Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII 1029/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Magdalena Graul

Protokolant: st. sekr. sądowy Iwona Lawrenc

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2013 r. w Gdańsku

sprawy Z. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania Z. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 16 kwietnia 2013 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje Z. B. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach poczynając od dnia 14 kwietnia 2013r.

2.  stwierdza brak odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

/na oryginale właściwy podpis/

Sygnatura akt: VIII U 1029/13 Uzasadnienie

Decyzją z dnia 16.04.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w G. odmówił Z. B. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), tj. nie udowodnienie żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych..

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 01.09.1982r. do 31.12.1998r. w (...) SA w G. jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach . Podniósł, iż w świadectwie pracy z dnia 08.01.1999r. wykazano, że ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach na stanowisku: „konserwator-mechanik". Zakład pracy nie powołał się na Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r., ani na zarządzenie resortowe. Ubezpieczony nie przedłożył również świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach. W decyzji podniesiono, iż w Zarządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 05.09.1988r. w wykazie A, dziale XIV, poz. 16, pkt. l wykazano stanowisko: „mechanik samochodowy stale wykonujący prace w kanałach remontowych", nie jest natomiast pracą w szczególnych warunkach praca, w której tylko część zmiany roboczej pracownik wykonuje pracę w szczególnych warunkach.

Od powyższej decyzji odwołał się wnioskodawca i wniósł o jej zmianę i zaliczenie zakwestionowanego przez ZUS okresu pracy do stażu pracy w szczególnych warunkach i przyznanie prawa do emerytury. Podniósł w uzasadnieniu , że w spornym okresie faktycznie stałe i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę mechanika pracując stale w kanałach remontowych niezależnie od nazwy stanowiska. Powyższe wynika z akt pracowniczych ; ubezpieczony dodał, że rzeczony zakład pracy już nie istnieje, stąd nie może przedłożyć świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, a w uzasadnieniu powołał się na argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. B., urodzony (...), w dniu 05.04.2013 r. złożył do ZUS wniosek o emeryturę.

(Niesporne, ponadto wniosek – k. 1-2 plik III akt ubezpieczeniowych)

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił 29 lat, 3 miesiące i 14 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. Nadto, ubezpieczony nie jest członkiem OFE, nie pozostaje w stosunku pracy, ukończył 60 lat, na dzień 01.01.1999 r. osiągnął wymagany okres składkowy i nieskładkowy-25 lat dla mężczyzn.

Z uwagi na powyższe, zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach.

(dowód: karta przebiegu zatrudnienia – k. 18 akt ubezp., decyzja odmowna– k. 19 akt ubezp., odwołanie– k. 2-3 akt sprawy)

Z. B. był zatrudniony w (...) SA w G. w okresie od 02.09.1969 r. do 08.01.1999 r. na stanowiskach : uczeń, mechanik maszyn budowlanych, operator suwnicy, od 01.09.1982 r. konserwator maszyn-mechanik maszyn .

W okresie od 01.09.1982 r. do 31.12.1998 r. pracując na stanowisku nazwanym konserwator-mechanik wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace mechanika przy naprawie ciężkich maszyn budowlanych w kanałach remontowych. Ubezpieczony dokonywał napraw ciężkiego sprzętu budowlanego , tj.: spycharek, betoniarek, koparek w warsztacie remontowym w bazie sprzętu i transportu zakładu pracy. W zakładzie pracy w warsztacie były dwa kanały remontowe, w których pracowało jednocześnie kilka osób z uwagi na koniczność jednoczesnych napraw dużych elementów ciężkiego sprzętu budowlanego, na placu składowym były także kanały remontowe. Naprawy odbywały się systemem ciągłym z uwagi na stałe zapotrzebowanie - zakład dysponował ok. 60 sztukami ciężkich maszyn budowlanych, które na skutek zużycia stale się psuły.

Dokonujące się zmiany nazwy stanowiska pracy ubezpieczonego nie wiązały się ze zmianą obowiązków wykonywanych przez ubezpieczonego w spornym okresie, miały związek możliwością zwiększenia stawki zaszeregowania wynagrodzenia, ubezpieczony w spornym okresie wykonywał ten sam rodzaj pracy.

