnej, gwarancyjnej odpowiedzialności inwestora uregulowanej w art. 647 ¹ § 5 k.p.c.

Strona powodowa poniosła koszty w kwocie 24 592 zł (17 375 zł opłata i 7 217 zł koszty zastępstwa), zaś strona pozwana w kwocie 7 200 zł (koszty zastępstwa). Jako że powód wygrał proces w 89%, pozwanego obciążają koszty w kwocie 28 294,88 zł (89% łącznych kosztów). Dlatego też należało orzec jak w pkt III wyroku i uchylić zawarte w nakazie zapłaty rozstrzygnięcie o kosztach procesu oraz zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz (...) spółki jawnej S. B. i G. P. z siedzibą w M. kwotę 21 094,88 zł. Powyższe jest też zgodne z art. 11 ust. 1 Ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

.