Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2015 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w W. II Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Marcin Czapnik

Protokolant: Danuta Jurkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2015 r. w Warszawie

sprawy z powództwa B. C.

przeciwko Miastu S. W.

o zapłatę

1.  zasądza od Miasta S. W. na rzecz B. C. kwotę 3.111,47 (trzy tysiące sto jedenaście 47/100) złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 15 maja 2015 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądza od Miasta S. W. na rzecz B. C. kwotę 773,00 (siedemset siedemdziesiąt trzy 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 600,00 (sześćset 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt II C 878/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 maja 2015 r. (data stempla pocztowego) skierowanym przeciwko Miastu S. W. powódka B. C. wniosła o zasądzenie kwoty 3.111,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zdaniem powódki podwyższenie opłaty za użytkowanie wieczyste części nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) lokal (...), które nastąpiło na mocy uchwały Zarządu D.-Ż. z dnia 12 października 2009 r. zotało dokonane przez niewłaściwy organ, toteż nie wywołuje skutków prawnych. W ocenie powódki władnym do wydania decyzji w tej materii był nie Zarząd D. Ż. Miasta S. W., lecz Prezydent Miasta Stołecznego W.. W związku z tym powódka domaga się zasądzenia różnicy w opłatach rzeczywiście dokonanych w latach 2010-2014, a opłatą w istocie należną pozwanemu (pozew, k. 1-3).

W odpowiedzi na pozew z dnia 30 czerwca 2015 r. (data stempla pocztowego) strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwany zwrócił uwagę, że w dacie doręczenia jej uchwały wypowiadającej wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste obowiązywała uchwała nr XLVI Rady miasta stołecznego W. z 18 grudnia 2008 r. w sprawie przekazania dzielnicom m.st. W. do wykonywania niektórych zadań i kompetencji m.st. W., stosownie do §7 pkt której dzielnicy Ż. przekazano kompetencje właściciela gruntu w zakresie aktualizacji opłat rocznych na zasadzie art. 73, 77 i 78 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w odniesieniu do nieruchomości położonych na jej obszarze. Zdaniem pozwanego nie ulega wątpliwości, że kompetencje dzielnicy w tym zakresie wykonuje jej organ wykonawczy, którym jest zarząd dzielnicy. Poza tym strona pozwana z ostrożności procesowej podniosła zarzut przedawnienia (odpowiedź na pozew, k. 28-30).

W toku dalszego postępowania stanowiska stron nie uległy żadnym zmianom.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Na mocy uchwały nr XLVI/1422/2008 Rady miasta stołecznego W. z 18 grudnia 2008 r. w sprawie przekazania dzielnicom m.st. W. do wykonywania niektórych zadań i kompetencji m.st. W. (...) m.st. W. w zakresie nieruchomości m.st. W. położonych na obszarze właściwej dzielnicy przekazała tym dzielnicom kompetencję polegającą na określeniu lub zmienianiu stawki procentowej oraz aktualizacji opłat z tytułu użytkowania wieczystego gruntu (§7 pkt 1 uchwały.). Uchwała ta weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. (§32 uchwały) (uchwała nr XLVI/1422/2008, k. 33-35).

Uchwałą nr 1209/09 podjętą w dniu 12 października 2009 r. przez Zarząd D. Ż. miasta stołecznego W. wypowiedziano użytkownikom wieczystym B. C. i J. C. wysokość dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego (...) części nieruchomości gruntowej położonej w W. przy ul. (...) lok. 22. Wysokość nowej opłaty rocznej określono na kwotę 1.612,60 zł, podczas gdy w roku 2009 r. opłata roczna po zastosowaniu bonifikaty wynosiła jedynie 185,50 zł (odpis uchwały nr 1209/09, k. 6; odpis pisma z 17.03.2009 r. udzielającego bonifikaty, k. 7).

B. C. i J. C. tytułem opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste wskazanej powyżej nieruchomości uiścili kwoty: za rok 2010 – 812,27 zł, za rok 2011 – 806,30 zł, za rok 2012 – 806,30 zł, za rok 2013 – 806,30 zł, za rok 2014 – 806,30 zł. Powyższe kwoty uwzględniają przyznaną B. C. i J. C. bonifikatę w wysokości 50% (odpisy dowodów wpłaty i pokwitowań uiszczenia opłat rocznych za użytkowanie wieczyste za lata 2010-2014, k. 9-14; odpisy pism przyznających bonifikatę za lata 2010-2014, k. 15-19).

Pismem z dnia 18 marca 2015 r. nadanym przesyłką poleconą pełnomocnik B. C. wezwał miasto stołeczne W. o dokonanie zapłaty kwoty 3.111,47 zł z tytułu nadpłaconej opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) lok. 22 w latach 2010-2014 (odpis wezwania do zapłaty, k. 20).

