Pełny tekst orzeczenia

645/II/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 31 grudnia 2010 r.
Sygn. akt Tw 25/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Ewa Łętowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Branży Rozrywkowej o zbadanie zgodności:
1) art. 2 ust. 4 i 5, art. 59 pkt 5, art. 69 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 74 pkt 5, art. 138 ust. 3, art. 139 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.) z art. 2 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 71-77 i art. 89 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
3) art. 15 i art. 49 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.) z art. 22 Konstytucji;
4) art. 12 ust. 1 i 2, art. 25 ust. 1 pkt 3 i art. 132 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.) z art. 65, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 3 i art. 22 Konstytucji;
5) art. 29 i art. 134 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.) z art. 2 i art. 32 w zw. z art. 22 Konstytucji;
6) art. 33 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji;
7) art. 63 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.) z art. 32 w zw. z art. 22 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.

UZASADNIENIE


W dniu 5 lipca 2010 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Branży Rozrywkowej (dalej: OZPBR) o zbadanie zgodności, po pierwsze, art. 2 ust. 4 i 5, art. 59 pkt 5, art. 69 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 74 pkt 5, art. 138 ust. 3, art. 139 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, ze zm.; dalej: ustawa o grach) z art. 2 i art. 22 Konstytucji; po drugie, art. 71-77 i art. 89 ustawy o grach z art. 2 Konstytucji; po trzecie, art. 15 i art. 49 ustawy o grach z art. 22 Konstytucji; po czwarte, art. 12 ust. 1 i 2, art. 25 ust. 1 pkt 3 i art. 132 ustawy o grach z art. 65, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 3 oraz art. 22 Konstytucji; po piąte, art. 29 i art. 134 ustawy o grach z art. 2 i art. 32 w zw. z art. 22 Konstytucji; po szóste, art. 33 ustawy o grach z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 Konstytucji; po siódme, art. 63 ustawy o grach z art. 32 w zw. z art. 22 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 13 lipca 2010 r. wezwano pełnomocnika wnioskodawcy do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku przez: wyjaśnienie, który statutowy organ Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Branży Rozrywkowej jest legitymowany do podjęcia uchwały (lub inaczej nazwanego rozstrzygnięcia) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego; doręczenie oryginału oraz czterech kopii uchwały (lub inaczej nazwanego rozstrzygnięcia) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego; doręczenie wyciągu z protokołu oraz listy obecności z posiedzenia organu, o którym mowa wyżej, pozwalających stwierdzić, że uchwała (lub inaczej nazwane rozstrzygnięcie) została podjęta zgodnie z postanowieniami statutu OZPBR; uzasadnienie legitymacji wnioskodawcy, który w postępowaniu działa jako organizacja pracodawców, w aspekcie kwestionowania przepisów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej przez członków OZPBR lub kształtujących interesy pracowników.
W piśmie z 26 lipca 2010 r. OZPBR odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał Konstytucyjny braków formalnych wniosku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy złożony wniosek odpowiada wymogom formalnym, czy nie jest oczywiście bezzasadny, a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu. W rozpatrywanej sprawie uznanie legitymacji do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm uzależnione jest od spełnienia przesłanki podmiotowej – wniosek pochodzi od podmiotu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji oraz przedmiotowej – kwestionowany przez wnioskodawcę akt normatywny należy do spraw objętych jego zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji).

2. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji jednym z podmiotów uprawnionych do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm są ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, warunkiem sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego podmiotu jest uchwała ogólnokrajowej władzy organizacji pracodawców w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (por. postanowienia TK z: 14 stycznia 2003 r., Tw 64/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 12; 8 sierpnia 2005 r., Tw 25/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 4 i powołane tam orzeczenia).

3. Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny zbadał w pierwszej kolejności, czy OZPBR jest organizacją ogólnokrajową, czy w wyznaczonym przez statut zakresie działania Zarządu Głównego OZPBR mieści się uprawnienie do podjęcia uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, oraz czy podjęta uchwała stanowi podstawę rozpatrywanego wniosku.

