Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V GC 31 / 13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 07 sierpnia 2014 r.

Sąd Rejonowy we Włocławku Wydział V Gospodarczy

Przewodniczący SSR Jerzy Rażewski

Protokolant st. sekr. sąd. Anna Gawrysiak

po rozpoznaniu w dniu 29 lipca 2014 r. we Włocławku na rozprawie

sprawy z powództwa J. B. (1)

przeciwko (...) Spółka z o.o. w K.

o zapłatę kwoty 15000 zł

na skutek sprzeciwu pozwanego od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 09 listopada 2012 r., w sprawie V GNc 1148 / 12 – co do całości

1. oddala powództwo ;

2. zasądza od powoda J. B. (1) na rzecz pozwanego (...) Spółka z o.o. w K. kwotę 2417 zł ( dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych ) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V GC 31 / 13

UZASADNIENIE

Powód J. B. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwoty 15000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 07.06.2012 r. oraz kosztami postępowania. W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 23 maja 2012r. pozwany kupił od powoda enzymy za kwotę brutto 18 306,00zł. Zakupiony towar został odebrany w dacie zakupu. Cena miała zostać zapłacona w terminie 14 dni od daty zakupu tj. do dnia 6.06.2012 r.

Z ceny zakupionego towaru pozwany zapłacił kwotę 3 306 zł. Nie zapłacił dotąd kwoty 15 000 zł. W dniu 17 lipca 2012r. powód listem poleconym wezwał pozwanego do zapłacenia reszty ceny.

Nakazem zapłaty postępowaniu upominawczym z dnia 09 listopada 2012 r., w sprawie V GNc 1148 / 12, Sąd Rejonowy we Włocławku orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Od powyższego nakazu pozwany wywiódł sprzeciw. Wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu nie zaprzeczył, że jest winien powodowi kwotę 15000 zł, podniósł jednakże, iż powództwo powinno zostać oddalone.

Orzeczeniem bowiem z dnia 03.07.2012 r. Sąd Gospodarczy w Dijon Druga Izba (G. du T. de C. de D.) wszczął postępowanie naprawcze (procedure de redressement) w stosunku do Spółki (...) Sp. z o.o. (sygn. akt: 2011 007732), na podstawie przepisów Rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego ( Dz.U.UE L z dnia 30 czerwca 2000 r. ) [ dalej jako „Rozporządzenie" ].

Zgodnie z treścią przepisu art. 16 ust. 1 w zw. z art. 17 ust. 1 Rozporządzenia wszczęcie postępowania upadłościowego przez sąd Państwa Członkowskiego właściwy zgodnie z art. 3 Rozporządzenia podlega uznaniu we wszystkich pozostałych Państwach Członkowskich, z chwilą, gdy orzeczenie stanie się skuteczne w Państwie wszczęcia postępowania. Wszczęcie postępowania upadłościowego wywołuje w każdym innym Państwie Członkowskim, bez potrzeby dopełnienia jakichkolwiek formalności, skutki, które wynikają z prawa Państwa wszczęcia postępowania. Zgodnie z definicją z art. 2 lit. a) w zw. z Załącznikiem A Rozporządzenia, jako „postępowanie upadłościowe" rozumie się także francuskie postępowanie naprawcze - redressement judiciaire.

Zgodnie z tezą drugą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawach o sygn. II CSK 326/10, II CSK 406/10, II CSK 425/10, II CSK 541/10:

- w celu zachowania zasady zaufania, orzeczenie sądu państwa członkowskiego o wszczęciu postępowania upadłościowego powinno być, po pierwsze, automatycznie uznane przez wszystkie państwa członkowskie ;

- po drugie, orzeczenie, to powinno być uznane bez badania jego prawidłowości ;

- po trzecie, orzeczenie to wywołuje we wszystkich państwach członkowskich skutki, które wynikają z prawa państwa wszczęcia postępowania.

Zgodnie z przepisem art. L622-7 w zw. z art. L631-14 francuskiego kodeksu handlowego wszczęcie postępowania naprawczego pociąga za sobą z mocy prawa zakaz płacenia wszelkich wierzytelności, które pojawiły się przed wszczęciem postępowania, za wyjątkiem płatności kompensacyjnych wynikających z wierzytelności pokrewnych. Przepis art. L622-21 w zw. z art. L631-14 stanowi, że wyrok o wszczęciu postępowania naprawczego przerywa lub zabrania kierowania pozwów sądowych przez wszystkich wierzycieli , których wierzytelność nie jest wymieniona w art. L622-17 (który dotyczy wierzytelności powstałych po wszczęciu postępowania naprawczego) oraz domagających się skazania dłużnika na zapłatę danej kwoty.

Jak wynika z powyższego, w zaistniałej sytuacji powód nie był uprawniony do wniesienia powództwa przeciwko pozwanemu. Zgodnie z właściwymi przepisami francuskiego kodeksu handlowego, swoją wierzytelność powód powinien w zakreślonym przez francuski sąd terminie zgłosić w przewidzianym trybie, pod rygorem utraty prawa dochodzenia należności. Pozwany wielokrotnie informował powoda o konieczności zgłoszenia swojej wierzytelności w tym trybie.

Prowadzone we Francji postępowanie naprawcze zmierzać będzie do zaspokojenia wierzytelności powoda, a po zakończeniu postępowania naprawczego wszelkie zobowiązania pozwanego automatycznie wygasną. Uzyskanie przez powoda prawomocnego nakazu zapłaty bądź wyroku w niniejszym postępowaniu sprawiłoby, że powód mógłby dochodzić tej samej wierzytelności dwukrotnie, co spowodowałoby zaistnienie stanu sprzecznego z prawem i z zasadami współżycia społecznego.

Pozwany pismem z dnia 12.07.2012 r. poinformował powoda o orzeczeniu francuskiego sądu gospodarczego i wynikających z niego konsekwencjach. Reakcją na to pismo było natychmiastowe wysłanie przez powoda do pozwanego przedsądowego wezwania do zapłaty (na które pozwany odpowiedział pismem z dnia 20.07.2012 r.), a następnie złożenie pozwu w niniejszej sprawie. Działania powoda były porywcze i pochopne, bez właściwego rozeznania i bez żadnego kontaktu z pozwanym. Należy w tej sytuacji uznać, że powód pomimo posiadania pełnej wiedzy co do zaistniałego stanu faktycznego, świadomie dąży do uzyskania w niniejszym postępowaniu korzystnego dla siebie orzeczenia, które byłoby sprzeczne z prawem. W tej sytuacji koszty procesu oraz koszty zastępstwa procesowego pozwanego powinny w pełni obciążać powoda.

W piśmie z dnia 9.05.2013 r. powód wskazał, że jego zdaniem istnieją poważne wątpliwości czy przepisy rozporządzenia Rady nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 roku w sprawie postępowania upadłościowego, stosuje się w ogóle do postępowania naprawczego, które zostało wszczęte przez Sąd Gospodarczy w Dijon w stosunku do pozwanej spółki.

Warto podkreślić, że Sąd Gospodarczy w Dijon w treści swego orzeczenia z dnia 3 lipca 2012, które pozwana spółka przedłożyła do akt, nie powołał się wcale na treść ww. rozporządzenia, lecz na artykuł L 626-27 kodeksu handlowego.

