Pełny tekst orzeczenia

132/4/B/2008


POSTANOWIENIE
z dnia 23 lipca 2008 r.
Sygn. akt Tw 43/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski − przewodniczący
Marek Mazurkiewicz − sprawozdawca
Janusz Niemcewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 25 stycznia 2008 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

1. Rada Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji (dalej: Rada PIIiT) wnioskiem z 12 listopada 2007 r. zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie stwierdzenia zgodności poz. 15 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 września 2007 r. w sprawie listy spółek o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. Nr 178, poz. 1251; dalej: załącznik do rozporządzenia w sprawie listy spółek) z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowych o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. Nr 132, poz. 1108, ze zm.; dalej: ustawa o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa).
We wniosku zarzucono, że zaliczenie Telekomunikacji Polskiej S.A. do spółek o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego (poz. 15 załącznika do rozporządzenia w sprawie listy spółek) narusza art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa, bowiem Telekomunikacja Polska S.A. nie odpowiada żadnemu z kryteriów enumeratywnie wymienionych w tym przepisie. Wnioskodawca powołując się na decyzję Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z 9 listopada 2006 r.,DRTD-SMP-6043-9/06(34), stwierdza, że posiadaczem „infrastruktury telekomunikacyjnej umożliwiającej przesyłanie sygnałów publicznej radiofonii i telewizji między nadawcą a siecią nadajników na obszarze obejmującym co najmniej 70% terytorium Rzeczypospolitej Polskiej” (art. 8 ust. 1 pkt 9 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa) jest natomiast TP Emitel, spółka z o.o. z siedzibą w Krakowie, umieszczona w załączniku do rozporządzenia w sprawie listy spółek pod poz. 12. W rozumieniu powołanej wyżej ustawy dwie lub więcej spółki mogą być jednocześnie posiadaczami tej samej infrastruktury (telekomunikacyjnej, kolejowej). Jednak – w ocenie Rady PIIiT – fakt, iż TP Emitel jest spółką zależną od Telekomunikacji Polskiej S.A. nie ma w przedmiotowym zakresie znaczenia prawnego, bowiem Telekomunikacja Polska S.A. nie jest posiadaczem infrastruktury, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 9 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa.

2. Postanowieniem z 25 stycznia 2008 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu.
Trybunał po zbadaniu statusu prawnego Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji stwierdził, że wnioskodawca nie jest organizacją zawodową w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, a w konsekwencji nie jest podmiotem uprawnionym do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Trybunał ustalił również, że żądanie wnioskodawcy, by Trybunał orzekł o zgodności poz. 15 załącznika do rozporządzenia w sprawie listy spółek, w brzmieniu: „Telekomunikacja Polska spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie”, zakłada w istocie nie tyle przeprowadzenie kontroli norm, ile zbadanie stanu faktycznego, w jakim znajduje się Telekomunikacja Polska S.A., pod kątem oceny, czy podmiot ten spełnia kryteria określone w art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa. Trybunał przypomniał, że nie dysponuje środkami prawnymi, których zastosowanie pozwoliłoby orzekać w wyżej wyznaczonych granicach zaskarżenia. Jednocześnie, skorzystanie z instrumentarium właściwego przy realizacji funkcji kontroli norm wyklucza posłużenie się nim dla zbadania niniejszej sprawy (tzn. przeprowadzenia wieloaspektowej analizy spełnienia lub niespełnienia kryteriów ustawowych przez Telekomunikację Polską S.A.).

3. W zażaleniu z 5 lutego 2008 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o uwzględnienie zażalenia i skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Podmiot legitymowany szczegółowo, który występuje do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie hierarchicznej zgodności norm, ma obowiązek wykazać, że posiada zdolność wnioskową, konieczną z punktu widzenia wszczęcia postępowania przed Trybunałem. Musi zatem udowodnić, że jest jednym z podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, a ponadto uzasadnić, że kwestionowany akt normatywny (lub jego część) dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Rozpatrując zażalenie, Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że Trybunał na etapie rozpoznania zażalenia analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

2. Trybunał Konstytucyjny odniósł się do stanowiska wnioskodawcy, który w zażaleniu ponownie przekonuje, że skoro Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji jest organizacją zawodową w rozumieniu prawa wspólnotowego (np. wyrok Sądu Pierwszej Instancji z 13 grudnia 2006 r. w sprawie Julia Abad Perez i in. przeciwko Radzie i Komisji, sygn. akt T-304/01), to okoliczność powyższa winna implikować „przyjazną normie wspólnotowej” zmianę interpretacji art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.
Powołany przez wnioskodawcę wyrok rozstrzygał o legitymacji procesowej dwóch zawodowych organizacji rolniczych prawa hiszpańskiego (Unió de Pagesos i Confederación de Organizaciones de Agricultores y Ganaderos) w toczącym się postępowaniu. Sąd Pierwszej Instancji zaznaczył, że na podstawie art. 288 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską „organizacje zawodowe mają legitymację procesową tylko wtedy, gdy mogą dochodzić prawnie albo własnego interesu różniącego się od interesów ich członków, albo roszczenia odszkodowawczego, które zostało na nie przeniesione przez inne osoby” (por. np. wyrok Sądu z 30 września 1998 r. w sprawie T-149/96 Coldiretti i in. przeciwko Radzie i Komisji, Rec. str. II-3841, pkt 57). Sąd uznał, że w rozpatrywanej sprawie żadna z rolniczych organizacji zawodowych nie dochodziła ani interesu prawnego, ani roszczenia odszkodowawczego i dlatego oddalił ich skargę jako niedopuszczalną.
Wyraźne zdefiniowanie, na gruncie prawa wspólnotowego i praktyki orzeczniczej, terminu „legitymacja procesowa organizacji zawodowych” dowodzi, wbrew twierdzeniu Rady PIIiT, że podmiot ten nie spełnia kryteriów określonych w cytowanym wyroku, a tym samym – nawet przy oczekiwanej „przyjaznej” wykładni norm unijnych – nie posiada zdolności wnioskowej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Rada PIIiT oświadczyła bowiem jednoznacznie „nie może ulegać wątpliwości, że wniosek dotyczy tego podmiotu (tzn. Telekomunikacji Polskiej S.A.) – i jego interesów, w szczególności interesów gospodarczych, w kontekście ograniczenia jego uprawnień, których źródłem jest zasada swobody działalności gospodarczej [...]”. W konsekwencji nie istnieją przesłanki uzasadniające stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny, że acquis communautaire stanowi podstawę przysługującej wnioskodawcy legitymacji procesowej w postępowaniu dotyczącym abstrakcyjnej kontroli zgodności norm.
Niezależnie od powyższych ustaleń, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie w pełni podtrzymuje i podziela stanowisko przedstawione w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym sugerowana przez wnioskodawcę sprzeczność między regulacjami prawa Unii a postanowieniami konstytucyjnymi nie może być w polskim systemie prawnym w żadnym razie rozwiązywana przez uznanie nadrzędności normy wspólnotowej w relacji do normy konstytucyjnej (zob. wyrok TK z 11 maja 2005 r., K 18/04, OTK ZU nr 5/2005, poz. 49).

3. Zgodnie z art. 188 pkt 3 Konstytucji i w ślad za nim z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) kognicja Trybunału obejmuje wszystkie przepisy prawa, wydawane przez centralne organy państwowe. Kontroli Trybunału podlegają tylko takie akty, które zbudowane są z przepisów prawa, mających charakter normatywny. Podstawową przesłanką kwalifikacji aktu organu jako aktu normatywnego jest jego treść.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, nie można uznać za przepis prawa, podlegający kontroli na podstawie art. 188 pkt 3 Konstytucji, kwestionowanej we wniosku poz. 15 załącznika do rozporządzenia w sprawie listy spółek, w brzmieniu: „Telekomunikacja Polska spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie”, Choć prima facie przepis ten ma postać właściwą wypowiedzi normatywnej, to jednak jej treść nie spełnia kryterium generalności i abstrakcyjności. Z punktu widzenia budowy normy prawnej, zaskarżony przepis formułuje jedynie hipotezę, określając – i to indywidualnie – adresata („Telekomunikacja Polska spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie”), pomijając dyspozycję oraz okoliczności, w jakich powinna być ona zrealizowana. Wnioskodawca nie wskazał przy tym innych przepisów, które wspólnie z kwestionowaną regulacją w brzmieniu „Telekomunikacja Polska spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie” stanowiłyby budulec dla normy prawnej, poddanej ewentualnej kontroli.

4. Niezależnie od powyższych ustaleń, Trybunał Konstytucyjny stwierdza również, że badanie zaskarżonego przepisu w brzmieniu: „Telekomunikacja Polska spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie”, oznaczałoby w istocie zastąpienie hierarchicznej kontroli zgodności tego przepisu kontrolą stanu faktycznego, w jakim znajduje się „Telekomunikacja Polska”, pod kątem oceny, czy podmiot ten spełnia kryteria określone w art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa.
Ustrojowo ukształtowany status Trybunału Konstytucyjnego jako „sądu prawa” wyklucza podejmowanie działań właściwych „sądowi faktu”. W konsekwencji przesądza o niedopuszczalności weryfikacji danych bazowych udostępnionych przez ministra właściwego do spraw gospodarki, ministra właściwego do spraw transportu, Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, Prezesa Regulacji Energetyki oraz Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (art. 8 ust. 2 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa), które rozstrzygnęły o obowiązywaniu regulacji prawnej, kwestionowanej w rozpatrywanej sprawie.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.