3.1. Trybunał przypomina, że cecha „ogólnokrajowości”, wskazana w treści art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, odnosi się do władz organizacji, co z kolei pozwala twierdzić, że ogólnokrajowe władze może mieć tylko taka organizacja pracodawców, w strukturze której funkcjonują również władze terenowe (regionalne, oddziałowe). Utworzenie jednostek o statusie lokalnym oznacza, po pierwsze, że organizacja obejmuje swoim zakresem działania obszar całego kraju, a po drugie, że członkowie władz terenowych uczestniczą w wyborze i mogą być wybrani do władz ogólnokrajowych.
3.1.1. Trybunał Konstytucyjny ustalił na podstawie odpisu aktualnego (numer KRS: 0000359572) z rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej dołączonego do akt niniejszej sprawy, że OZPBR nie posiada w swej strukturze jednostek terenowych lub oddziałów, co potwierdza brak wpisów w rubryce 3 działu 1 rejestru.
OZPBR wyjaśnił, że „załączony do niniejszego wniosku KRS Związku nie zawiera jeszcze danych o ośrodkach zamiejscowych (…) jednakże wnioskodawca zobowiązuje się do dostarczenia KRS Związku niezwłocznie po zarejestrowaniu (…) dwóch oddziałów”.
3.1.2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że do dnia wydania niniejszego postanowienia pełnomocnik nie przedłożył odpisu aktualnego z KRS. Niespełnienie konstytucyjnej przesłanki ogólnokrajowego charakteru OZPBR (art. 191 ust. 4) uzasadniałoby zatem odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu.
Wymaga jednak zasygnalizowania, że usuwając braki formalne drugiego wniosku OZPBR (Tw 26/10), pełnomocnik nadesłał odpis aktualny z KRS, w którym zostały ujawnione oddziały terenowe OZPBR (dział 1, rubryka 3). Zakładając, że brak staranności działania pełnomocnika w niniejszej sprawie został w swoisty sposób konwalidowany przez doręczenie odpisu aktualnego z KRS w sprawie Tw 26/10, należało zbadać, czy wniosek spełnia pozostałe przesłanki, które warunkują przekazanie go do rozpoznania merytorycznego.

3.2. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że to na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania, który z jego organów jest „władzą organizacji pracodawców” kompetentną do podjęcia uchwały o wystąpieniu z wnioskiem w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm (por. postanowienia TK z: 9 czerwca 2004 r. i 8 września 2004 r., Tw 33/03, OTK ZU nr 4/B/2004, poz. 227 i poz. 228; 9 czerwca 2004 r., Tw 2/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 258).
3.2.1. Pełnomocnik, w piśmie usuwającym braki formalne wniosku, wskazał, że zgodnie z § 19 ust. 2 pkt 9 w zw. z § 19 ust. 1 statutu OZPBR, organem uprawnionym do podjęcia takiej uchwały jest Zarząd Główny OZPBR.
Trybunał ustalił, że w myśl § 19 ust. 1 statutu, „Zarząd Główny kieruje bieżącą pracą Związku”, zaś stosownie do § 19 ust. 2 pkt 9 statutu, „do Zarządu Głównego należy (…) wykonywanie innych zadań i kompetencji niezastrzeżonych dla innych władz Związku”.
3.2.2. Trybunał zwraca uwagę, że kompetencję do podjęcia uchwały w sprawie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem inicjującym kontrolę norm należy odróżnić od opartych na przytoczonych postanowieniach statutu OZPBR kompetencjach do prowadzenia spraw bieżących i wykonywania zadań niezastrzeżonych dla innych władz Związku.
Trybunał podkreślał wielokrotnie, że podjęcie uchwały o wystąpieniu z takim wnioskiem stanowi „czynność o charakterze nadzwyczajnym”, która z tego powodu nie może być dokonana samodzielnie przez organ wykonawczy w ramach kierowania przezeń bieżącą pracą organizacji pracodawców (por. postanowienie TK z 17 lutego 2003 r., Tw 70/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 76).
Natomiast pismo z 20 lipca 2010 r., w którym Przewodniczący Związku „działający jako Zarząd Związku” (trudno ustalić, dlaczego), oświadcza, że uprawnionym do występowania do Trybunału jest Zarząd Główny OZPBR, pozostaje tym samym indyferentne prawnie z punktu widzenia analizowanej kompetencji Zarządu Głównego OZPBR.
3.2.3. Skoro w niniejszej sprawie uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego podjął Zarząd Główny OZPBR, to należało stwierdzić, że rozpatrywany „wniosek” nie pochodzi od podmiotu uprawnionego, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Okoliczność powyższa, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, stanowi podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi OZPBR.

3.3. Trybunał Konstytucyjny przypomina również, że uchwała stanowiąca podstawę wystąpienia z wnioskiem w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm powinna w sposób jednoznaczny wyrażać wolę uprawnionej władzy wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym i jednoznacznie określać przedmiot oraz podstawę kontroli. Treść uchwały i wniosku powinny być zbieżne. Minimalna zbieżność cechująca wniosek i uchwałę obejmuje dokładne wskazanie kwestionowanego przepisu (przepisów) aktu normatywnego, wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu (przepisów) z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu jego (ich) niezgodności z przepisem (przepisami) aktu normatywnego o wyższej mocy prawnej (por. postanowienie TK z 14 listopada 2007 r., Tw 38/07, OTK ZU nr 6/B/2007, poz. 262).
3.3.1. W uchwale nr 03/10 z 28 czerwca 2010 r. Zarząd Główny OZPBR postanowił wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego „w celu zbadania zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540)”.
Uchwały tej nie można jednak uznać za podstawę prawną wniosku, który wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego 5 lipca 2010 r.
3.3.2. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że w powołanej wyżej uchwale Zarząd Główny OZPBR nie skonkretyzował ani przedmiotu kontroli, tzn. nie wskazał przepisu (przepisów) ustawy o grach, których konstytucyjność kwestionuje, ani też wzorców kontroli, tzn. nie określił, z którym przepisem (przepisami) Konstytucji, przepisy ustawy o grach są niezgodne.
W konsekwencji należy stwierdzić, że podjęcie przez Zarząd Główny OZPBR uchwały, w której nie przedstawiono zarzutu niezgodności konkretnych przepisów ustawy o grach z wyraźnie wskazanym przepisem (przepisami) Konstytucji jako wzorcem (wzorcami) kontroli, musi być uznane za nieskutecznie złożone oświadczenie woli w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Jeżeli bowiem uchwała podmiotu konstytucyjnie legitymowanego do złożenia wniosku (art. 191 ust. 1 pkt 4) nie wyznacza dokładnie zakresu zaskarżenia, to okoliczność ta uniemożliwia Trybunałowi przeprowadzenie abstrakcyjnej kontroli norm.
Wymaga przy tym podkreślenia, że tak rozumiana wadliwość uchwały stanowiącej podstawę wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie może zostać uznana za brak formalny, który podlegałby usunięciu w trybie art. 36 ust. 2 ustawy o TK (por. postanowienie TK z 24 listopada 2003 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 209).
3.3.3. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że skonkretyzowanie przedmiotu oraz wzorców kontroli nastąpiło dopiero w samym wniosku złożonym do Trybunału.
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że pełnomocnik wnioskodawcy, również podmiot sporządzający lub podpisujący wniosek, jest zobowiązany do działania w granicach i zakresie udzielonego pełnomocnictwa. Nie posiada zatem kompetencji do samodzielnego kształtowania ani przedmiotu, ani wzorców kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że rozpatrywany „wniosek”, samoistnie konkretyzujący przedmiot oraz wzorce kontroli, nie pochodzi od podmiotu uprawnionego, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Okoliczność powyższa, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, stanowi podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi OZPBR.

3.4. Trybunał Konstytucyjny przypomina ponadto, że uchwała w sprawie wystąpienia z wnioskiem może zawierać dodatkowe postanowienia dotyczące sposobu jej wykonania, w szczególności wskazywać inny podmiot (np. pełnomocnika) zobligowany przez ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców do sporządzenia lub podpisania wniosku, złożenia go w Trybunale Konstytucyjnym oraz reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem.
Trybunał Konstytucyjny ustalił, że treść powołanej uchwały Zarządu Głównego OZPBR nie wskazuje podmiotu uprawnionego do sporządzenia i podpisania wniosku (ewentualnie złożenia go w Trybunale) oraz reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem; nie upoważnia również Przewodniczącego Związku do udzielenia takiego umocowania.
Trybunał nie kwestionuje dopuszczalności udzielenia pełnomocnictwa przez Przewodniczącego Związku, działającego na podstawie § 21 statutu, w brzmieniu: „Przewodniczący Związku reprezentuje Związek na zewnątrz i działa w jego imieniu”. Jednak w przypadku podjęcia uchwały o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, to ogólnokrajowa władza organizacji pracodawców winna również rozstrzygać o sposobie jej wykonania.

4. Niezależnie od wskazanych wyżej przesłanek odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi OZPBR Trybunał Konstytucyjny zbadał, czy OZPBR, kwestionując zgodność zaskarżonych przepisów, spełnia kryterium wyznaczone przez art. 191 ust. 2 Konstytucji, tzn. występuje o kontrolę przepisów aktów normatywnych, które dotyczą spraw objętych jego zakresem działania.

4.1. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału, pojęcie „spraw objętych zakresem działania” użyte w art. 191 ust. 2 Konstytucji powinno być wykładane w sposób ścisły, a interpretacja rozszerzająca jest niedopuszczalna. Należy uznać, że ustawodawca określił w art. 191 Konstytucji listę podmiotów upoważnionych do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego w taki sposób, by wykluczyć możliwość nadużywania tego środka do realizacji indywidualnych celów (por. postanowienia TK z: 30 maja 2000 r., U 5/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 114; 28 czerwca 2000 r., U 1/00, OTK ZU nr 5/2000, poz. 148). Dlatego wnioskodawca jest zobowiązany wykazać, że zaskarżony przepis dotyczy bezpośrednio realizacji zadań wynikających z Konstytucji lub ustaw, a w przypadku podmiotów prywatnych – również statutów (por. postanowienie TK z 10 października 2003 r., Tw 11/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 203 i powołane tam orzeczenia). Uprawnienie ogólnokrajowych władz organizacji pracodawców do złożenia wniosku w celu zainicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym ma więc charakter szczególny, immanentnie związany z jednym z atrybutów (zatrudnianiem pracowników), który cechuje działalność prowadzoną przez te podmioty (postanowienie TK z 28 stycznia 2004 r., Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2). Trybunał Konstytucyjny w powołanym wyżej orzeczeniu stwierdził, na podstawie art. 5 w zw. z art. 1 oraz art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz. U. Nr 55, poz. 235, ze zm.), że podstawowym zadaniem organizacji pracodawców jest „reprezentowanie ich członków w perspektywie obowiązków i uprawnień pracodawcy”. W konsekwencji prawo składania wniosków do Trybunału Konstytucyjnego dotyczy wyłącznie spraw odnoszących się do relacji pracodawca – pracownik. Uprawnienie to stanowi niejako odbicie uprawnień związków zawodowych, a wspólne wymienienie związków zawodowych, organizacji pracodawców i organizacji zawodowych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji potwierdza jednoznacznie, że wolą ustrojodawcy było ograniczenie zdolności wnioskowej tych podmiotów do spraw z zakresu stosunku pracy i wykonywania zawodu.

4.2. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 2 ust. 4 ustawy o grach w brzmieniu: „wygraną rzeczową w grach na automatach jest również wygrana polegająca na możliwości przedłużania gry bez konieczności wpłaty stawki za udział w grze, a także możliwość rozpoczęcia nowej gry przez wykorzystanie wygranej rzeczowej uzyskanej w poprzedniej grze” oraz art. 2 ust. 5 tej ustawy w brzmieniu: „grami na automatach są także gry na urządzeniach mechanicznych, elektromechanicznych, w tym komputerowych, organizowane w celach komercyjnych, w których grający nie ma możliwości uzyskania wygranej pieniężnej lub rzeczowej, ale gra ma charakter losowy”.
OZPBR zarzuca zaskarżonym przepisom naruszenie wynikającej z art. 2 Konstytucji zasady proporcjonalności oraz naruszenie art. 22 Konstytucji przez ograniczenie zasady swobody działalności gospodarczej, którego nie uzasadnia ważny interes społeczny.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że tak wyznaczony zakres zaskarżenia wykracza poza ograniczoną rzeczowo zdolność wnioskową organizacji pracodawców. OZPBR występuje bowiem w obronie interesów gospodarczych swoich członków-przedsiębiorców, którzy, aby prowadzić działalność w zakresie gry na automatach, zdefiniowaną w art. 2 ust. 4 i 5 zaskarżonej ustawy, muszą uzyskać koncesję na prowadzenie kasyna gry (art. 6 ust. 1 ustawy o grach). Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności art. 2 ust. 4 i 5 ustawy o grach z art. 2 i art. 22 Konstytucji.

4.3. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 59 pkt 5 ustawy o grach w brzmieniu: „organ właściwy w sprawie udzielenia koncesji lub zezwolenia, w drodze decyzji, cofa koncesję lub zezwolenie, w całości lub w części, w przypadku skazania osoby będącej akcjonariuszem (wspólnikiem), członkiem organów zarządzających lub nadzorczych spółki za przestępstwo określone w art. 299 Kodeksu karnego” (tzw. pranie brudnych pieniędzy).
OZPBR zarzuca zaskarżonemu przepisowi naruszenie wynikającej z art. 2 Konstytucji zasady proporcjonalności oraz naruszenie art. 22 Konstytucji przez ograniczenie zasady swobody działalności gospodarczej, którego nie uzasadnia ważny interes społeczny.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że adresatem zaskarżonego przepisu jest organ właściwy w sprawie udzielenia koncesji lub zezwolenia, co w konsekwencji oznacza, że art. 59 ust. 5 ustawy o grach nie mieści się w zakresie działania wnioskodawcy i z tego względu nie podlega kontroli, którą w rozpatrywanej sprawie zainicjował podmiot o ograniczonej rzeczowo zdolności wnioskowej (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności art. 59 pkt 5 ustawy o grach z art. 2 i art. 22 Konstytucji.

4.4. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 69 ust. 1 pkt 1 ustawy o grach w brzmieniu: „opłata za udzielenie koncesji na prowadzenie kasyna gry wynosi 32 000% kwoty bazowej” (w 2010 r. około 1 048 000 zł) oraz art. 69 ust. 1 pkt 2 tej ustawy w brzmieniu: „opłata za udzielenie zezwolenia na prowadzenie salonu gry bingo pieniężne wynosi 5 500% kwoty bazowej” (w 2010 r. około 180 000 zł).
OZPBR zarzuca zaskarżonym przepisom naruszenie wynikającej z art. 2 Konstytucji zasady proporcjonalności, uzasadniając, że „ustanowienie tak wygórowanych opłat nie jest konieczne i niezbędne dla prawidłowego, legalnego i bezpiecznego funkcjonowania systemu ośrodków gier hazardowych”. Do niezgodności z art. 22 Konstytucji prowadzi – zdaniem wnioskodawcy – naruszenie zasady swobody działalności gospodarczej, którego nie uzasadnia ważny interes społeczny.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że tak wyznaczony zakres zaskarżenia wykracza poza ograniczoną rzeczowo zdolność wnioskową organizacji pracodawców. OZPBR występuje bowiem w obronie interesów gospodarczych swoich członków-przedsiębiorców, którzy, aby prowadzić kasyna gry lub salony gry bingo pieniężne muszą za uzyskaną koncesję lub zezwolenie (art. 69 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o grach) uiścić opłatę określoną w ustawie. Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności art. 69 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o grach z art. 2 i art. 22 Konstytucji.

4.5. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 74 pkt 5 ustawy o grach w brzmieniu: „stawka podatku od gier wynosi dla gry na automacie, gry cylindrycznej, gry w kości, gry w kary, z wyłączeniem pokera rozgrywanego w formie turnieju − 50%”.
OZPBR zarzuca zaskarżonym przepisom naruszenie wynikającej z art. 2 Konstytucji zasady sprawiedliwości społecznej, uzasadniając, że „każdy ma prawo do stosownego i godziwego wynagrodzenia za swoją pracę, w tym przypadku za zaoferowanie społeczeństwu określonych usług polegających na urządzeniu gry hazardowej. Rażąco niesprawiedliwe jest żądanie zapłaty państwu ponad 50% przychodów”. W ocenie wnioskodawcy, „znaczące ograniczenie możliwości uzyskania zysku przez przedsiębiorcę, poprzez ustanowienie wygórowanych stawek podatkowych, godzi w wynikającą z art. 22 Konstytucji” zasadę wolności działalności gospodarczej.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że tak wyznaczony zakres zaskarżenia wykracza poza ograniczoną rzeczowo zdolność wnioskową organizacji pracodawców. OZPBR występuje bowiem w obronie interesów gospodarczych swoich członków-przedsiębiorców, którzy od prowadzonej gry na automatach, gry cylindrycznej, gry w kości i gry w karty muszą uiścić podatek, którego stawkę określa ustawa o grach. Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności art. 74 pkt 5 ustawy o grach z art. 2 i art. 22 Konstytucji.

4.6. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 138 ust. 3 ustawy o grach w brzmieniu: „organ, o którym mowa w ust. 2 [właściwy do udzielenia koncesji], w drodze decyzji, cofa zezwolenie w przypadku stwierdzenia, że automat o niskich wygranych umożliwia grę o wygrane wyższe lub stosowanie stawek wyższych niż przewidziane w art. 129 ust. 3 [wartość jednorazowej wygranej nie może być wyższa niż 60 zł, a wartość maksymalnej stawki za udział w jednej grze nie może być wyższa niż 0,50 zł]”.
OZPBR zarzuca zaskarżonemu przepisowi naruszenie wynikającej z art. 2 Konstytucji zasady proporcjonalności przez to, że „w przypadku art. 138 ust. 3 mamy do czynienia z niewspółmiernie wysoką i surową karą w stosunku do czynu i jego szkodliwości podatkowej i społecznej, (...) zaś przewidziany w nim środek prawny nie przyczyni się do zgodnego z prawem opodatkowania automatów, tylko do likwidacji punktów gier na automatach o niskich wygranych”. Zdaniem wnioskodawcy, „tego typu rozwiązanie narusza również wolność wykonywania działalności gospodarczej. Ustawodawca ustanowił regulację, której celem jest przyspieszenie likwidacji określonej grupy przedsiębiorców. Takie działanie nie znajduje uzasadnienia w przesłankach art. 22 Konstytucji RP i stanowi jego naruszenie”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że adresatem zaskarżonego przepisu jest organ właściwy w sprawie udzielenia koncesji lub zezwolenia, co w konsekwencji oznacza, że art. 138 ust. 3 ustawy o grach nie mieści się w zakresie działania wnioskodawcy i z tego względu nie podlega kontroli, którą w rozpatrywanej sprawie zainicjował podmiot o ograniczonej rzeczowo zdolności wnioskowej (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności art. 138 ust. 3 ustawy o grach z art. 2 i art. 22 Konstytucji.

4.7. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 139 ust. 1 ustawy o grach w brzmieniu: „podatnicy prowadzący działalność w zakresie gier na automatach o niskich wygranych uiszczają podatek od gier w formie zryczałtowanej w wysokości 2 000 zł miesięcznie od gier urządzanych na każdym automacie” oraz art. 139 ust. 2 tej ustawy w brzmieniu „w podatku od gier z tytułu gier na automatach urządzanych w salonach gier na automatach stosuję się stawkę podatku określoną w art. 74 pkt 5 [50%]”.
Wnioskodawca, uzasadniając niekonstytucyjność zaskarżonego przepisu, odsyła do argumentacji sformułowanej wobec art. 74 pkt 5 ustawy o grach.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznaje, że podstawy odmowy wskazane w pkt 4.5 niniejszego uzasadnienia zachowują adekwatność w odniesieniu do kontroli art. 139 ust. 1 i 2 ustawy o grach z art. 2 i art. 22 Konstytucji.

4.8. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 71-77 ustawy o grach (przepisy normujące podatek od gier), dowodząc, że „wprowadzenie tak poważnych zmian podatkowych w podatku od gier z zachowaniem tylko miesięcznego okresu przejściowego nie daje możliwości na odpowiednie przygotowanie się przedsiębiorców do ich wdrożenia. (…) W konsekwencji art. 71-77 ustawy o grach hazardowych naruszają wynikające z art. 2 Konstytucji RP zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, w tym obowiązek zachowania odpowiedniej vacatio legis”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że sformułowanie zarzutu pod adresem art. 71-77 ustawy o grach z pominięciem wskazania związku z art. 145 tej ustawy (przepis wyznaczający dzień wejścia w życie ustawy) cechuje oczywista bezzasadność. Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności art. 71-77 ustawy o grach z art. 2 Konstytucji.

