Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2013 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w G.

przeciwko Gminie M. G.

o ustalenie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 25 stycznia 2013 r. sygn. akt I C 1349/10

I/ oddala apelację,

II/ zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta)

złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt I ACa 291/13

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. wniosła sprzeciw od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. (dalej SKO) z dnia 18 grudnia 2009 r. wydanego w sprawie o sygn. akt (...) oraz orzeczenia SKO z dnia 18 grudnia 2009 r. wydanego w sprawie o sygn. akt (...) domagając się ustalenia, że aktualizacja opłat z tytułu użytkowania wieczystego na rok 2009 dla nieruchomości położonej w G., przy ul. (...) stanowiącej działki oznaczone w ewidencji gruntów jako działka nr (...) oraz działki nr (...) (dawniej działka nr (...)), o łącznej powierzchni 3,2209 ha, dla której Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), jest nieuzasadniona lub uzasadniona w innej- niższej wysokości.

W uzasadnieniu powódka podniosła zarzut bezskuteczności wypowiedzenia dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego wskazanych powyżej działek naprowadzając, że oświadczenie o wypowiedzeniu zostało złożone przez Prezydenta Miasta G. bez przywołania normy kompetencyjnej oraz oznaczenia osoby prawnej, za którą działa. Powódka zakwestionowała również treść sporządzonego operatu szacunkowego nieruchomości wskazując, że przy wycenie nieruchomości nie uwzględniono niekorzystnych czynników ekonomicznych związanych z kryzysem, mających odzwierciedlenie w cenach transakcyjnych. Ponadto powódka zarzuciła pozwanej, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego została dokonana przy użyciu nieprawidłowej stawki procentowej, to jest stawki 3%, a nie wynikającej z przepisów prawa o charakterze bezwzględnie obowiązującym stawki 0,3%. Powódka podniosła, iż wskutek wydania aktu prawnego o charakterze bezwzględnie obowiązującym doszło do zmiany przeznaczenia nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste i uznania jej za grunt niezbędny na cele obronności i bezpieczeństwa państwa, co automatycznie uzasadniało zastosowanie obniżonej stawki procentowej opłaty rocznej.

Pozwana Gmina M. G. wniosła o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku ustalił, że aktualizacja opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości położonej
w G., stanowiącej działkę gruntu nr (...), zapisaną w księdze wieczystej (...) Sądu Rejonowego Gdańsk - Północ w Gdańsku, stanowiącej własność Gminy M. G., znajdującej się w użytkowaniu wieczystym (...) S.A. w G. dokonana przez Prezydenta Miasta G. wypowiedzeniem z dnia 18 grudnia 2008 r. - jest uzasadniona do kwoty 117.000 zł od dnia 1 stycznia 2009 r. (pkt 1); ustalił że aktualizacja opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości położonej
w G., stanowiącej działki gruntu o numerach (...) i (...) (dawniej działka nr (...)), zapisane w księdze wieczystej (...) Sądu Rejonowego Gdańsk - Północ
w Gdańsku, stanowiącej własność Gminy M. G., znajdującej się w użytkowaniu wieczystym (...) S.A. w G., dokonana przez Prezydenta Miasta G. wypowiedzeniem z dnia 18 grudnia 2008 r. - jest uzasadniona do kwoty 240.000 zł od dnia 1 stycznia 2009 r. (pkt 2) i orzekł o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą
w G. jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości położonej przy ul. (...). H. S. w G., dla której Sąd Rejonowy Gdańsk- Północ w Gdańsku prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), obejmującej działkę nr (...) o obszarze
4.3346 m2, oraz działkę nr (...) o obszarze 8.8863 m2. Właścicielem wymienionej nieruchomości jest Gmina M. G.. Powyższa nieruchomość położona jest
w granicach administracyjnych portu morskiego w G.. Prezydent Gminy G. wartość działki nr (...) położonej w G. przy ul. (...). H. S. ustalił na kwotę 8.915.624,79 zł, a wartość działki nr (...) na kwotę 4.348.904,18 zł w oparciu o wycenę sporządzoną przez rzeczoznawcę majątkowego T. L. - operat szacunkowy z dnia 6 grudnia 2008 r. Na tej podstawie pismem z dnia 18 grudnia 2008 r. Prezydent Miasta G. wypowiedział wysokość dotychczas obowiązującej stawki opłaty rocznej za użytkowanie działki nr (...) w wysokości 24.695,39 zł i zaoferował użytkownikowi wieczystemu przyjęcie nowej opłaty w kwocie 267.468,74 zł oraz dotychczas obowiązującej stawki opłaty rocznej za użytkowanie działki nr (...) w wysokości 12.045,49 zł i zaoferował użytkownikowi wieczystemu przyjęcie nowej opłaty w kwocie 130.467,13 zł, co stanowiło 3% wartości nieruchomości ustalonej przez rzeczoznawcę. Pismami z dnia 14 stycznia 2009 r. użytkownik wieczysty wystąpił z wnioskiem do SKO w G. o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego działki nr (...) oraz działki nr (...) w zaproponowanej wysokości jest nieuzasadniona, względnie uzasadniona w innej wysokości.

