Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1693/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 01 czerwca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 maja 2015 roku odmówił wnioskodawcy H. P. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że odmówiono wnioskodawcy prawa do emerytury, ponieważ do dnia 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 10 maja 1973 roku do 24 października 1977 roku w Usługowo – (...) w T. na stanowisku ,,ślusarza,’’ który to okres obejmował również okres odbywania służby wojskowej od 25 stycznia 1975 roku do 17 grudnia 1976 roku. Angaż z Powiatowej Spółdzielni Pracy Usług (...) w P. wskazywał, że wnioskodawca od 10 maja 1973 roku zatrudniony był na stanowisku ,, pracownika – fizycznego – spawacza’’. Organ rentowy uznał wnioskodawcy za udowodniony ogólny staż pracy wynoszący 25 lat i 5 miesięcy i 28 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 13 lat, 7 miesięcy i 28 dni.

/decyzja – k. 25 – akt ZUS; pismo procesowe ZUS- u – k. 14/

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca w dniu 15 czerwca 2015 roku i wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury. Wskazał, że sporny okres pracy w szczególnych warunkach ma udokumentowany w książeczce zdrowia i książeczce spawalniczej /odwołanie – k. 2 –3 /

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania od powyższej decyzji. W uzasadnieniu przywołał argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 4/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca H. P. urodził się (...)

/bezsporne/

W dniu 20 maja 2015 roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę.

/wniosek – akta ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 01 czerwca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 maja 2015 roku odmówił wnioskodawcy H. P. prawa do emerytury.

/decyzja – k. 25 akt ZUS/

H. P. w okresie od 10 maja 1973 roku do 24 października 1977 roku był zatrudniony w Usługowo – (...) w T. na stanowisku ,, ślusarza’’. Angaż z Powiatowej Spółdzielni Pracy Usług (...) w P. wskazywał, że od 10 maja 1973 roku wnioskodawca zatrudniony był na stanowisku ,, pracownika – fizycznego – spawacza’’. Książeczka spawacza potwierdza posiadane kwalifikacje i wskazuje na spawanie elektryczne. W okresie od 25 stycznia 1975 roku do 17 grudnia 1976 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Podczas odbywania służby wojskowej w okresie od 25 stycznia 1975 roku do 17 grudnia 1976 roku wnioskodawca nie wykonywał pracy spawacza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W książeczce wojskowej wskazano, że przydzielony był 25 lutego 1975 roku na stanowisko ,, strzelca’’ , a 16 marca 1975 roku na stanowisko ,, spawacza’’ / pismo procesowe ZUS -k. 14; pismo Wojskowej Komendy Uzupełnień – k.15; /. Wnioskodawca wyjaśnia, że w spornym okresie zatrudnienia pracował jako spawacz jednakże nie wskazuje w jakim okresie nie dysponuje też żadnym dokumentem potwierdzającym pracę w szczególnych warunkach poza książką spawacza, zaświadczeniem z jednostki wojskowej / wyjaśnienia wnioskodawcy – protokół rozprawy z dnia 13 stycznia 2016 roku – k. 9- 11 /.

Wnioskodawca nie pracował w spornym okresie zatrudnienia jako spawacz w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z dokumentu Wojskowej Komendy Uzupełnień, z zaświadczenia wystawionego przez Archiwum odnośnie zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w T. jak i z angażu z Powiatowej Spółdzielni Pracy Usług (...) w P. nie wynika, że wnioskodawca pracował w okresie od 10 maja 1973 roku – 24 października 1977 roku jako spawacz w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca co prawda wyjaśnił, że pracował w spornym okresie jako spawacz jednakże nie dysponuje żadną dokumentacją potwierdzającą ten fakt. Książka spawacza nie stanowi w ocenie Sądu dowodu na potwierdzenie wykonywania pracy spawacza w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nadto wskazuje jedynie na wykonywanie prac elektrycznych. Również z książeczki wojskowej nie wynika, że wnioskodawca pracował w okresie od 25 stycznia 1975 roku do 17 grudnia 1976 roku w charakterze spawacza w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy skoro w informacji z (...) widnieje, że 25 lutego 1975 roku przydzielony był na stanowisko ,, strzelca’’, na stanowisku ,,spawacza’’ zaś 16 marca 1975 roku nie wskazując na jaki okres.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, wyjaśnień wnioskodawcy co do faktu, że nie dysponuje dokumentacją potwierdzającą pracę w szczególnych warunkach w spornym okresie, nie dając tym samym wiary zeznaniom świadków odnośnie wykonywania przez wnioskodawcę w spornym okresie pracy spawacza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zeznania świadków S. P. i L. R. stoją w sprzeczności z dokumentacją pracowniczą wnioskodawcy. Są one przy tym bardzo ogólnikowe i jako takie nie pozwalają na jednoznaczne ustalenie okresu zatrudnienia wnioskodawcy.

Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/okoliczność bezsporna/

Organ rentowy przyjął, iż wnioskodawca posiada okresów nieskładkowych 5 miesięcy i 18 dni natomiast okresów składkowych 25 lat i 10 dni. Łącznie wnioskodawca posiada 25 lat, 5 miesięcy i 28 dni okresów składkowych i nieskładkowych) oraz staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 13 lat 7 miesięcy i 28 dni

/wyliczenie decyzja ZUS k- 25 akt ZUS/.

