Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2013 r. w Gdańsku

sprawy W. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek apelacji W. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 października 2012 r., sygn. akt VII U 1880/12

1)  zmienia zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku Wydziału VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 października 2012 r. w ten sposób, że zobowiązuje pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. do uwzględnienia przy obliczeniu podstawy wymiaru kapitału początkowego W. K. wynagrodzenia w następującej wysokości:

-

57.283,00 zł za rok 1977

-

60.144,00 zł za rok 1978

-

65.386,00 zł za rok 1979

-

76.380,00 zł za rok 1980

-

96.559,00 zł za rok 1981

-

125.282,00 zł za rok 1982

-

13.620,00 zł za rok 1983

-

34.282,00 zł za rok 1984

-

195.020,00 zł za rok 1985

-

282.368,00 zł za rok 1986

-

360.125,00 zł za rok 1987

-

610.008,00 zł za rok 1988

-

2.500.128,00 zł za rok 1989

-

13.420.008,00 zł za rok 1990

-

21.940.500,00 zł za rok 1991

-

36.045.000,00 zł za rok 1992

-

50.999.500,00 zł za rok 1993

-

60.573.800,00 zł za rok 1994

-

18,41 zł za rok 1995

2)  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz wnioskodawcy W. K. kwotę 150 (sto pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 11/13

UZASADNIENIE:

Decyzją z dnia 23 marca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. ustalił ubezpieczonemu W. K. na dzień 1 stycznia 1999 r. wysokość kapitału początkowego na kwotę 86.352,53 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego pozwany przyjął: podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 534,26 zł przyjmując do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1989 r.
do 31 grudnia 1998 r. – wskaźnik ustalono na 43,76 %, okresy składkowe łącznie: 26 lat, 11 miesiące
i 9 dni, okresy nieskładkowe łącznie: 4 miesiące i 10 dni, współczynnik proporcjonalny do wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego – 76,79 %, średnie dalsze trwanie życia wyrażone
w miesiącach dla osób w wieku 62 lata – 209 miesięcy.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił:

- okresu od 22 kwietnia 1984 r. do 6 maja 1984 r. tj. okresu przebywania na urlopie bezpłatnym,

- dochodów za lata: 1977 r. - 57.283,00 zł; 1978 r. – 60.144,00 zł, 1979 r. - 65.386,00 zł, 1980 r. - 76.380,00 zł, 1981 r. - 96.559,00 zł; 1982 r. – 125.282,00 zł; 1983 r. - 13.620,00 zł; 1984 r. – 34.282,00 zł, 1985 r. – 195.020,00 zł, 1986 r. – 282.368,00 zł, 1987 r. - 360.125,00 zł, 1988 r. – 610.008,00 zł, 1989 r. - 2.500.128,00 zł, 1990 r. – 13.420.008,00 zł, 1991 r. – 21.940.500,00 zł,
1992 r. – 36.045.000,00 zł, 1993 r. – 50.999.800,00 zł, 1994 r. – 60.573.800,00 zł, 1995 r. - 18,41 zł wskazując, że wpis jest nieformalny – brak pieczątki imiennej osoby upoważnionej do podpisywania dokumentów.

Ubezpieczony W. K. złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc
o przeliczenie kapitału początkowego, przy uwzględnieniu pracy w eksporcie w 1983 r. poprzez dodanie do dochodów kwoty 161.047 zł, a do dochodów za I - IV 1984 r. kwoty 87.909 zł oraz dochodów zapisanych w legitymacji ubezpieczeniowej.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

W dniu 20 czerwca 2012 r. wnioskodawca wniósł o uwzględnienie wpisów w książeczce ubezpieczeniowej odnoszących się do uzyskiwanych dochodów, zaliczenie do okresów pracy okresu od lutego 1983 r. do kwietnia 1984 r. z tytułu zatrudnienia na kontrakcie eksportowym w ZSRR, doliczenia nagrody jubileuszowej w kwocie 8.764,00 zł (za 10 - letni staż pracy), nagrody jubileuszowej w kwocie 27.170 zł (za 15 - letni staż pracy).

Sąd Okręgowy w Gdańsku - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia
25 października 2012 r., sygn. akt VII U 1880/12 oddalił odwołanie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji:

Ubezpieczony w okresie od 1 września 1971 r. do 30 czerwca 1977 r. był zatrudniony
w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G.; od 1 lipca 1977 r. do 2 stycznia 1995 r. w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G., od 4 lutego 1983 r.
do 21 kwietnia 1984 r. w (...) S.A. w G., od 3 stycznia 1995 r. do 31 lipca 1996 r. w Zakładzie Produkcyjno – Usługowym (...) S.C.

Wnioskodawca był zatrudniony na kontrakcie w (...) w okresie od 22 kwietnia 1984 r.
do 6 maja 1984 r. Ten okres zatrudnienia pozwany uwzględnił wnioskodawcy do obliczenia wysokości kapitału początkowego, przyjmując wynagrodzenie zastępcze wyliczone na podstawie przedłożonych kartotek innego pracownika zatrudnionego na tym samym stanowisku
co wnioskodawca przed podjęciem pracy na kontrakcie tj. J. L. przy uwzględnieniu za 1983 r. wynagrodzenia w wysokości – 178.552,00 zł i za 1984 r. wynagrodzenia w wysokości 65.688,00 zł.

Dnia 1 października 1981 r. ubezpieczonemu pracodawca przyznał nagrodę jubileuszową
za 10 lat pracy, a w 1986 r. nagrodę za 15 lat pracy.

Ubezpieczony W. K. urodzony dnia (...), w dniu 7 września 2011 r. wystąpił z wnioskiem do organu rentowego o ponowne przeliczenie kapitału początkowego ustalanego decyzją z dnia 31 lipca 2009 r. Pozwany w dniu 23 marca 2012 r. wydał zaskarżoną decyzję.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej
w aktach sprawy, w tym przedłożonych przez wnioskodawcę dokumentach, a także na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach ubezpieczeniowych, których wiarygodności oraz autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron procesu. Sąd również nie znalazł podstaw
do podważenia ich wiarygodności z urzędu.

Sąd Okręgowy przywołał treść art. 173 - 174 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r., Nr 535, poz. 1227 ze zm.). Wskazał, że wysokość kapitału początkowego ustalona przez pozwany organ rentowy
w decyzji z dnia 23 marca 2012 r. została zakwestionowana przez ubezpieczonego w odwołaniu. Wnioskodawca wnosił o uwzględnienie przy przeliczeniu kapitału początkowego dochodów z lat
od 1977 r. do 1995 r. na podstawie wpisów w książeczce ubezpieczeniowej, zaliczenia okresu
i dochodów z tytułu zatrudnienia na kontrakcie w ZSRR, w okresie od lutego 1983 r. – kwietnia
1984 r. oraz dochodów z tytułu gratyfikacji jubileuszowych w roku 1981 r. w kwocie 8.764,00 zł oraz w 1986 r. w kwocie 27.170,00 zł.

Organ rentowy odmówił uwzględnienia powyższych okresów zatrudnienia, albowiem w jego ocenie wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej są nieformalne, ponieważ nie zawierają imiennej pieczątki osoby upoważnionej do podpisywania dokumentów, nie znalazł także podstaw
do uwzględnienia okresu zatrudnienia na kontrakcie w (...) od 22 kwietnia 1984 r. do 6 maja 1984 r. z uwagi na to, że wnioskodawca w tym czasie korzystał z urlopu bezpłatnego w macierzystym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony od 4 lutego 1983 r. do 21 kwietnia 1984 r. Pozwany natomiast uwzględnił do obliczenia kapitału początkowego okres pracy na eksporcie od 4 lutego
1983 r. do 21 kwietnia 1984 r. przyjmując za ten okres wynagrodzenie zastępcze za 1983 r.
w wysokości – 178.552,00 zł i za 1984 r. w wysokości 65.688,00 zł, na podstawie przedłożonych kartotek innego pracownika zatrudnionego na tym samym stanowisku tj. J. L. i odmówił zaliczenia dochodów z tytułu nagród jubileuszowej z lat 1981 r. i 1986 r., ponieważ dokumenty potwierdzające otrzymywane dochody wnioskodawca przedłożył w kserokopii.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd Okręgowy doszedł
do przekonania, że żądanie wnioskodawcy o uwzględnienie dochodów z tytułu zatrudnienia
na kontrakcie w (...) zostało przez pozwanego prawidłowo uwzględnione do obliczenia wysokości kapitału początkowego, jako wynagrodzenie zastępcze wyliczone na podstawie przedłożonych kartotek innego pracownika zatrudnionego na tym samym stanowisku, co wnioskodawca przed podjęciem pracy na kontrakcie tj. J. L. i uwzględnione za 1983 r. w wysokości – 178.552,00 zł i za 1984 r. w wysokości 65.688,00 zł, z czym zgodził się też ubezpieczony. Natomiast okres
od 22 kwietnia 1984 r. do 6 maja 1984 r. nie podlegał zaliczeniu, ponieważ wnioskodawca korzystał
w tym czasie z urlopu bezpłatnego w macierzystym zakładzie pracy, a okresy urlopu bezpłatnego nie
są wymienione jako okresy składkowe czy też nieskładkowe w ustawie o emeryturach i rentach
z FUS, a tym samym nie podlegają zaliczeniu do stażu pracy.

