Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)
Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Magdalena Kuczyńska

Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Protokolant Sekretarz sądowy Emilia Trąbka

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2015 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L.

z udziałem Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta Miasta C.,

C. W. i E. W.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w

Chełmie z dnia 25 maja 2015 roku, w sprawie I Ns 2825/13

postanawia:

I. zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie II w ten sposób, że zasądzoną od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na rzecz E. W. i C. W. kwotę 29144 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy sto czterdzieści cztery złote) obniżyć do kwoty 20820 zł (dwadzieścia tysięcy osiemset dwadzieścia złotych);

II. zasądzić od C. W. i E. W. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. kwoty po 160 zł (sto sześćdziesiąt złotych) od każdego z nich tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt II Ca 741/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 25 maja 2015 roku Sąd Rejonowy w Chełmie postanowił:

I. ustanowić na prawie użytkowania wieczystego działki nr (...) położonej w C. przy ul. (...), przysługującym małżonkom E. W. i C. W., służebność przesyłu na rzecz przedsiębiorcy – (...) Spółki Akcyjnej w L. polegającą na prawie korzystania z części opisanej działki gruntu w zakresie niezbędnym do dokonywania przebudowy, demontażu, eksploatacji, konserwacji, naprawy, remontów, modernizacji i wymiany urządzeń elektroenergetycznych wraz z prawem dostępu pracowników przedsiębiorcy energetycznego oraz wszystkich podmiotów i osób, którymi posługuje się w związku z prowadzoną działalnością wraz z wszelkiego rodzaju pojazdami i niezbędnym sprzętem zgodnie z projektem sporządzonym przez biegłego geodetę J. B., nr uprawnień (...), zaewidencjonowanym w Miejskim Ośrodku (...) w dniu 28 września 2012 roku, za numerem (...)- (...), stanowiącym integralną część postanowienia;

II. tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie opisanej wyżej służebności przesyłu zasądzić od (...) Spółki Akcyjnej w L. solidarnie na rzecz E. W. i C. W. kwotę 29144 zł;

III. nakazać ściągnąć od (...) Spółki Akcyjnej w L. na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Chełmie) kwotę 1153,25 zł tytułem zwrotu poniesionych wydatków;

IV. przejąć na rachunek Skarbu Państwa „koszty postępowania” w pozostałym zakresie.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy ustalił, że C. W. i E. W. są użytkownikami wieczystymi działki gruntu nr (...), o powierzchni 0,2893 ha, położonej w C. przy ul. (...), będącej własnością Skarbu Państwa. Działka numer (...) jest działką niezabudowaną, przeznaczoną w planie zagospodarowania przestrzennego Miasta C. pod tereny zieleni miejskiej. Przez opisaną działkę gruntu przebiega linia wysokiego napięcia 110 kV „C. Systemowa-R. Tor 1” oraz linia średniego napięcia 15 kV. Linia 110 kV została wybudowana w latach pięćdziesiątych w ramach powszechnej elektryfikacji, zaś linia 15 kV w latach siedemdziesiątych.

Sąd ustalił, że od 2009 roku wnioskodawca usiłował uregulować swój status prawny do przedmiotowej działki gruntu, prowadząc w tym celu negocjacje z pierwotnym użytkownikiem wieczystym – Przedsiębiorstwem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w C., które jednak nie przyniosły efektu.

Sąd Rejonowy wskazał, że w toku postępowania wywołana została opinia biegłego geodety J. B., która określiła przebieg służebności przesyłu na działce nr (...) przy ul. (...) w C.. Opinię tą zaakceptowali wszyscy uczestnicy postępowania. Szerokość pasa technicznego dla linii napowietrznej 110 kV wynosi 9 metrów od osi linii, natomiast dla linii napowietrznej 15 kV szerokość pasa technicznego wynosi 4,5 m od osi linii. Ostatecznie biegły określił powierzchnię służebności przesyłu na 1388 m ².

Sąd ustalił, że wysokość należnego wynagrodzenia za służebność przesyłu na działce nr (...), o powierzchni 1388 m ², wynosi 29144 zł.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 305 ¹ k.c. i wskazał, że jeżeli właściciel nieruchomości (użytkownik wieczysty) odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

Sąd wskazał, że w przedmiotowej sprawie uczestnik postępowania wezwany do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu odmówił jej ustanowienia. Strony ostatecznie zgodne były co do tego, że istnieje potrzeba ustanowienia służebności przesyłu położonej w C. przy ulicy (...), na działce nr (...), w granicach zakreślonych przez biegłego geodetę J. B. i o wyznaczonej przez niego powierzchni 1380 m ².

