Pełny tekst orzeczenia

808/II/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 31 maja 2011 r.


Sygn. akt Ts 129/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej J.J. w sprawie zgodności:

art. 88 § 1 w zw. z art. 78 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 24 maja 2010 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 88 § 1 w zw. z art. 78 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Zarządzeniem z 21 listopada 2008 r. Przewodniczący II Wydziału Karnego Sądu Rejonowego w Wejherowie odmówił uwzględnienia wniosku skarżącego o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu.

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis art. 88 § 1 w zw. z art. 78 § 1 k.p.k. w zakresie, w jakim nie pozwala na wniesienie zażalenia na zarządzenie sądu I instancji w przedmiocie odmowy wyznaczenia pełnomocnika w postępowaniu karnym jest niezgodny z art. 78 Konstytucji, nie pozwala bowiem na weryfikację w trybie procesowym zasadności wniosku.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony wolności i praw, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 693, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W świetle powyższych unormowań konstytucyjnych i ustawowych nie ulega wątpliwości, że jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej jest ten przepis, który stanowił podstawę prawną ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie skarżącego, a zarazem doprowadził do naruszenia wskazanych jako podstawa skargi konstytucyjnych wolności lub praw. W związku z tym, obowiązkiem skarżącego jest dołączenie do skargi konstytucyjnej orzeczenia, które wykazuje powyższą złożoną kwalifikację, tzn. będąc wydanym na podstawie przepisów stanowiących przedmiot wniesionej skargi, prowadzi do niedozwolonej ingerencji w sferę konstytucyjnie chronionych praw podmiotowych. Ponadto, zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, skarżący jest zobligowany do wyjaśnienia sposobu, w jaki kwestionowana regulacja prawna narusza unormowania Konstytucji statuujące określone prawa lub wolności.

Zgodnie z zaskarżonym przepisem art. 88 § 1 k.p.k., w brzmieniu obowiązującym przed 8 czerwca 2010 r., do pełnomocnika stosuje się odpowiednio art. 77, art. 78, art. 82-84 i art. 86 § 2 k.p.k. Na podstawie przepisu art. 78 § 1 k.p.k. oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu, jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Przepisy te przewidują zatem możliwość żądania wyznaczenia stronie przez sąd pełnomocnika z urzędu, celem ochrony ich interesów w toku postępowania karnego. Odmowa wyznaczenia pełnomocnika nie podlega zaskarżeniu, co wynika z treści przepisu art. 446 § 1 w zw. z art. 459 k.p.k.

Zasadnicze znaczenie w niniejszej sprawie ma jednak fakt, że skarżący nie wnosił żadnych środków odwoławczych od wskazanego powyżej zarządzenia o odmowie wyznaczenia pełnomocnika z urzędu. Nawet jeżeli w opinii skarżącego zakwestionowany przepis uniemożliwia mu wniesienie zażalenia, to okoliczność ta wynika jedynie z jego brzmienia i nie jest poparta treścią ostatecznego orzeczenia, wymaganego przez art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 47 ustawy o TK. Należy przypomnieć, że skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony praw i wolności konstytucyjnych, w zakresie wskazanym w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Wyłącza zatem kontrolę abstrakcyjną przepisów. Trybunał wskazywał już wielokrotnie, że przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie ta regulacja prawna, która była podstawą ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego (por. postanowienia z: 29 marca 2000 r., Ts 163/99, OTK ZU nr 7/2000, poz. 265; 28 listopada 2000 r., Ts 140/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 94; 28 marca 2001 r., Ts 13/01, OTK ZU nr 4/2001, poz. 113). Jedynym wzorcem kontroli wskazanym przez skarżącego jest art. 78 Konstytucji, zgodnie z którym „każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżenia określa ustawa”. Tymczasem w sprawie skarżącego brak orzeczenia, wydanego na podstawie kwestionowanych przepisów, które związane byłoby z odmową rozpoznania środka odwoławczego, a zatem ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do wskazanego w niniejszej skardze prawa konstytucyjnego. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji przesądza to jednoznacznie o niedopuszczalności nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w tym zakresie.



Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.