Co więcej z art. 1 rozporządzenia nr 1346/2000 wynika jednoznacznie, że stosuje się je wyłącznie do zbiorowych postępowań przewidujących niewypłacalność dłużnika, które obejmują całkowite lub częściowe zajęcie majątku dłużnika oraz powołanie zarządcy. Postępowanie naprawcze nie wiąże się zaś, ani z zajęciem majątku dłużnika, ani z powołaniem zarządcy ( wchodzi w grę jedynie powołanie nadzorcy sądowego ). Trudno zatem zasadnie bronić tezy, że postępowanie, któremu poddana została spółka (...) sp. z o.o. podlega reżimowi rozporządzenia nr 1346/2000. Z tej przyczyny powoływanie się przez pozwanego na jakiekolwiek zapisy tegoż aktu prawnego jest bez znaczenia dla sprawy.

Po drugie powód stwierdził, że nawet gdyby hipotetycznie uznać, że przepisy rozporządzenia nr 1346/2000 znajdują zastosowanie w niniejszej sprawie, to i tak Sądowi Gospodarczemu w Dijon nie przysługiwała jurysdykcja to tego, by wszcząć postępowanie w stosunku do (...) sp. z o.o. jako spółki której siedziba i główny ośrodek działalności znajdują się na terytorium Polski.

Zgodnie bowiem z art. 3 rozporządzenia dla wszczęcia postępowania upadłościowego właściwe są sądy Państwa Członkowskiego , na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika. W przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że głównym ośrodkiem ich podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny. Natomiast jeżeli dłużnik ma główny ośrodek swojej podstawowej działalności na terytorium Państwa Członkowskiego , sądy innego Państwa Członkowskiego są uprawnione do wszczęcia postępowania upadłościowego tylko wtedy, gdy dłużnik ma na jego terytorium swój oddział.

Analiza odpisu z KRS pozwanej spółki jednoznacznie wskazuje na to, że spółka (...) sp. z o.o. nie tylko nie ma zarejestrowanych żadnych oddziałów na terenie Francji, ale w ogóle nie ma żadnych oddziałów, nawet w Polsce.

Trudno doprawdy pojąć na jakiej podstawie Sąd Gospodarczy w Dijon przypisał sobie jurysdykcję w tej sprawie.

Nie to jest jednak najistotniejsze. Znacznie większe znaczenie ma bowiem fakt, że zgodnie z art. 3 ust. 2 zd. ostatnie rozporządzenia jeżeli postępowanie upadłościowe zostało wszczęte przez sąd innego państwa członkowskiego niż to, gdzie spółka, ma siedzibę, to skutki tego postępowania są ograniczone do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego innego Państwa Członkowskiego, które wszczęło postępowanie.

Oznacza to, że nawet jeśli Sąd w Dijon miał prawo wszcząć postępowanie naprawcze wobec (...) sp. z o.o., to skutki tego postępowania mogą dotyczyć wyłącznie ewentualnego majątku (...) sp. z o.o., który znajduje się na terenie Francji. Wszczęcie postępowania naprawczego przez Sąd w Dijon nie ma więc żadnego znaczenia dla majątku spółki, który jest zlokalizowany w Polsce. Nie ma zatem przeszkód, by powód wszczął przeciwko pozwanemu postępowanie sądowe przed polskim sądem, a następnie dochodził zaspokojenia z jego majątku, który znajduje się w Polsce Warto podkreślić, że treść art. 3 ust. 2 zd. ostatnie rozporządzenia jest skorelowana z treścią art. 17 ust. 2 rozporządzenia, który stanowi, że choć skutki postępowania określone w art. 3 ust. 2 nie mogą zostać podważone w innych Państwach Członkowskich, to jakiekolwiek ograniczenie praw wierzycieli, w szczególności odroczenie płatności lub zwolnienie z długu wskutek postępowania, wywiera skutek co do majątku znajdującego się na terytorium innego Państwa Członkowskiego tylko w odniesieniu do wierzycieli, którzy wyrazili na to zgodę. W niniejszej sprawie powód takiej zgody oczywiście nie wyraził.

Na korzyść tezy, że postępowanie wszczęte przez Sąd w Dijon nie dotyczy polskiego majątku (...) sp. z o.o. wskazuje też fakt, że choć na podstawie art. 40 rozporządzenia Sąd w Dijon miał obowiązek powiadomić wszystkich wierzycieli o wszczętym przez siebie postępowaniu, to nie zrobił tego w stosunku do powoda, uznając zapewne, że wspominane postępowanie nie dotyczy powoda.

Po czwarte powód wskazał, zgodnie z treścią art. 15 rozporządzenia wpływ postępowania upadłościowego na toczące się postępowanie dotyczące przedmiotu albo prawa wchodzącego w skład masy podlega wyłącznie prawu Państwa Członkowskiego, w którym toczy się postępowanie.

A zatem nawet gdyby przyjąć, że Sąd w Dijon miał prawo wszcząć postępowanie naprawcze wobec polskiej spółki z siedzibą w K., to i tak kwestie związane z wpływem tego postępowania naprawczego na postępowania sądowe prowadzone w Polsce przeciwko pozwanemu należy oceniać według przepisów prawa polskiego.

Z treści art. 499 obowiązującej w Polsce ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze wynika zaś jednoznacznie, że wszczęcie postępowania naprawczego nie ma wpływu na wszczynanie przeciwko przedsiębiorcy postępowania sądowego. A zatem wytoczenie powództwa przez powoda przed polskim sądem było jak najbardziej dopuszczalne.

W tej sytuacji powoływanie się przez pozwanego na przepisy francuskiego kodeksu handlowego jest chybione, gdyż pozostaje w sprzeczności z art. 15 rozporządzenia . Z tego przepisu jednoznacznie wynika, że w tym wypadku nie stosuje się ustawy francuskiej, lecz ustawę polską.

Nie może zmienić tego kierunku wykładni treść art. 17 ust. 1 rozporządzenia, gdyż zgodnie z tym przepisem wszczęcie postępowania określonego w art. 3 ust. 1 rozporządzenia wywołuje w każdym innym Państwie Członkowskim, bez potrzeby dopełnienia jakichkolwiek formalności, skutki, które wynikają z prawa Państwa wszczęcia postępowania, o ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej.

Art. 15 rozporządzenia właśnie stanowi inaczej i dlatego art. 15 rozporządzenia stanowi lex specialis w stosunku do normy zawartej w art. 17 ust. 1.

Ponadto powód wskazał, że stosownie do art. 26 rozporządzenia każde Państwo Członkowskie może odmówić uznania postępowania upadłościowego wszczętego w innym Państwie Członkowskim albo wykonania wydanego w jego toku orzeczenia, o ile uznanie to lub wykonanie prowadziłyby do rezultatu, który pozostaje w oczywistej sprzeczności z jego porządkiem publicznym, w szczególności z jego podstawowymi zasadami lub konstytucyjnie zagwarantowanymi prawami i wolnościami jednostki.

Przedmiotowe postępowanie naprawcze zostało wszczęte na wniosek dłużnika i toczyło się bez udziału powoda, a w rezultacie powód jako wierzyciel nie miał możliwości procesowych kwestionować wszczęcia postępowania naprawczego w tym postępowaniu

Powód podkreślił, że Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w z dnia 2 maja 2006 roku. sygn. akt C-341/04. ifsc, Zb. Orz. S. 1-3813, pkt 64 orzekł, że art. 26 rozporządzenia należy poddać wykładni, zgodnie z którą państwo członkowskie może odmówić uznania postępowania upadłościowego wszczętego w innym państwie członkowskim, jeżeli wszczęcie postępowania nastąpiło z wyraźnym naruszeniem prawa podstawowego do bycia wysłuchanym przysługującego jednemu z uczestników tego postępowania. Jeżeli konkretne sposoby zapewnienia prawa do bycia wysłuchanym mogą różnić się od siebie w zależności od tego, jak pilne jest wydanie danego orzeczenia, to każde ograniczenie tego prawa musi zostać stosownie uzasadnione i muszą mu towarzyszyć gwarancje proceduralne zapewniające uczestnikom tego postępowania skuteczną możliwość zaskarżenia środków podjętych w trybie pilnym. O ile do sądu państwa uznającego należy ustalenie, czy wyraźne naruszenie prawa do bycia wysłuchanym miało rzeczywiście miejsce w postępowaniu przed sądem innego państwa członkowskiego, o tyle sąd ten nie może ograniczyć się do zastosowania uznanych przez niego koncepcji ustności postępowania i podstawowego znaczenia, jakie tej koncepcji przyznaje jego porządek prawny, lecz musi w świetle wszystkich okoliczności dokonać oceny, czy uczestnicy tego postępowania mieli dostateczną możliwość bycia wysłuchanymi.

W niniejszej sprawie powód dowiedział się o orzeczeniu Sądu w Dijon już po jego wydaniu. Nie miał zatem żadnej możliwości, by je zaskarżyć, chociażby ze względu na zarzut braku jurysdykcji i krajowej.

Podkreślenia wymaga też to, że choć na podstawie art. 40 rozporządzenia Sąd w Dijon miał obowiązek powiadomić wszystkich wierzycieli o wszczętym przez siebie postępowaniu, to nie zrobił tego w stosunku do powoda. Z tej przyczyny powód nie zgłosił swojej wierzytelności w postępowaniu naprawczym prowadzonym przed Sądem w Dijon.

W ostatnich dniach kwietnia powód dowiedział się od pozwanego, że w dniu 9 kwietnia 2013 roku Sąd Gospodarczy w Dijon przyjął plan naprawczy dla spółki (...) sp. z o.o. , który to plan przewiduje spłatę zgłoszonych w ramach planu wierzytelności. Z informacji uzyskanych od pozwanego wynika, że to rozstrzygnięcie jest prawomocne i wykonalne.

Powód także na to orzeczenie nie miał żadnego wpływu. Sąd w Dijon nie wystosował do powoda żadnej korespondencji w tej sprawie.

W związku z pozbawieniem powoda możliwości obrony swych praw zastosowanie przez Sąd Rejonowy we Włocławku art. 26 rozporządzenia wydaje się być konieczne i uzasadnione.

W związku z tym, że powód nie zgłosił swej wierzytelności w postępowaniu przed francuskim sądem, chybiony jest zarzut powoda zgodnie, z którym powód będzie dochodzić swej wierzytelności dwukrotnie.

W rzeczywistości jest wprost przeciwnie. W związku z faktem, że wierzytelność powoda nie znalazła się w planie naprawczym, pozwany nie ma obowiązku spłacać jej w ramach realizacji tego planu naprawczego.

Jeżeli jednocześnie powództwo w niniejszej sprawie miało by zostać oddalone, to oznaczałoby to, ni mnie ni więcej, że powód zostanie całkowicie pozbawiony prawa dochodzenia swojej wierzytelności zarówno przed sądami polskimi, jak i francuskimi, natomiast pozwana spółka - w majestacie prawa - stałaby się bezpodstawnie wzbogacona o dostarczony przez powoda towar, za który nie musi płacić, bo nie zobowiązał jej do tego, ani Sąd w Dijon, ani Sąd we Włocławku

W piśmie z dnia 19.06.2013 r. pozwany wskazał że powód J. B. (1) zgłosił swoją wierzytelność w postępowaniu naprawczym prowadzonym przed Sądem w Dijon i został ujęty na liście wierzytelności na pozycji 37.

Powód nie zostałby uwzględniony w toczącym się postępowaniu naprawczym, gdyby sam nie zgłosił przysługującej mu wierzytelności. Należy zatem uznać, że miało miejsce zgłoszenie wierzytelności. Zgłoszenie wierzytelności przez powoda nie ma jednak większego znaczenia w niniejszej sprawie, gdyż nawet gdyby powód swojej wierzytelności, pomimo wielokrotnych wezwań, nie zgłosił w wyznaczonym terminie, to jego wierzytelność wygasłaby z chwilą zakończenia toczącego się postępowania naprawczego.

Zgodnie z zatwierdzonym przez Sąd w Dijon układem, wierzytelności zostaną spłacone w 100% w 8 rocznych ratach po 12,50% każda, gdzie pierwsza rata zostanie zapłacona z datą pierwszej rocznicy postanowienia ustalającego plan. Tym samym powód otrzyma całą zgłoszoną kwotę w wyniku realizacji układu. Zasądzenie zaś w niniejszym postępowaniu dochodzonej kwoty spowodowałoby bezpodstawne wzbogacenie powoda, który otrzymałby dwukrotnie swoją wierzytelność - raz w wyniku realizacji układu, a drugi raz w wyniku zasądzenia jej przez Sąd Orzekający. Nie bez znaczenia jest, że wyrok zasądzający krzywdziłby pozostałych wierzycieli, których wierzytelności zostały ujęte w układzie.

Równocześnie, w związku z otrzymaniem pisma powoda z dnia 9.05.2013 r., pozwany podtrzymał w całości dotychczasowe stanowisko i stwierdził, że pismo powoda jest w całości nietrafne. Argumentacja powoda w zasadzie sprowadza się do polemiki ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w tezach i uzasadnieniach wyroków w sprawach o sygn. akt: II CSK 326/10, II CSK 406/10, II CSK 425/10 i II CSK 541/10, powołanych przez pozwanego w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Niniejszym pozwany precyzuje, że powołana w sprzeciwie od nakazu zapłaty teza druga dotyczyła wyłącznie wyroku o sygn. akt: II CSK 425/10. Każdy z powyższych wyroków opatrzony jest innymi tezami. Powołane orzeczenia Sądu Najwyższego wydane były w sprawach o bardzo zbliżonym stanie faktycznym, z tą różnicą, że dotyczyły innego rodzaju postępowania (również wskazanego w Załączniku A Rozporządzenia nr 1246/2000), tj. postępowania „sauvegarde"

Sąd ustalił i zważył co następuje :

Stan faktyczny w niniejszej sprawie obejmujący zawarcie umowy pomiędzy upadłym a powodem nie jest sporny.

Istota sporu sprowadza się do odpowiedzi :

1. czy ogłoszenie upadłości pozwanego przez Sąd Gospodarczy w Dijon ( Francja ) ma wpływ na żądanie powoda i implikuje rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie ;

2. czy i jaki wpływ na postępowanie w niniejszej sprawie ma Rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego ( Dz.U.UE L z dnia 30 czerwca 2000 r. z późn. zm. ) [ dalej jako „Rozporządzenie" ].

Orzeczeniem z dnia 03.07.2012 r. Sąd Gospodarczy w Dijon Druga Izba (G. du T. de C. de D.), w stosunku do spółki (...) Spółka z o.o. w K. :

1.- rozwiązał plan naprawczy ( plan de sauvegarde ) z dnia 10 listopada 2009 r. ;

2.- stwierdził, że Spółka jest niewypłacalna ;

3.- wszczął postępowanie naprawcze ( procedure de redressement judiciaire ) w stosunku do Spółki (...) Sp. z o.o. w K.

( dowód : orzeczenie z dnia 3.07.2012 r. wraz z tłumaczeniem, k. 22-32 ).

Następnie orzeczeniem z dnia 9 kwietnia 2013 r. Sąd ten zatwierdził plan naprawczy spółki (...), według którego wierzyciele zostaną zaspokojeni w 100% w 8 rocznych ratach

( dowód : orzeczenie z dnia 9.04.2013 r. wraz z tłumaczeniem, k. 86-93 ).

W pierwszym rzędzie należało rozstrzygnąć zarzut powoda, iż zgodnie z art. 1 rozporządzenia nr 1346/2000 wynika jednoznacznie, że stosuje się je wyłącznie do zbiorowych postępowań przewidujących niewypłacalność dłużnika, które obejmują całkowite lub częściowe zajęcie majątku dłużnika oraz powołanie zarządcy. Postępowanie naprawcze nie wiąże się zaś, ani z zajęciem majątku dłużnika, ani z powołaniem zarządcy ( wchodzi w grę jedynie powołanie nadzorcy sądowego ).

W tej sytuacji, wg powoda, cyt wyżej Rozporządzenie nie ma zastosowania do upadłości pozwanego ( aczkolwiek w dalszej części swoich rozważań powód stawia konkretne zarzuty wynikające właśnie z treści tegoż Rozporządzenia ).

Tymczasem zgodnie z art. 2 dla celów niniejszego Rozporządzenia "postępowania upadłościowe" oznaczają postępowania zbiorowe określone w art. 1 ust. 1. Wykaz tych postępowań znajduje się w załączniku A. W załączniku A wskazano, że takim postępowaniem upadłościowym w przypadku Francji są :

- Redressement judiciaire,

- Sauvegarde,

- Liquidation judiciaire.

Oznacza to, że w przypadku wszczęcia wobec pozwanego - Spółki (...)

(...) Spółka z o.o. w K. postępowania upadłościowego – redressement judiciaire przepisy cyt. Rozporządzenia znajdują pełne zastosowanie.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych przez powoda, w pierwszy rzędzie podniósł on, że w sprawie upadłości S. (...) nie wystąpiły przesłanki określone w art. 3 ust. 1 i 2 Rozporządzenia przed Sądem Gospodarczym w Dijon nie tylko dlatego, że siedziba pozwanego znajduje się w Polsce, ale również z tego względu, że upadły nie ma żadnego oddziału we Francji.

W niniejszej sprawie należy jednak podnieść, że zastosowanie procedury redressement judiciaire w stosunku do pozwanego wynikało z wcześniejszego ( dnia 16.07.2008 r. ) wszczęcia wobec niego postępowanie ochronnego – procedure de sauvegarde ) jako spółki zależnej grupy (...). Wskutek rozwiązania planu naprawczego spółki (...) ( 4.04.2011 r. ) jako Trustee emitującego obligacje, jej wierzyciele są wierzycielami spółek gwarantów, w tym S. (...). W sytuacji gdy, spółki zależne nie uregulowały wymagalnych rat z ich planów naprawczych, Sąd w Dijon stwierdził ich niewypłacalność, wskutek czego wszczął wobec pozwanego postępowanie naprawcze - procedure redressement judiciaire ( dowód : orzeczenie z dnia 3.07.2012 r. wraz z tłumaczeniem, k. 22-32 ).

Z orzeczenia Sądu w Dijon nie wynika expressis verbis, jaką zasadę zastosował sąd francuski uznając swoja jurysdykcję.

Przy określeniu jurysdykcji w art. 3 ust. 1 rozporządzenia posłużono się nieprecyzyjnym łącznikiem w postaci głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika. W ust 2 art. 3 dodano jednak , że w przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że ich głównym ośrodkiem jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny. Problem w tym, że w państwach unijnych brak nawet jednolitego wymagania badania z urzędu jurysdykcji krajowej (np. w Anglii), co prowadzi do wydawania rozstrzygnięć wadliwych, w wyniku czego główne postępowania upadłościowe prowadzone są w państwie, w którym główny ośrodek podstawowej działalności nie jest zlokalizowany.

Odnośnie wykładni art. 3 rozporządzenia w orzecznictwie różnych krajów zarysowały się dwa stanowiska

Według pierwszego tzw. teorii działalności gospodarczej (business activity theory), odwołującej się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, za główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika uznaje się miejsce, w którym faktycznie prowadzona jest działalność gospodarcza. Podkreśla się przy tym znaczenie rozpoznawalności miejsca prowadzenia działalności dla wierzycieli.

Drugie podejście, zwane teorią miejsca podejmowania strategicznych decyzji kontrolnych lub teorią "głowy zarządu" ( mind of management ), stosowane jest najczęściej przez sądy angielskie, choć odwoływano się do niego również w orzecznictwie francuskim i węgierskim. Teoria ta zakłada, że dla ustalenia głównego ośrodka podstawowej działalności, kluczowe znaczenie ma sposób organizacji funkcji kierowniczych przedsiębiorstwa, w tym w szczególności sposób podejmowania strategicznych decyzji. Teoria ta nie kładzie natomiast nacisku ani na faktyczne miejsce prowadzenia działalności, miejsce wcielania decyzji kierowniczych w życie, ani na rozpoznawalność powyższych okoliczności przez osoby trzecie. Stanowi zatem zaprzeczenie podejścia opartego na modelu business activity.

W okolicznościach niniejszej sprawy, wydaje się, że Sąd w Dijon uznał swoją jurysdykcję w oparciu o teorię mind of management.

Wykładnię opartą na teorii mind of management należy uznać za nietrafną, gdyż ani przepisy rozporządzenia, ani motywy zawarte w jego preambule nie dają podstaw to przyjęcia subiektywnej interpretacji terminu "główny ośrodek podstawowej działalności". Jednak ogłoszenie upadłości przez Sąd w Dijon na podstawie art. L 620-1 i L 621-1 i następnych francuskiego kodeksu handlowego implikuje, stosownie do art. 4 ust. 1 rozporządzenia, do postępowania upadłościowego nim objętego oraz do jego skutków zastosowanie prawa państwa, w którym zostało wszczęte postępowania ( lex concursus ). W sprawach dotyczących wierzytelności są to przede wszystkim skutki wszczęcia postępowania upadłościowego co do niewykonanych umów dłużnika (art. 4 ust 2 lit e), a także co do wierzytelności, jakie mogą być zgłoszone w postępowaniu upadłościowym (art. 4 ust. 2 lit g), jak również praw wierzycieli po ukończeniu postępowania upadłościowego (art. 4 ust. 2 lit. k).

Ogłoszenie upadłości w tzw. głównym postępowaniu upadłościowym przez sąd właściwy zgodnie z art. 3 rozporządzenia w jednym z państw Unii Europejskiej (oprócz Danii) podlega z mocy prawa uznaniu w pozostałych państwach, gdy orzeczenie stanie się skuteczne w państwie wszczęcia postępowania (art. 16 ust. 1 rozporządzenia). Wszczęcie tego postępowania wyrokiem Sądu Gospodarczego w Dijon nie wyłączyło rozpoczęcia w Polsce tzw. wtórnego postępowania, obejmującego tylko majątek pozwanej spółki w kraju.

W tym stanie rzeczy do wierzytelności nim objętych stosuje się prawo francuskie. Dotyczy to także możliwości skutecznego dochodzenia w odrębnym postępowaniu sądowym roszczeń wierzycieli, których wierzytelności objęte są tym postępowaniem. Zakaz wszczynania takich postępowań jest skuteczny we wszystkich, oprócz Danii, państwach Unii Europejskiej, w tym także w Polsce (art. L 622-21 francuskiego kodeksu handlowego).

Skoro jednak we Francji w postępowaniu redressement judiciaire zawarto układ, także do wierzytelności nim objętych mają zastosowanie wyłącznie przepisy prawa francuskiego. Zobowiązania nim objęte podlegają restrukturyzacji stosownie do jego treści, tj. gdy układ przewiduje odroczenie terminu płatności, objęta układem wierzytelność w okresie odroczenia nie jest wymagalna.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie Eurofood orzekł, że art. 16 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia należy poddać wykładni, zgodnie z którą wszczęcie głównego postępowania upadłościowego przez sąd jednego państwa członkowskiego powinno zostać uznane przez sądy innych państw członkowskich, bez możliwości badania przez te sądy oceny właściwości dokonanej przez sąd państwa wszczęcia postępowania. W istocie zasada pierwszeństwa określona w tym przepisie jest oparta na zasadzie wzajemnego zaufania, które umożliwiło ustanowienie obligatoryjnego systemu jurysdykcji i zastąpienie stosowania przepisów krajowych państw członkowskich w dziedzinie uznawania i wykonywania orzeczeń przez uproszczony mechanizm uznawania i wykonywania orzeczeń wydanych w ramach postępowania upadłościowego. Jeżeli uznając, że główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika znajduje się w innym państwie członkowskim niż to, w którym zostało wszczęte główne postępowanie upadłościowe, zainteresowany zamierza podważyć właściwość sądu, który wszczął postępowanie, musi skorzystać ze środków przewidzianych przez prawo krajowe państwa członkowskiego, w którym zostało wszczęte to postępowanie przed sądami tego państwa. Mechanizm przewidujący, że wszczęte może być tylko jedno postępowanie główne wywołujące skutki prawne we wszystkich państwach członkowskich, w których rozporządzenie obowiązuje, zostałby poważnie zaburzony, jeżeli sądy tych państw członkowskich mogłyby korzystać z konkurencyjnej właściwości.

Wykładnia ta odpowiada treści i funkcji art. 16 ust. 1 rozporządzenia, co wynika z pkt. 22 preambuły. Automatyczne uznanie oznacza, że skutki wynikające z postępowania na podstawie prawa państwa wszczęcia postępowania rozciągają się na wszystkie państwa, w których obowiązuje ten unijny akt prawny. Orzeczenie sądu, który wszczął postępowanie, powinno być uznane w pozostałych państwach członkowskich bez możliwości badania trafności tego orzeczenia ( z uzasadnienia wyroków SN z dnia 16.02.2011 r., sygn. akt II CSK 541 / 10, LEX nr 787082 ; z dnia 16.02.2011 r., sygn. akt II CSK 326 / 10, LEX nr 785875 ).

W uzasadnieniu swojego żądania zasądzenia dochodzonej pozwem kwoty, powód odniósł się do skutków ogłoszenia przez Sąd w Dijon postępowania upadłościowego. Wskazał, że zgodnie z art. 3 ust. 2 zd. ostatnie rozporządzenia jeżeli postępowanie upadłościowe zostało wszczęte przez sąd innego państwa członkowskiego niż to, gdzie spółka, ma siedzibę, to skutki tego postępowania są ograniczone do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego innego Państwa Członkowskiego, które wszczęło postępowanie.

Według powoda oznacza to, że nawet jeśli Sąd w Dijon miał prawo wszcząć postępowanie naprawcze wobec (...) sp. z o.o., to skutki tego postępowania mogą dotyczyć wyłącznie ewentualnego majątku S. (...), który znajduje się na terenie Francji. Wszczęcie postępowania naprawczego przez Sąd w Dijon nie ma więc żadnego znaczenia dla majątku spółki, który jest zlokalizowany w Polsce. Nie ma zatem przeszkód, by powód wszczął przeciwko pozwanemu postępowanie sądowe przed polskim sądem, a następnie dochodził zaspokojenia z jego majątku, który znajduje się w Polsce

Powód podkreślił że treść art. 3 ust. 2 zd. ostatnie rozporządzenia jest skorelowana z treścią art. 17 ust. 2 rozporządzenia, który stanowi, że choć skutki postępowania określone w art. 3 ust. 2 nie mogą zostać podważone w innych Państwach Członkowskich, to jakiekolwiek ograniczenie praw wierzycieli, w szczególności odroczenie płatności lub zwolnienie z długu wskutek postępowania, wywiera skutek co do majątku znajdującego się na terytorium innego Państwa Członkowskiego tylko w odniesieniu do wierzycieli, którzy wyrazili na to zgodę. W niniejszej sprawie powód takiej zgody oczywiście nie wyraził.

Należy jednak rozróżnić :

- postępowanie upadłościowe główne, której ogłoszenie ma skutek uniwersalny i rozciąga się na cały majątek dłużnika położony na obszarze Unii Europejskiej ( motyw 12 zdanie drugie preambuły ). Ogłoszenie upadłości głównej, bez potrzeby dopełniania jakichkolwiek formalności, wywołuje w innych państwach skutki, które wynikają z prawa państwa wszczęcia postępowania ( art. 17 ust. 1) ;

- postępowanie uboczne, której ogłoszenie ma, co do zasady, skutek ograniczony do majątku położonego na terytorium państwa wydania orzeczenia ( skutek terytorialny; por. motyw 12 zdanie czwarte i piąte preambuły ).

Postępowanie uboczne obejmuje dwa rodzaje postępowań. Po pierwsze, wyróżnia się postępowanie wtórne czyli postępowanie wszczynane po otwarciu postępowania głównego (art. 3 ust. 3). Postępowanie to toczy się równolegle do postępowania głównego, a przy wielości postępowań wtórnych - również równolegle do innych postępowań wtórnych.

