Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2016r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział II Cywilny-Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Janusz Kasnowski

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2016r. w Bydgoszczy na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa

(...) Spółki Akcyjnej w K.

przeciwko

M. R.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki (...) Spółki Akcyjnej w K. od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Nakle nad Notecią z dnia 17 września 2015r. w sprawie o sygn. I C 761/ 15

orzeka:

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Nakle nad Notecią do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

II Ca 966/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem zaocznym z dnia 17 września 2015r. Sąd Rejonowy w Nakle nad Notecią w sprawie I C 761/15 oddalił powództwo (...)Spółki Akcyjnej w K. przeciwko M. R. o zapłatę kwoty 690 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 marca 2014r.

Sąd Rejonowy stwierdził, że co prawda pozwany nie stawił się na rozprawę w dniu 17 września 2015r., mimo prawidłowego zawiadomienia i nie zajął w sprawie żadnego stanowiska, to jednak zachodziły w sprawie uzasadnione wątpliwości, które stanowiły przeszkodę do wydania wyroku zaocznego, zgodnie z twierdzeniami pozwu. Dotyczyły one – jak dalej wyjaśnił, faktu zawarcia przez powoda z poprzednim wierzycielem umowy nabycia wierzytelności (cesji). Nadto w pozwie nie wskazano żadnych dowodów na potwierdzenie zawarcia umowy pożyczki przez pozwanego z poprzednim wierzycielem (od którego powód miał rzekomo nabyć wierzytelność) i do pozwu nie przedłożono takiego dowodu. W dalszej części uzasadnienia orzeczenia Sąd Rejonowy szerzej opisał swoje wątpliwości, głównie dotyczące treści pozwu. Podkreślił, że wydając wyrok zaoczny nie przeprowadził postępowania dowodowego, a powołanie się: na załączniki do pozwu, jest o tyle uzasadnione, że służy jedynie wykazaniu wątpliwości istniejących w oparciu o same twierdzenia pozwu, które stanowiły w istocie podstawę orzekania.Jak ujął to ostatecznie: okoliczności przywołane w pozwie budzą wątpliwości, a załączone dokumenty, choć nie stanowiły podstawy orzekania, nie pozwalają Sądowi tych wątpliwości rozwiać, a dodatkowo je potęgują.Podsumowując swoje wywody Sąd Rejonowy – odwołując się do treści art.6 kc – wskazał, że to na powodzie spoczywał ciężar wykazania okoliczności istotnych w sprawie, w szczególności faktu zawarcia umowy przelewu wierzytelności na rzecz powoda, czemu nie sprostał, mimo reprezentowania przez zawodowego pełnomocnika. Z tych zasadniczych przyczyn oddalił powództwo.

W apelacji od wyroku zaocznego powód (...) Spółka Akcyjna w K. się jego zmiany poprzez zasądzenie od pozwanego kwoty dochodzonej w pozwie wraz z kosztami postępowania, a ewentualnie wniosła o uchylenie wyroku zaocznego i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Apelujący podniósł kilka zarzutów, które przytacza się w dosłownym brzmieniu, a mianowicie:

a/ naruszenia prawa procesowego, a dokładniej:

- art.232 kpc poprzez przyjęcie, że powód nie przedstawił dowodów na potwierdzenie zasadności swojego roszczenia;

- art.308 kpc poprzez przyjęcie, że dokumenty przedłożone przez powoda nie posiadają mocy dowodowej;

- art.339 ∫ 2 kpc poprzez uznanie, że twierdzenia powoda budzą uzasadnione wątpliwości;

b/ naruszenia prawa materialnego, a dokładniej:

- art.5 pkt 13 ustawy o kredycie konsumenckim w związku z art.6 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny w zakresie, w jakim Sąd przyjął, że z powodu braku podpisanego przez pożyczkobiorcę dokumentu nie doszło do zawarcia umowy;

- art.29 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez przyjęcie, że w razie braku formy pisemnej nie doszło do zawarcia umowy.

W dalszej części apelacji skarżący przedstawił szersze uzasadnienie wyżej opisanych zarzutów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodajest uzasadniona. Sąd Rejonowy, ograniczając swoje działania jedynie do oceny okoliczności podniesionych w pozwie, bo - jak zaznaczył w uzasadnieniu wyroku - nie przeprowadził żadnych czynności dowodowych, nie rozpoznał istoty sprawy. W tych okolicznościach podniesione przez apelującego zarzuty natury procesowej, mimo że poprawność ich sformułowania budzi wątpliwości, musiały doprowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku zaocznego i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Działanie Sądu Rejonowego mogło wynikać z mało wnikliwej analizy treści art.339 ∫ 1 i 2 kpc, który – co do zasady – stanowi, że Sąd wyda wyrok zaoczny, jeżeli pozwany nie stawi się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę lub mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, bo w takim przypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą: chyba że budzą uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Zatem, gdy pozwany nie stawi się na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze w niej udziału (tj. nie zajmuje stanowiska wobec powództwa kierowanego przeciwko niemu), a twierdzenia powoda zawarte w pozwie budzą uzasadnione wątpliwości, to Sąd – na tym etapie sprawy - nie wydaje wyroku zaocznego oddalającego powództwo, a odstępuje od jego wydania i rozważa podjęcie zawnioskowanych w sprawie czynności dowodowych w celu szerszej oceny roszczenia i tym samym usunięcia wątpliwości. Tak też powinien był postąpić Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie. Wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo – w okolicznościach zaistniałych w tej sprawie – było działaniem zbyt pochopnym, a tym samym nie znajdowało uzasadnienia.

Nie można pominąć w ocenie, że wyznaczając rozprawę na dzień 17 września 2015r. sędzia Przewodniczący zdecydował jedynie o zawiadomieniu pozwanego M. R. o terminie rozprawy, a nie o jego wezwaniu w celu przesłuchania, a nadto nałożył na niego obowiązek złożenia odpowiedzi na pozew w terminie dwutygodniowym (zarządzenie z dnia 13.08.2015r. – k.30). Pozwany nie stawił się na rozprawę i nie złożył odpowiedzi na pozew. Nie podjął w ogóle skierowanej do niego przesyłki sądowej zawierającej odpis pozwu wraz z zobowiązaniem do działania, mimo podwójnego awizowania (k.31). O tym, że przesyłkę skierowano do pozwanego na właściwy adres w N. przy ul. (...) przekonuje fakt, że pod tym adresem doręczono pozwanemu odpis wyroku zaocznego (potwierdzenie odbioru – k.40). W takiej sytuacji, gdy Sąd uprzednio dostrzegł potrzebę złożenia przez pozwanego odpowiedzi na pozew, czego ten nie uczynił i nie stawił się na rozprawę by wyrazić swoje stanowisko, a Sąd jednak miał wątpliwości co do okoliczności przywołanych w pozwie, to winien był postąpić ostrożniej i co najmniej przeprowadzić czynności dowodowe zawnioskowane w pozwie.

Niekonsekwentne jest stanowisko Sądu Rejonowego wyrażone w stwierdzeniu, że: wydając wyrok zaoczny nie przeprowadził postępowania dowodowego, a powołanie się na załączniki do pozwu, jest o tyle uzasadnione, że służy jedynie wykazaniu wątpliwości istniejących w oparciu o same twierdzenia pozwu, które stanowiły w istocie podstawę orzekania. Konsekwencją byłoby natomiast, jeżeli Sąd miał wątpliwości co do okoliczności podniesionych w pozwie, przeprowadzenie czynności dowodowych zawnioskowanych przez powoda, a w sytuacji istnienia dalszych wątpliwości, nałożenie na powoda obowiązku złożenia dodatkowych wniosków dowodowych. Wśród dowodów wskazanych przez powoda było zawiadomienie z dnia 28.11.2014r. skierowane do pozwanego M. R. o nabyciu wierzytelności od kredytodawcy wraz z potwierdzeniem jego nadania na adres pozwanego (k.21 – 22), a nadto kserokopia wykonania przelewu kwoty rzekomej pożyczki na rzecz pozwanego przez uprzedniego wierzyciela (k.27). Zarówno te załączniki do pozwu, jak i inne zostały złożone przez powoda w formie kserokopii, a więc oczywiste jest, że nie miały waloru dokumentu, bo nie były to oryginały czy nawet odpisy dokumentów potwierdzone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika procesowego działającego w sprawie (co dopuszcza art.129 ∫ 2 kpc z konsekwencjami przewidzianymi w ∫ 3 tego przepisu). Nie mniej jednak – na tym etapie sprawy – służyły potwierdzeniu okoliczności przywołanych w pozwie. Jeżeli pozwany M. R. nie zajął w tej sprawie żadnego stanowiska i nie zakwestionował ani ich formy, ani treści, a Sąd Rejonowy miał jednak wątpliwości co do ich wiarygodności, to powinien był dać stronie powodowej możliwość ich złożenia w oczekiwanej formie i w stosownym terminie. Mimo, że postępowanie w sprawie toczy się w trybie uproszczonym, to jej rozpoznanie powinno przebiegać możliwie bez szkody dla jej rzetelnego wyjaśnienia (tu art.6 kpc stosuje się odpowiednio poprzez art.13 ∫ 2 kpc).

Reasumując poczynione rozważania stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy ma możliwość oddalenia powództwa wyrokiem zaocznym i to na pierwszym terminie rozprawy, gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne, ale nie dotyczy to sytuacji, gdy Sąd poweźmie jedynie wątpliwości co do okoliczności przywołanych w pozwie, bo w tym wypadku może oddalić powództwo dopiero wówczas, gdy nie zostaną one usunięte zaproponowanymi przez stronę dowodami tj. gdy zasadność powództwa nie zostanie dowiedziona, ocenionymi zgodnie z wymogami art.233∫ 1 kpc (w związku z art.13 ∫ 2 kpc). Pamiętać też należy, że usunięciu ewentualnych wątpliwości stron czy Sądu służy także dowód z przesłuchania stron, który może zostać przeprowadzony nawet bez wniosku powoda. Mieć bowiem należy na uwadze, że wszelkie obostrzenia procesowe będące konsekwencją zasady kontradyktoryjności w procesie cywilnym, czy wynikające z prekluzji dowodowej, a służące zapewnieniu właściwej dyscypliny procesowej uczestników postępowania, nie mogą przysłaniać zasadniczej roli Sądu, jaką jest wymierzanie sprawiedliwości.

Z tych zasadniczych przyczyn Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Nakle nad Notecią do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego (na podstawie art.386 ∫ 4 kpc w związku z art.13 ∫ 2 kpc). Zatem nie było celowe (a nawet nie było dopuszczalne) dokonywanie oceny podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy rzeczą Sądu Rejonowego będzie przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości, dokonanie wszechstronnej oceny zebranych dowodów i wyrażenie stanowiska co do istoty sprawy.