(dowód: dokumenty w aktach osobowych, w tym świadectwo pracy z dn. 08.01.1999 r., pisma w sprawie przeszeregowania z 1982 r.- 1998 r., ankiety –wnioski o kwalifikacjach zawodowych i zaświadczenia kwalifikacyjne z 1982 r.- 1998 r, zeznania ubezpieczonego – k.28-29 akt sprawy oraz świadków Z. K. i M. M.-k.28-29 akt sprawy

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego zasługuje na uwzględnienie.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został bezsprzecznie potwierdzony
w przeprowadzonym postępowaniu dowodowym, w szczególności w oparciu o przedłożone dokumenty w aktach osobowych . Sąd oparł się ponadto na zeznaniach świadków oraz samego ubezpieczonego. Dokonując analizy i oceny zeznań bezpośrednio w toku rozprawy Sąd orzekający uznał je za w pełni wiarygodne. Zeznania te są wyczerpujące, wzajemnie się uzupełniają i korelują z dokumentami osobowymi skarżącego.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do rozważenia czy przedstawione dowody są wystarczające dla uznania, iż praca wykonywana przez skarżącego w spornym okresie była pracą w szczególnych warunkach.

Poza sporem pozostawało natomiast, że wnioskodawca spełnia pozostałe kryteria prawa do świadczenia, tj. ukończył 60 lat, legitymuje się wymaganym okresem ogólnego stażu pracy, nie jest członkiem OFE oraz rozwiązał stosunek pracy z każdym pracodawcą.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1.  legitymują się okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet,

2.  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3.  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

Stosownie do dyspozycji art. 32 ust. 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27. Dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku, a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa o emeryturach i rentach z FUS, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z przepisem § 2 ust 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym te okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i ugruntowanym orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Wskazać należy, że w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w dziale XIV (Prace różne) pod poz. 16 wskazano jako prace w warunkach szczególnych „prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych”. W zarządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 05.09.1988r. w wykazie A, dziale XIV, poz. 16, pkt. l wykazano stanowisko: „mechanik samochodowy stale wykonujący prace w kanałach remontowych".

W ocenie Sądu, fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie odpowiadającej charakterem i zakresem pracy wskazanej w wykazie A , w dziale XIV pod poz. 16 załącznika do przywołanego wyżej Rozporządzenia został potwierdzony w toku przeprowadzonego postępowania dowodowego.

Fakt ów wynikał z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych, w szczególności świadectwa pracy wystawionego w dniu 08.01.1999r., w którym w pkt.8 pracodawca zaświadczył, że ubezpieczony w okresie od dnia 01 września 1982r. do 31 grudnia 1998r. wykonywał prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych wymienione w wykazie A dział XIV poz. 16 na stanowisku konserwatora – mechanika.. Powyższe potwierdzają także pisma w sprawie przeszeregowania, ankiety – wnioski o kwalifikacjach zawodowych i zaświadczenia kwalifikacyjne z 1982 r.- 1998 r, z których wynika, że ubezpieczony nabył formalne kwalifikacje do wykonywania prac mechanika ciężkiego sprzętu budowlanego, nadto, że dokonywał napraw w warsztacie remontowym w bazie sprzętu i transportu zakładu pracy i te naprawy – z racji swego charakteru i ku temu nabytych uprawnień – musiały się odbywać w kanałach remontowych, bowiem dotyczyły części pojazdów i rodzaju prac, które musiały być wykonywane w kanałach remontowych ( np. naprawa maszyn budowlanych, naprawa podwozi samochodowych, naprawa resorów samochodowych, naprawa żurawi samochodowych). Autentyczności i rzetelności powyższych dokumentów nie kwestionowała żadna ze stron, a Sąd z urzędu nie znalazł podstaw do odebrania im przymiotu wiarygodności.

Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miały także zeznania świadków - współpracowników ubezpieczonego ze spornego okresu zatrudnienia – którzy zgodnie zeznali, iż ubezpieczony pracował w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako mechanik wykonując naprawy ciężkiego sprzętu budowlanego , tj.: spycharek, betoniarek, koparek pracując stale w kanałach remontowych.

W ocenie Sądu, powyższych ustaleń nie zmieniłoby nawet uznanie, iż naprawa podwozi czasami mogła kończyć się ich zakonserwowaniem, bowiem to także musiało odbywać się w kanałach remontowych i było elementem składowym procesu naprawy. Nie mniej jednak z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika niezbicie, iż ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze pracował w kanałach remontowych naprawiając ciężki sprzęt budowlany. Potwierdził powyższe zakład pracy i świadkowie a świadkowie wszak posiadają odpowiednią wiedzę na temat charakteru wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, byli zatrudnieni wraz z ubezpieczonym w tym samym zakładzie pracy i okresie zatrudnienia, na podobnych stanowiskach . Sąd nie znalazł jakichkolwiek podstaw by kwestionować ich wiarygodność, pozwany także nie zgłosił żadnych wątpliwości. Należy mieć na uwadze, iż treść zeznań znajduje odzwierciedlenie w zgromadzonej dokumentacji, w szczególności świadectwie pracy ubezpieczonego i przedłożonych angażach, a nadto koresponduje z treścią zeznań samego ubezpieczonego.

W odniesieniu do zarzutów pozwanego zaznaczyć należy, iż prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach przysługuje wówczas, gdy ubiegający się o prawo wykonywał faktycznie prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Decydujące znaczenie ma zatem charakter i wymiar wykonywanej pracy, a nie nazewnictwo dotyczące stanowiska pracy ani przedłożenie odpowiedniego świadectwa pracy w szczególnych warunkach, ze wskazaniem nazwy stanowiska pracy określonej w wykazie prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Zdarzyć się przecież może, jak w niniejszej sprawie, że pracodawca nie wystawi przed swoją likwidacją odpowiedniego świadectwa pracy , podczas gdy pracownik faktycznie wykonywał prace w szczególnych warunkach. Zaniechanie pracodawcy dotyczące wystawienia formalnego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie może w żadnej mierze obciążać ubezpieczonego negatywnymi skutkami w zakresie nabycia prawa do świadczenia emerytalnego, tym bardziej, iż adnotacja zawarta w pkt 8 zwykłego świadectwa pracy wystawionego przez pracodawcę potwierdza rodzaj i charakter wykonywanej pracy przez ubezpieczonego, kwalifikującej go jednoznacznie do osób wykonujących prace w szczególnym charakterze we wskazanym okresie .

Zważyć należy, iż pracodawca miał najpewniejsze informacje o rodzaju pracy wykonywanych przez ubezpieczonego a w sytuacji, gdy informacje te zostały potwierdzone przez świadków i wyjaśnienia ubezpieczonego – niepodważone przez pozwanego – Sąd nie znalazł podstaw do nie dania im wiary.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy okres pracy w (...) SA w G. w okresie od 02.09.1969 r. do 31.12.1998 r. zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach stale i pełnym wymiarze czasu pracy.

Zsumowanie powyższego okres wskazuje, iż staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych jest dłuższy niż wymagany ustawą i wynosi ok. 16 lat . W związku z tym, zgodnie z przepisem § 4 rozporządzenia, należało uznać, że ubezpieczony spełnił wszystkie wymogi do przyznania mu świadczenia emerytalnego w wieku obniżonym.

W konkluzji z przytoczonych względów i argumentów Sąd Okręgowy, na podstawie przepisu art. 477 14 § 2 k.p.c. i cytowanych wyżej regulacji, w wyroku zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia 14.04.2013 r. , tj.: od dnia ukończenia wieku emerytalnego.

Sąd Okręgowy uznał , iż pozwany organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji z uwagi na to, że dopiero przeprowadzenie obszernego postępowania dowodowego w toku postępowania przed sądem, w tym w szczególności dopuszczenie dowodu z akt osobowych ubezpieczonego i zeznań świadków pozwoliło na uznanie, że w spornych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

SSO Magdalena Graul