Po drugie, wyróżnia się niezależne postępowanie czyli postępowanie uboczne wszczynane przed otwarciem postępowania głównego (art. 3 ust. 4). Postępowanie to toczy się samoistnie, bez innych równoległych postępowań ubocznych, lub też równolegle z innymi niezależnymi postępowaniami ubocznymi (niesamoistnie). W momencie ogłoszenia upadłości głównej niezależne postępowanie uboczne staje się ipso iure postępowaniem wtórnym ( por. motyw 17 preambuły rozporządzenia ).

Ogłoszenie upadłości ubocznej następuje w państwie położenia oddziału dłużnika czyli miejsca wykonywania przez dłużnika działalności gospodarczej niemającej charakteru tymczasowego przy wykorzystaniu zasobów ludzkich i majątkowych ( zob. P. Filipiak, Komentarz do art. 3 Rozporządzenia, LEX ).

Zestawienie zatem art. 3 ust 2 z art. 17 rozporządzenie dotyczy skutków ogłoszenia upadłości ubocznej i jej uznania.

Orzeczenie o wszczęciu postępowania upadłościowego określonego w art. 3 ust. 2 (postępowania ubocznego) podlega automatycznemu uznaniu we wszystkich pozostałych państwach członkowskich (z wyjątkiem Danii) na takich samych zasadach jak orzeczenie o wszczęciu głównego postępowania upadłościowego (art. 16). Dla skutków tego postępowania właściwe jest prawo państwa wszczęcia postępowania (art. 4 ust. 1). Jednakże skutki te nie są rozciągnięte na wszystkie pozostałe państwa członkowskie (art. 17 ust. 1 a contrario). Postępowanie uboczne jest w istocie rzeczy postępowaniem terytorialnym, co oznacza, że jego skutki są ograniczone tylko do majątku dłużnika znajdującego się w państwie wszczęcia postępowania (motyw 12 preambuły). Jednakże skutki te nie mogą zostać podważone w innych państwach członkowskich. W konsekwencji inne państwa członkowskie muszą uznać, że majątek dłużnika znajdujący się na terenie państwa wszczęcia postępowania ubocznego jest wyłączony z postępowania głównego i poddany władzy zarządcy ustanowionego w postępowaniu ubocznym (por. również art. 18 ust. 2).

W toku postępowania ubocznego może dojść do ograniczenia praw wierzycieli, w tym również wierzycieli, którzy mają miejsce zamieszkania lub siedzibę poza państwem prowadzenia postępowania ubocznego ( postępowaniem ubocznym są bowiem objęci wszyscy wierzyciele dłużnika, a nie tylko wierzyciele krajowi ). Ograniczenie to może w szczególności polegać na odroczeniu płatności lub zwolnieniu z długu. Do odroczenia płatności w postępowaniu ubocznym może dojść w wyniku zawarcia układu. Jest to możliwe, gdyż co prawda postępowanie uboczne musi być postępowaniem likwidacyjnym, jednak zgodnie z art. 2 lit. c pojęcie to oznacza postępowanie, które obejmuje likwidację majątku dłużnika, także w przypadku gdy postępowanie zostaje ukończone w drodze układu. Zwolnienie z długu obejmuje wszelkiego rodzaju procedury, w wyniku których dochodzi do umorzenia całości lub części zobowiązań dłużnika niezaspokojonych w postępowaniu upadłościowym, np. oddłużenie uregulowane w art. 369 i 370 p.u.n. Wskazane wyżej ograniczenia praw wierzycieli wywierają skutek w odniesieniu do majątku znajdującego się na terytorium państwa wszczęcia postępowania ubocznego. W odniesieniu do majątku znajdującego się na terenie innego państwa ograniczenia te wywierają skutek tylko wobec tych wierzycieli, którzy wyrazili na to zgodę. Pozostali wierzyciele (ci, którzy nie wyrazili zgody) mogą bez żadnych ograniczeń dochodzić swoich wierzytelności w pełnej wysokości (tzn. bez uwzględnienia zwolnienia z długu czy też odroczenia płatności) z majątku dłużnika znajdującego się poza terytorium państwa wszczęcia postępowania ubocznego. Zgoda, o której mowa w art. 17 ust. 2 zdanie drugie, musi być wyrażona przez każdego wierzyciela indywidualnie. Nie jest dopuszczalne zastąpienie zgody poszczególnych wierzycieli decyzją sądu, uchwałą rady wierzycieli czy też zgromadzenia wierzycieli. Zgoda musi również określać, na terytorium jakiego państwa znajduje się majątek, w odniesieniu do którego wierzyciel wyraża zgodę na ograniczenie jego praw.

Wszczęcie postępowania wtórnego służy ochronie interesów lokalnych wierzycieli czy też krajowych, tj. tych mających swe miejsce zamieszkania lub siedzibę w innym państwie członkowskim niż państwo wszczęcia postępowania głównego; dla takiej grupy wierzycieli dużo lepiej znane jest prawo obowiązujące w państwie wszczęcia postępowania wtórnego i tym samym lepiej znane im są przysługujące im uprawnienia. W związku z tym rozporządzenie przesądza, iż reguła nakazująca automatyczne uznanie skutków wszczęcia postępowania głównego ma zastosowanie dopóki, dopóty w innym państwie członkowskim wszczęte zostało postępowanie terytorialne. Oznacza to, iż w takiej sytuacji składniki majątkowe dłużnika, jak i wiążące go stosunki prawne - które wchodzą w zakres zastosowania postępowania wtórnego - nie są objęte skutkami postępowania głównego. Wobec wspomnianych składników i stosunków prawnych zastosowanie ma prawo "lokalne", tj. prawo państwa członkowskiego, w którym wszczęto postępowanie wtórne. Ochrona wierzycieli lokalnych (krajowych) przejawia się tu właśnie w tym, iż zastosowanie będzie mieć "ich" prawo krajowe. W konsekwencji eksterytorialne skutki wszczęcia postępowania głównego ulegają ograniczeniu w razie wszczęcia postępowania terytorialnego, jako że, co do zasady aktywa objęte tym drugim postępowaniem nie będą mogły być przedmiotem tego pierwszego postępowania ( zob. A. Hrycaj, Komentarz do art. 17 Rozporządzenia, LEX ; K. Kohutek, Komentarz do art. 17 Rozporządzenia, LEX ).

W niniejszej sprawie poza sporem pozostaje, że nie zostało wszczęte w Polsce upadłościowe postępowanie uboczne ( wtórne ), zatem skutki postępowania głównego obejmują cały majątek upadłego bez względu na miejsce jego położenia.

Kolejnym zarzutem podniesionym przez powoda stanowi naruszenie art. 15 rozporządzenia.

Zgodnie z art. 15 wpływ postępowania upadłościowego na toczące się postępowanie dotyczące przedmiotu albo prawa wchodzącego w skład masy podlega wyłącznie prawu Państwa Członkowskiego, w którym toczy się postępowanie.

Według powoda gdyby przyjąć, że Sąd w Dijon miał prawo wszcząć postępowanie naprawcze wobec polskiej spółki z siedzibą w K., to i tak kwestie związane z wpływem tego postępowania naprawczego na postępowania sądowe prowadzone w Polsce przeciwko pozwanemu należy oceniać według przepisów prawa polskiego.

Z treści zaś art. 499 obowiązującej w Polsce ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze wynika zaś jednoznacznie, że wszczęcie postępowania naprawczego nie ma wpływu na wszczynanie przeciwko przedsiębiorcy postępowania sądowego. A zatem wytoczenie powództwa przez powoda przed polskim sądem było jak najbardziej dopuszczalne.

Art. 15 rozporządzenia właśnie stanowi inaczej i dlatego art. 15 rozporządzenia stanowi lex specialis w stosunku do normy zawartej w art. 17 ust. 1.

Nie wdając się w rozważania co do kolizji przepisów art. 15 i 17 rozporządzenia, na potrzeby niniejszego postępowania należy stwierdzić, że art. 15 stanowi odstępstwo od stosowania zawartej w art. 4 ust. 1 ogólnej normy kolizyjnej, wskazującej które krajowe prawo upadłościowe jest właściwe do danej kwestii. W tym przypadku "kwestią" tą jest ustalenie wpływu, jaki ma wszczęcie postępowania upadłościowego wobec dłużnika na będące w toku ( zawisłe ) sprawy sądowe prowadzone przeciwko dłużnikowi ( art. 4 ust. 2 pkt. f ). Zagadnienie to oceniać należy wtedy wyłącznie według prawa państwa członkowskiego, w którym toczy się sprawa.

Tymczasem niniejsza sprawa została wszczęta dnia 26 października 2012 r., zaś postępowanie upadłościowe zostało wszczęte dnia 3 lipca 2012 r., a zatem w dacie jego wszczęcia sprawa z powództwa J. B. nie toczyła się.

Hipotezą normy art. 15 nie są zatem objęte sprawy zawisłe po wszczęciu postępowania upadłościowego. Wtedy zastosowanie ma art. 4 rozporządzenia wskazujące jako prawo właściwe prawo państwa członkowskiego, w którym wszczęto postępowanie upadłościowe – tu prawo francuskie. Zgodnie zaś z art. L 622-21 francuskiego kodeksu handlowego wszczęcie postępowania wstrzymuje lub uniemożliwia wszczynanie jakichkolwiek spraw z powództwa wszystkich wierzycieli (... ).

Ostatecznie powód podniósł, że wszczęcie postępowania upadłościowego narusza klauzulę porządku publicznego określoną art. 26 rozporządzenia. Wskazał, że każde Państwo Członkowskie może odmówić uznania postępowania upadłościowego wszczętego w innym Państwie Członkowskim albo wykonania wydanego w jego toku orzeczenia, o ile uznanie to lub wykonanie prowadziłyby do rezultatu, który pozostaje w oczywistej sprzeczności z jego porządkiem publicznym, w szczególności z jego podstawowymi zasadami lub konstytucyjnie zagwarantowanymi prawami i wolnościami jednostki.

Podniósł, że dowiedział się o orzeczeniu Sądu w Dijon już po jego wydaniu. Nie miał zatem żadnej możliwości, by je zaskarżyć, chociażby ze względu na zarzut braku jurysdykcji i krajowej.

Podkreślił przy tym, że choć na podstawie art. 40 rozporządzenia Sąd w Dijon miał obowiązek powiadomić wszystkich wierzycieli o wszczętym przez siebie postępowaniu, to nie zrobił tego w stosunku do powoda. Z tej przyczyny powód nie zgłosił swojej wierzytelności w postępowaniu naprawczym prowadzonym przed Sądem w Dijon.

Na wstępie rozważań dotyczących stosowania klauzuli porządku publicznego należy stwierdzić, że samo przyjęcie jurysdykcji przez sąd państwa członkowskiego Unii Europejskiej ze względu na siedzibę grupy kapitałowej obejmującej spółkę, której ośrodkiem działalności jest Polska ( wykładnia oparta na teorii mind of mamagement ) nie uzasadnia zastosowania art. 26 rozporządzenia, gdy zagraniczne orzeczenie zatwierdzające układ nie wywołuje skutków sprzecznych z polskim porządkiem prawnym. Ponadto przepis ten nie daje podstawy do merytorycznego badania orzeczenia wszczynającego postępowanie upadłościowe, czyli badania istoty zawartego w nim rozstrzygnięcia, a zwłaszcza nie daje podstawy do badania przesłanek przyjętych za podstawę orzeczenia.

Państwo uznające nie może wręcz badać istnienia jurysdykcji krajowej państwa wszczęcia postępowania. Dla uznania orzeczenia o wszczęciu postępowania upadłościowego, zgodnie z art. 16, nie jest bowiem istotne, czy sąd państwa wszczęcia postępowania rzeczywiście posiadał jurysdykcję krajową do rozpoznania sprawy, ale jedynie czy uznał, że taką jurysdykcję posiada

W świetle art. 26 Rozporządzenia, nie chodzi o sprzeczność orzeczenia lub przesłanek przyjętych przez sąd zagraniczny, jako jego podstawa z polskim porządkiem prawnym, a o sprzeczność rezultatu orzeczenia z tymi zasadami ( zob. wyrok SN z dnia 16.02.2011 r., sygn. akt II CSK 541 / 10, LEX nr 787082 ; z dnia 16.02.2011 r., sygn. akt II CSK 425 / 10, LEX nr 1027168 ; A. Hrycaj, Komentarz do art. 26 Rozporządzenia, LEX ).

Swój zarzut naruszenia klauzuli porządku publicznego powód upatruje w pozbawieniu go możliwości działania przez sąd upadłościowy, postępowanie toczyło się bowiem bez jego udziału i nie miał możliwości jego zaskarżenia, nie został powiadomiony o wszczętym postępowaniu. Według niego naruszono jego podstawowe prawo do bycia wysłuchanym.

Prawo do bycia wysłuchanym zajmuje szczególne miejsce w organizacji i przebiegu rzetelnego procesu. Obejmuje ono uprawnienie do wypowiedzenia się w wystarczającym stopniu w przedmiocie wszystkich istotnych faktów i kwestii prawnych oraz do przedstawienia dowodów. Jednakże nie każde ograniczenie prawa do bycia wysłuchanym należy bezwzględnie kwalifikować jako naruszenie prawa podstawowego do rzetelnego procesu. [...] Prawa do obrony mogą podlegać ograniczeniom pod warunkiem, że ograniczenia te rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego i że nie stanowią z punktu widzenia realizowanych celów nieproporcjonalnej ingerencji w samą istotę praw".

W wyroku wydanym w sprawie C-341/04 Eurofood Trybunał stwierdził, że konkretne sposoby zapewnienia prawa do bycia wysłuchanym mogą różnić się od siebie, przykładowo w zależności od tego, jak pilne jest wydanie danego orzeczenia. Każde ograniczenie tego prawa musi jednak zostać stosownie uzasadnione, muszą mu również towarzyszyć gwarancje proceduralne zapewniające uczestnikom postępowania skuteczną możliwość zaskarżenia środków podjętych w trybie pilnym (pkt 66 wyroku).

