Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód (...)Fundusz (...) z siedzibą w G. domagał się zasadzenia od pozwanego A. K. kwoty 14 118,10 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od dnia wniesienia pozwu.

Pozwany A. K. wniósł o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 marca 2015r. Sad Rejonowy w Inowrocławiu:

- zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 14 118,10 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od dnia 5 czerwca 2013r. ( w punkcie 1);

- zasądził od pozwanego na rzecz powodakwotę 2 577 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (w punkcie 2 wyroku).

Sad Rejonowy ustalił, że w dniu 14.06.2008r. pozwany A. K. zawarł z (...) Bankiem S.A. we W. umowę pożyczki w wysokości 12 230,14 zł, którą spłacił jedynie częściowo, a raty wpłacał nieregularnie, przez co bank dokonał wypowiedzenia tej umowy. Następnie, na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzulą wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 13 grudnia 2010r., Bank (wierzyciel) wszczął egzekucję należności wobec dłużnika (pozwanego), która po cofnięciu wniosku egzekucyjnego została umorzona.

Umowa z dnia 30.11.2012r. (...) Bank S.A. we W. (cedent) zbył na rzecz (...) Funduszu(...) z siedzibą w G. (cesjonariusza) wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki w wysokości 13 233 zł, obejmującą niespłacony kapitał w wysokości 8 474,83zł oraz odsetki umowne w kwocie łącznej 4 758,17 zł. Na kwotę dochodzoną pozwem złożył się zatem niespłacony kapitał w wysokości 8 474,83 zł oraz odsetki umowne w wysokości 5 643,27 zł.

W ramach oceny prawnej tych ustaleń Sąd Rejonowy odwołał się do treści art.720 kc, który uzasadniał obowiązek pozwanego zwrócenia wierzycielowi pożyczonej kwoty wraz z należnymi odsetkami. Sąd nie podzielił zarzutu przedawnienia roszczenia podniesionego przez pozwanego. Uznał, że dla przedawnienia tego rodzaju roszczeń obowiązuje 3 letni okres przedawnienia (art.118 kc) i stwierdził, że zarówno wniosek złożony przez poprzedniego wierzyciela (Bank) o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, jak i jego wniosek o wszczęcie egzekucji wobec dłużnika (pozwanego) przerywały bieg 3 – letniego okresu przedawnienia, po którym biegło ono na nowo.

Sąd Rejonowy stwierdził też, że powód wykazał swoje roszczenie w pełnej wysokości (tu przywołał dokumenty, na których się oparł), a pozwany nie udowodnił, by uiścił na rzecz wierzyciela (Banku, który udzielił kredytu) inne jeszcze kwoty, niż uwzględnione w zestawieniu złożonym przez Bank do akt sprawy. O należnych odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł na podstawie art.481 kc i przy uwzględnieniu, że powód miał prawo doliczenia ich do dochodzonej kwoty głównej oraz domagania się odsetek od tych odsetek (art.482 kc).

Sad Rejonowy nie uwzględnił wniosku pozwanego o rozłożenia zasądzonej należności na raty z braku podstaw przewidzianych w art.320 kpc. W chwili zaciągania kredytu (prawie 10 lat temu) pozwany utrzymywał się z renty i powinien był wiedzieć, że może mieć trudności z jego spłatą. Poza tym z wyjaśnień pozwanego zawartych w jego pismach wynikało, że posiada jeszcze innych wierzycieli, którzy przymusowo egzekwują należne im roszczenia i z renty pozwanego dokonywane są już potrącenia. W tych okolicznościach Sąd uznał, że brak jest racjonalnych argumentów przemawiających za rozłożeniem zasądzonego roszczenia na raty, bo te nie byłyby ekonomicznie odczuwalne przez wierzyciela. Proponowane przez pozwanego raty w wysokości 50 zł miesięcznie byłyby rażąco niskie, a poza tym pozwany mimo takiej deklaracji nie dokonywał wpłat w takiej wysokości, a od kwietnia 2013r. nie dokonał dobrowolnie żadnej wpłaty na poczet posiadanego zadłużenia.

O kosztach postępowania w sprawie Sąd Rejonowy orzekł po myśli art.98 kpc i nie uwzględnił wniosku pozwanego o odstąpienia od obciążenia kosztami postępowania poniesionymi przez powoda z braku podstaw przewidzianych w art.102 kpc.

W apelacji od wyroku pozwany A. K. domagał się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa, a ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy Sadowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i w każdym z tych przypadków żądał zasądzenia zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych za obie instancje.

Apelujący podniósł kilka zarzutów, a mianowicie:

1/ naruszenia prawa materialnego, a dokładniej art.118 kc i art.120 ∫1 kc poprzez przyjęcie, że roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu (zarzut 1);

2/ naruszenia przepisów postępowania, co miało wpływ na treść wyroku, a dokładniej:

- art.232 w związku z art.6 kc poprzez uznanie, że roszczenie powoda było wymagalne w dacie wniesienia pozwu, mimo braku udowodnienia przez powoda tej okoliczności (zarzut 2);

- art. 230 kpc poprzez nie uznanie faktu przedawnienia roszczenia za fakt przyznany bowiem powód temu nie zaprzeczył (zarzut 3);

- art.233 ∫ 1 kpc wskutek dokonania ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranymi w sprawie dowodami, a w konsekwencji niezasadne uznanie, że zadłużenie pozwanego wobec powoda odpowiada sumie objętej pozwem (zarzut 4);

- art.320 kpc poprzez odmowę rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty (zarzut 5);

- art.102 kpc poprzez jego niezastosowanie (zarzut 6).

W dalszej części apelacji pozwany przedstawił szersze uzasadnienie wyżej przywołanych zarzutów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego A. K. znajduje uzasadnieni jedynie w niewielkim zakresie i to dotyczącym tylko dochodzonych odsetek od roszczenia sformułowanego w pozwie.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o dowody zebrane w sprawie, a w szczególności, że pozwany A. K. uzyskał kredyt w (...) Banku S.A. we W., którego nie spłacił w terminie, a Bank dokonał sprzedaży wierzytelności wynikającej z tego tytułu umową z dnia 30.11.2102r. na rzecz powoda (...) Funduszu (...) z siedzibą w G.. Tych okoliczności faktycznych pozwany nie kwestionował, podobnie jak i faktu, że posiadał niespłacony dług wobec Banku (pożyczkodawcy). Innymi słowy nie twierdził, że spłacił cały zaciągnięty kredyt, a jedynie, że uczynił to w większej części niż wskazał Bank (kredytodawca) w rozliczeniu załączonym do akt sprawy, a w konsekwencji, że kwota dochodzona w pozwie przez nabywcę wierzytelności jest zawyżona (zarzut 4 apelacji).

Zatem te okoliczności faktyczne Sąd odwoławczy przyjął także za podstawę swego orzeczenia, przy czym nie podzielił zarzutu 4 (czwartego) apelacji pozwanego w części, w jakiej twierdził, że kwoty wskazane w zaświadczeniu złożonym przez (...) Bank S.A. we W. na okoliczność rozliczenia kredytu w znacznej części nie zgadzają się z wpłatami dokonanymi przez pozwanego, a dokładniej, że na poczet spłaty zadłużenia były księgowane niższe kwoty niż wpłacał pozwany i nie wszystkie wpłaty zostały zaksięgowane.

Analiza wpłat poczynionych przez pozwanego, potwierdzonych złożonymi przez niego do akt sprawy dowodami wpłat, dokonana w zestawieniu z harmonogramem spłat kredytu, który określał wysokość poszczególnych rat miesięcznych i terminy ich płatności pokazuje, że zbiorcze rozliczenie spłaty kredytu przez pozwanego złożone przez (...) Bank S.A. we W. nie zawiera nieprawidłowości. Odzwierciedla fakt, że raty były spłacane przez pozwanego nieregularnie, co uzasadniało zaliczenie przez wierzyciela części każdej wpłaty wpierw na spłatę powstałych odsetek, zgodnie z umową, a dopiero w pozostałej części na spłatę kapitału. Do takiego wniosku skłania porównanie dat wskazanych w potwierdzeniach wpłat gotówkowych dokonanych przez pozwanego w okresie od 25.07.2008r. do 16.11.2010r. (k.55 – 74) z harmonogramem spłat kredytu (k.75 – 76) oraz zbiorczą informacją o spłatach i sposobie ich rozliczenia złożoną przez (...) Bank S.A. we W.(k.105 – 106). Zwrócić też należy uwagę, że niekiedy wpłaty dokonane przez pozwanego były niższe i nie pokrywały umówionej uprzednio raty (por. k.65, 66,69,70 – 74). Mało tego, w zbiorczym rozliczeniu spłat (...) Bank S.A. we W. uwzględnił jeszcze 8 wpłat dokonanych przez pozwanego w okresie od 18.08.2011r. do 11.10.2012r. (k.106), choć pozwany nie przedstawił na tę okoliczność dowodu potwierdzenia wpłat. Pozwany A. K. nie wykazał, by dokonał jeszcze innych wpłat na rzecz kredytodawcy (Banku), które nie zostałyby przez niego rozliczone, a to na nim spoczywał ciężar dowodzenia (zgodnie z zasadą wynikającą z art.6 kc).

W tych okolicznościach uznać należało, że pozwany A. K. nie udowodnił, by dokonał spłaty kredytu zaciągniętego w (...) Banku S.A. we W. w większej wysokości niż wynika to z rozliczenia wpłat przedłożonego do sprawy przez ten Bank, a w konsekwencji, że na czas sprzedaży wierzytelności z tego tytułu powodowi (tj. 30.11.2012r.) nie zalegał z zapłatą kwoty głównej kredytu w wysokości 8 474,83 zł. Nie przedstawił też okoliczności, z których wynikałoby, że suma odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego obliczonych od istniejącej zaległości do czasu zbycia wierzytelności na rzecz powoda (4 758,17 zł) była niższa niż wynikało to z umowy sprzedaży wierzytelności. Dochodząc należności w pozwie - powód obliczył odsetki umowne należne od niespłaconego kapitału za kolejny okres tj. od dnia zakupu wierzytelności do chwili wniesienia pozwu w sprawie, stąd też ostateczna ich suma była wyższa niż w momencie zakupu wierzytelności i wyniosła 5 643,27 zł.

Zarzut 4 (czwarty) apelacji pozwanego, którym kwestionował on zasadność zasadzenia całej dochodzonej należności, pozwalał jedynie na skorygowanie zasądzonego roszczenia bez rozbicia na kwotę kapitału i dochodzonych skapitalizowanych odsetek za okres do wytoczenia powództwa. Powód doliczył odsetki umowne do kwoty głównej kapitału i od tak powstałej sumy żądał zasądzenia dalszych odsetek umownych w wysokości czterokrotności stawki kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Tymczasem mógł on domagać się takich odsetek umownych jedynie od kwoty zaległego kapitału (8 474,83 zł), natomiast od kwoty skapitalizowanych odsetek umownych na czas do wytoczenia powództwa (5 643,27 zł) mógł domagać się jedynie odsetek ustawowych (na podstawie art.482 kc). Ujmując rzecz obrazowo wskazać należy, że strony umowy kredytowej nie umówiły się, a tym samym nie przejął tego uprawnienia także powód (nabywca wierzytelności), że od powstałych odsetek umownych z racji popadnięcia dłużnika w opóźnienie ze spłatą kredytu, będą też przysługiwały wierzycielowi odsetki umowne. Dlatego też w tym zakresie Sąd Okręgowy uwzględnił częściowo apelację pozwanego A. K. i zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym) w sposób określony w sentencji swego orzeczenia.

Nie znajduje uzasadnienia zarzut 2 (drugi) apelacji pozwanego, jakoby powód nie wykazał, że jego roszczenie jest wymagalne. Nie była bowiem kwestionowana przez pozwanego okoliczność, że umowa kredytu zawarta z (...) Bankiem S.A. we W. została przez Bank wypowiedziana z uwagi na zaległości pozwanego w jego spłacie. W następstwie tego Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny w dniu 15.11.2010r., który po opatrzeniu klauzulą wykonalności – postanowieniem Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 13.12.2010r. – stanowił podstawę do wszczęcia wobec pozwanego A. K. egzekucji. Te okoliczności nie zostały przez pozwanego skutecznie zakwestionowane, a tym samym stanowią wystarczające potwierdzenie wymagalności roszczenia. Egzekucja nie przyniosła zaspokojenia wierzyciela (Banku) i została umorzona na jego wniosek (okoliczność niekwestionowana). Skoro wierzytelność z tytułu niespłaconego długu przez pozwanego nabył w drodze zakupu powód (ustalenia jw.), to tym samym wstąpił w prawa niezaspokojonego wierzyciela (w zakresie opisanym w art.509 ∫ 2 kpc) i mógł domagać się zapłaty długu przez pozwanego. Zatem wbrew zapatrywaniu skarżącego, roszczenie powoda – w chwili wytoczenia powództwa – było wymagalne, a stało się wymagalne jeszcze wcześniej.

Za chybione uznać należało zarzuty 1 (pierwszy) i 3 (trzeci) apelacji pozwanego, dotyczące rzekomego przedawnienia roszczenia powoda, z uwagi na upływ 3 – letniego terminu przewidzianego w art.118 kc. W tym zakresie ocena Sądu Rejonowego, że przedawnienie nie nastąpiło jest prawidłowa, choć wymaga nieco innej argumentacji.

Powtórzyć należy za Sądem Rejonowym, że bieg terminu przedawnienia przerywa się przez każdą czynność podjętą przed Sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (jak stanowi art.123 ∫ 1 pkt 1 kc), przy czym pamiętać należy, że po każdym przerwaniu takiego terminu, przedawnienie biegnie na nowo (zgodnie z art.124 kc). W orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że czynnością przerywającą bieg terminu przedawnienia przedsięwziętą w celu zaspokojenia roszczenia jest wniosek wierzyciela o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16.01.2004 r. w sprawie III CZP 101/03). Ten został złożony przez poprzedniego wierzyciela w dniu 3 grudnia 2010r., a postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu zapadło w Sądzie Rejonowym w Inowrocławiu w dniu 13 grudnia 2010r. (sygn. akt I Co 9517/10). Po nadaniu klauzuli wykonalności, zgodnie z zasadą wyrażoną w wyżej przywołanym art.124 kc, trzyletni termin przedawnienia roszczenia przewidziany w art.118 kc zaczął biec na nowo. To oznacza, że skoro powód wystąpił na drogę sądową w tej sprawie z dniem 5 czerwca 2013r., to zachował trzyletni okres do dochodzenia roszczenia, a tym samym zarzuty apelującego, co do przedawnienia jego roszczenia nie są zasadne.

Dla porządku jedynie wskazać należy, bo nie ma to znaczenia w sprawie, że nie przerwało biegu terminu przedawnienia wobec powoda w tej sprawie wszczęcie egzekucji przez poprzedniego wierzyciela (Bank), bowiem cofnął on wniosek egzekucyjny, wskutek czego egzekucja została umorzona. W ten sposób nastąpiło uchylenie skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia wywołanego złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji i to wobec tego wierzyciela. Bez znaczenia pozostaje natomiast ta okoliczność wobec aktualnego wierzyciela (tu powoda), dla którego termin przedawnienia należało liczyć – jak wcześniej wskazano - od daty wydania postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu (por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19.11.2014 r. w sprawie II CSK 196/14).

Nie znajduje uzasadnienia także zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art.320 kpc poprzez odmowę rozłożenia zasądzonej należności na raty. Zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, że brak było ku temu racjonalnych argumentów. Zasądzona kwota nie jest jedynym długiem pozwanego, wobec którego prowadzone są egzekucji innych zobowiązań. Jego bieżące dochody pochodzące z renty nie są wielkie, a zatem nie pozwalają na ustalenie rat w odpowiedniej wielkości, a więc takiej, że zapewniłyby powodowi całkowitą spłatę w jakimś nieodległym terminie. Gdyby bowiem uwzględnić propozycję pozwanego, że spłacałby należność w ratach po 50 zł miesięcznie, to powód oczekiwałby na pełną realizację zobowiązania ponad 20 lat. Poza tym mieć należy na uwadze fakt, że pozwany zalega ze spłatą należności już od kilka lat. W tym stanie rzeczy stwierdzić należy, że skoro brak jest podstaw do snucia pozytywnej prognozy, iż pozwany mógłby spłacić zasądzoną kwotę w jakimś rozsądnym terminie, w ratach uiszczanych z bieżących dochodów czy posiadanych oszczędności, a więc bez potrzeby uciekania się do egzekucji z innych składników majątkowych, to nie zachodziły uzasadnione podstawy do zastosowania art.320 kpc.

Wreszcie podobne argumenty, jak wyżej przywołane, legły u podstaw nieuwzględnienia ostatniego zarzutu apelacji, a więc braku orzeczenia o kosztach postępowania w sposób przewidziany w art.102 kpc. Prawdą jest, że sytuacja zarobkowa i majątkowa pozwanego nie jest łatwa, ale to nie świadczy jeszcze, że mamy do czynienia w sprawie z wypadkiem szczególnie uzasadnionym (w ujęciu art.102 kpc). Tym bardziej, że stało się tak w istotnej części za sprawą nierozważnego zaciągnięcia zobowiązań, których nie spłacał dobrowolnie i w terminie.To zmusiło wierzyciela do wytoczenia powództwa i poniesienia kosztów związanych z procesem sądowym. Zatem nie mamy do czynienia z jakimś szczególnym charakterem sprawy, jak przy rozstrzyganiu o świadczeniach pracowniczych, ubezpieczeniowych czy w kwestiach rodzinnych lub opiekuńczych, a jest to typowa sprawa o zapłatę długu. W tych okolicznościach nie można powiedzieć, że zasady słuszności przemawiają za tym, by odstąpić od orzekania o kosztach procesu z zachowaniem zasady odpowiedzialności za jego wynik (art.98 ∫ 1 i 3 kpc).

Z tych wszystkich przyczyn Sąd Okręgowy uwzględnił apelację pozwanego jedynie w znikomej części, a w konsekwencji zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym) w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 14118,10 zł z tym że: od kwoty 8 474,83 zł z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stawki kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od dnia 5 czerwca 2013r. i od kwoty 5 643,27 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5 czerwca 2013r. (na podstawie art.386 kpc). Oddalił powództwo w pozostałym zakresie, a więc dotyczącym żądania zasądzenia odsetek umownych także od kwoty skapitalizowanych odsetek, jako nieuzasadnione (w świetle art.482 kc). Oddalił też apelację pozwanego w pozostałym zakresie, a więc prawie w całości, jako bezzasadną (na podstawie art.385 kpc).