Powyższy stan faktyczny, co do zasady niesporny pomiędzy stronami, Sąd Rejonowy ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów, które zostały w większości przedłożone w odpisach i kserokopiach, jednakże żadna ze stron nie kwestionowała, iż pochodzą one od organów i osób wskazanych w ich treści jak również, że treść tych odpisów i kopii odpowiadała treści oryginałów. Brak było również jakichkolwiek podstaw, aby z urzędu zakwestionować wiarygodność przedstawionych przez obie strony dokumentów. Ustalony stan faktyczny co do zasady nie był sporny pomiędzy stronami, zaś spór sprowadzał się do oceny prawnej, czy wypowiedzenie wysokości opłaty rocznej zostało dokonane przez właściwy organ, który był należycie reprezentowany.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jako zasadne podlegało uwzględnieniu w całości.

Zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.). właściwy organ zamierzający zaktualizować opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej powinien wypowiedzieć na piśmie wysokość dotychczasowej opłaty, do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego, przesyłając równocześnie ofertę przyjęcia jej nowej wysokości. W wypowiedzeniu należy wskazać sposób obliczenia nowej wysokości opłaty i pouczyć użytkownika wieczystego o sposobie zakwestionowania wypowiedzenia.

Spór w niniejszej sprawie ogniskował się wokół ustalenia, czy za właściwy organ w rozumieniu powyższego przepisu może zostać uznany zarząd dzielnicy m.st. W.. Definicja pojęcia „właściwy organ” została zawarta w art. 4 ust. 9 u.g.n. Zgodnie z tym przepisem poprzez właściwy organ należy rozumieć starostę, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa oraz organ wykonawczy gminy, powiatu i województwa w odniesieniu do nieruchomości stanowiących odpowiednio własność gminy, powiatu i województwa. Według art. 4 ust. 9b ¹ u.g.n. poprzez starostę należy rozumieć również prezydenta miasta na prawach powiatu. Z treścią powyższych przepisów koresponduje art. 11 ust. 1 u.g.n., który wskazuje wprost, że z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z przepisów niniejszej ustawy oraz odrębnych ustaw, organem reprezentującym Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, a organami reprezentującymi jednostki samorządu terytorialnego są ich organy wykonawcze.

Skoro art. 38 k.c. stanowi, że osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie, zaś art. 11 ust. 1 u.g.n. wskazuje, że organami reprezentującymi jednostki samorządu terytorialnego w sprawach gospodarowania nieruchomościami są ich organy wykonawcze, to należy przyjąć, że pojęcie właściwy organ użyte w art. 78 ust. 1 u.g.n. oznacza organ osoby prawnej, która jest właścicielem nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste uprawniony do podejmowania za właściciela czynności w zakresie stosunku użytkowania wieczystego, czyli w niniejszej sprawie będzie to prezydent m.st. W.. Wynika to z faktu, iż organem wykonawczym gminy jest wójt, o czym stanowi art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Ilekroć w ustawie jest mowa o wójcie, należy przez to rozumieć także burmistrza oraz prezydenta miasta (art. 11 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym). Poza tym zgodnie z art. 26 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym w miastach powyżej 100.000 mieszkańców organem wykonawczym jest prezydent miasta. Natomiast dzielnica stanowi jedynie jednostkę pomocniczą gminy miasto S. W.. Organem wykonawczym takiej jednostki pomocniczej jest z kolei zarząd dzielnicy (art. 5 ust. 1 w zw. z art. 6 ustawy z dnia z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego W.).

W sprawach dotyczących zmiany wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste właściwy organ powinien reprezentować podmiot będący właścicielem nieruchomości, czyli Skarb Państwa lub określoną jednostkę samorządu terytorialnego. Organ składający oświadczenie, o którym mowa w art. 78 ust. 1 u.g.n. ma obowiązek wskazać osobę prawną, za którą podejmuje tę czynność. Trzeba bowiem podkreślić, że użytkownik wieczysty, który nie godzi się na zaproponowaną mu nową stawkę składa do samorządowego kolegium odwoławczego wniosek o aktualizację tej opłaty właśnie przeciwko tej osobie prawnej, za którą konkretny organ złożył oświadczenie o wypowiedzeniu dotychczasowej opłaty i ofertę przyjęcia nowej wysokości opłaty.

Tymczasem w niniejszej sprawie oświadczenie o wypowiedzeniu wysokości dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego zostało dokonane na mocy uchwały nr 1209/09 zarządu dzielnicy Ż. m.st. W.. Z treści uchwały nie wynika, aby powyższe oświadczenie zostało podjęte w imieniu Prezydenta m.st. W., toteż należało przyjąć, że zarząd dzielnicy dokonał tego wypowiedzenia w imieniu własnym. W ocenie Sądu Rejonowego każde wypowiedzenie powinno zawierać wyraźne, niebudzące wątpliwości wskazanie, iż dokonywane jest z upoważnienia Prezydenta m.st. W., dzięki czemu adresat decyzji mógłby zweryfikować prawidłowość udzielonego pełnomocnictwa, jego zakres czy kwestię reprezentacji pełnomocnika.