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 2 czerwca 1980 r., I Cr 124/80, OSNC 1981, nr 1, poz. 13, uznał, że nie jest sprzeczne z porządkiem publicznym uznanie orzeczenia sądu zagranicznego o przysposobieniu obywatela polskiego, który w dacie tego orzeczenia nie był już małoletni. Przenosząc te stwierdzenia na grunt prawa upadłościowego, należy stwierdzić, że zagraniczne orzeczenie o wszczęciu postępowania upadłościowego będzie naruszało podstawowe zasady polskiego porządku prawnego wówczas, gdy będzie sprzeczne z samą instytucją upadłości ukształtowaną przez polskiego ustawodawcę, a nie wówczas, gdy będzie sprzeczne z regulacjami dotyczącymi podstaw ogłoszenia upadłości przyjętymi w polskiej ustawie. Polskie postępowanie upadłościowe służy wspólnemu dochodzeniu roszczeń od niewypłacalnych dłużników (art. 1 ust. 1 pkt 1 p.u.n.), przy czym ustawowa definicja niewypłacalności została zamieszona w art. 11 p.u.n. Istotą postępowania upadłościowego jest więc takie zagospodarowanie majątku dłużnika znajdującego się w kryzysie, które maksymalnie przyczyni się do zaspokojenia jego wierzycieli. nie jest zatem sprzeczne z koncepcją upadłości i postępowania upadłościowego przyjętą w Polsce ( zob. A. Hrycaj, Komentarz do art. 26 Rozporządzenia, LEX ).

Model postępowania upadłościowego przyjęty w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze ( dalej pun ) co do zasady nie przewiduje uczestnictwa wierzycieli w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości chyba, że chodzi o udział wierzyciela na wniosek którego postępowanie zostaje wszczęte. Ponadto wierzycielowi nie przysługuje ( nawet będącemu wnioskodawcą ) uprawnienie do zaskarżenia orzeczenia o ogłoszeniu upadłości ( art. 54 pun ). Zarzut zatem wierzyciela w tej części należy uznać za całkowicie chybiony.

Wszczęte przez Sąd Gospodarczy w Dijon postępowanie upadłościowe - redressement judiciaire, przy orzeczeniu niewypłacalności (...) Spółka z o.o. w K. można porównać do upadłości z możliwością zawarcia układu.

Trzeba podkreślić, że ostatecznym skutkiem przeprowadzonego we Francji postępowania redressement judiciaire wynikającym z postanowienia z dnia 09 kwietnia 2009 r. było rozłożenie na 8 rat i odroczenie terminu płatności długu już wymagalnego i częściowa strata świadczenia ubocznego (odsetek). Restrukturyzacja długów dłużnika przy zastosowaniu ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze może prowadzić do wielu bardziej niekorzystnych dla wierzycieli skutków prawnych. Zmiana terminu świadczenia jest możliwa nie tylko na gruncie polskiego prawa upadłościowego i naprawczego, ale wynika z innych instytucji prawa cywilnego materialnego (art. 212 § 3 lub art. 358¹ § 3 k.c.), a nawet procesowego (art. 320 k.p.c.).

Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku Eurofood orzekł, że art. 26 rozporządzenia należy poddać wykładni, zgodnie z którą państwo członkowskie może odmówić uznania postępowania upadłościowego wszczętego w innym państwie członkowskim, jeżeli wszczęcie postępowania nastąpiło z wyraźnym naruszeniem prawa podstawowego do bycia wysłuchanym, przysługującego jednemu z uczestników tego postępowania. O ile do sądu państwa uznającego należy ustalenie, czy wyraźne naruszenie prawa do wysłuchania miało rzeczywiście miejsce w postępowaniu przed sądem innego państwa członkowskiego, o tyle sąd ten nie może ograniczyć się do zastosowania uznanych przez niego koncepcji ustności postępowania i podstawowego znaczenia, jakie tej koncepcji przyznaje jego porządek prawny, lecz musi w świetle wszystkich okoliczności dokonać oceny, czy uczestnicy tego postępowania mieli dostateczną możliwość bycia wysłuchanymi ( zob. wyrok SN z dnia 16.02.2011 r., sygn. akt II CSK 541 / 10, LEX nr 787082 ).

Podzielając tę argumentację należy zauważyć, że powód przed wytoczeniem powództwa został powiadomiony o wszczęciu postępowania upadłościowego wobec pozwanego oraz otrzymał formularz zgłoszenia wierzytelności ( dowód : wydruki e-maili, k. 33-34, 39-40, informacja o orzeczeniu z dnia 3.07.2012 r. ). W wyniku zgłoszenia wierzytelności, na ustalonej liście powód został umieszczony pod poz. 37 ( dowód : wyciąg z listy wierzytelności, k. 95 ).

Prawo francuskie zawiera uproszczoną procedurę w odniesieniu do reprezentacji wierzycieli w postępowaniu redressement judiciaire . Reprezentują ich komitety utworzone przez administratora. Komitety spotkały się w W. dnia 20 grudnia 2012 r. Propozycje spłaty zobowiązań zostały przyjęte większością 98,86% głosów przez komitet głównych dostawców dóbr i usług i jednogłośnie przez komitet instytucji kredytowych i powiązanych z nimi. Wierzycielom nie będącym członkami komitetów, zaproponowano takie same warunki spłaty zobowiązań ( dowód : postanowienie z dnia 9.04.2013 r., k. 90-93 ).

Odpowiada to założeniom układu określonym w art. 290 ust. 1 pun, według którego układ wiąże wszystkich wierzycieli, których wierzytelności objęte są układem, choćby nie zostały umieszczone na liście wierzytelności.

Niniejsze postanowienie ogłoszono publicznie i przekazano do dyspozycji Kancelarii Sądu Gospodarczego, o czym strony zostały wcześniej poinformowane ( z postanowienia, k. 93 ).

Z powyższego wynika, że powód, wiedząc o wszczętym postępowaniu, miał możliwość przedstawienia swego stanowiska na posiedzeniu komitetu w dniu 20.12.2012 r. w W., miał więc uprawnienie co najmniej pośrednio do zaskarżenia układu.

Skoro powód mógł być wysłuchany (np. przez złożenie pisemnego wyjaśnienia), to nie był pozbawiony w postępowaniu redressement judiciaire ochrony sądowej. Innymi słowy, skoro mógł być wysłuchany i miał możliwość co najmniej pośredniego zaskarżenia układu, to istniały podstawy do przyjęcia, że w tym szczególnego rodzaju zbiorowym postępowaniu ochronnym miał zapewnione w wystarczającym stopniu prawo obrony swych interesów.

Mając na uwadze powyższe rozważania, uznając skuteczność wszczęcia Przez Sąd w Dijon postępowania upadłościowego ( redressement judiciaire ), w którym dłużnik ( pozwany ) zawarł układ z wierzycielami, a którym to układem powód jest związany, biorąc pod rozwagę art. L622-21 II francuskiego Kodeksu handlowego, Sąd orzekł jak w sentencji.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c.

Pozwany poniósł koszty w łącznej wysokości 2417 zł :

- 2400 zł z tytułu wynagrodzenia radcy prawnego ;

- 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

1. odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć :

- pełnomocnikom stron ;

2. z apelacją lub za 14 dni

8 września 2014 r.

V GC 31/13

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE