Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 4 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Teresa Kołeczko - Wacławik

Sędziowie: SO Magdalena Balion - Hajduk

SR (del.) Roman Troll (spr.)

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2015 r. na rozprawie sprawy

z wniosku M. Z.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w K., J. Z. i E. Z.

o ustanowienie służebności przesyłu i zwrot spełnionego świadczenia

na skutek apelacji wnioskodawcy M. Z. i uczestników postępowania J. Z., E. Z. oraz uczestniczki postępowania (...) Spółki Akcyjnej w K.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 27 maja 2015 r., sygn. akt I Ns 661/13

postanawia:

1.  oddalić obie apelacje;

2.  oddalić wniosek uczestniczki postępowania (...) Spółki Akcyjnej w K. o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Roman Troll SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Magdalena Balion - Hajduk

Sygn. akt III Ca 1298/15

III Ca 1299/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawca M. Z. żądał ustanowienia na rzecz uczestniczki postępowania (...) Spółki Akcyjnej w G. służebności przesyłu tj. „prawa korzystania z nieruchomości położonej w K. stanowiącej działkę nr (...) o urządzonej księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gliwicach pod numerem Kw (...) – w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń energetycznych” za wynagrodzeniem w wysokości po 350zł miesięcznie oraz „obciążenie uczestnika kosztami według norm przepisanych”.

Uczestniczka postępowania (...) Spółka Akcyjna w G. wnosiła o oddalenie wniosku oraz zasądzenie na jej rzecz od wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy w Gliwicach w postanowieniu z 4 sierpnia 2010 roku ustanowił na nieruchomości wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania służebność przesyłu, polegającą na korzystaniu z pasa gruntu o szerokości 3,5m biegnącego przy granicy nieruchomości z ul. (...) w K., zgodnie z przeznaczeniem urządzeń należących do przedsiębiorcy za wynagrodzeniem w wysokości 1.302,72 zł, płatnym z góry w terminie do 31 stycznia każdego roku oraz orzekł o kosztach postępowania. Orzeczenie to zapadło na podstawie art. 305 ¹ k.p.c., art. 49 § 1 k.c. i 305 ² § 2 k.p.c.

Postanowienie to zaskarżyła uczestniczka postępowania (...) Spółka Akcyjna w G. w części orzekającej o wysokości wynagrodzenia i wniosła o jego zmianę przez uchylenie postanowienia w zaskarżonej części oraz w tym zakresie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy w Gliwicach w postanowieniu z 13 stycznia 2011 roku oddalił apelację i orzekł o kosztach postępowania, nie dopatrując się naruszenia przez Sąd pierwszej instancji naruszenia prawa procesowego i materialnego przy ferowaniu zaskarżonego orzeczenia.

Od tego orzeczenia uczestniczka postępowania (...) Spółka Akcyjna w G. wniosła do Sądu Najwyższego skargę kasacyjną, w której wnosiła o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z 18 kwietnia 2012 roku uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że orzeczenie Sądu Okręgowego z mocy prawa odnosi się do postanowienia Sądu Rejonowego w całości, w tym także do rozstrzygnięcia ustanawiającego na rzecz uczestniczki postępowania służebność na nieruchomości wnioskodawcy. Uznał, za trafny zarzut skargi niewłaściwego zastosowania art. 305 ¹ k.p.c. przez niepełne określenie zakresu, w jakim uczestniczka postępowania może korzystać z nieruchomości wnioskodawcy w związku z ustanowioną służebnością przesyłu. Opowiedział się za celowością oznaczenia na mapie umiejscowienia urządzeń przesyłowych oraz terenu, na którym ma być realizowana związana z nimi służebność, według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych. Przywołał orzecznictwo dotyczące sposobu ustalania wynagrodzenia za ustanowioną służebność postulujące, żeby odwoływać się do kryteriów dotąd stosowanych przy ustanawianiu innych służebności gruntowych, a nie stosunków obligacyjnych w postaci najmu lub dzierżawy i nie utożsamiać go ze szkodą, mimo powinności zmniejszenia wartości nieruchomości i ewentualnych utraconych pożytków, przez co wynagrodzenie powinno być ustalane każdorazowo indywidualnie i dostosowane do zakresu, charakteru i trwałości obciążenia, jego uciążliwości, wpływu na ograniczenie korzystania z nieruchomości przez właściciela, zmniejszenia jej wartości. Wskazał, że z tej przyczyny wynagrodzenie powinno być ustalane każdorazowo indywidualnie i dostosowane do okoliczności, w tym zakresu, charakteru i trwałości obciążania, jego uciążliwości, wpływu na ograniczenie korzystania z nieruchomości właściciela, zmniejszenia jej wartości przy uwzględnieniu okoliczności, czy urządzenia przesyłowe służą zaspokajaniu potrzeb właściciela nieruchomości obciążonej i ewentualnie odpowiednio je pomniejszać Podkreślił, że przy wyborze sposobu ustalenia wynagrodzenia trzeba mieć na względzie okoliczności sprawy i interes stron, a orzeczenie o obowiązku świadczenia periodycznego przy niedopuszczalności zmiany wysokości może doprowadzić do deprecjacji jego wartości i interesy właścicieli mogą zabezpieczone poprzez jednorazową zapłatę i celowe będzie przyznanie wynagrodzenia okresowego wtedy, gdy ograniczenie korzystania z nieruchomości przez właściciela jest znaczące i przemawia za tym jej charakter, z tym jednak, że każdorazowo jego górną i nieprzekraczalną granica powinna być wartość zajętej nieruchomości.