W świetle art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Użyta w art. 405 k.c. formuła, że wzbogacenie ma nastąpić "kosztem" innej osoby (zubożonego) a nie z majątku zubożonego, uprawnia do wniosku, iż przesłanki związku między wzbogaceniem i zubożeniem nie należy rozumieć w duchu rygorystycznie ujmowanej "bezpośredniości" transferu a tym samym wykorzystywać w celu ograniczenia zobowiązania zwrotu. Bez znaczenia pozostaje, w wyniku jakiego zdarzenia wzbogacenie nastąpiło (wyrok Sądu Najwyższego z 14.01.2010, IV CSK 274/09).

W myśl art. 410 k.c. przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego a świadczenie jest nienależne wtedy, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Nienależne świadczenie odróżnia się od pozostałych przypadków bezpodstawnego wzbogacenia źródłem powstania, bowiem do zaistnienia tego zobowiązania dochodzi w wyniku spełnienia świadczenia przez zubożonego a nie poprzez jakiekolwiek inne przesunięcia majątkowe, niebędące świadczeniem (jak w pozostałych wypadkach bezpodstawnego wzbogacenia). Jednocześnie zachodzi brak podstawy prawnej do świadczenia. Nienależne świadczenie jest tylko szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia (art. 410 k.c.) a zatem przyczyną powstania roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia pozostaje bezpodstawność ("bez podstawy prawnej") przesunięcia majątkowego a zatem jego "niesłuszność" (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 07.02.2014, I ACa 724/13).

Według Sądu Rejonowego strona pozwana została bezpodstawnie wzbogacona kosztem powódki wskutek uiszczania przez powódkę opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w zawyżonej wysokości. W ocenie Sądu Rejonowego wypowiedzenie wysokości opłaty rocznej na mocy uchwały z dnia 12 października 2009 r. nie było prawnie skutecznie, gdyż zostało dokonane przez organ nieuprawniony. Powyższe skutkuje uznaniem, że opłata roczna za lata 2010-2014 r. winna być uiszczona w łącznej wysokości w kwocie 926 zł (185,20 zł x 5 = 926 zł), zaś powódka łącznie uiściła na rzecz pozwanego kwotę 4.037,47 zł (806,30 zł x 4 + 812,27 zł = 4.037,47 zł). Różnica pomiędzy tymi kwotami w wysokości 3.111,47 zł stanowi kwotę, o którą pozwany bezpodstawnie się wzbogacił kosztem powódki (4.037,47 zł – 926 zł = 3.111,47 zł).

Odnosząc się zaś do zarzutu przedawnienia, to w ocenie Sądu Rejonowego zarzut ten nie zasługiwał na uwzględnienie, gdyż w sprawie znajdował zastosowanie dziesięcioletni termin przedawnienia wskazany w art. 118 k.c. Skoro przepisy tytułu V księgi trzeciej kodeksu cywilnego (art. 405-414 k.c.) regulujące instytucję bezpodstawnego wzbogacenia nie zawierają postanowień przewidujących inne terminy przedawnienia, to do roszczeń z tego tytułu mają zastosowanie ogólne terminy przedawnienia.

Reasumując, Sąd Rejonowy uznał, że uchwała z 18 października 2009 r. podjęta przez zarząd dzielnicy Ż. m.st. W. nie odniosła skutków prawnych, gdyż została podjęta przez niewłaściwy organ. Skutkuje to koniecznością zwrotu powódce różnicy pomiędzy kwotą przez nią uiszczoną, a kwotą należną pozwanemu. Kwota ta została przez Sąd Rejonowy powiększona o ustawowe odsetki liczone począwszy od dnia 15 maja 2015 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 481 §1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17.12.1976, III CRN 289/76, oraz uchwała Sądu Najwyższego z 06.03.1991, III CZP 2/91), co oznacza, że termin spełnienia takiego świadczenia musi być wyznaczony zgodnie z art. 455 k.c. a więc niezwłocznie po wezwaniu skierowanym przez zubożonego. W niniejszej sprawie pozwany po raz pierwszy został wezwany do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia już pismem z dnia 18 marca 2015 r.

Sąd orzekł o kosztach procesu, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., uznając, iż pozwany winny jest zwrócić powódce poniesione przez nią koszty niezbędne do celowego dochodzenia swych praw. Rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego Sąd oparł na treści § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Obok kwoty 600 zł z tytułu zastępstwa procesowego, zasądzone koszty obejmują również kwotę 156 zł tytułem zwrotu opłaty od pozwu oraz kwotę 17 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

(...)