Orzeczeniem z dnia 18 grudnia 2009 r. wydanym w sprawie o sygn. akt (...) oraz orzeczeniem z dnia 18 grudnia 2009 r. wydanym w sprawie o sygn. akt (...) SKO oddaliło wnioski o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego działek nr (...) w zaproponowanej wysokości jest nieuzasadniona.

Jak ustalił Sąd Okręgowy, decyzją nr (...) z dnia 5 września 2006 r. Minister Skarbu Państwa nałożył na powódkę obowiązek przygotowania i prowadzenia w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny szczególnej ochrony obiektów. Decyzją nr 97 z dnia 22 grudnia 2009 r. Minister Skarbu Państwa zdjął z powódki obowiązek wykonywania zadań na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa, określony
w Decyzji nr (...) Ministra Skarbu Państwa z dnia 5 września 2006 r. i stwierdził wygaśnięcie powyższej decyzji z uwagi na fakt, iż stała się ona bezprzedmiotowa. W uzasadnieniu Minister Skarbu Państwa stwierdził, że powódka w wyniku przekształceń własnościowych
i organizacyjnych w chwili obecnej nie spełnia przesłanek do zaliczenia jej do obiektów
kat. II podlegających szczególnej ochronie, wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 czerwca 2003 r. w sprawie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa
i obronności państwa oraz ich szczególnej ochrony. Pismem z dnia 12 stycznia 2009 r. powódka złożyła wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy.

W latach 2007 - 2009 powódka zawarła z różnymi podmiotami szereg umów, których przedmiotem było magazynowanie przez powódkę w zbiornikach stanowiących jej własność surowców w postaci ropy naftowej oraz paliw oraz świadczenie usług o charakterze przeładunkowym w obrocie portowo-morskim związanych z produktami ropopochodnymi. Szacunkowa wartość nieruchomości położonej przy ul. (...). H. S.
w G., dla której Sąd Rejonowy Gdańsk - Północ w Gdańsku prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), obejmującej działki nr (...) ustalona na dzień 15 grudnia 2008 r., to jest w czasie wypowiedzenia opłaty za użytkowanie wieczyste wynosiła 11.900.000 zł, przy czym wartość działki nr (...) wynosiła 3.900.000 zł, a wartość działki nr (...) wynosiła 8.000.000 zł. Roczna wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste działki nr (...) w wysokości 3 % wartości nieruchomości wynosi 117.000 zł, a roczna wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste działki nr (...) (obecne nr dz. (...) i (...)) w wysokości 3 % wartości nieruchomości wynosi 240.000 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dowody przeprowadzone w toku rozprawy- przedłożone przez strony dokumenty oraz akta postępowania administracyjnego prowadzonego przed SKO w G. w sprawach o sygn. akt (...) oraz (...).

Sąd Okręgowy wskazał, iż ustalony stan faktyczny był zasadniczo między stronami bezsporny, przedmiot sporu sprowadzał się natomiast do ustalenia szacunkowej wartości nieruchomości, obejmującej działki nr (...) oraz działki nr (...) (dawniej działka nr (...)), dla której Sąd Rejonowy Gdańsk - Północ w Gdańsku prowadzi księgę wieczystą nr KW (...) oraz do ustalenia, czy w niniejszej sprawie z uwagi na przeznaczenie spornej nieruchomości zastosowanie znaleźć powinna obniżona stawka procentowa opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w wysokości 0,3%.

Sąd Okręgowy powołał art. 77, 72, 151 i 67 ustawy z 21 sierpnia 1997r o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2004r, Nr 263, poz 2603 z późn zm; dalej u.g.n)
regulujące zasady aktualizacji opłaty z tytułu użytkowania wieczystego i zasady ustalania wartości nieruchomości i zważył, że wartość nieruchomości położonej przy ul. (...). H. S. w G., dla której Sąd Rejonowy Gdańsk - Północ w Gdańsku prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), stanowiącej działki nr (...) oraz działki nr (...) (dawniej działka nr (...)), ustalona na dzień 15 grudnia 2008 r., to jest na dzień wypowiedzenia opłaty za użytkowanie wieczyste, wynosiła 11.900.000 zł, przy czym wartość działki nr (...) wynosiła 3.900.000 zł a wartość działki nr (...) (obecnie działki nr (...) ) wynosiła 8.000.000 zł. Sąd ten przy ustaleniu tej wartości oparł się na opinii biegłego sądowego - rzeczoznawcy majątkowego M. B., którą uznał za wiarygodną i rzetelną.

Powódka zakwestionowała wprawdzie założenia poczynione w omawianej opinii biegłej, jednakże w ocenie Sądu stanowisko powódki sprowadzało się jedynie do polemiki z opracowaną opinią, a biegła szczegółowo wyjaśniła sposób szacowania nieruchomości, w tym zasadność przyjętych w opinii założeń. W szczególności wskazano, że określenia wartości rynkowej przedmiotowych nieruchomości biegła dokonała w podejściu porównawczym przy zastosowaniu metody korygowanej ceny średniej. Biegła wyjaśniła, że z uwagi na strukturę własności gruntów wchodzących w skład portu (...) oraz portu (...), które są własnością Skarbu Państwa, gmin lub innych jednostek państwowych, brak jest transakcji dotyczących prawa własności gruntów położonych na tych terenach, a zgodnie z § 28 ust. l rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzenia operatu szacunkowego na potrzeby ustalenia ceny nieruchomości gruntowej niezabudowanej oddawanej w użytkowanie wieczyste oraz aktualizacji opłat z tego tytułu określa się jej wartość jako przedmiotu prawa własności przyjmując podejście porównawcze. Wobec powyższego, w celu znalezienia transakcji do porównań biegła poszerzyła badanie transakcji o obszar całego miasta G..

Nadto Sąd Okręgowy odnosząc się do zarzutu bezskuteczności wypowiedzenia dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego zważył, że pomimo nieokreślenia w wypowiedzeniu wprost, w jakim charakterze działał Prezydent Miasta G., w ocenie tego Sądu nie ulega wątpliwości, iż w niniejszej sprawie Prezydent Miasta G. był organem właściwym do dokonania wypowiedzenia dotychczasowej opłaty rocznej. Kompetencja Prezydenta Miasta G. wynika z normy ustawowej, to jest z art. 78 ust. l u.g.n i art. 11 ust. 1 tej ustawy. Ponadto wyjaśnił Sąd pierwszej instancji, że w wypowiedzeniu wskazano działki, których dotyczy wypowiedzenie opłaty rocznej, ponadto z pism powódki oraz pozwu wniesionego w niniejszej sprawie wynika, iż powódka nie ma wątpliwości, kto jest właścicielem przedmiotowych działek. W ocenie tego Sądu, sam brak wskazania osoby prawnej, za którą działa Prezydent Miasta G., nie stanowi o bezskuteczności wypowiedzenia opłaty rocznej, w sytuacji gdy kompetencja Prezydenta do wypowiedzenia opłaty rocznej wynika z ustawy, a wypowiedzenie wprost wskazuje nieruchomości, których dotyczy wypowiedzenie.

Jako bezzasadne Sąd Okręgowy ocenił również stanowisko powódki dotyczące zmiany stawki procentowej opłaty rocznej z 3% na 0,3 %. Wskazał Sąd, iż z art. 73 ust. 2 i art. 78-81 u.g.n wynika, że w przypadku trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości, powodującej zmianę celu, na który nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste, stawkę procentową opłaty rocznej zmienia się stosownie do tego celu, przy czym zmiana taka jest możliwa przy zachowaniu trybu określonego w art. 78- 81 u.g.n. Procedura zmiany stawki procentowej wymaga dokonania zmiany umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, przy czym w przypadku gdy właściciel tego zmienionego celu nie zaakceptuje, powinno dojść do rozwiązania umowy.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy podzielił stanowisko SKO, zgodnie z którym do zmiany stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego konieczne jest zastosowanie trybu z art. 78-81 u.g.n, a w związku z czym wypowiedzenie użytkownika w zakresie wysokości stawki nie może być przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie.

Ponadto, Sąd ten nie podzielił stanowiska strony powodowej, zgodnie z którym wskutek wydania rozporządzenia z dnia 9 listopada 2007 r. sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo – obronnym (Dz.U. Nr 214, poz 1571) doszło do zmiany przeznaczenia nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste i uznania jej za grunt niezbędny na cele obronności i bezpieczeństwa państwa, co automatycznie uzasadniało zastosowanie obniżonej stawki procentowej opłaty rocznej. Zdaniem Sądu Okręgowego niezależnie od konieczności wypowiedzenia dotychczasowej umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, w rozpoznawanej sprawie nie można uznać, iż wskutek wydania rozporządzenia doszło do trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości. Jak wskazuje sama strona powodowa, na mocy decyzji nr 97 z dnia 22 grudnia 2009 r. Minister Skarbu Państwa zwolnił powódkę z obowiązku wykonywania zadań na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa określonego w decyzji nr (...) Ministra Skarbu Państwa z dnia 5 września 2006 r. oraz stwierdził wygaśnięcie powyższej decyzji z uwagi na fakt, iż stała się ona bezprzedmiotowa. Wprawdzie powódka wystąpiła o ponowne rozpoznanie sprawy i uchylenie decyzji z 22 grudnia 2009r, ale w dalszym toku postępowania nie wykazała, by uchylono w/w decyzję lub ponownie nałożono na powódkę wskazane w decyzji Ministra Skarbu Państwa obowiązki.

Odnośnie zaś wskazania przez stronę powodową jako niezależnej podstawy do uznania spornych nieruchomości za nieruchomości o przeznaczeniu obronnym § l pkt l lit. i rozporządzenia z 24 sierpnia 2004r w sprawie określenia rodzajów nieruchomości uznawanych za niezbędne na cele obronności i bezpieczeństwa państwa w powiązaniu z faktem, iż powódka zawarła umowy z różnymi podmiotami zobowiązanymi do przechowywania rezerw państwowych, Sąd pierwszej instancji zważył, że zmiana stawki procentowej opłaty rocznej użytkowania wieczystego nastąpić może jedynie w trybie postępowania określonego w art. 78-81 u.g.n , wymaga zatem dokonania zmiany umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, co nie było przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie.

W tym stanie rzeczy w ocenie Sądu Okręgowego zaistniały przesłanki ustalenia, że aktualizacja opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości (działki nr (...) oraz działki nr (...) (dawniej działka nr (...))), położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy Gdańsk - Północ w Gdańsku prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), była zasadna w zakresie nieprzekraczającym kwoty 117.000 zł dla działki gruntu nr (...) oraz w zakresie nieprzekraczającym kwoty 240.000 zł dla działki gruntu o numerach (...) i (...) (dawniej działka gruntu nr (...)).

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 73 ust. 2 w zw.
z art. 78-81 u.g.n. poprzez uznanie, że w zawisłym postępowaniu sądowym powód nie ma możliwości kwestionowania wysokości stawki procentowej opłaty rocznej
z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości, stanowiących działki gruntu (...)
i (...),

2.  obrazę przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię § l pkt l lit. g i lit. i
rozporządzenia z 24 sierpnia 2004r w sprawie określenia rodzajów nieruchomości uznawanych za niezbędne na cele obronności i bezpieczeństwa państwa, polegającą na stwierdzeniu, iż brak jest podstaw do uznania, iż nastąpiła trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości, powodująca zmianę celu, na który została oddana;

3.  obrazę przepisów prawa materialnego poprzez niezastosowanie § l rozporządzenia z 9 listopada 2007 r w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym i w konsekwencji nieuznaniu, iż nastąpiła trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości, powodująca zmianę celu, na który została oddana;

4.  obrazę przepisów prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 72 ust. 3 pkt l
w zw. z art. 73 ust. 2 u.g.n. i w konsekwencji zaniechanie obniżenia stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego z 3% do 0,3% od ceny nieruchomości, stanowiących działki gruntu (...) i (...).

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji na koszt powódki. Dodatkowo poinformowała, iż sprawa zmiany stawki procentowej opłaty rocznej z 3% na 0,3% była rozpatrywana odrębnie na skutek sprzeciwu powódki od orzeczenia SKO przed Sądem Okręgowym w Gdańsku (IC (...)) i została prawomocnie zakończona oddaleniem powództwa.

Sąd Apelacyjny zważył i ustalił co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i czyni je podstawą również własnego rozstrzygnięcia. Podstawa faktyczna zaskarżonego orzeczenia nie została przez skarżącą zakwestionowana, apelacja została bowiem oparta jedynie na zarzutach naruszenia prawa materialnego.

W związku z informacją zawartą w odpowiedzi na apelację (k.652), iż między stronami toczyła się sprawa na skutek wniosku powódki o obniżenie stawki procentowej za nieruchomości objęte sporem z 3% na 0,3%, która została prawomocnie zakończona Sąd Apelacyjny przeprowadził w tym zakresie uzupełniające postępowanie dowodowe w postępowaniu apelacyjnym. W oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach IC (...) Sądu Okręgowego w Gdańsku szczegółowo wymienione w postanowieniu dowodowym jak na k.667 Sąd Apelacyjny ustalił, co następuje:

Powódka pismem z 2 grudnia 2009r wystąpiła do Prezydenta Miasta G. reprezentującego Gminę M. G. z wnioskiem o obniżenie stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości z 3% na 0,3% z uwagi na obronny charakter działek nr (...). Pismem z 5 lutego 2010r Prezydent Miasta G. poinformował powódkę o odmowie zmiany stawki procentowej argumentując, iż nieruchomości objęte wnioskiem nie mają charakteru obronnego. W związku z powyższym powódka wnioskiem z 1 marca 2010r wystąpiła do SKO w G. o ustalenie, iż odmowa zmiany stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntów położonych w G. , przy ul. (...) H. S. stanowiących działki oznaczone w ewidencji gruntów jako działka nr (...) oraz działki nr (...) (dawniej działka nr (...)), o łącznej powierzchni 3,2209 ha, dla których Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), była nieuzasadniona, a opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego tych gruntów powinna być wyliczana w oparciu o stawkę 0,3% ( wniosek o ustalenie z 1 marca 2010r k.83-86 akt IC (...) Sądu Okręgowego w Gdańsku ). W dniu 19 maja 2011r SKO oddaliło wniosek powódki uznając, iż brak jest podstaw do zmiany stawki procentowej opłaty rocznej. 9 czerwca 2011r powódka złożyła sprzeciw od orzeczenia SKO domagając się ustalenia opłaty rocznej od działek objętych postępowaniem według stawki 0,3% z uwagi na przeznaczenie tych działek na cele obronności i bezpieczeństwa państwa (sprzeciw powódki z 9 czerwca 2011r k.2-6 akt IC (...) Sądu Okręgowego w Gdańsku).

Wyrokiem z dnia 30 kwietnia 2012r Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił powództwo. Ustalił, iż działki (...) ( aktualnie (...) i (...)) zostały powódce oddane w użytkowanie wieczyste umową z 16 października 1995r, a powódka zobowiązała się korzystać z nich w sposób zgodny z planem zagospodarowania przestrzennego. Działki gruntu (...) oraz (...) ( (...) i (...)) stanowią drogi, nieużytki i rowy i nie są wykorzystywane przez powódkę pod obiekty przeznaczone na magazyny państwowych rezerw gospodarczych i mobilizacyjnych. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do przyjęcia, iż nieruchomości objęte sporem zostały oddane na cele obronności i bezpieczeństwa państwa. Uznał, iż nie wynika to z §1 ust.1 lit g rozporządzenia Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004r w sprawie określenia rodzajów nieruchomości uznawanych za niezbędne na cele obronności i bezpieczeństwa państwa (Dz.U. Nr 207, poz 2107) skoro porty i przystanie żeglugi śródlądowej, jedynie wtedy mogą być kwalifikowane jako niezbędne na cele obronności i bezpieczeństwa państwa, gdy przepisy odrębne nadają im znaczenie obronne. Znaczenie obronne powinno być zatem nadane przez odrębny przepis określonemu portowi, co w sprawie nie nastąpiło, a nie przedsiębiorstwu, które zarządza danym portem.

Ponadto, powódka nie posiada statusu przedsiębiorcy o znaczeniu gospodarczo- obronnym, skoro decyzją nr 97 Ministra Skarbu Państwa z 22 grudnia 2009r zdjęto z niej obowiązek wykonywania zadań na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa, a na podstawie rozporządzenia z 4 października 2010r w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo- obronnym (Dz.U.Nr 198, poz 1314) utraciło moc rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2007r w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo- obronnym (Dz.U.Nr 214, poz 1571), a w aktualnym wykazie przedsiębiorców objętych tą regulacją nie ujęto powódki.

Działki (...) położone są wprawdzie w granicach administracyjnych (...) w G., nie zostały jednak zaliczone do infrastruktury portowej i nie mają charakteru obronnego. Nie są na nich posadowione jakiekolwiek magazyny, działka nr (...) to drogi, nieużytki i rowy. Powódka na oddanych w użytkowanie wieczystych gruntach dopiero planuje budowę bazy materiałowej i przeładunkowej produktów ropopochodnych oraz surowej ropy naftowej, ale aktualnie gruntów tych nie wykorzystuje na cele obronności i bezpieczeństwa państwa ( wyrok z uzasadnieniem k.180 i k.184-189). Wyrok jest prawomocny. Apelacja wywiedziona przez powódkę została prawomocnie odrzucona.

Wymiar opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste określają dwa czynniki. Zgodnie z art. 72 ust.1 u.g.n pierwszy, to cena nieruchomości, ustalana według zasad określonych w art.67 u.g.n. Drugim jest stawka procentowa, której wysokość ustawodawca zróżnicował odpowiednio do określonego w umowie celu, na jaki nieruchomość została oddana. Stosownie do art. 72 ust.3 pkt 1-5 u.g.n, w zależności od przeznaczenia nieruchomości stawka ta wynosi : 0,3%, 1%, 2% lub 3% ceny nieruchomości. Jest rzeczą jasną, iż w trakcie trwania umowy wieczystego użytkowania mogą ulec zmianie oba te czynniki kształtujące wymiar opłaty rocznej i wówczas stosownie do przepisów art. 78- 81 u.g.n, każda ze stron ma prawo zainicjować postępowanie zmierzające do aktualizacji wysokości tej opłaty.

W niniejszej sprawie postępowanie to zainicjowała pozwana Gmina M. G., twierdząc, iż wartość nieruchomości znacznie wzrosła , w związku z czym wypowiedziała powódce dotychczasową wysokość opłaty, proponując jednocześnie opłatę znacznie wyższą.

Spór między stronami w pierwszej kolejności dotyczył tego, czy cena ta rzeczywiście wzrosła i o ile. W tym zakresie Sąd Okręgowy opierając się na opinii biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. B. ustalił wartość nieruchomości na dzień 15 grudnia 2008r, to jest w czasie wypowiedzenia opłaty za użytkowanie wieczyste na kwotę 11.900.000 zł, w tym wartość działki (...) na 3.900.000 zł, a wartość działki (...) na 8.000.000 zł. Na etapie postępowania apelacyjnego skarżąca nie zakwestionowała poczynionych przez Sąd Okręgowy w tym zakresie ustaleń faktycznych, ani nie negowała stanowiska Sądu dotyczącego konieczności zwiększenia opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste warunkowanej wzrostem wartości nieruchomości. W związku z powyższym stwierdzić jedynie można, iż Sąd Apelacyjny podziela w tym zakresie stanowisko Sądu Okręgowego i się do niego odwołuje bez potrzeby jego ponownego powtarzania.

Drugą kwestią sporną między stronami była zmiana wysokości procentowej opłaty, powódka bowiem zarówno na etapie postępowania przed SKO jak i postępowania sądowego w rozpoznawanej sprawie twierdziła, iż w związku z przeznaczeniem nieruchomości na cele obronne stawka procentowa opłaty rocznej powinna wynosić 0,3%. Zarówno SKO jak i Sąd I Instancji uznały, iż kwestia ta nie może być przedmiotem badania w rozpoznawanej sprawie, skoro dotyczy ona zmiany wysokości opłaty zainicjowanej przez pozwaną w związku ze zmianą wartości nieruchomości. Natomiast na etapie postępowania apelacyjnego dodatkowo ustalono, iż powódka zainicjowała odrębne postępowanie o zmianę wysokości stawki procentowej za użytkowanie wieczyste z 3% na 0,3%, które po oddaleniu jej wniosku przez SKO było rozpoznawane przez Sąd, który prawomocnie oddalił jej powództwo stwierdzając, iż brak jest podstaw do postulowanego przez skarżącą obniżenia stawki opłaty.

W związku z tym, w pierwszym rzędzie wyjaśnienia wymaga kwestia formalna, czy w sytuacji gdy postępowanie aktualizujące wysokość opłaty rocznej na etapie wypowiedzenia dotychczasowej opłaty dotyczyło tylko określenia aktualnej wartości nieruchomości, powódka może na etapie postępowania przed SKO i postępowania sądowego wywołanego jej sprzeciwem od orzeczenia SKO rozszerzyć przedmiot sporu, żądając zmiany stawki procentowej tej opłaty.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy trafnie uznał, iż rozszerzenie takie nie jest dopuszczalne. Stosownie do art. 73 ust.2 u.g.n. jeżeli po oddaniu nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste nastąpi trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości, powodująca zmianę celu, na który nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste, stawkę procentową opłaty rocznej zmienia się stosownie do tego celu. Przy dokonywaniu zmiany stawki procentowej stosuje się tryb postępowania określony w art. 78- 81 u.g.n. Odesłanie zawarte w tej normie oznacza, że w obecnym stanie prawnym sformalizowane postępowanie aktualizacyjne przewidziane w art. 78-81 u.g.n, dotyczy obligatoryjnie obu czynników kształtujących wymiar opłaty rocznej. Skoro zatem wypowiedzenie dokonane przez pozwaną dotyczyło jedynie aktualizacji opłaty tylko ze względu na zmianę wartości nieruchomości, to skarżąca nie mogła skutecznie rozszerzyć przedmiotu tego postępowania prze objęcie nim także zmiany stawki procentowej opłaty.

Powódka zastosowała się do tej procedury występując, 2 grudnia 2009r z wnioskiem o obniżenie stawki procentowej opłat rocznych za użytkowanie wieczyste, a po negatywnym stanowisku SKO występując ze sprzeciwem do Sądu, który w odrębnym postępowaniu prawomocnie orzekł, że jej stanowisko jest nieuzasadnione.

W tych warunkach odnośnie stawki procentowej za nieruchomości objęte sporem za okres od 1 stycznia 2010r kwestia ta została prawomocnie przesądzona w sprawie IC (...) Sądu Okręgowego w Gdańsku, a przeciwne stanowisko powódki prezentowane w apelacji jest sprzeczne z prawomocnym wyrokiem Sądu i jako takie narusza art. 365§1 kpc.

Reasumując, o istnieniu przeszkód formalnych do badania zasadności zmiany stawki procentowej opłaty za użytkowanie wieczyste przesądzają dwa argumenty. Po pierwsze, prawomocne orzeczenie Sądu w sprawie IC (...) oddalające powództwo o zmianę stawki procentowej z 3% na 0,3%. Po drugie, niedopuszczalność rozszerzenia przedmiotu sporu o wysokość stawki procentowej w sporze o aktualizację opłaty wywołanej zmianą wartości nieruchomości. W konsekwencji Sąd Okręgowy wbrew zarzutom apelacji nie naruszył art. 78- 81 u.g.n przyjmując, iż badanie kwestii zmiany wysokości stawki procentowej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego w rozpoznawanej sprawie nie jest dopuszczalne.

Nie sposób się również zgodzić jakoby do zmiany wysokości stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego doszło z mocy prawa z chwilą wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z 9 listopada 2007r w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo- obronnym (Dz.U.Nr 214, poz 1571) w którym pod poz. 109 figurowała powódka.

Po pierwsze, rozporządzenie to zostało uchylone rozporządzeniem Rady Ministrów z 4 października 2010r w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo- obronnym (Dz.U.Nr 198, poz 1314) w którym powódka nie figuruje jako przedsiębiorca o szczególnym znaczeniu gospodarczo obronnym. Ponadto Minister Skarbu Państwa decyzją z 22 grudnia 2009r zdjął z powódki obowiązek wykonywania zadań na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa, a powódka nie wykazała by obowiązki te zostały przywrócone. Prawny status przedsiębiorcy o szczególnym znaczeniu gospodarczo- obronnym powódka miała zatem jedynie w okresie do 22 grudnia 2009r, co następnie zostało usankcjonowane w rozporządzeniu z 4 października 2010r, które weszło w życie 10 listopada 2010r.

Po drugie, jak trafnie przyjął Sąd Okręgowy o zasadności zastosowania stawki 0,3% decyduje zgodnie z art. 72 ust.3 pkt 1 u.g.n przeznaczenie nieruchomości na cele obronności i bezpieczeństwa państwa , w tym ochrony przeciwpożarowej, a nie status przedsiębiorcy, który tą nieruchomość użytkuje. Przeciwne stanowisko skarżącej pozostaje w sprzeczności z kryterium przeznaczenia nieruchomości, którym posłużył się ustawodawca ustalając obniżoną stawkę procentową opłaty i sprowadza się do poszukiwania pozaustawowych przesłanek obniżenia stawki procentowej opłaty w oderwaniu od treści art. 72 ust.3 pkt 1 u.g.n, co nie może być akceptowane.

Rodzaje nieruchomości uznawanych za niezbędne na cele obronności i bezpieczeństwa państwa reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004r w sprawie określenia rodzajów nieruchomości uznawanych za niezbędne na cele obronności i bezpieczeństwa państwa (Dz.U Nr 207, poz. 2107). Zarzut naruszenia §1 ust.1 pkt g oraz i analizowanego rozporządzenia nie zasługuje na uwzględnienie. Wprawdzie nieruchomości, których dotyczy postępowanie znajdują się w granicach administracyjnych portu brak jednak odrębnych przepisów nadającym tym nieruchomościom znaczenie obronne. Nie ma również żadnych podstaw do twierdzenia, że na nieruchomościach tych znajdują się lub w istotnym dla sprawy okresie znajdowały obiekty przeznaczone na magazyny państwowych rezerw gospodarczych i mobilizacyjnych. Wbrew twierdzeniom apelacji, z ustaleń Sądu Okręgowego nie wynika, by na nieruchomościach objętych postępowaniem w latach 2007-2009 powódka magazynowała surowce w tym ropę naftową na użytek Agencji Rezerw Materiałowych. Sąd Okręgowy ustalił jedynie, iż w tym okresie powódka zawarła z różnymi podmiotami umowy, których przedmiotem było magazynowanie w zbiornikach stanowiących jej własność surowców oraz świadczenie usług o charakterze przeładunkowym w obrocie portowo-morskim związanych z produktami ropopochodnymi.

Z przedłożonych przez powódkę umów nie wynika, by na działkach objętych postępowaniem znajdowały się magazyny państwowych rezerw gospodarczych i mobilizacyjnych. Z oświadczenia powódki zawartego w piśmie z 25 stycznia 2010r kierowanym do Prezydenta Miasta G. wynika, że na działkach tych planuje dopiero budowę Centrum Logistyki (...)- bazy magazynowej i przeładunkowej produktów ropopochodnych oraz surowej ropy naftowej (k. 328-330), nie wykazała przy tym, a nawet nie twierdziła, by jej zamierzenia inwestycyjne zostały wprowadzone do realizacji, chociażby we wstępnej fazie. Natomiast przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż na działkach objętych postępowaniem nie było żadnych magazynów państwowych rezerw gospodarczych i mobilizacyjnych, a teren nimi objęty jest zadrzewiony, zakrzewiony i obecnie funkcjonuje jako nieużytek (k.323-326). Okoliczności te znajdują potwierdzenie w opinii biegłej M. B., która stwierdziła po oględzinach nieruchomości, iż stanowią one teren niezagospodarowany, niezabudowany, bez doprowadzonych mediów, nieutwardzony, nieogrodzony, porośnięty trawą i inną roślinnością niską (k.529) co zostało dodatkowo uwidocznione na dokumentacji fotograficznej dołączonej do opinii (k.543). W konsekwencji Sąd Okręgowy nie naruszył art. 72 ust.3 pkt 1 u.g.n w zw z art. 73 ust.2 u.g.n nie obniżając wysokości stawki procentowej opłaty rocznej z 3% na 0,3%.

Powódka niezależnie zatem od niemożności domagania się z przyczyn wyżej podniesionych zmiany stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w ramach niniejszego postępowania nie wykazała, by nastąpiła rzeczywista i trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości, powodująca zmianę celu na jaki nieruchomość została oddana.

W konsekwencji, uznając zaskarżony wyrok i towarzyszącą mu motywację za trafną na podstawie art.385 kpc orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie odpowiedzialności za wynik sporu w postępowaniu apelacyjnym na podstawie art.108§1 kpc, 98§1 i 3 kpc, 99 kpc w zw z §6 pkt 7 i §12 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.Nr 163, poz 1349 z późn zm).