Sąd Okręgowy w Gliwicach postanowieniem z 5 lutego 2013 roku uchylił zaskarżone orzeczenie i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że wniosek inicjujący postępowanie sądowe winien w sposób jednoznaczny i precyzyjny wskazywać zakres uprawnień składających się na żądaną służebność. Tymczasem w zakresie zasadniczym dla rozpoznania sprawy (ustanowienia na rzecz uczestniczki postępowania służebności przesyłu) żądanie wniosku ograniczyło się do żądania ustanowienia na jej rzecz prawa korzystania z nieruchomości wnioskodawcy „w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń energetycznych” i nie zostało ono w toku postępowania doprecyzowane, co w konsekwencji doprowadziło do nieustalenia istoty sprawy i co za tym idzie do jej nierozpoznania. Niezależnie od tego w sposób wadliwy ustalono wynagrodzenie za ustanowioną służebność. Przy jego ustalaniu nie uwzględniono bowiem kryteriów dotąd stosowanych przy ustanawianiu innych służebności gruntowych (np. wysokości wynagrodzeń ustalanych przy umownym ustanawianiu służebności przesyłu) oraz nie wyjaśniono jaki to konkretne okoliczności przemawiają za jego ustaleniem w wymiarze okresowym i nie ustalono również wartości gruntu zajętego pod urządzenia i linie energetyczną, co również w tym zakresie jest równoznaczne z nierozpoznaniem istoty sprawy. Przekazując sprawę do ponownego rozpoznania zaznaczył, że zachodzi potrzeba zobowiązania wnioskodawcy do sprecyzowania wniosku przez jednoznaczne wskazanie uprawnień uczestniczki postępowania do korzystania z nieruchomości składających się na żądaną służebność. Jednocześnie zobowiązał Sąd Rejonowy do uzupełnienia postępowania dowodowego poprzez zlecenie biegłemu geodecie oznaczenia na mapie umiejscowienia urządzeń przesyłowych oraz terenu, na którym ma być realizowana związana z nimi służebność, według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych, co winno stanowić integralną część orzeczenia.

Uczestniczka postępowania (...) S.A. w K., w związku z powzięciem informacji o sprzedaży nieruchomości objętej wnioskiem na rzecz E. Z. i J. Z., wniosła o orzeczenie obowiązku zwrotu spełnionego świadczenia przez wnioskodawcę M. Z. na jej rzecz uiszczonej dwukrotnie po 1.302,72 zł. w terminie 14 dni z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności (pismo z dnia 5 listopada 2014r. k. 608-9). Jako podstawę prawną żądania uczestnik wskazał art. 415 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Wnioskodawca i uczestnicy E. Z. i J. Z. sprecyzowali żądanie wniosku wnosząc o ustanowienie na nieruchomości położnej w K. działka (...), dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą nr (...) służebność przesyłu na rzecz (...) S.A. w K. polegającej naprawie pozostawienia i korzystania z istniejących na nieruchomości urządzeń przesyłowych w postaci linii napowietrznej niskiego napięcia wraz z trzema słupami niskiego napięcia służących dystrybucji energii eklektycznej, swobodnym dostępie (...) S.A. w K. i podmiotów działających w jego imieniu, w przyszłości do w/w urządzeń posadowionych na wskazanej nieruchomości w celu usunięcia awarii, dokonania przeglądów, kontroli, konserwacji, pomiarów, napraw, remontów, modernizacji i wymiany na nowe oraz prawie pozostawienia urządzeń na czas nieoznaczony na nieruchomości i prawie korzystania z nieruchomości w celu dystrybucji energii elektrycznej za pomocą wskazanych urządzeń za okresowym wynagrodzeniem w wysokości 1.302,72 zł rocznie do dnia 31 stycznia każdego roku z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia.

Postanowieniem z 27 maja 2015 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach ustanowił na nieruchomości położnej w K. działka (...), dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą nr (...) służebność przesyłu na rzecz (...) S.A. w K. polegającej na korzystaniu z pasa gruntu o szerokości 3,5 m biegnącego przy granicy działki i oznaczonego symbolem S1 na kopii mapy zasadniczej sporządzonej przez biegłego geodetę P. S. 6 sierpnia 2013 roku, a znajdującej się na k. 489 akt sprawy, którą uczynić integralną częścią postanowienia, a polegającej na prawie pozostawienia i korzystania z istniejących na nieruchomości urządzeń przesyłowych w postaci napowietrznej linii elektroenergetycznej wraz ze słupami, swobodnym dostępie (...) S.A. w K. i podmiotów działających w jego imieniu do urządzeń posadowionych na wskazanej nieruchomości w celu usunięcia awarii, dokonania przeglądów, kontroli, konserwacji, pomiarów, napraw, remontów, modernizacji i wymiany na nowe oraz prawie pozostawienia urządzeń na czas nieoznaczony na nieruchomości i prawie korzystania z nieruchomości w celu dystrybucji energii elektrycznej za pomocą wskazanych urządzeń (pkt 1); zasądził od (...) S.A. w K. na rzecz E. Z. i J. Z. solidarnie kwotę 1.114 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności (pkt 2); nakazał wnioskodawcy M. Z. (Z.), aby zwrócił uczestnikowi (...) S.A. w K. kwotę 2.605,44 zł tytułem zwrotu spełnionego świadczenia w terminie 14 dni od uprawomocnienia postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności (pkt 3); nakazał pobrać od (...) S.A. w K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach kwotę 1.938,18 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych (pkt 4); nakazał pobrać od E. Z., J. Z. i M. Z. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach kwotę tytułem zwrotu kosztów sądowych (pkt 5); ustalić, że uczestnicy postępowania ponoszą pozostałe koszty związane ze swoim udziałem w sprawie przed Sądami I i II instancji oraz w postępowaniu kasacyjnym (pkt 6).

Orzeczenie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych: nieruchomość położona w K. obejmująca działkę o nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą nr (...) stanowiła własność M. Z.. W toku postępowania wnioskodawca sprzedał nieruchomość swoim rodzicom E. i J. Z. do ich majątku wspólnego. Na nieruchomości uczestników posadowione są trzy słupy energetyczne oraz napowietrzna linia niskiego napięcia, wchodzące w skład przedsiębiorstwa przesyłowego (...) Spółki Akcyjnej w K. będącego następcą prawnym (...) Spółki Akcyjnej w G. i stanowiące część czynnej sieci przesyłu energii elektrycznej, a zostały zabudowane przed nabyciem nieruchomości przez wnioskodawcę.

Niezbędny uczestniczce (...) Spółce Akcyjnej w K. pas gruntu do pozostawienia i korzystania z istniejących na nieruchomości urządzeń przesyłowych wynosi 3,5 m i biegnie przy granicy działki oraz został oznaczony symbolem S1 na kopii mapy zasadniczej sporządzonej przez biegłego geodetę P. S. 6 sierpnia 2013 roku, a znajdującej się na k. 489 akt sprawy; powierzchnia tak oznaczonej części działki wynosi 246 m ².

Wartość całej nieruchomości uczestników postępowania w zaokrągleniu wynosi 27.000 zł, przy przyjęciu jej powierzchni na 800 m ² i ceny metr kwadratowy w wysokości 33,96 zł. Wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu przy uwzględnieniu, że do utraty wartości nieruchomości na skutek posadowienia urządzeń doszło przed nabyciem nieruchomości przez obecnych właścicieli, wynosi 1.114 zł.

W dniach 27 stycznia 2011 roku i 8 lutego 2012 roku wnioskodawca M. Z. otrzymał od uczestniczki (...) S.A. w K. kwoty po 1.302,72 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał, że wniosek o ustanowienie służebności przesyłu zasługiwał na uwzględnienie. Sprecyzowano zakres służebności, a obecni właściciele nieruchomości – uczestnicy J. i E. Z. oraz (...) S.A. w K. /k.656/ zgodzili się na obciążenie nieruchomości służebnością przesyłu o treści wskazanej w sprecyzowanym wniosku. Dlatego też na zasadzie art. 305 ² § 2 k.c. uwzględniono wniosek o ustanowienie służebności przesyłu. Sąd Rejonowy wskazał także, że jeżeli na zajętej przez urządzenia przesyłowe części gruntu z innych przyczyn nie jest możliwa zabudowa, a korzystanie ze służebności (poza częścią zajętą pod słupy) jedynie ogranicza rodzaj upraw, to wynagrodzenie powinno być adekwatne do ograniczeń spowodowanych jej ustanowieniem. Dlatego ograniczenie korzystania z nieruchomości nie ma charakteru znacznego. Pomimo wyznaczenia stronie wnioskującej odpowiedniego terminu do składania wniosków dowodowych, materiał dowodowy w sprawie nie został uzupełniony w kierunku przemawiającym za uznaniem ograniczenia za znaczące, a którego charakter przemawiałby za przyznaniem wynagrodzenia periodycznego. Jednocześnie ustalając wynagrodzenie Sąd Rejonowy odniósł je do kryteriów stosowanych dla ustanawiania wynagrodzenia przy innych służebności gruntowych (zwyczajowo jednorazowego), a nie dla stosunków obligacyjnych. Stosowną rekompensatę w sprawie będzie więc stanowiło wynagrodzenie jednorazowe, którego wyboru ostatecznie w sprawie zainteresowani nie kwestionowali.

W zakresie wysokości jednorazowego wynagrodzenia należnego obecnym właścicielom Sąd Rejonowy oparł się częściowo na opinii biegłego M. N. sporządzonej po przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania. Bezsporny pozostawał wzór zastosowany przez biegłego do wyliczenia wynagrodzenia, a znajdujący oparcie w Powszechnych Krajowych Z. Wyceny – (...) dla określania wartości służebności przesyłu (...) Federacji Stowarzyszeń (...). Jednakże biegły wadliwie przy wyliczaniu tzw. współczynnika K. przyjął utratę wartości nieruchomości na skutek wcześniejszego posadowienia urządzeń na nieruchomości. Zarówno wnioskodawca, a następnie jego rodzice – uczestnicy postępowania nabyli nieruchomość już z urządzeniami przesyłowymi, co winni skalkulować w cenie nieruchomości. Zwrócił na to uwagę orzekający w sprawie Sąd Najwyższy, który w uzasadnieniu postanowienia wskazał, że nie podlegają wyrównaniu wynagrodzeniem wcześniejsze ograniczenia dotyczące czynności zdziałanych przed nabyciem nieruchomości (zajęcie pod budowę urządzeń), gdyż orzeczenie Sądu jako kształtujące prawo wywołuje skutek na przyszłość. Zatem ze wzoru na wyliczenie współczynnika K. obejmującego trzy elementy, należy pozostawić jedynie element: „k x [1-SL1-SB x (1- SL1)]”, bowiem element pierwszy i drugi odpowiadają za utratę wartości nieruchomości co wynika z ich treści. W konsekwencji po podstawieniu bezspornych składników działania zawartych w piśmie biegłego /k. 621/ i przy uwzględnieniu obowiązującej kolejności wykonywania działań matematycznych współczynnik K. wynosi 0,06, a wyliczone przy jego zastosowaniu, po podstawieniu do wzoru, jednorazowe wynagrodzenie w zaokrągleniu wynosi 1.114 zł. Pomimo niższego współczynnika K., wynagrodzenie ustalone przez Sąd Rejonowy jest wyższe od obliczonego przez biegłego, bowiem przy ostatecznym jego wyliczaniu biegły popełnił błąd rachunkowy nie stosując obowiązującej w matematyce zasady pierwszeństwa działań matematycznych (najpierw wykonuje się działania w nawiasach (zwykłych, kwadratowych) następnie mnożenie, dzielenie w kolejności od lewej do prawej, a później dodawanie, odejmowanie od lewej do prawej). Także wyliczenie zawarte w piśmie uczestniczki postępowania z 2 marca 2015r. było obarczone błędem, gdyż przy rozdzielaniu wzoru na wartość służebności przesyłu na dwa składniki sumy, uczestniczka prawidłowo przy podstawianiu do pierwszej części wzoru (ozn. jak (...)) zastosowała współczynnik K. po modyfikacji, lecz błędnie do drugiej części wzoru (ozn. jak (...)) przy obliczeniach ponownie zastosowała ten sam współczynnik K., podczas gdy w rozdzielonym wzorze na dwa składniki sumy, współczynnik K. przy drugim składniku nie występuje.

Mając na uwadze powyższe, na zasadzie art. 305 ² § 2 k.c. Sąd Rejonowy uznał, że należne uczestnikom J. i E. Z. jednorazowe wynagrodzenie wynosi 1.114 zł. Na zasadzie art. 415 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. uwzględnił wniosek uczestniczki postępowania (...) S.A. w K. o zwrot spełnionego, a nienależnego wnioskodawcy świadczenia w łącznej kwocie 2.605,44 zł, gdyż postanowienie Sądu Rejonowego w Gliwicach, na podstawie którego świadczenie bezspornie spełniono, ostatecznie zostało uchylone przez Sąd Okręgowy w Gliwicach, a wobec zmiany właściciela nieruchomości w toku postępowania, beneficjentem wynagrodzenia w nowym kształcie nie był już pierwotny wnioskodawca.

O kosztach postępowania w I, II instancji i w postępowaniu kasacyjnym Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. mając na uwadze ostateczne stanowiska wnioskodawcy i uczestników postępowania, którzy zgodni byli w zakresie celowości ustanowienia przedmiotowej służebności przesyłu i mając na uwadze, że dotychczas poniesione przez wnioskodawcę i uczestniczkę koszty postępowania były zbliżone, nakazał pobrać stosownie do art. 113 ust. 1 u.k.s.c. skredytowane przez Skarb Państwa koszty w łącznej kwocie 3.876,37 zł po połowie od uczestniczki – przedsiębiorstwa przesyłowego i od wnioskodawcy oraz jego następców, czyli uczestników J. i E. Z.. Koszty te wynikają z postanowień wydanych 21 października 2010 r., 28 października 2013r., 9 czerwca 2014r. i 30 stycznia 2015r. Jednocześnie nie podzielił stanowiska uczestniczki postępowania, aby koszty pierwszej opinii biegłego M. N. miał ponieść Skarb Państwa, gdyż biegły opiniował w czasie, gdy nie istniały ani utrwalone poglądy doktryny, ani orzecznictwa w zakresie zasad ustalania wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, przy pierwszej opinii brak było (...) dla określania wartości służebności przesyłu (...) Federacji Stowarzyszeń (...), a dopiero na skutek kasacji Sąd Najwyższy wskazał kryteria jakim należy kierować się przy ustalaniu wynagrodzenia. Zatem nie sposób uznać, aby biegły wówczas w sposób oczywiście błędny sporządził opinię, dopuszczając się oczywistej obrazy przepisów prawa. Dlatego należnie zostało przyznane mu wynagrodzenie za wykonaną, choć ostatecznie niewykorzystaną część pracy. Jednocześnie ostateczne stanowiska zainteresowanych dążących wspólnie do ustanowienia przedmiotowej służebności, w żaden sposób nie mogą skutkować przyjęciem aby koszty opinii biegłego mieli ponieść wszyscy podatnicy.

Apelację od tego postanowienia złożyli wnioskodawca i uczestnicy postępowania E. Z. oraz J. Z. zaskarżając je w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego - art. 3052 k.c. - poprzez przyznanie wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, którego nie sposób uznać za odpowiednie; naruszenie przepisów postępowania - art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i uznanie, że ograniczenie w korzystaniu z nieruchomości nie ma charakteru znacznego, a w konsekwencji przyznanie wynagrodzenia jednorazowego, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że obciążenie nieruchomości jest trwałe i ogranicza w sposób istotny władztwo nad rzeczą, a zatem wynagrodzeniem ekwiwalentnym i adekwatnym do ograniczeń spowodowanych ustanowieniem służebności jest wynagrodzenie okresowe; poprzez uznanie, że biegły wadliwie przyjął utratę wartości nieruchomości na skutek wcześniejszego posadowienia na niej urządzeń przesyłowych w sytuacji, gdy wnioskodawca oraz jego rodzice nabyli nieruchomość już z urządzeniami przesyłowymi, a Sąd Rejonowy nie dokonał żadnych ustaleń mających na celu stwierdzenie czy podczas nabycia nieruchomości przez wnioskodawcę, a następnie przez jego rodziców skalkulowany został w jej cenie fakt wcześniejszego posadowienia tych urządzeń na nieruchomości, a także czy wynagrodzenie zasądzone w obniżonej wysokości jest w tej sytuacji wynagrodzeniem odpowiednim. Zarzucili także naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia nieodpowiadającego wymogom tego przepisu i uniemożliwiającego kontrolę wydanego orzeczenia, w szczególności poprzez niewyjaśnienie na jakich kryteriach oparł się sąd przyznając wynagrodzenie jednorazowo; a także art. 415 k.p.c. poprzez nakazanie wnioskodawcy zwrotu spełnionego świadczenia, podczas gdy poprzednie postanowienie Sądu Rejonowego zostało uchylone z innych przyczyn aniżeli brak zasadności roszczenia wnioskodawcy o ustanowienie służebności co do zasady, a ponadto wnioskodawca w czasie wydania poprzedniego postanowienia był właścicielem nieruchomości, a zatem słusznie Sąd Rejonowy zasądził wynagrodzenie na jego rzecz i brak było podstaw do zastosowania art. 415 k.p.c.

Przy tak postawionych zarzutach wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia i zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz E. Z. i J. Z. solidarnie kwoty po 1302,72 zł rocznie tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności płatnej do 31 stycznia każdego roku z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia płatności; o oddalenie wniosku o zwrot spełnionego świadczenia i o zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania za obie instancje. Ewentualnie wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Apelacją od tego postanowienia złożyła także uczestniczka postępowania (...) Spółka Akcyjna w K. zaskarżając je w części co do punktu 2 zasądzającego solidarnie na rzecz uczestników postępowania wynagrodzenie za ustanowienie służebności ponad kwotę 577,87 zł - a więc co do kwoty 536,13 zł oraz co do kosztów postępowania w punktach 4 i 5 w zakresie w jakim w kosztach tych Sąd Rejonowy uwzględnił kwotę 2356,94 zł oraz kwotę 209,05 zł stanowiące wynagrodzenie biegłego M. N. za sporządzenie pisemnej opinii uzupełniającej z 27 maja 2014 roku oraz opinii uzupełniającej z 22 stycznia 2015 roku przyznane postanowieniem z 30 stycznia 2015 roku. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła: naruszenie przepisów postępowania przez błędną ocenę dowodu z opinii biegłego M. N. zwłaszcza w zakresie dokonanej samodzielnie przez Sąd Rejonowy oceny wykorzystywanego przez niego wzoru i dokonanego przez sąd samodzielnie wyliczenia wynagrodzenia; naruszenie prawa materialnego - art. 305 ² 2 § 2 k.c. i zasądzenie wynagrodzenia za ustanowienie służebności, które nie jest odpowiednie. Ponadto zarzuciła naruszenia art. 520 § 1 k.p.c. oraz art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez uwzględnienie w kosztach obciążających strony wynagrodzenia biegłego M. N. za sporządzenie opinii z 27 maja 2014 roku i z 22 stycznia 2015 roku, podczas gdy konieczność sporządzenia wynikała z faktu, że w poprzedniej opinii biegły popełnił oczywisty błąd - do czego w odpowiednim czasie się przyznał i co powinien był naprawić bez dodatkowego wynagrodzenia. Przy tak postawionych zarzutach wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie 2 poprzez zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz E. i J. Z. solidarnie jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu w wysokości 577,87 zł oraz w punkcie 4 poprzez obciążenie uczestniczki (...) Spółki Akcyjnej w K. kosztami sądowymi w kwocie 1363,97 zł i przyjęcie, że zostały one poniesione z zaliczek wpłaconych przez uczestniczkę, a także nakazanie zwrotu na rzecz uczestniczki (...) Spółki Akcyjnej w K. kwoty 136,03 zł tytułem niewykorzystanej części zaliczek, a w punkcie 5 poprzez obciążenie uczestników E. i J. Z. oraz wnioskodawcy kosztami sądowymi w kwocie 1363,97 zł na rzecz Skarbu Państwa.

(...) Spółka Akcyjna w K., w odpowiedzi na apelację wnioskodawcy i uczestników postępowania, wniosła o jej oddalenie jako bezzasadnej i zasądzenie od wnioskodawcy i uczestników E. i J. Z. na jej rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje je za własne. Zastosowana przez Sąd Rejonowy kwalifikacja prawna także jest prawidłowa i ją także Sąd Okręgowy uznaje za własną.

Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd Rejonowy mieści się w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., nie została przekroczona granica swobodnej oceny dowodów, a wnioski co do faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie. Równocześnie Sąd Rejonowy poddał ocenie w sposób kompleksowy i właściwy cały materiał dowodowy zebrany w sprawie, a skarżący nie wykazali, że uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, tymczasem tylko takie uchybienia mogą być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów, nie jest bowiem wystarczające samo przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu.

Z opinii biegłego /k. 531 – 561/ wynika, że w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego teren, przez który ustanowiono przebieg służebności przesyłu jest oznaczony jako mieszkaniowo-usługowy i zabudowa jednorodzinna bez usług. Biegły wskazuje w opinii, że przeanalizował dostępne dane transakcyjne nieruchomości o podobnym przebiegu linii (chodzi o dane dotyczące zawieranych umów, w których ustalono wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu), ale rynek tych wynagrodzeń jest niezwykle ubogi, mało jawny, trudno dostępny i ułomny. Upowszechnił się też styl opisujący w tych umowach służebność długością związaną z przejściem linii przez nieruchomość, a ta pojedyncza wielkość nie nadaje się do wykorzystania w praktyce wyceny już chociażby ze względu na różną szerokość strefy, jej przebieg przez działkę często linią załamaną lub w sąsiedztwie zabudowań, innej własności pokrywając zasięgiem części jej powierzchni. Dlatego próba wyceny przy zastosowaniu umownych wynagrodzeń za ustanowienie służebności nie jest rekomendowana przez biegłego, bo nie ma charakteru rynkowego i nie doprowadzi do prawidłowego wyniku. Średnia cena za metr bieżący pasa służebności wg tych wyliczeń wynosi 38,45 zł.

Biegły pierwotnie określił wartość rynkową prawa własności gruntu dla dwóch wariantów: stanu bez zamontowanej linii napowietrznej o przeznaczeniu pod budownictwo mieszkaniowe oraz dla funkcji zieleni. Wartość rynkowa prawa własności gruntu dla działki dla funkcji mieszkaniowych wynosi 33,96 zł za metr kwadratowy, co w zaokrągleniu daje kwotę 27 000 zł bez podatku od towarów i usług dla nieruchomości objętej postępowaniem, Jeżeli chodzi o grunt niezabudowany pod funkcje zieleni, to w tym zakresie średnia cena metra kwadratowego wynosi 25,99 zł i także nie zawiera w podatku od towarów i usług. Biegły określając jednorazowe wynagrodzenia brał pod uwagę, że w związku z zakupem działki w 2006 roku istniała już na niej linia przesyłowa z trzema słupami.

Wynagrodzenie - przy uwzględnieniu wysokości wynagrodzeń dokonywanych w drodze umowy za jednorazowe ustanowienie służebności - wyniosłoby 2945,25 zł, ale biegły nie rekomenduje tego wynagrodzenia z uwagi na podniesione wyżej okoliczności.

