Pełny tekst orzeczenia

768/II/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 26 marca 2009 r.
Sygn. akt Ts 202/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Powiatu Poznańskiego w sprawie zgodności:
1) art. 194 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 zdanie pierwsze w związku z art. 176 ust. 1, art. 165 ust. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 26 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.) z art. 31 ust. 2 zdanie drugie, art. 31 ust. 3 zdanie pierwsze, art. 64 ust. 1-2, art. 165 ust. 1 zd. drugie, art. 165 ust. 2, art. 166 ust. 2 zdanie pierwsze Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 30 czerwca 2008 r., sporządzonej przez pełnomocnika powiatu, zakwestionowana została zgodność art. 194 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 zdanie pierwsze w związku z art. 176 ust. 1, art. 165 ust. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, oraz art. 26 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.; dalej: k.p.a.) z art. 31 ust. 2 zdanie drugie, art. 31 ust. 3 zdanie pierwsze, art. 64 ust. 12, art. 165 ust. 1 zdanie drugie, art. 165 ust. 2, art. 166 ust. 2 zdanie pierwsze Konstytucji.
W opinii skarżącego pierwszy z zakwestionowanych przepisów w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości wniesienia środka zaskarżenia od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie rozpatrzenia wniosku o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego, narusza prawo powiatu do sądu oraz prawo do zaskarżania orzeczeń wydawanych w I instancji. Natomiast w odniesieniu do przepisu k.p.a. skarżący stoi na stanowisku, że regulacja ta w zakresie, w jakim przepis ten jest interpretowany w orzecznictwie sądowym w ten sposób, że starosta jest wobec wojewody „innym podległym organem” i jako taki obowiązany jest realizować zadania przekazane w drodze innej niż ustawa i ponosić związane z tym koszty, narusza: (1) prawo do zachowania samodzielności i niezależności, (2) prawo do niepodejmowania czynności nienakazanych ustawą oraz (3) prawo własności.
Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny.
Decyzją z 19 marca 2007 r. (znak ZG-AGR/6013/3/06) Prezydent Miasta Poznania, jako prezydent miasta na prawach powiatu, odmówił dokonania klasyfikacji i szacunku gruntu. W wyniku wniesionego odwołania Wojewoda Wielkopolski decyzją z 17 kwietnia 2007 r. (znak RR.IX-6.7717-24/07) uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał organowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, zaznaczając, że organ ten podlega wyłączeniu w oparciu o art. 24 § 1 pkt 1 i 4 k.p.a. W związku z powyższym Prezydent Miasta Poznania postanowieniem z 26 kwietnia 2007 r. (znak ZG-AGR/6013/3/06) przekazał sprawę do rozpoznania Wojewodzie Wielkopolskiemu, który postanowieniem z 18 czerwca 2007 r. (znak RR.IX-6.7717-24/07) wyznaczył Starostę Poznańskiego do rozpoznania sprawy. Uznając, że doszło do sporu kompetencyjnego z Wojewodą Wielkopolskim, Starosta Poznański wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu. NSA postanowieniem z 12 lutego 2008 r. (sygn. akt I OW 100/07) wniosek oddalił.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zasadniczą kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest zagadnienie zdolności skargowej jednostek samorządu terytorialnego. Problem ten był już przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego. I tak, w postanowieniu z 12 października 2004 r. (Ts 35/04, OTK ZU nr 1/B/2005, poz. 25) stwierdzono: „Dla wykładni art. 79 Konstytucji istotne znaczenie ma to, że przepis ten został umieszczony w rozdziale II Konstytucji, odnoszącym się – zgodnie z jego tytułem – do wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela, w podrozdziale regulującym środki ochrony tych wolności i praw. Takie usytuowanie przepisu regulującego skargę konstytucyjną wyklucza możliwość traktowania jej jako powszechnego środka ochrony, służącego także w razie naruszenia przepisów Konstytucji, niestanowiących podstawy konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela, lub tym bardziej jako środka ochrony praw gwarantowanych jedynie na poziomie ustawowym”. Ponadto, jak podniósł Trybunał Konstytucyjny: „Z istoty uregulowania skargi konstytucyjnej wynika, że stanowi ona przede wszystkim środek ochrony wolności i praw przysługujących osobie fizycznej. Natomiast osoba prawna może wnieść skargę konstytucyjną, o ile ma zdolność bycia podmiotem wolności i praw konstytucyjnych. Zakres podmiotowy skargi konstytucyjnej jest więc wyznaczony przede wszystkim przez zakres podmiotowy poszczególnych wolności lub praw konstytucyjnych. Określając zakres podmiotowy skargi konstytucyjnej trzeba uwzględnić, że podstawową funkcją wolności i praw konstytucyjnych jest określenie pozycji prawnej osoby ludzkiej wobec organów władzy publicznej, a jednocześnie nałożenie na te organy obowiązków związanych z koniecznością zagwarantowania realizacji tych wolności i praw. Wynika z tego, że organy władzy publicznej oraz inne podmioty realizujące zadania publiczne z natury rzeczy nie są adresatami uprawnień wynikających z poszczególnych wolności i praw konstytucyjnych przypisanych podmiotom prywatnym, a tym samym nie mogą korzystać ze skargi konstytucyjnej (zob. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 26 października 2001 r., Ts 72/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 298; 6 lutego 2001 r. i 3 kwietnia 2001 r., Ts 148/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 72 i 73). Dotyczy to także jednostek samorządu terytorialnego, który zgodnie z art. 16 ust. 2 i art. 163 Konstytucji uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Istotą skargi konstytucyjnej jest stworzenie ochrony konstytucyjnych wolności i praw jednostki przed działaniami władzy publicznej, a nie stworzenie procedury rozstrzygającej spory między poszczególnymi ogniwami tej władzy (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z: 11 grudnia 2002 r. i 17 marca 2003 r., Ts 116/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 104 i 105)”. W dalszej części orzeczenia wskazano również, że „jeżeli w świetle ustaw lub przepisów niższej rangi jednostkom samorządu terytorialnego przysługują takie same uprawnienia jak osobom fizycznym (np. jako uczestnikom postępowania sądowego), to nie oznacza to, że tym samym ochrona tych praw może być realizowana za pomocą także tych środków, w jakie Konstytucja wyposażyła osoby fizyczne”. Poglądy te zostały następnie podtrzymane w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z 23 lutego 2005 r. (Ts 35/04, OTK ZU nr 1/B/2005, poz. 26).
W kontekście zdolności skargowej jednostek samorządu terytorialnego na uwagę zasługuje również postanowienie Trybunału z 22 maja 2007 r. (SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60). W orzeczeniu tym wskazano, że gmina nie jest podmiotem legitymowanym do wniesienia skargi konstytucyjnej. Orzeczenie z 22 maja 2007 r. zapadło w pełnym składzie Trybunału Konstytucyjnego. Co prawda jeden z sędziów zgłosił do niego zdanie odrębne, jednakże okoliczność ta nie zmienia faktu, że w ocenie Trybunału jednostka samorządu terytorialnego, w tym także powiat, nie ma zdolności skargowej.

Reasumując, należy raz jeszcze podkreślić, że skarga konstytucyjna nie jest instrumentem służącym rozstrzyganiu sporów o charakterze publicznoprawnym i z tego względu, na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.), odmówiono nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.