Sąd Rejonowy wskazał, że ustanowienie służebności o treści wskazanej przez wnioskodawcę na gruncie uczestników postępowania pociągnęło za sobą konieczność ustalenia i przyznania użytkownikom wieczystym gruntu obciążonego służebnością odpowiedniego wynagrodzenia. Wynagrodzenie to zostało wyliczone przez biegłego z zakresu szacowania nieruchomości na poziomie 29144 zł. Jest to wynagrodzenie jednorazowe za cały czas trwania prawa, to jest do czasu wygaśnięcia użytkowania wieczystego, co nastąpi za kilkadziesiąt lat. Zatem chociażby z tego powodu jest to wynagrodzenie stosunkowo niewielkie, biorąc pod uwagę fakt trwania ograniczenia prawa użytkowania wieczystego.

Sąd Rejonowy wskazał, że „orzeczenie w przedmiocie kosztów postępowania podyktowane jest treścią art. 520 § 1 k.p.c.”.

Sąd wskazał, że na podstawie art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych rozstrzygnął o obowiązku ściągnięcia od wnioskodawcy poniesionych przez Skarb Państwa wydatków.

*

Od postanowienia z dnia 25 maja 2015 roku apelację wniosła (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L., zaskarżając postanowienie „w części dotyczącej wysokości jednorazowego wynagrodzenia za ustanowioną w/w postanowieniem służebność przesyłu (pkt. II postanowienia)”.

Wnioskodawca zarzucił „naruszenie przepisów prawa materialnego to jest przepisu art. 224 § 2 i art. 225 k.c. w związku z 230 k.c., poprzez uznanie za zasadne przez sąd I instancji wliczenie odszkodowania za utratę wartości nieruchomości jako składnik wynagrodzenia za służebność przesyłu”.

Wnioskodawca wniósł o:

„1. zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie II, poprzez zasądzenie tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie opisanej w punkcie I służebności przesyłu kwoty 20.820 złotych, ewentualnie o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

2. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania sądowego w I i II instancji wg norm przepisanych” (k. 517-519).

*

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik E. W. i C. W. wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na rzecz uczestników od wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k. 560v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest zasadna w całym zakresie zaskarżenia.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd drugiej instancji może rozpoznać apelację wnioskodawcy jedynie w granicach zaskarżenia, które z niej wynikają.

Trafny jest zarzut wnioskodawcy, że E. W. i C. W. nie udowodnili, że w związku z posadowieniem na nieruchomości urządzeń stanowiących własność wnioskodawcy, czy też w związku z ustanowieniem ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności przesyłu ponieśli jakąkolwiek szkodę majątkową.

Na wstępie należy zwrócić uwagę, że E. W. i C. W. nabyli prawo wieczystego użytkowania nieruchomości oznaczonej jako działka numer (...), o powierzchni 0,2893 ha, położonej w C. przy ul. (...), dopiero w dniu 23 kwietnia 2014 roku za cenę 55000 zł (k. 410-415).

Z opinii biegłego H. K., sporządzonej w dniu 20 stycznia 2015 roku, wynika, że wartość użytkowania wieczystego opisanej wyżej nieruchomości wynosiła na datę sporządzenia opinii 86790 zł.

30 zł/m ² · 2893 m ² = 86790 zł

Nie ma żadnych podstaw do przyjęcia na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, że w okresie od dnia 23 kwietnia 2014 roku do dnia 20 stycznia 2015 roku wartość użytkowania wieczystego nieruchomości oznaczonej jako działka numer (...), o powierzchni 0,2893 ha, położonej w C. przy ul. (...), uległa wzrostowi na skutek zmiany cen nieruchomości, czy też zmiany siły nabywczej pieniądza, zwłaszcza, że we wskazanym okresie inflacja była minimalna, a ceny nieruchomości i zbywalnych praw rzeczowych na nieruchomościach nie tylko nie rosły, ale wręcz malały, co jest faktem powszechnie znanym.

Postępowanie w rozpoznawanej sprawie wszczęte zostało na początku listopada 2009 roku, a od dnia 27 listopada 2009 roku Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. wiedziało o tym, że toczy się takie postępowanie, gdyż w tym dniu doręczony został temu uczestnikowi odpis wniosku i załączników (k. 55 – potwierdzenie odbioru).

Jak wynika z prawidłowych ustaleń Sądu pierwszej instancji, urządzenia przesyłowe znajdujące się do chwili obecnej na nieruchomości oznaczonej jako działka numer (...), o powierzchni 0,2893 ha, położonej w C. przy ul. (...), ze względu na które wnioskodawca domagał się ustanowienia służebności przesyłu, powstały częściowo w latach pięćdziesiątych XX wieku, a częściowo w latach siedemdziesiątych XX wieku, a więc jeszcze przed nabyciem wieczystego użytkowania przez Przedsiębiorstwo (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C., co miało miejsce w dniu 23 stycznia 2004 roku (k. 35).

Od dnia doręczenia wniosku w rozpoznawanej sprawie Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C. mogła się liczyć z tym, że na nieruchomości, do której przysługiwało jej prawo użytkowania wieczystego, zostanie ustanowiona służebność przesyłu.

Urządzenia przesyłowe znajdowały się na nieruchomości oznaczonej jako działka numer (...) w chwili nabycia prawa wieczystego użytkowania tej nieruchomości przez E. W. i C. W., a cena sprzedaży wieczystego użytkowania gruntu określona została znacznie poniżej rynkowej wartości tego prawa*, a w każdym razie w szerszym zakresie niż kwota, o którą zgodnie z opinią biegłego H. K. miałaby ulec zmniejszeniu wartość prawa użytkowania wieczystego nieruchomości1.

*86790 zł – 55000 zł = 31790 zł

Z powyższych ustaleń wynika, że cena, za jaką zostało nabyte użytkowanie wieczyste przez E. W. i C. W. musiała już uwzględniać fakt, że na nieruchomości, do której zbywcy przysługiwało użytkowanie wieczyste, znajdują się urządzenia przesyłowe oraz fakt, że na użytkowaniu tym zostanie ustanowiona służebność przesyłu. W przeciwnym wypadku cena ta musiałaby być znacznie wyższa.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie II w ten sposób, że zasądzoną od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na rzecz E. W. i C. W. kwotę 29144 zł obniżyć do kwoty 20820 zł.

*

Tylko ubocznie należy zwrócić uwagę, że dyskusyjna jest możliwość ustanowienia służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego nieruchomości, zamiast na prawie własności nieruchomości gruntowej.

Służebność przesyłowa ma zapewnić przedsiębiorcy stabilny tytuł do korzystania z urządzeń, o jakich jest mowa w art. 49 § 1 k.c. Co do zasady, taka służebność ma obciążać nieruchomość, a nie ustanowione na niej prawo użytkowania wieczystego. Dlatego przedsiębiorcy korzystającemu z urządzeń przesyłowych przysługuje roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem w stosunku do właściciela nieruchomości (art. 305 ¹ § 1 k.c.) i właściciel nieruchomości może też żądać od przedsiębiorcy wynagrodzenia za ustanowienie służebności (art. 305 ² § 1 k.c.)2.

Postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 25 maja 2015 roku jest jednak prawomocne w części obejmującej rozstrzygnięcie zawarte w punkcie I (nie zostało zaskarżone), w związku z czym nie ma podstaw do orzekania w tym zakresie przez Sąd Okręgowy.

*

Na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił zasądzić od C. W. i E. W. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. kwoty po 160 zł od każdego z nich tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Koszty postępowania odwoławczego poniesione przez wnioskodawcę obejmują:

a) opłatę od apelacji – 200 zł (k. 520, 521, 530, 544),

b) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego wnioskodawcy – 120 zł, ustalone na podstawie § 7 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 – tekst jednolity ze zmianami).

Wskazane koszty zostały zasądzone od uczestników w sposób podzielny, gdyż brak jest podstawy prawnej do zasądzenia tych kosztów w sposób solidarny lub równoważny pod względem skutków prawnych z solidarnym.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w postanowieniu.

Andrzej Mikołajewski Dariusz Iskra Magdalena Kuczyńska

1 Biegły w swojej opinii mówi o obniżeniu wartości nieruchomości, jednak z obliczeń wynika, że chodzi mu o obniżenie wartości użytkowania wieczystego nieruchomości, nie zaś obniżenie wartości nieruchomości, gdy chodzi o prawo własności nieruchomości.

2 Por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 28 marca 2014 roku, III CSK 174/13, Lex nr 1472279.