Sąd Okręgowy ocenił i zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 z późn. zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat (dla mężczyzn), oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla mężczyzn).

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

Należy podkreślić, że nabycie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym jest przywilejem w stosunku do nabywania emerytur w powszechnym wieku emerytalnym, przeto skorzystanie z tego prawa nie może podlegać uznaniu lub opierać się na wykładni rozszerzającej, ale powinno mieć oparcie w ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy, które spełniają prawne wymagania zakwalifikowania określonej pracy jako zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W orzecznictwie (por. np. wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 638) przyjmuje się, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Z rozważań zawartych w tym orzeczeniu należy wyprowadzić nadto wniosek, iż - ze względu na charakter omawianego świadczenia (wcześniejsza emerytura) - przepisy rozporządzenia należy wykładać ściśle.

Zgodnie z art. 124 ust. 1 nieobowiązującej już ustawy z dnia 30 stycznia 1959 roku o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. z 1963 r. Nr 20, poz. 108), zakład pracy, który zatrudniał pracownika w chwili powołania do czynnej służby wojskowej, obowiązany był go zatrudnić na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli pracownik najpóźniej w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej zgłosił swój powrót do pracy. Dopiero niezachowanie tego terminu powodowało rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa, chyba że nastąpiło z przyczyn od pracownika niezależnych (ust. 2).

Zgodnie z wyraźnym brzmieniem art. 125 tej ustawy, pracownikowi, który zgłosił się do pracy w terminie określonym w art. 124 ust. 1 zalicza się okres odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie, bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień.

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe co do wieku oraz lat okresów składkowych i nieskładkowych a także zachowania wymaganego terminu 30 dniowego zgłoszenia powrotu do pracy od dnia zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej. Jednak w ocenie Sądu wnioskodawca nie spełnia warunku co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że prace takie jak przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym wymienione w wykazie w dziale XIV poz. 12 są pracami w szczególnych warunkach.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury
w niższym wieku emerytalnym, nie jest dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 listopada 2008 roku (III AUa 3113/08, Lex nr 552003) „Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.” Takie też postępowanie należy prowadzić, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09, Lex nr 558288).

Sąd Okręgowy w pełni podziela również pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie z dnia 11 września 2012 roku (III AUa 766/11, Lex nr 1223484), iż dokument w postaci świadectwa pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem abstrakcyjnym, w tym sensie, że treści z niego wynikające choćby były wątpliwe w świetle innych dowodów, należy bezwarunkowo przyjmować za prawdziwe. Świadectwo pracy w szczególnych warunkach, podobnie jak i inne dowody, podlega weryfikacji co do zgodności z prawdą w kontekście całokształtu materiału dowodowego, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej.

Stosownie do § 2 ust. 1 okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 2 ust. 2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84). Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z dokumentów i z zeznań świadków.

W ocenie Sądu Okręgowego, wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie od 10 maja 1973 roku do 24 października 1977 roku obejmującym także okres odbywania służby wojskowej nie znajduje potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. Sąd oparł ustalenia faktyczne na dowodach z dokumentów, wyjaśnieniach wnioskodawcy co do braku dokumentów potwierdzających pracę w szczególnych warunkach nie dając wiary zeznaniom świadków.

Analizując zgromadzony materiał dowodowy w postaci dokumentów należy wskazać, że brak jest jakichkolwiek dowodów na to, że odwołujący pracował w szczególnych warunkach przy wykonywaniu prac przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W tym miejscu zaakcentować należy, że zgodnie z art. 6 k.c. to na wnioskodawczyni spoczywał ciężar dowodowy w niniejszej sprawie. Oparcie polskiej procedury cywilnej na zasadzie kontradyktoryjności jedynie w wyjątkowych przypadkach dozwala Sądowi na podjęcie czynności mających na celu pobudzenie inicjatywy stron, a zasadą w tym zakresie jest samodzielne dążenie uczestników postępowania do wykazania prawdziwości podnoszonych twierdzeń. Jeżeli twierdzenie istotne dla rozstrzygnięcia nie zostanie udowodnione, to o merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy decyduje rozkład ciężaru dowodu. Zatem strona, na której spoczywa ciężar dowodu, ponosi ryzyko ujemnych skutków niedopełnienia swoich obowiązków w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznał również, zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, iż nie jest zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do przeprowadzenia dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (patrz wyrok SN z dnia
17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/76). Tymczasem wnioskodawca nie przedłożył w toku sprawy żadnych dowodów, które by świadczyły o tym, że praca którą wykonywał w spornym okresie była pracą wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu w charakterze spawacza. Nie jest możliwe ustalenie takiego charakteru pracy w spornym okresie wyłącznie na podstawie oświadczenia skarżącego oraz zeznań świadków.

Reasumując, w ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie z zebranego materiału dowodowego wynika jasno, iż wnioskodawca nie wykazał, że w spornym okresie wykonywał stale, a więc w sposób ciągły w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy czynności określonych w dziale XIV poz. 12 wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) określającego prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy stwierdzić należy, że pomimo iż wnioskodawca spełnił pozostałe przesłanki do przyznania emerytury, a mianowicie: wieku – na dzień złożenia wniosku o emeryturę ukończył 60 rok życia, posiadania co najmniej 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz niebycia członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ze względu na nieprzepracowanie wymaganego ustawowo okresu 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze emerytura wnioskodawcy nie przysługuje.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy