Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 września 2014 roku w sprawie numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił M. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Organ rentowy wskazał, iż podstawą wydania decyzji było orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS, która nie stwierdziła niezdolności do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. S. zarzucił organowi rentowemu nierzetelność, wydanie decyzji na podstawie niekompletnego i pobieżnego badania lekarskiego.

Wskazał, iż nie tylko jest osobą niezdolną do pracy, ale także od codziennego funkcjonowania. Depresja i zaburzenia lękowe na które cierpi nie pozwalają mu na normalne życie. Silne bóle głowy uniemożliwiają wykonywanie pracy.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony M. Ś. urodził się w dniu (...).

Ubezpieczony z zawodu jest fotografem, prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...). Z dniem 15 czerwca 2014 roku ubezpieczony zawiesił prowadzoną działalność gospodarczą. (informacja dotycząca okresów składkowych – akta ZUS, II plik)

Od 18 lipca 2014 roku ubezpieczony jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna. (zaświadczenie – k.2 akt ZUS, II plik)

Ubezpieczony był niezdolny do pracy w okresie od 20 grudnia 2012 roku, do 19 czerwca 2013 roku pobierał zasiłek chorobowy, a do 14 czerwca 2014 roku świadczenie rehabilitacyjne. (wniosek o wydanie orzeczenia – k.3 akt ZUS, I plik, decyzje – k.6, 7, 11, 19 akt ZUS, I plik)

W dniu 23 lipca 2014 roku ubezpieczony złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. (wniosek – k.1-7 akt ZUS, II plik)

W okresie 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę ubezpieczony posiada ponad 5-letni okres ubezpieczenia. (okoliczność niesporna)

Orzeczeniem z dnia 21 sierpnia 2014 roku Lekarz Orzecznik ZUS uznał, iż ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Komisja Lekarska ZUS, po rozpoznaniu sprzeciwu ubezpieczonego orzeczeniem z dnia 19 września 2014 roku również nie stwierdziła niezdolności do pracy. (orzeczenia – k.10, k.19 akt ZUS, II plik)

Ubezpieczony jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. (okoliczność bezsporna)

W badaniu psychologicznym stwierdzono u ubezpieczonego niewielkiego stopnia osłabienie bezpośredniej pamięci wzrokowej i werbalnej oraz zmniejszoną koncentrację uwagi. Ubezpieczony jest osobą o wzmożonej chwiejności emocjonalnej, podwyższonym lęku o stan własnego zdrowia, nadmiernej koncentracji na doznaniach somatycznych tendencjach do okresowo obniżonego nastroju. Ubezpieczony na trudności w podejmowaniu decyzji i w nawiązywaniu bliskich relacji społecznych. Wykonując zadania testowe ubezpieczony wykazywał tendencje agrawacyjne.

U ubezpieczonego stwierdzono cechy osobowości histrionicznej.(opinia biegłego neuropsychologa – k.14-14 odwrót)

Ubezpieczony leczy się psychiatrycznie z powodu depresji od dzieciństwa. W okresie od 5 maja do 28 lipca 2008 roku ubezpieczony przebywał w szpitalu psychiatrycznym. Kolejny pobyt w szpitalu miał miejsce w latach 2012-2103 (od 17 sierpnia 2012 roku do 11 marca 2013 roku i od 13 maja do 5 sierpnia 2013 roku). Ubezpieczony jest obecnie leczony ambulatoryjnie.

Nasilenie objawów rozpoznanych u ubezpieczonego zaburzeń depresyjno-lękowych nie powoduje niezdolności do pracy. (opinia biegłego psychiatry – k.22-25)

Ubezpieczony cierpi na bóle głowy o charakterze migrenowym oraz naczyniaka żylnego prawego płata czołowego. Badanie (...) przeprowadzone w 2012 roku nie wykazało zmian. (opinia biegłego neurologa – k.34-36)

U ubezpieczonego nie stwierdzono objawów uszkodzenia układu nerwowego, które pozwoliły na uznanie go za osobą długotrwale niezdolną do pracy. (opinia biegłego neurologa – k.36)

U ubezpieczonego rozpoznano zwyrodnienie centralne siatkówek obu oczu, astygmatyzm mieszany obu oczu, starczowzroczność i niedowidzenie obu oczu. Po korekcji istniejącej wady ostrość wzroku do dali każdego oka jest obniżona do 0,6, a po korekcji starczowzroczności ostrość wzroku do bliży jest obniżona w prawym oku 1,5/30 cm w lewym 2,0/30 cm. Widzenie obuoczne jest zachowane, pole widzenia bez ubytków obwodowych. Istniejące parametry widzenia nie uzasadniają niezdolności do pracy zgodnie z kwalifikacjami. (opinia biegłego okulisty – k.43-44)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów w postaci wniosku o rentę, wniosku o wydanie orzeczenia, zaświadczenia z Urzędu Pracy.

Ubezpieczony zakwestionował orzeczenie Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej ZUS, które było podstawą wydania decyzji, wskazując iż ocenia jego stanu zdrowia jest nierzetelna i niewłaściwa. Zdaniem ubezpieczonego, z powodu schorzeń na które cierpi jest niezdolny do pracy.

Celem weryfikacji stanowiska ubezpieczonego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych: neuropsychologa, psychiatry, neurologa i okulisty.

Sąd w pełni uznał wartość złożonych opinii. W ocenie Sądu złożone w sprawie opinie są jasne, zostały sporządzone przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi ubezpieczony, w oparciu analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i bezpośrednie badanie ubezpieczonego.

Opinie nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu neuropsychologii podnosząc, iż biegły nie udzielił odpowiedzi na wszystkie pytania zawarte w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego. Biegły z zakresu neuropsychologii przeprowadził badanie ubezpieczonego, którego wyniki były wzięte pod uwagę przez biegłego psychiatrę przy wydawaniu opinii. Biegły przeprowadził badanie procesów poznawczych, cech osobowości ubezpieczonego. Natomiast udzielenie przez biegłego neuropsychologa odpowiedzi na pytanie czy ubezpieczony jest osobą niezdolną do pracy wykracza poza kompetencje biegłego. W tym zakresie wypowiedział się biegły z zakresu medycyny – lekarz psychiatra, korzystając z opinii biegłego neuropsychologa i wyników jego badań.

Sąd oddalił wniosek ubezpieczonego o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnych biegłych: psychiatry, neurologa i okulisty. Ubezpieczony wskazał, że biegli nie przeprowadzili badania. Wbrew stanowisku ubezpieczonego biegli psychiatra, neurolog i okulista przeprowadzili badanie ubezpieczonego, co znalazło wyraz z wydanych opiniach. Nadto ubezpieczony przyznał, że miał przeprowadzone badanie okulistyczne, psychiatryczne. Natomiast zdaniem ubezpieczonego badaniem i wywiadem biegły nie jest w stanie ocenić zdolności do pracy. Ubezpieczony pomija jednak, iż biegli zapoznali się również z dostępną dokumentacją medyczną i wynikami badań, a żaden z biegłych nie wskazał, iż do wydania opinii konieczne są inne badania.

Biegli określili schorzenia występujące u ubezpieczonego i ocenili ich znaczenie dla jego zdolności do pracy, odnosząc swą ocenę do kwalifikacji zawodowych. W ocenie Sądu nie ma podstaw do tego by podważać moc dowodową ww. opinii biegłych, a kwestia niezdolności do pracy ubezpieczonego została dostatecznie wyjaśniona.

Nadto należy wskazać, iż dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter. Korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Takich wiadomości, to jest specjalistycznej wiedzy medycznej, wymaga opis rodzaju występujących schorzeń, stopnia ich zaawansowania i nasilenia, związanych z nimi dolegliwości stanowiących łącznie o zdolności do wykonywania zatrudnienia lub jej braku. Do dowodów tych nie mają zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art.217§1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony. W świetle art.286 k.p.c. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z 15 lutego 1974 II CR 817/73, niepublikowany), a taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje. Odmienne stanowisko oznaczałoby, bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by się upewnić, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona. Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Niezadowolenie strony z opinii biegłego nie uzasadnia powołania innego biegłego (wyrok Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2002 roku, I CR 562/74 LEX nr 7607, wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 1999 roku I PKN 20/99 OSNP 2000/22/807).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art.57 punkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.748 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność powstała w okresach wymienionych w cytowanym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Brak choćby jednego z warunków wymienionych w art.57 ww. ustawy powoduje brak prawa do świadczenia.

W niniejszej sprawie spór między stronami ograniczał się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego pod kątem niezdolności do pracy.

Osobą niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu (art.12 ust.1-3 ww. ustawy). Częściowa niezdolność do pracy podlega ocenie w ramach pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą, znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, choć z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku, predyspozycji psychofizycznych.

Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (ogólna sprawność psychofizyczna) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy). Brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy (w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub gdy rokowanie co do przekwalifikowania jest pozytywne). Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy nie jest kryterium niezdolności do pracy w rozumieniu art.12 ww. ustawy. Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy jest warunkiem koniecznym do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym jeżeli wiek, poziom wykształcenia, predyspozycje psychofizyczne dają podstawy do uznania, że jest możliwe podjęcie pracy w zawodzie albo po przekwalifikowaniu.

Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych definiuje częściową niezdolność do pracy jako utratę (w znacznym stopniu) zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, ale nie precyzuje jak należy to rozumieć. Poziom posiadanych kwalifikacji ujmowany jest szeroko, nie jest odnoszony do kwalifikacji zawodowych nabytych w trakcie wykształcenia i doświadczenia lecz rzeczywistej wiedzy i umiejętności faktycznych danej osoby z uwzględnieniem możliwości ich wykorzystania w pracy, w zakresie w jaki mimo ograniczeń sprawności organizmu pracownik dysponuje. Sposób rozumienia pojęcia pracy zgodnej z kwalifikacjami wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji udokumentowanych jak i rzeczywistych (wyrok Sądu Najwyższego z 14 marca 2006 roku, I UK 159/05 Lex 989231, z 3 grudnia 2008 roku, I UK 54/08 Lex 1001284). Zdolności do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji nie należy identyfikować ze zdolnością do pracy w dotychczasowym zawodzie.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczony cierpi na zaburzenia depresyjno-lękowe, bóle głowy o charakterze migrenowym. U ubezpieczonego występuje naczyniak żylny prawego płata czołowego. Ubezpieczony ma astygmatyzm mieszany obu oczu, zwyrodnienie centralne siatkówek obu oczu, nadto w zakresie narządu wzroku u ubezpieczonego stwierdzono starczowzroczność i niedowidzenie obu oczu.

Schorzenia na jakie cierpi ubezpieczony nie powodują długotrwałej niezdolności do pracy. U ubezpieczonego nie stwierdzono objawów uszkodzenia układu nerwowego, które pozwoliłoby uznać go za długotrwale niezdolnego do pracy. W zakresie narządu wzroku, po korekcji ostrość wzroku do dali i bliży jest zachowana, zachowane jest również widzenie obuoczne. Również nasilenie zaburzeń depresyjno-lękowych nie powoduje niezdolności do pracy. Ubezpieczony jest leczony ambulatoryjnie. Nie bez znaczenia dla oceny stanu zdrowia ubezpieczonego pozostaje również stwierdzenie tendencji agrawacyjnych w czasie wykonywania testów. Cechy osobowości histrionicznej z tendencjami do wzmożonych reakcji lękowo – depresyjnych nasilają objawy somatyczne. Ubezpieczony ma wykształcenie średnie, ostatnio pracował jako fotograf prowadząc działalność gospodarczą. Z opinii biegłych wynika, iż ubezpieczony może wykonywać pracę zgodną z poziomem kwalifikacji, a nadto biegła psychiatra wskazała, iż w zaburzenia depresyjno-lękowe mogą powodować czasową niezdolność do pracy, a ubezpieczony może korzystać ze zwolnień lekarskich.

Odnosząc się do stanowiska ubezpieczonego, iż dolegliwości na które cierpi uniemożliwiają mu podjęcie pracy z uwagi na wysokie i rygorystyczne wymagania pracodawców dotyczące dyspozycyjności należy wskazać, iż niezdolność do pracy nie jest odpowiednikiem niemożności wykonywania pracy z przyczyn gospodarczych czy ekonomicznych. Trudności w uzyskaniu pracy nie mogą być brane pod uwagę przy ustaleniu zdolności do pracy. Przyczyna niezdolności do pracy ma nie wynikać z choroby a z naruszenia sprawności organizmu, czyli z czynnika medycznego. O niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, a ocena w jakim zakresie wpływają na utratę zdolności do pracy zgodnej z kwalifikacjami.

Reasumując, rozpoznane u ubezpieczonego schorzenia nie ograniczają jego sprawności w stopniu powodującym długotrwałą niezdolności do pracy zarobkowej zgodnie z podsiadanymi kwalifikacjami.

Ubezpieczony jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Odnosząc się do powyższego orzeczenia należy wskazać, że zgodnie z treścią art.2 punkt 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2011 roku, nr 127 poz.721 ze zm.) niepełnosprawności - oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art.4 ust. 2 ww. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Pojęcie niepełnosprawności jest pojęciem szerszym niż pojęcie niezdolności do pracy w rozumieniu ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obejmuje swym zakresem niezdolność do wykonywania zatrudnienia, co znajduje wyraz w określeniu osoby niepełnosprawnej jako tej, która uzyskała orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, na podstawie odrębnych przepisów. W konsekwencji więc, każda osoba niezdolna do pracy jest osobą niepełnosprawną, choć nie każda osoba niepełnosprawna jest osobą niezdolną do pracy. Na gruncie obowiązującego prawa nie ma podstaw do utożsamiania niepełnosprawności i niezdolności do pracy i negowania istniejących między nimi różnic. Różnice występują zarówno w płaszczyźnie definicyjnej, jak i w zakresie orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 20 sierpnia 2003 roku, II UK 386/02, Lex 107174). W uzasadnieniu cytowanego wyroku Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż że nie w każdym przypadku niepełnosprawność w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej pokrywa się z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po pierwsze ustawa o rehabilitacji zawodowej (…) wiąże zaliczenie do stopnia niepełnosprawności ze zdolnością do wykonywania zatrudnienia, a nie z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po drugie niepełnosprawność oznacza nie tylko naruszenie sprawności organizmu, ale również utrudnienie, ograniczenie bądź niemożliwość wypełniania ról społecznych jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym. Gdyby ustawodawca chciał utożsamiać niezdolność do pracy i niepełnosprawność to po pierwsze nie ustanowiłby dwóch odrębnych trybów ustalania tych kwestii, a w sytuacji istnienia dwóch trybów, wprowadziłby ewentualną zależność obu ustaleń. Tymczasem zależność taka wynika z art.5 ww. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i dotyczy wyłącznie orzeczeń lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS ustalających niezdolność do pracy.

W konsekwencji brak jest podstaw do przyznania ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i Sąd na postawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

W toku postępowania ubezpieczony był reprezentowany przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, który przed zamknięciem rozprawy złożył wniosek o przyznanie koszów zastępstwa procesowego oświadczając, iż nie zostały opłacone ani w całości ani w części.

Zgodnie z treścią art.22 ³ ust.1 ustawy z 6 lipca 1982 roku radcach prawnych (teksy jednolity Dz.U. z 2014 roku, poz.637) koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa.

Od 1 stycznia 2016 roku obowiązuje rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2015 roku, poz.1805). Zgodnie z treścią §22 ww. rozporządzenia do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego należy ustalić na podstawie §11 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz.U. 2013.490), przy uwzględnieniu treści §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2015 roku, poz.1078). Wynagrodzenie to należy, stosownie do treści §2 ust.3 ww. rozporządzenia, podwyższyć o należny podatek od towarów i usług obowiązujący w dniu wydania orzeczenia. W dniu wydania orzeczenia obowiązywała stawka podatku od towarów i usług w wysokości 23% (art.146 a punkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, Dz. U. nr 54, poz.535 ze zm., dodany na podstawie art.19 punkt 5 ustawy z dnia 26 listopada 2010 roku o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej Dz. U. nr 238, poz.1578, obowiązującej od 1 stycznia 2011 roku).

Wobec powyższego Sąd przyznał radcy prawnemu M. C. ze Skarbu Państwa Sąd Okręgowego w Łodzi kwotę 73,80 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonego.

22.02.2016 r.