W ocenie Sądu I instancji pozwany prawidłowo odmówił uwzględnienia do podstawy wymiaru kapitału początkowego dochodów za sporne okresy od 1977 r. do 1995 r. na podstawie wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej. Ubezpieczony przedłożył wprawdzie legitymuję ubezpieczeniową, z której wynika, iż w spornym okresie czasu był zatrudniony w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G., jednakże o ile same okresy zatrudnienia zostały potwierdzone pieczątką i podpisem pracownika zakładu pracy tj. specjalisty ds. osobowych G. K., to już kolumna i wiersze, w których wpisano wysokość otrzymywanego przez wnioskodawcę wynagrodzenia nie zawiera podpisu pracownika odpowiedzialnego za sprawy osobowe. W miejscu gdzie winna znaleźć się pieczątka i podpis osoby uprawnionej do poświadczenia otrzymywanego przez pracownika wynagrodzenia jest luka. Nie uszło uwadze Sądu, że wnioskodawca nie dysponuje innymi dokumentami potwierdzającymi wysokość otrzymywanego wynagrodzenia w tym
np. zaświadczeniami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za sporne lata, nie przedłożył też innych dokumentów potwierdzających otrzymywane wynagrodzenie.

W ocenie Sądu I instancji załączone kserokopie legitymacji ubezpieczeniowej, w której wskazano okresy zatrudnienia wnioskodawcy i wysokość otrzymywanego wynagrodzenia wnioskodawcy nie potwierdzają ponad wszelką wątpliwość, że wysokość wpisanego wynagrodzenia była wynagrodzeniem, które wnioskodawca rzeczywiście otrzymywał w spornym okresie czasu. Nie wiadomo kto i kiedy dokonał wpisu o zarobkach ubezpieczonego za sporne lata. Także
w świadectwach pracy brak wpisów co do wysokości otrzymywanych zarobków.

Podsumowując powyższe rozważania wskazać należy, że ubezpieczony nie przedstawił wystarczających dowodów na uzasadnienie swoich żądań, a to na nim spoczywał ciężar udowodnienia wysokości wypłaconego wynagrodzenia, od którego pracodawca odprowadził składkę
na ubezpieczenie społeczne, gdyż to on wywodził z tego faktu korzystne dla siebie skutki procesowe. Należy dodać, że w postępowaniu z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych Sąd nie jest zobowiązany do poszukiwania dokumentów zatrudnieniowo – płacowych, o które nie zadbała strona dochodząca świadczenia ubezpieczeniowego (tak: Sąd Najwyższy wyroku z dnia 18 grudnia 1997 r., II UKN 418/98, OSNP 1998/22/661).

Odnosząc się do żądania wnioskodawcy dotyczącego zaliczenia do wysokości wynagrodzenia nagrody jubileuszowej (gratyfikacji) za rok 1981 r. w wysokości 8.764,00 zł i za rok 1986 r.
w wysokości 27.170,00 zł wskazać należy zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 1a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U z 1985 r., Nr 18, poz. 77) w podstawie wymiaru uwzględnia się wszystkie składniki wynagrodzenia w gotówce i w naturze z tytułu wykonywania pracy, z wyjątkiem gratyfikacji (nagród jubileuszowych).

Podobnie kwestia ta była uregulowana w 1981 r. kiedy wypłacono pierwszą nagrodę, gdyż
w załączniku do rozporządzenia Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac z dnia 19 sierpnia 1968 r.
w sprawie obliczania podstawy wymiaru emerytury lub renty, zasiłków z ubezpieczenia na wypadek choroby i macierzyństwa oraz składek na ubezpieczenie społeczne (Dz. U. Nr 35, poz. 246 ze zm.), stanowiącego wykaz składników wynagrodzenia zaliczonych do osobowego funduszu płac, których nie uwzględnia się przy obliczaniu podstawy wymiaru emerytury i renty w punkcie 11a załącznika wymieniono nagrody jubileuszowe.

Biorąc pod uwagę powyższe regulacje brak jest podstaw do zaliczenia zgodnie z wolą wnioskodawcy dwóch otrzymanych przez niego nagród jubileuszowych, gdyż dochody z tego tytułu nie stanowiły podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i z uwagi na powyższe nie mogą być uwzględnione przy ustaleniu podstawy wymiaru kapitału początkowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd I instancji stwierdził, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu. Organ ubezpieczeniowy ustalił wysokość kapitału początkowego wnioskodawcy na podstawie dostępnych dokumentów płacowych, zaś ubezpieczony kwestionując decyzję nie przedstawił dostatecznych dowodów mogących podważyć stanowisko pozwanego.

W konkluzji, biorąc pod uwagę powyższy stan faktyczny i prawny oraz argumenty wyżej podniesione Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § l k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku wywiódł W. K. zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie przepisu postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę przez Sąd pierwszej instancji dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i uznanie, że kserokopie legitymacji ubezpieczeniowej, w której wskazano okresy zatrudnienia i wysokość otrzymywanego wynagrodzenia, nie potwierdzają wysokości wynagrodzenia rzeczywiście otrzymanego przez odwołującego w okresie od 1977 r. do 1995 r. w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G..

W konsekwencji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie do ustalenia wartości kapitału początkowego wynagrodzenia, jakie otrzymywał odwołujący w latach od 1977
do 1995 w wysokości: 57.283,00 zł za rok 1977, 60.144,00 zł za rok 1978, 65.386,00 zł za rok 1979, 76.380,00 zł za rok 1980, 95.559,00 zł za rok 1981, 125.282,00 zł za rok 1982, 13.620,00 zł za rok 1983, 34.282,00 zł za rok 1984, 195.020,00 zł za rok 1985, 282.368,00 zł za rok 1986, 360.125,00 zł za rok 1987, 610.008,00 zł za rok 1988, 2.500.128,00 zł za rok 1989, 13.420.008,00 zł za rok 1990, 21.940.500,00 zł za rok 1991, 36.045.000,00 zł za rok 1992, 50.999.500,00 zł za rok 1993, 60.573.800,00 zł za rok 1994, 18,41 zł za rok 1995 oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz odwołującego kosztów postępowania za instancję odwoławczą, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.

Apelujący wniósł o dopuszczenie dowodu z kserokopii archiwalnych kart zasiłkowych, list wynagrodzeń i kart wynagrodzeń W. K. potwierdzonych za zgodność z oryginałem przez archiwistę B. Ł. - pracownika (...) spółki z o.o. z siedzibą w G. przechowującej dokumentację pracowniczą Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa (...)
w G., na okoliczność otrzymywania przez W. K. w latach 1977 - 1995 wynagrodzenia w wysokości określonej w legitymacji ubezpieczeniowej. Potrzeba powołania dowodu z dokumentów wynikła przede wszystkim z tego, iż Sąd I Instancji nie dał wiary dokumentom złożonym w odwołaniu potwierdzającym wysokość otrzymywanego wynagrodzenia w latach 1977-1995.

W uzasadnieniu wnioskodawca podniósł, że wbrew twierdzeniom Sądu Okręgowego przedstawił wystarczające dowody na uzasadnienie swoich żądań. Do odwołania od decyzji organu rentowego załączył dokumenty wykazujące wysokość otrzymywanego w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G. wynagrodzenia. Do wniosku załączył legitymację ubezpieczeniową wydaną w dniu 21 kwietnia 1988 r. przez Inspektora d/s osobowych Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa (...) w G. - M. P..

Apelujący nie zgodził się z twierdzeniem Sądu I instancji jakoby wpisy dotyczące wysokości otrzymywanych zarobków, tj. kolumna, w której wpisano wysokość otrzymywanego przez ubezpieczonego wynagrodzenia nie zawierała podpisu pracownika odpowiedzialnego za sprawy osobowe. Została ona wypełniona przez specjalistę ds. osobowych G. K.. Podpis
ww. osoby uprawnionej został umieszczony na górze przedmiotowej kolumny — na str. 22/23 przy pierwszym wpisie obrazującym wysokość wynagrodzenia otrzymanego w 1977 r. - oraz
na samym dole kolumny — na str. 28/29 przy ostatnim wpisie dotyczącym wysokości otrzymanego wynagrodzenia w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G. w roku 1995.
Z powyższego jednoznacznie wynika, że zamiarem specjalisty ds. osobowych było potwierdzenie wysokości otrzymywanego przez W. K. wynagrodzenia w latach 1977-1995.

Co więcej, całość dokonanych wpisów została potwierdzona podpisem złożonym przez dyrektora zakładu - (...) oraz główną księgową H. G. (str. 29). W ocenie skarżącego brak imiennej pieczątki w wydanej w 1988 r. legitymacji ubezpieczeniowej w każdym wierszu kolumny obrazującej wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia w okresie od 1977 r.
do 1995 r. nie jest nieprawidłowością uniemożliwiającą ustalenie wysokości otrzymywanych przez ubezpieczonego zarobków. Wymóg postawienia imiennej pieczątki osoby uprawnionej
do dokonywania wpisów wysokości wypłaconych pracownikowi zarobków został wprowadzony
na mocy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 16 maja 1991 r. (Dz. U. 1991, poz. 51, nr 223), stąd też wymóg imiennej pieczątki w legitymacjach ubezpieczeniowych jest uzasadniony przy ocenie przez ZUS wpisów wynagrodzeń w legitymacjach ubezpieczeniowych wydawanych
po roku 1990.

Wnioskodawca powołując się na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1998 r., III KKO 9/97 wskazał, że organ rentowy już na etapie wydawania decyzji w przedmiocie ponownego ustalenia i wysokości kapitału początkowego mógł podjąć określone prawem działania mające na celu uzupełnienie wpisów dokonanych przez osobę uprawnioną w legitymacji ubezpieczeniowej W. K..

Do apelacji załączono kserokopie legitymacji ubezpieczeniowej - str. tytułowa, 22-29 (k. 81-83 a.s.), kart zasiłkowych, list płac i kart wynagrodzeń z lat 1977-1995 (koperta - k. 84 a.s.).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja W. K., w świetle uzupełnionego przez Sąd II instancji materiału dowodowego w trybie art. 382 k.p.c., jest zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku
i uwzględnieniem żądania wnioskodawcy w zakresie ustalenia kapitału początkowego.

Przedmiotem sporu była wysokość kapitału początkowego ubezpieczonego na dzień
1 stycznia 1999 r. Na etapie postępowania apelacyjnego kwestią sporną było, czy organ rentowy jest zobowiązany do uwzględnienia przy obliczeniu podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego wynagrodzenia w wysokości określonej w legitymacji ubezpieczeniowej:
57.283,00 zł za rok 1977, 60.144,00 zł za rok 1978, 65.386,00 zł za rok 1979, 76.380,00 zł za rok 1980, 95.559,00 zł za rok 1981, 125.282,00 zł za rok 1982, 13.620,00 zł za rok 1983, 34.282,00 zł
za rok 1984, 195.020,00 zł za rok 1985, 282.368,00 zł za rok 1986, 360.125,00 zł za rok 1987, 610.008,00 zł za rok 1988, 2.500.128,00 zł za rok 1989, 13.420.008,00 zł za rok 1990,
21.940.500,00 zł za rok 1991, 36.045.000,00 zł za rok 1992, 50.999.500,00 zł za rok 1993, 60.573.800,00 zł za rok 1994, 18,41 zł za rok 1995.

Prawidłowe rozstrzygnięcie każdej sprawy uzależnione jest od spełnienia przez Sąd orzekający dwóch naczelnych obowiązków procesowych, tj. przeprowadzenia postępowania dowodowego w sposób określony przepisami kodeksu postępowania cywilnego oraz dokonania wszechstronnej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Rozstrzygnięcie to winno również znajdować oparcie w przepisach prawa materialnego adekwatnych do poczynionych ustaleń faktycznych. Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia ma natomiast
na celu ustalenie, czy w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania Sąd pierwszej instancji sprostał tym wymogom. Istotą postępowania apelacyjnego jest zbadanie zasadności zarzutów skierowanych przeciwko orzeczeniu sądu pierwszej instancji. Sąd odwoławczy orzeka jednak w oparciu o całokształt zgromadzonego materiału dowodowego, dokonując na nowo jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych w postępowaniu przed sądami obu instancji dowodów. Jako Sąd merytoryczny, bazując na tym samym materiale dowodowym co Sąd pierwszej instancji, Sąd odwoławczy może czynić własne, odmienne ustalenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2003 r., IV CKN 1752/00, LEX nr 78279, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2002 r., II CKN 615/00, LEX nr 55097).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy naruszył art. 233 k.p.c., co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez błędną ocenę dokumentu w postaci legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy. W konsekwencji poczynił nieprawidłowe ustalenia prawne, co skutkowało niewłaściwą subsumpcją ustaleń faktycznych pod odpowiednie dyspozycje przepisów prawa materialnego.

O wysokości podstawy wymiaru, jako jednego z elementów mających niewątpliwy wpływ
na obliczenie kapitału początkowego decyduje wysokość uzyskiwanego przez ubezpieczonego wynagrodzenia (dochodu) stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne
w okresie wskazanym do ustalenia tej podstawy. Zgodnie bowiem z art. 174 ust. 1 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w przepisie art. 174, pomnożonej przez wyrażone
w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z przepisem art. 26 ust. 3. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy, czyli 1 styczeń 1999 r. W myśl art. 174 ust. l ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w przepisie art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: okresy składkowe,
o których mowa w art. 6, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5, okresy nieskładkowe,
o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, czyli w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Ponadto zgodnie z art. 174 ust. 3 ww. ustawy podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych
10 lat kalendarzowych ustala się z okresu od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Odesłanie do wymienionych przepisów oznacza, że zasady ustalania podstawy wymiaru kapitału początkowego są takie same, jak zasady ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent.

Wskazać również należy, że w dniu 23 listopada 2011 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania
o świadczenia emerytalno - rentowe (Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412), ale zgodnie
z § 42 ww. rozporządzenia - do wniosków w sprawach świadczeń złożonych przed dniem jego wejścia w życie stosuje się przepisy dotychczasowe, tzn. - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49, ze zm.). Skoro ubezpieczony złożył przedmiotowy wniosek do organu rentowego dnia 7 września 2011 r., to należy odwołać się do treści § 20 rozporządzenia z 1983 r., który stanowił, że środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty były dla pracowników - zaświadczenie zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Wysokość zarobków, których pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.) i może być przed sądem udowadniana wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego (wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 2 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNAPiUS 1996/16/239; 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257; 8 sierpnia
2006 r., I UK 27/06, OSNP 2007/15-16/235; 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, LEX nr 390123; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 października 2006 r., III AUa 509/06, LEX nr 253495.

Sąd Apelacyjny analizując materiał dowodowy w sprawie uznał, że Sąd Okręgowy błędnie ocenił, że wnioskodawca nie przedstawił wystarczających dowodów na uzasadnienie swoich żądań. Sąd I instancji bezpodstawnie stwierdził, że kserokopie legitymacji ubezpieczeniowej, w której wskazano okresy zatrudnienia wnioskodawcy i wysokość otrzymywanego wynagrodzenia bez podpisu i pieczątki osoby uprawnionej nie potwierdzają ponad wszelką wątpliwość, że wysokość wpisanego wynagrodzenia była wynagrodzeniem, które wnioskodawca rzeczywiście otrzymywał w spornym okresie czasu.

Legitymacja ubezpieczeniowa - zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) - jest równoprawnym środkiem dowodowym, jeżeli zawiera odpowiednie wpisy dotyczące zatrudnienia i wynagrodzenia. Brak imiennej pieczątki osoby dokonującej wpisu o wysokości osiąganych wynagrodzeń w legitymacjach ubezpieczeniowych funkcjonujących w latach 1950-1990 nie może stanowić przeszkody formalnej do uznania takiego wpisu jako środka dowodowego przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury, renty lub kapitału początkowego, jeśli oczywiście nie ma innych, uzasadnionych wątpliwości. Wymóg pieczątki imiennej jest natomiast uzasadniony przy ocenie przez ZUS wpisów wynagrodzeń za lata przypadające po 1990 r. (M. Tworkowska, „ZUS wyjaśnia”, Pr. Pracy 2002/11/26).

W przepisach obowiązujących w spornym okresie nie było wymogu pieczątki imiennej osoby wpisującej informacje o wysokości wynagrodzenia, tj. w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia
6 października 1959 r. w sprawie legitymacji ubezpieczeniowych (Dz.U. z 1959 r., Nr 56, poz. 338
ze zm.), które obowiązywało od 19 października 1959 r. i zostało uchylone z dniem 1 stycznia 1987 r. ustawą z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych
(Dz.U. z 1986 r., Nr 42, poz. 202 ze zm.).

Dopiero rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 16 maja 1991 r. w sprawie wzorów i trybu wystawiania legitymacji ubezpieczeniowych (Dz.U. z 1991 r., Nr 51, poz. 223) obowiązujące od 17 czerwca 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. ściśle sprecyzowało zasady dokonywania wpisów.

Zgodnie z § 2 ust. 1 i 3 cytowanego rozporządzenia legitymację ubezpieczeniową dla pracownika wystawia się na druku sporządzonym według wzoru stanowiącego załącznik
nr 1 do rozporządzenia, a legitymację ubezpieczeniową dla członków rodziny pracownika - na druku sporządzonym według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do rozporządzenia. Druki legitymacji ubezpieczeniowych są drukami ścisłego zarachowania.

§ 5 ust. 1 cytowanego rozporządzenia stanowił, że zakłady pracy (oddziały ZUS) dokonują
w legitymacjach ubezpieczeniowych wpisów dotyczących: danych osobowych pracownika (pkt 1), danych osobowych członków rodziny uprawnionych do świadczeń leczniczych (pkt 2), miejsca zamieszkania (pkt 3), poświadczania uprawnień do świadczeń leczniczych (pkt 4), poświadczania okresów zatrudnienia (pkt 5), corocznego (a w razie potrzeby - za okresy wsteczne) poświadczania wysokości wynagrodzenia za poszczególne lata kalendarzowe, podlegającego uwzględnieniu przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, w myśl przepisów obowiązujących w okresie, za który wynagrodzenie to przysługiwało, oraz składników nie objętych składką
na ubezpieczenie społeczne, lecz podlegających uwzględnieniu w podstawie wymiaru emerytur i rent
w myśl przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U. z 1989 r. Nr 11, poz.
63 i z 1990 r. Nr 71, poz. 418) (pkt 6).

Wpis, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, potwierdza się pieczątką zawierającą nazwę i adres zakładu pracy oraz część statystycznego numeru identyfikacyjnego nadanego zakładowi pracy
w systemie kodowania podmiotów statystycznymi numerami identyfikacyjnymi Regon, określającą branżę według Klasyfikacji gospodarki narodowej, a od 1 stycznia 1993 r. - część określającą podstawowy rodzaj działalności według Europejskiej klasyfikacji działalności (§ 5 ust. 2).

Wpisów w legitymacjach ubezpieczeniowych dokonuje się na podstawie odpowiednich dokumentów (§ 7 cytowanego rozporządzenia).

Odnośnie legitymacji ubezpieczeniowej, jaką posiadał wnioskodawca § 9 cytowanego rozporządzenia stanowił, że legitymacje ubezpieczeniowe wystawione według dotychczas obowiązujących wzorów zachowują swą ważność jako dowody uprawniające do świadczeń leczniczych i otrzymywania zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy oraz jako dowody stwierdzające okresy zatrudnienia i wysokość zarobków w celu ustalenia uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych. Natomiast pracownikom, którzy posiadają legitymację ubezpieczeniową wystawioną według dotychczas obowiązującego wzoru, dokonuje się wpisów w tej legitymacji, modyfikując rubryki, w których poświadcza się okresy zatrudnienia i wysokość zarobków odpowiednio do wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia (§ 10 cytowanego rozporządzenia).

Mając na względzie powyższe regulacje prawne i oceniając zapisy dotyczące wysokości wynagrodzeń wnioskodawcy w latach 1977-1995 wskazać należy, że legitymacja ubezpieczeniowa nie budzi zastrzeżeń. Nie ma w niej bowiem nadpisań, skreśleń, ani przekreśleń.

Apelujący trafnie wskazał, że kolumna, w której wpisano wysokość otrzymywanego przez ubezpieczonego wynagrodzenia została wypełniona przez specjalistę ds. osobowych G. K.. Podpis ww. osoby uprawnionej został umieszczony na górze przedmiotowej kolumny - na str. 23 przy pierwszym wpisie obrazującym wysokość wynagrodzenia otrzymanego w 1977 r. - oraz
na samym dole kolumny — na str. 28/29 przy ostatnim wpisie dotyczącym wysokości otrzymanego wynagrodzenia w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G. w roku 1995. Uznać należało, że z powyższego jednoznacznie wynika, iż zamiarem specjalisty ds. osobowych było potwierdzenie wysokości otrzymywanego przez W. K. wynagrodzenia w latach 1977-1995.

Sąd Apelacyjny uwzględnił wniosek apelującego o dopuszczenie dowodu z kserokopii archiwalnych kart zasiłkowych, list wynagrodzeń i kart wynagrodzeń, gdyż potrzeba powołania się
na nie wynikła później (postanowienie z dnia 29 sierpnia 2013 r. – protokół rozprawy k. 105 a.s.).

Roczne karty wynagrodzeń dotyczyły lat: 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990 (dwie karty bez wskazania roku), listy wynagrodzeń wskazujące na niektóre miesięczne wynagrodzenia z lat: 1977, 1978, 1979, 1980, 1982, 1983, 1984, 1992. Sąd II instancji analizując szczątkową dokumentację płacową uznał, że potwierdza ona wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy w zakresie otrzymywanych przez niego wynagrodzeń w spornym okresie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, odmiennie od oceny dokonanej przez Sąd
I instancji, W. K. zdołał wykazać za pomocą dokumentów w postaci legitymacji ubezpieczeniowej oraz fragmentarycznej dokumentacji palcowej, w sposób precyzyjny i pewny wysokość wynagrodzenia otrzymywanego w spornych latach 1977-1995.

Apelujący jedynie błędnie podnosił powołując się na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
8 stycznia 1998 r., III KKO 9/97, OSNP 1998/23/697, że organ rentowy już na etapie wydawania decyzji w przedmiocie ponownego ustalenia i wysokości kapitału początkowego mógł podjąć określone prawem działania mające na celu uzupełnienie wpisów dokonanych przez osobę uprawnioną w legitymacji ubezpieczeniowej. Z tym stwierdzeniem zgodzić się nie można, ponieważ sporna była wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego, a nie jego okresy zatrudnienia. § 5 ust. 1 pkt
5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 16 maja 1991 r. w sprawie wzorów i trybu wystawiania legitymacji ubezpieczeniowych (Dz.U. z 1991 r., Nr 51, poz. 223) stanowił, że zakłady pracy (oddziały ZUS) dokonują w legitymacjach ubezpieczeniowych wpisów dotyczących poświadczania okresów zatrudnienia.

W świetle powyższego uznać należało, że wyrok Sądu pierwszej instancji podlegał zmianie, albowiem zasadny okazał się zarzut naruszenia prawa procesowego, o czym Sąd Apelacyjny orzekł
na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

O kosztach procesu w instancji odwoławczej orzeczono jak w punkcie drugim sentencji wyroku zgodnie z treścią przepisu art. 98 § 1 k.p.c. i 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 13 ust. 1 pkt
2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 461) w zw. z art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm.).