4.9. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 15 ustawy o grach (przepisy określające zasady lokalizacji kasyn i salonów gry bingo) oraz art. 49 tej ustawy (przepisy określające okresy, na które udziela się koncesji i zezwoleń), zarzucając im niezgodność z art. 22 Konstytucji. OZPBR dowodzi, że zgodnie z art. 15 ustawy o grach „będzie można utworzyć ograniczoną, z góry określoną liczbę kasyn i salonów do gry w bingo pieniężne”, co narusza „zasadę wolności działalności gospodarczej w zakresie jej podejmowania i sytuowania”. Argumentacja dotycząca niekonstytucyjności art. 49 ust. 1 i 2 ustawy o grach sprowadza się do twierdzenia, że udzielenie – na okres 6 lat – koncesji na prowadzenie kasyna oraz zezwoleń na prowadzenie salonu gry bingo pieniężne i urządzanie zakładów wzajemnych stanowi „bardzo poważne ograniczenie wolności działalności gospodarczej (...) i skutkuje znaczącym wzrostem kosztów prowadzenia działalności oraz zwiększeniem ryzyka jej prowadzenia”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że tak wyznaczony zakres zaskarżenia wykracza poza ograniczoną rzeczowo zdolność wnioskową organizacji pracodawców. OZPBR występuje bowiem w obronie interesów gospodarczych swoich członków-przedsiębiorców, którzy podlegają ustawowym zasadom lokalizacji kasyn i salonów gry bingo pieniężne oraz prowadzą działalność gospodarczą ograniczoną terminem ważności udzielonej koncesji. Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności art. 15 i art. 49 ustawy o grach z art. 22 Konstytucji.

4.10. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 12 ust. 1 ustawy o grach w brzmieniu: „osoby fizyczne będące wspólnikami (akcjonariuszami) spółki prowadzącej działalność w zakresie określonym w art. 6 ust. 1-3 [gry cylindryczne, gdy w karty, gry w kości, gry na automatach, gry bingo pieniężne, zakłady wzajemne] reprezentujące co najmniej jedną setną kapitału zakładowego oraz członkowie zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej takiej spółki powinni posiadać nienaganną opinię, w szczególności nie mogą być osobami skazanymi za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe” oraz art. 12 ust. 2 tejże ustawy w brzmieniu: „osoby zarządzające podmiotem urządzającym loterie fantowe lub grę bingo fantowe oraz osoby reprezentujące taki podmiot nie mogą być osobami skazanymi za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe”. OZPBR dowodzi, że zaskarżony przepis nie realizuje przesłanki proporcjonalności (art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji) ograniczenia wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1 Konstytucji) oraz swobody działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji), a w konsekwencji narusza zasadę domniemania niewinności określoną w art. 42 ust. 3 Konstytucji, bowiem łączy skutki prawne z nieprawomocnym wyrokiem sądowym. Podobne zarzuty stawia art. 25 ust. 1 pkt 3 ustawy o grach (wydanie świadectwa zawodowego osobie, która nie była skazana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe oraz art. 132 (odpowiednie stosowanie art. 26 do osób nadzorujących prowadzenie gier).
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że tak wyznaczony zakres zaskarżenia wykracza poza ograniczoną rzeczowo zdolność wnioskową organizacji pracodawców. OZPBR występuje bowiem w obronie interesów gospodarczych swoich członków-przedsiębiorców, ale także w interesie ogólnospołecznym – tzn. w imieniu każdej osoby fizycznej, świadczącej pracę lub pełniącej funkcję w organach spółki prowadzącej działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1-3 ustawy o grach. Okoliczności powyższe stanowią, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności art. 12 ust. 1 i 2, art. 25 ust. 1 pkt 3 i art. 132 ustawy o grach z art. 65, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 3 i art. 22 Konstytucji.

4.11. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 29 ustawy o grach (przepisy ustanawiające zakaz reklamy i promocji oraz zakaz informowania o sponsorowaniu), a także art. 134 tejże ustawy (odpowiednie stosowanie art. 29 do gry na automatach urządzanych w salonach gier na automatach oraz gry na automatach o niskich wygranych). OZPBR dowodzi, że art. 29 ustawy o grach narusza zasadę dostatecznej określoności przepisów prawa (art. 2 Konstytucji), bowiem „brak precyzyjności pojęć zawartych w art. 29 skutkuje tym, że sami uczestnicy profesjonalnego obrotu gospodarczego, niekoniecznie urządzający gry hazardowe, nie będą w stanie ustalić, czy ich działania marketingowe objęte są zakazem z art. 29 ustawy o grach hazardowych”. Zarzuca również naruszenie zasady równości (art. 32 Konstytucji) przez dyskryminację podmiotów prowadzących działalność gospodarczą (art. 22 Konstytucji), polegającą na urządzaniu gier cylindrycznych, gier w karty, gier w kości, zakładów wzajemnych oraz gier na automatach.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że tak wyznaczony zakres zaskarżenia wykracza poza ograniczoną rzeczowo zdolność wnioskową organizacji pracodawców. OZPBR występuje bowiem w obronie interesów gospodarczych swoich członków-przedsiębiorców, ale także w interesie ogólnospołecznym – tzn. w imieniu każdego uczestnika profesjonalnego obrotu gospodarczego. Okoliczności powyższe stanowią, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności art. 29 i art. 134 ustawy o grach z art. 2, art. 32 w zw. z art. 22 Konstytucji.

4.12. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 33 ustawy o grach (przepisy dotyczące wniosku o udzielenie koncesji i zezwolenia oraz przeprowadzania przetargu na udzielenie koncesji lub zezwolenia). OZPBR zarzuca „brak sprecyzowanej formy rozstrzygnięcia o wyborze oferty oraz brak środków odwoławczych”, co „zamyka oferentom możliwość zaskarżenia rozstrzygnięcia o wyborze oferty do sądu”, a w konsekwencji narusza art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, z argumentacji przedstawionej we wniosku wynika jednoznacznie, że OZPBR domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją zaniechania prawodawczego. Tak wyznaczony zakres zaskarżenia determinuje – w aspekcie konstytucyjnie ukształtowanej kognicji Trybunału – niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Należy bowiem pamiętać, że Trybunał Konstytucyjny pełni rolę jedynie „ustawodawcy negatywnego”, eliminując z systemu prawa normy naruszające Konstytucję. Nie ma natomiast kompetencji do stanowienia norm, a taki charakter miałoby orzekanie w sprawie zaniechań ustawodawczych (por. wyrok TK z 2 lipca 2002 r., U 7/01, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 48). Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w odniesieniu do badania zgodności art. 33 ustawy o grach z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji.

4.13. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 63 ustawy o grach (przepisy dotyczące zabezpieczenia finansowego i gwaranta). OZPBR zarzuca, że regulacja ta nie obejmuje swoim zakresem podmiotowym spółek kapitałowych (jednoosobowych spółek Skarbu Państwa) prowadzących działalność stanowiącą monopol państwa, tj. działalność polegającą na organizowaniu gier liczbowych, loterii pieniężnych i gry telebingo, a przez to narusza zasadę równości wszystkich wobec prawa (art. 32 Konstytucji) w związku z zasadą wolności działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji).
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, z argumentacji przedstawionej we wniosku wynika jednoznacznie, że OZPBR domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją zaniechania prawodawczego. Dlatego, stanowisko przedstawione w pkt 4.12 wraz ze wskazaną w nim podstawą odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu zachowuje aktualność w odniesieniu do badania zgodności art. 63 ustawy o grach z art. 32 w zw. z art. 32 Konstytucji.

4.14. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 89 ustawy o grach (przepisy dotyczące podmiotu podlegającego karze pieniężnej oraz określające wysokość tej kary). OZPBR podnosi, że „z zestawienia art. 89 ustawy o grach hazardowych oraz przepisu kodeksu karnoskarbowego wynika, że osoby fizyczne, które dopuszczą się wyżej wskazanych czynów niedozwolonych podlegać będą podwójnej karze karnoskarbowej oraz administracyjnej”, co prowadzi do naruszenia zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że tak wyznaczony zakres zaskarżenia wykracza poza ograniczoną rzeczowo zdolność wnioskową organizacji pracodawców. OZPBR występuje bowiem – co oczywiste – w obronie interesów ogólnospołecznych – tzn. w imieniu każdej osoby fizycznej, której za nieprzestrzeganie obowiązków określonych w ustawie o grach grozi kara pieniężna określona w art. 89 tej ustawy w zbiegu z karą za nieprzestrzeganie zakazów ustanowionych w Kodeksie karnym skarbowym. Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w odniesieniu do badania zgodności art. 89 ustawy o grach z art. 2 Konstytucji.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.