Biegły jednorazowe wynagrodzenie określił z uwzględnieniem stopnia ingerencji w zakres prawa własności biorąc pod uwagę wartość rynkową jednostki porównawczej nieruchomości nieobciążonej urządzeniem infrastruktury technicznej, powierzchnią pasa służebności przesyłu, powierzchnią części pasa służebności przesyłu wyłączonej z produkcji wskutek istnienia naziemnych elementów infrastruktury technicznej oraz współczynnik służący do określenia wartości służebności przesyłu (K.). W tym współczynniku biegły wyznaczył 3 elementy: pierwszy dotyczący obniżenia wartości rynkowej nieruchomości na skutek lokalizacji urządzeń przesyłowych, drugi dotyczący obniżenia wartości rynkowej tej nieruchomości na skutek szkody podczas budowy i lokalizacji urządzeń przesyłowych oraz trzeci dotyczący wynagrodzenia za dalsze korzystanie ze służebności. Wyliczona przez biegłego wysokość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu wynosi 1110 zł. Biegły brał też pod uwagę, że na datę zakupu nieruchomości nabywca miał świadomość obciążenia związanego z przebiegiem linii napowietrznej nad działką, a co za tym idzie nabycie musiało nastąpić z uwzględnieniem tego obciążenia co oznacza, że należności te zostały już uwzględnione w kwocie transakcyjnej. Wynagrodzenie, które ustalił biegły dotyczy tylko ustanowienia służebność przesyłu dla nowonabywcy i uwzględnia także wynagrodzenie za lokalizację słupów na tej działce oraz obejmuje wszystkie składniki należne nowonabywcy.

Pełnomocnik wnioskodawcy i uczestników postępowania - jego rodziców - nie złożył żadnych zastrzeżeń do opinii biegłego rzeczoznawcy. Zastrzeżenia do tej opinii miała natomiast uczestniczka postępowania, przy czym po oddaleniu wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego w żaden sposób nie złożyła zastrzeżenia, a co za tym idzie nie może tego podnosić w toku dalszego postępowania (art. 162 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

Istotą problemu w rozpoznawanej sprawie było to czy za ustanowienie służebności przesyłu należy się wynagrodzenie jednorazowe, czy też okresowe.

Zdaniem wnioskodawcy i jego rodziców tylko wynagrodzenie okresowe jest odpowiednie i ekwiwalentne do trwałego obciążenia nieruchomości, które istotnie ogranicza władztwo nad nią. Zarzucili oni braku ustaleń Sądu Rejonowego w tym, czy nabywając nieruchomość w cenie nabycia skalkulowano także istnienie na niej urządzeń przesyłowych. W tym miejscu trzeba zauważyć, że Sąd Rejonowy wyraźnie wskazał, że istnienie tych urządzeń od dłuższego okresu czasu przed nabyciem nieruchomości przez wnioskodawcę powinno zostać wzięte pod uwagę w cenie nabycia tej nieruchomości, a wnioskodawca i jego rodzice niczego innego nie wykazywali ani nie udowodnili (art. 6 k.c.). Dodać należy, że kształt i powierzchnia działki, przez którą przechodzi linia elektroenergetyczna w żaden sposób nie może wskazywać na to, że doszło do znacznego obciążenia nieruchomości. Trzeba bowiem mieć na uwadze to, że nieruchomość ta jest już zabudowa, budynek częściowo wchodzi w pas służebności, ale jego zabudowa w 1907 roku była dokonywana wówczas, gdy służebności jeszcze nie było, gdy tej linii elektroenergetycznej jeszcze nie było, bo powstała ona później. Jeżeli wnioskodawca i jego rodzice uważają, że doszło do znacznego obciążenia nieruchomości, to powinni te okoliczności udowodnić (art. 6 k.c.), a tego w żaden sposób nie uczynili. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego wydanym w tej sprawie wynagrodzenie ma być ekwiwalentne i powinno być ustalane każdorazowo indywidualnie oraz dostosowane do okoliczności sprawy, w tym charakteru i trwałości obciążenia, jego uciążliwości, wpływu na ograniczenie korzystania z nieruchomości przez właściciela i zmniejszenia jej wartości. To do sądu należy wybór - zgodnie z okolicznościami sprawy - tego czy ekwiwalentne świadczenie będzie mieć charakter jednorazowy czy okresowy. Ale to strona musi wykazać okoliczności przemawiające za okresowym bądź jednorazowym ustalenia wynagrodzenia za ustanowienie służebności, przy czym trzeba wskazać, że jeżeli chodzi o ustalenie wynagrodzenia okresowego, to tylko w przypadku, gdy ograniczenie korzystania z nieruchomości przez właściciela jest znaczące i przemawia za tym jej charakter byłoby możliwe jego ustanowienie (jako okresowego). Natomiast - jak słusznie zauważa Sąd Najwyższy - w rozpoznawanej sprawie na zajętej przez urządzenia przesyłowe części gruntu z innych przyczyn nie jest możliwa zabudowa, a korzystanie ze służebności - poza częścią zajętą bezpośrednio pod słupy - jedynie ogranicza rodzaj upraw, a co za tym idzie wynagrodzenie powinno być adekwatne tylko do ograniczeń spowodowanych ustanowieniem tej służebności. Nie podlegają zaś wyrównaniu wynagrodzeniem wcześniejsze ograniczenia dotyczące czynności zdziałanych przed nabyciem nieruchomości (zajęcie pod budowę urządzeń), gdyż orzeczenie sądu jako kształtujące prawo wywołuje skutek na przyszłość.

Sąd Rejonowy oceniając całościowo materiał dowodowy zebrany w sprawie w sposób prawidłowy ustalił, że obciążenie nieruchomości poprzez ustanowienie służebności i poprzez przebieg urządzeń przesyłowych przez nią nie jest znaczne, co wynika z wcześniejszych uwag. Nie może być więc zaakceptowany zarzut apelacji naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., albowiem z materiału zebranego w sprawie nie wynika, aby obciążenie nieruchomości było znaczne poprzez posadowienie na niej urządzeń przesyłowych na długo przed zakupem tej nieruchomości przez wnioskodawcę.

Jednocześnie odnośnie wynagrodzenia apelację złożyła także uczestniczka postępowania wskazując, że powinno ono być w kwocie niższej i nie kwestionując jego jednorazowego charakteru. Uczestniczka postępowania podniosła również, że wynagrodzenie to nie jest odpowiednie - jej zdaniem Sąd Rejonowy w sposób nieprawidłowy wykorzystał wzór przedstawiony przez biegłego. Chodzi o to, że wnioskodawca jako nabywca nie powinien otrzymać wynagrodzenia z uwzględnieniem w jego wysokości odpowiednika utraty wartości nieruchomości. Zdaniem uczestniczki postępowania Sąd Rejonowy tego nie zrealizował, bo błędnie przeliczył wartości wbrew jej pismu z 2 marca 2015 roku, gdyż współczynnik K. odniósł tylko do powierzchni, która dotyczy służebności przesyłu, a nie zastosował tego pod słupy. Wg uczestniczki postępowania biegły również nie pomniejszył wartości nieruchomości mimo, że napisał, iż to uwzględnił.

W tym miejscu należy zauważyć, że rzeczywiście współczynnik K. zgodnie z wcześniejszymi uwagami zawiera 3 elementy. Wzór przedstawiony przez biegłego w jego opinii dotyczący określenia jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu w sposób prawidłowy został przekształcony w piśmie uczestniczki postępowania z 2 marca 2015 roku, natomiast jak słusznie zauważa Sąd Rejonowy uczestniczka postępowania pomimo prawidłowego przekształcenia tego wzoru podstawiając do niego poszczególne elementy liczbowe dodatkowo do jego końcowego fragmentu jeszcze raz podstawiła element K., podczas gdy w tym wzorze na ustalenie wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu jest on ujęty tylko jednokrotnie. Dodanie tego elementu ponownie do zmodyfikowanego wzoru powoduje, że w jednym wzorze ten element pojawia się dwukrotnie, co nie jest prawidłowe.

Jednocześnie należy zauważyć, że Sąd Rejonowy modyfikując wzór wskazany przez biegłego w zakresie elementu K. w sposób wyraźny ominął dwa pierwsze elementy tego współczynnika dotyczące obniżenia wartości rynkowej nieruchomości na skutek lokalizacji urządzeń przesyłowych (1) oraz obniżenia wartości rynkowej tej nieruchomości na skutek szkody podczas budowy i lokalizacji tych urządzeń (2), wziął bowiem pod uwagę to, że wnioskodawca, a następnie jego rodzice nabywając nieruchomość musieli w cenie nabycia uwzględnić istnienie na tej nieruchomości urządzeń przesyłowych (niczego innego nie wykazali, a logicznym pozostaje obniżenie ceny nabycia nieruchomości, na której wybudowano wcześniej urządzenia przesyłowe). Dlatego też nie można było podwyższać wynagrodzenia w tym zakresie, jeżeli chodzi o te dwa elementy. Współczynnik K. ostatecznie został więc zmodyfikowany w ten sposób, że dotyczy tylko wynagrodzenia za dalsze korzystanie ze służebności przesyłu. Jednocześnie należy jeszcze raz podkreślić, że uczestniczka postępowania wnosiła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy w zakresie uzupełniającym co do tej kwestii, natomiast wniosek ten został oddalony, ale żadnego zastrzeżenia - pomimo obecności jej pełnomocnika na rozprawie - nie złożono /k. 656/. Z powyższych względów zarzuty obu apelacji w zakresie nieodpowiedniego wynagrodzenia i nieprawidłowego zmodyfikowania wzoru przez Sąd Rejonowy są bezzasadne.

Ponadto należy zauważyć, że wnioskodawca i jego rodzice w sposób nieprawidłowy podważają zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania kwot wynagrodzenia, które otrzymał on od niej po prawomocnym zakończeniu sprawy wskazując, że nie było przesłanek do takiego orzeczenia. Rozstrzygnięcie w tym zakresie opiera się na treści art. 415 k.p.c., który wskazuje, że sąd na wniosek skarżącego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia. W orzecznictwie przyjmuje się na ogół, że omawiany przepis zawiera normę o charakterze wyłącznie procesowym i reguluje uproszczony tryb dochodzenia roszczenia, którego podstawę prawnomaterialną stanowi art. 410 § 2 k.c., gdyż spełnienie lub wyegzekwowanie świadczenia na podstawie prawomocnego tytułu egzekucyjnego, następnie uchylonego w wyniku wznowienia postępowania, stanowi przykład świadczenia, którego podstawa odpadła (por. M. Kłos: [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 367 - 729. Tom II, pod red. A. Marciniaka i K. Piaseckiego, Wydawnictwo BECK z 2014 roku, teza 2 do art. 415 i powołane tam orzecznictwo). W rozpoznawanej sprawie art. 415 k.p.c. został zastosowany odpowiednio zgodnie z art. 398 ¹⁵ § 1 k.p.c., ponieważ doszło do uwzględnienia skargi kasacyjnej i uchylenia zaskarżonego orzeczenia, które było prawomocne. W rozpoznawanej sprawie bezspornym było, że wnioskodawca otrzymał poprzednie świadczenie za dwa okresy (po wydaniu poprzedniego prawomocnego postanowienia), a co za tym idzie z uwagi na ustanowienie służebności przesyłu ostatecznie dopiero postanowieniem z 27 maja 2015 roku powinien zwrócić uczestniczce postępowania spełnione przez nią oświadczenia dotyczące wcześniejszych okresów. Ponadto wnioskodawca w tym zakresie nie podnosił żadnych zarzutów umożliwiających przeciwstawienie się temu roszczeniu. Nie ma w tym przypadku znaczenia, to, że służebność powinna być ustanowiona co do zasady, albowiem pomimo tego pobrane przez niego kwoty tytułem okresowego wynagrodzenia należy zwrócić, gdyż uchylenie poprzedniego postanowienia spowodowało, że służebność powstała dopiero wraz z uprawomocnieniem się kolejnego postanowienia w tym zakresie. Dlatego też zarzuty apelujących w tym zakresie nie są zasadne.

Zgodnie z art. 3052 § 1 i 2 k.c. wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu musi być odpowiednie. Dlatego musi ono uwzględniać przebieg służebności przez nieruchomość właściciela i ograniczenia jakie to dla niego wywołuje. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że w rozpoznawanej sprawie istotne jest przy tym ustaleniu to, że nieruchomość została już nabyta w stanie zabudowanym i to zarówno budynkiem, jak i urządzeniami przesyłowymi. Jednocześnie z opinii biegłego geodety /k. 485-489/ wynika, że jest to działka o kształcie podłużnym (długość około 74,5 m), wąska (szerokość ok. 10 – 11,5 m), położona bezpośrednio przy ulicy. Jej powierzchnia wynosi 800 m2 /k. 6-11/. Działka ta jest zabudowana budynkiem mieszkalnym. Sąd Najwyższy wypowiedział się już w sprawie ograniczeń właściciela związanych z niemożliwością zabudowy tej działki z innych przyczyn niż istnienie urządzeń przesyłowych /k. 353/ i z tym stanowiskiem należy się zgodzić mając na uwadze chociażby przedstawione powyżej podstawowe dane dotyczące tej działki. Te okoliczności muszą być brane pod uwagę przy ocenie odpowiedniości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, mają one bowiem wpływ na to, czy ograniczenie właściciela poprzez ustanowienie służebności jest znaczne. Dlatego też argumenty, że służebność przebiega przez całą długość tej działki, jest trwała i ogranicza zabudowę nie mogą stanowić podstawy do oceny, że doszło do znacznego ograniczenia właściciela we władaniu nieruchomością, która nie jest wielka, jest już zabudowana, a dokonanie kolejnej zabudowy z oczywistych względów (wielkość, istniejąca zabudowa) nie jest możliwe i było to wiadome już w chwili jej nabycia. W tym zakresie dokonana przez Sąd Rejonowy ocena jest prawidłowa i uwzględnia wszystkie elementy związane z ustaleniem odpowiedniości wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Sąd Rejonowy także w sposób prawidłowy dokonał przekształcenia wzoru przedstawionego przez biegłego celem ustalenia wysokości jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności na przyszłość.

Zarzuty uczestniczki postępowania wskazują także na nieprawidłowe - jej zdaniem - obciążenie jej kosztami opinii biegłego rzeczoznawcy w zakresie opinii z 27 maja 2014 roku i 22 stycznia 2015 roku, bo biegły popełnił błąd i do niego się przyznał, a więc wynagrodzenie mu się nie należy. W tym miejscu należy zauważyć, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił koszty sądowe i nie może mieć miejsce taka sytuacja, aby strony postępowania ustalonych prawomocnie jego kosztów nie ponosiły, a musieli je ponosić wszyscy podatnicy. Koszty wynagrodzenia biegłego zostały ustalone prawomocnymi postanowieniami, a co za tym idzie wchodzą w skład wydatków Skarbu Państwa i jako takie muszą być rozliczone w kosztach postępowania w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie – tak też Sąd Rejonowy uczynił. Niezależnie więc on błędu biegłego w tym zakresie te wydatki Skarbu Państwa powinny być poniesione przez strony, które prowadziły spór w toku postępowania, do którego wyjaśnienia konieczna była opinia biegłego rzeczoznawcy. Dodać należy, że uczestniczka postępowania kwestionuje koszty sporządzonej przez biegłego opinii po wydaniu postanowienia przez Sąd Najwyższy o uchyleniu orzeczenia i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania (uważa, że tych kosztów nie powinna regulować). Jej zdaniem przyczyną, dla których wynagrodzenie biegłemu się nie należy się jest to, że popełnił oczywisty błąd w zakresie podejścia dochodowego przy wycenie co do opinii złożonych przed wydaniem postanowienia przez Sąd Najwyższy. Sąd Rejonowy, zdaniem Sądu Okręgowego, w sposób prawidłowy ustalił, że koszty postępowania powinni ponieść wnioskodawca i wszyscy jego uczestnicy, albowiem przy pierwotnej opinii biegłego w 2010 roku nie istniały jeszcze ani utrwalone poglądy doktryny ani orzecznictwo w zakresie zasad ustalania wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, a dopiero na skutek kasacji Sąd Najwyższy wskazał jakimi kryteriami należy kierować się przy ustalaniu wynagrodzenia. Dodatkowo należy wskazać, że zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2014 r., poz. 1025 ze zm.) kosztami postępowania obciąża się strony zgodnie z zasadami obowiązującymi przy zwrocie kosztów procesu (w tym wypadku są to koszty postępowania nieprocesowego, a zasady rządzące ich ustaleniem reguluje art. 520 k.p.c.). Ponadto brak jakichkolwiek szczególnie uzasadnionego wypadku umożliwiającego odstąpienie od obciążania kosztami sądowymi wnioskodawcy i uczestników postępowania (art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Z powyższych względów zarzuty obu apelacji są bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze, w oparci o art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. należało orzec jak w punkcie 1 sentencji.

Zasadą w toku postępowania nieprocesowego jest ponoszenie kosztów postępowania przez każdego z uczestników w zakresie związanym z ich udziałem (art. 520 § 1 k.p.c.). W rozpoznawanej sprawie nie istnieje spór pomiędzy wnioskodawcą i uczestnikami (jego rodzicami), a uczestniczką postępowania w zakresie konieczności ustanowienia służebności. Co do istoty sprawy pozostają więc oni zgodni. Obecnie sporem jest objęta tylko odpowiedniość ustanowienia wysokości wynagrodzenia za jej ustanowienie. Dlatego też – zdaniem Sądu Okręgowego – należało zastosować ogólną zasadę dotyczącą kosztów postępowania w postępowaniu nieprocesowym i z tego powodu oddalono wniosek uczestniczki postępowania o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Roman Troll SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Magdalena Balion – Hajduk