Ts 152/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
855/II/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 10 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 152/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.G. w sprawie zgodności:
1) art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037), w związku z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037) z art. 77 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037) z art. 2 Konstytucji;
3) art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037), z art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji;
4) art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), w brzmieniu ustalonym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r., sygn. akt SK 18/00 (Dz. U. Nr 145, poz. 1638) i obowiązującym do wejścia w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692), z art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
1. W sporządzonej przez radcę prawnego skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 22 czerwca 2012 r. (data nadania), M.G. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność:
1) art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037; dalej: ustawa z 2010 r.), w związku z art. 4 ust. 1 ustawy z 2010 r. – w zakresie, w jakim z tych przepisów wynika wymóg stosowania znowelizowanego brzmienia art. 4171 § 2 k.c. w odniesieniu do orzeczeń, które uprawomocniły się w okresie od 17 października 1997 r. do 1 września 2004 r. – z art. 77 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji;
2) art. 4 ustawy z 2010 r. z art. 2 Konstytucji;
3) art. 4171 § 2 k.c., w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z 2010 r. – rozumianemu w ten sposób, że „Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę, która została wyrządzona przez wydanie niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia tylko wówczas, gdy stanowiące źródło szkody orzeczenie jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i nie podlegającymi różnej wykładni przepisami, ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo które zostało wydane w wyniku rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, co jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawniczej” – z art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji;
4) art. 417 k.c., w brzmieniu ustalonym przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r., sygn. akt SK 18/00 (Dz. U. Nr 145, poz. 1638) i obowiązującym do wejścia w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692; dalej: ustawa z 2004 r.) – rozumianemu w ten sposób, że „w zakresie, w jakim wyrażona w powołanym przepisie norma prawna stanowi podstawę dochodzenia wobec Skarbu Państwa roszczeń odszkodowawczych za tzw. bezprawie judykacyjne, o odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa można mówić jedynie wówczas, gdy stanowiące źródło szkody orzeczenie jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i nie podlegającymi różnej wykładni przepisami, ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo które zostało wydane w wyniku rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, co jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawniczej” – z art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji.
2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następując sprawą:
2.1. Skarżący skierował powództwo przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach, Prokuratorowi Okręgowemu w Katowicach, Prezesowi Sądu Okręgowego w Katowicach oraz Ministrowi Sprawiedliwości o zasądzenie na od pozwanych na jego rzecz kwoty 78 475,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem części odszkodowania za szkodę wyrządzoną w wyniku wykonywania w okresie od 26 sierpnia 2003 r. do 21 lutego 2005 r. wobec skarżącego w postępowaniu karnym (prowadzonym w fazie postępowania przygotowawczego przez Prokuraturę Okręgową w Katowicach pod sygn. akt V Ds. 90/00/S oraz w fazie postępowania rozpoznawczego przez Sąd Rejonowy w Katowicach pod sygn. akt IV K 2264/09) środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w wykonywaniu zawodu notariusza, który to środek – wobec uniewinnienia skarżącego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Katowicach z 28 kwietnia 2006 r. – został orzeczony i był stosowany przez wyżej wymieniony okres w sposób niezgodny z prawem.
2.2. Wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2010 r. (sygn. akt II C 244/09) Sąd Okręgowy w Katowicach – II Wydział Cywilny uznał roszczenie skarżącego za usprawiedliwione w stosunku do Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach oraz Prokuratora Okręgowego w Katowicach.
2.3. Od powyższego wyroku wstępnego apelację złożył Skarb Państwa – stationes fisci: Prezes Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach oraz Prokurator Okręgowy w Katowicach, którą Sąd Apelacyjny w Katowicach – I Wydział Cywilny uwzględnił w wyroku z 8 grudnia 2010 r. (sygn. akt I ACa 611/10) i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania w pierwszej instancji.
2.4. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Katowicach – II Wydział Cywilny wyrokiem z 28 września 2011 r. (sygn. akt II C 244/09) oddalił powództwo skarżącego przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prokuratora Okręgowego w Katowicach oraz Ministra Sprawiedliwości.
2.5. Apelacja skarżącego od powyższego wyroku została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Katowicach – I Wydział Cywilny wyrokiem z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt I ACa 6/12).
3. Działając na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), w dniu 10 września 2013 r. Trybunał Konstytucyjny uzyskał informację z Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, że Sąd Najwyższy wyrokiem z 13 czerwca 2013 r. (sygn. akt V CSK 348/12) uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt I ACa 6/12) oraz przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przed sądem apelacyjnym.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy o TK skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym przez prawo wymogom. Procedura ta umożliwia, już w początkowej fazie postępowania, eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny ze względu na konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
2. Wyrokiem z 13 czerwca 2013 r. (sygn. akt V CSK 348/12) Sąd Najwyższy – Izba Cywilna uwzględnił skargę kasacyjną skarżącego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach – I Wydział Cywilny z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt I ACa 6/12) i uchylił to orzeczenie, przekazując jednocześnie sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd drugiej instancji.
3. Stosownie do art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona w sytuacji, gdy sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego na podstawie aktu normatywnego, któremu w skardze zarzuca się niekonstytucyjność.
Jak podkreślił Trybunał w postanowieniu z 4 grudnia 2000 r. o sygn. SK 10/99 (OTK ZU nr 8/2000, poz. 300), „konstytucyjne pojęcie »orzeczenia« o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki obejmuje rozstrzygnięcia, które nakładają, zmieniają lub uchylają obowiązki albo przyznają, zmieniają lub znoszą uprawnienia”. Są to również orzeczenia, które „autorytatywnie stwierdzają istnienie obowiązku lub uprawnienia, jeżeli rozstrzygnięcia te mają znaczenie dla realizacji określonych uprawnień lub obowiązków jednostki”, a także „rozstrzygnięcia polegające na odmowie wydania jednego z wymienionych wcześniej rozstrzygnięć”. Istotą orzeczenia o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki jest zawsze jego wiążący charakter, wyrażający się w powstaniu, zmianie lub zniesieniu obowiązków, ciążących na określonych podmiotach (zob. także: postanowienia TK z: 5 grudnia 1997 r., sygn. akt Ts 14/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 9; 17 lutego 1999 r., sygn. akt Ts 164/98, OTK ZU nr 4/1999, poz. 83 oraz 24 listopada 2004 r., sygn. akt Ts 57/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 300, a także wyrok TK z 10 lipca 2000 r., sygn. akt SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144).
Charakter orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, został sprecyzowany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, zgodnie z którym skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana. Orzeczenie musi mieć zatem walor ostateczności. Złożenie skargi konstytucyjnej jest więc związane z bezskutecznym wyczerpaniem zwyczajnych środków zaskarżenia przewidzianych w stosownych przepisach proceduralnych, przy czym forma prawomocnego orzeczenia przez sąd nie ma znaczenia, bo użyta w art. 46 ust. 1 formuła „inne ostateczne rozstrzygnięcie” ma na tyle szerokie znaczenie, że odnosi się do wszelkich innych niż wyroki orzeczeń sądowych (zob. postanowienia TK z: 5 grudnia 1997 r., sygn. akt Ts 1/97, OTK ZU nr 2/1998 r., poz. 17 oraz 21 marca 2000 r., sygn. akt SK 6/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 66). Powyższe warunkowane jest subsydiarnym charakterem skargi konstytucyjnej w stosunku do innych środków służących ochronie praw i wolności konstytucyjnych (zob. postanowienie TK z 1 września 1998 r., sygn. akt Ts 97/98, OTK ZU nr 6/1998, poz. 104). Jak podkreśla się stale w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i w doktrynie prawnej (zob. Z. Czeszejko-Sochacki, Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warszawa 2003, s. 275 i n. oraz powołane tam orzecznictwo) skarga nie jest samoistnym środkiem prawnym; jest środkiem ochrony wolności i praw, który może być wykorzystany dopiero wtedy, gdy w jednostkowej sprawie sądowej lub administracyjnej postępowanie zostało przeprowadzone i ostatecznie zakończone.
4. W niniejszej sprawie skarżący w uzasadnieniu skargi wskazał jako ostateczne orzeczenie o przysługujących mu konstytucyjnych wolnościach i prawach wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt I ACa 6/12). Wyrok ten został jednak uchylony, a sprawa została przekazana temu sądowi do ponownego rozpoznania wskutek uwzględnienia przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej wniesionej przez skarżącego na wydane w jego sprawie rozstrzygnięcie (wyrok z 13 czerwca 2013 r., sygn. akt V CSK 348/12). Orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Katowicach wskazane przez skarżącego utraciło zatem walor ostatecznego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 2 ustawy o TK. Stanowi to tym samym samoistną negatywną przesłankę procesową, przesądzającą o odmowie nadania przez Trybunał Konstytucyjny dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy o TK.
5. Jedynie na marginesie Trybunał przypomina, że niniejsze postanowienie nie stoi na przeszkodzie ewentualnemu ponownemu złożeniu przez skarżącego skargi konstytucyjnej. Może to jednak nastąpić wyłącznie po uzyskaniu przezeń, wskutek ponownego rozpatrzenia jego sprawy przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, nowego rozstrzygnięcia, któremu będzie można przypisać walor ostateczności w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Wziąwszy pod uwagę powyższe, Trybunał postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 10 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 152/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.G. w sprawie zgodności:
1) art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037), w związku z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037) z art. 77 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037) z art. 2 Konstytucji;
3) art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037), z art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji;
4) art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), w brzmieniu ustalonym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r., sygn. akt SK 18/00 (Dz. U. Nr 145, poz. 1638) i obowiązującym do wejścia w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692), z art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
1. W sporządzonej przez radcę prawnego skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 22 czerwca 2012 r. (data nadania), M.G. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność:
1) art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037; dalej: ustawa z 2010 r.), w związku z art. 4 ust. 1 ustawy z 2010 r. – w zakresie, w jakim z tych przepisów wynika wymóg stosowania znowelizowanego brzmienia art. 4171 § 2 k.c. w odniesieniu do orzeczeń, które uprawomocniły się w okresie od 17 października 1997 r. do 1 września 2004 r. – z art. 77 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji;
2) art. 4 ustawy z 2010 r. z art. 2 Konstytucji;
3) art. 4171 § 2 k.c., w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z 2010 r. – rozumianemu w ten sposób, że „Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę, która została wyrządzona przez wydanie niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia tylko wówczas, gdy stanowiące źródło szkody orzeczenie jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i nie podlegającymi różnej wykładni przepisami, ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo które zostało wydane w wyniku rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, co jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawniczej” – z art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji;
4) art. 417 k.c., w brzmieniu ustalonym przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r., sygn. akt SK 18/00 (Dz. U. Nr 145, poz. 1638) i obowiązującym do wejścia w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692; dalej: ustawa z 2004 r.) – rozumianemu w ten sposób, że „w zakresie, w jakim wyrażona w powołanym przepisie norma prawna stanowi podstawę dochodzenia wobec Skarbu Państwa roszczeń odszkodowawczych za tzw. bezprawie judykacyjne, o odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa można mówić jedynie wówczas, gdy stanowiące źródło szkody orzeczenie jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i nie podlegającymi różnej wykładni przepisami, ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo które zostało wydane w wyniku rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, co jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawniczej” – z art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji.
2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następując sprawą:
2.1. Skarżący skierował powództwo przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach, Prokuratorowi Okręgowemu w Katowicach, Prezesowi Sądu Okręgowego w Katowicach oraz Ministrowi Sprawiedliwości o zasądzenie na od pozwanych na jego rzecz kwoty 78 475,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem części odszkodowania za szkodę wyrządzoną w wyniku wykonywania w okresie od 26 sierpnia 2003 r. do 21 lutego 2005 r. wobec skarżącego w postępowaniu karnym (prowadzonym w fazie postępowania przygotowawczego przez Prokuraturę Okręgową w Katowicach pod sygn. akt V Ds. 90/00/S oraz w fazie postępowania rozpoznawczego przez Sąd Rejonowy w Katowicach pod sygn. akt IV K 2264/09) środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w wykonywaniu zawodu notariusza, który to środek – wobec uniewinnienia skarżącego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Katowicach z 28 kwietnia 2006 r. – został orzeczony i był stosowany przez wyżej wymieniony okres w sposób niezgodny z prawem.
2.2. Wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2010 r. (sygn. akt II C 244/09) Sąd Okręgowy w Katowicach – II Wydział Cywilny uznał roszczenie skarżącego za usprawiedliwione w stosunku do Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach oraz Prokuratora Okręgowego w Katowicach.
2.3. Od powyższego wyroku wstępnego apelację złożył Skarb Państwa – stationes fisci: Prezes Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach oraz Prokurator Okręgowy w Katowicach, którą Sąd Apelacyjny w Katowicach – I Wydział Cywilny uwzględnił w wyroku z 8 grudnia 2010 r. (sygn. akt I ACa 611/10) i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania w pierwszej instancji.
2.4. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Katowicach – II Wydział Cywilny wyrokiem z 28 września 2011 r. (sygn. akt II C 244/09) oddalił powództwo skarżącego przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prokuratora Okręgowego w Katowicach oraz Ministra Sprawiedliwości.
2.5. Apelacja skarżącego od powyższego wyroku została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Katowicach – I Wydział Cywilny wyrokiem z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt I ACa 6/12).
3. Działając na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), w dniu 10 września 2013 r. Trybunał Konstytucyjny uzyskał informację z Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, że Sąd Najwyższy wyrokiem z 13 czerwca 2013 r. (sygn. akt V CSK 348/12) uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt I ACa 6/12) oraz przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przed sądem apelacyjnym.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy o TK skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym przez prawo wymogom. Procedura ta umożliwia, już w początkowej fazie postępowania, eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny ze względu na konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
2. Wyrokiem z 13 czerwca 2013 r. (sygn. akt V CSK 348/12) Sąd Najwyższy – Izba Cywilna uwzględnił skargę kasacyjną skarżącego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach – I Wydział Cywilny z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt I ACa 6/12) i uchylił to orzeczenie, przekazując jednocześnie sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd drugiej instancji.
3. Stosownie do art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona w sytuacji, gdy sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego na podstawie aktu normatywnego, któremu w skardze zarzuca się niekonstytucyjność.
Jak podkreślił Trybunał w postanowieniu z 4 grudnia 2000 r. o sygn. SK 10/99 (OTK ZU nr 8/2000, poz. 300), „konstytucyjne pojęcie »orzeczenia« o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki obejmuje rozstrzygnięcia, które nakładają, zmieniają lub uchylają obowiązki albo przyznają, zmieniają lub znoszą uprawnienia”. Są to również orzeczenia, które „autorytatywnie stwierdzają istnienie obowiązku lub uprawnienia, jeżeli rozstrzygnięcia te mają znaczenie dla realizacji określonych uprawnień lub obowiązków jednostki”, a także „rozstrzygnięcia polegające na odmowie wydania jednego z wymienionych wcześniej rozstrzygnięć”. Istotą orzeczenia o wolnościach, prawach lub obowiązkach jednostki jest zawsze jego wiążący charakter, wyrażający się w powstaniu, zmianie lub zniesieniu obowiązków, ciążących na określonych podmiotach (zob. także: postanowienia TK z: 5 grudnia 1997 r., sygn. akt Ts 14/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 9; 17 lutego 1999 r., sygn. akt Ts 164/98, OTK ZU nr 4/1999, poz. 83 oraz 24 listopada 2004 r., sygn. akt Ts 57/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 300, a także wyrok TK z 10 lipca 2000 r., sygn. akt SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144).
Charakter orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, został sprecyzowany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, zgodnie z którym skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana. Orzeczenie musi mieć zatem walor ostateczności. Złożenie skargi konstytucyjnej jest więc związane z bezskutecznym wyczerpaniem zwyczajnych środków zaskarżenia przewidzianych w stosownych przepisach proceduralnych, przy czym forma prawomocnego orzeczenia przez sąd nie ma znaczenia, bo użyta w art. 46 ust. 1 formuła „inne ostateczne rozstrzygnięcie” ma na tyle szerokie znaczenie, że odnosi się do wszelkich innych niż wyroki orzeczeń sądowych (zob. postanowienia TK z: 5 grudnia 1997 r., sygn. akt Ts 1/97, OTK ZU nr 2/1998 r., poz. 17 oraz 21 marca 2000 r., sygn. akt SK 6/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 66). Powyższe warunkowane jest subsydiarnym charakterem skargi konstytucyjnej w stosunku do innych środków służących ochronie praw i wolności konstytucyjnych (zob. postanowienie TK z 1 września 1998 r., sygn. akt Ts 97/98, OTK ZU nr 6/1998, poz. 104). Jak podkreśla się stale w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i w doktrynie prawnej (zob. Z. Czeszejko-Sochacki, Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warszawa 2003, s. 275 i n. oraz powołane tam orzecznictwo) skarga nie jest samoistnym środkiem prawnym; jest środkiem ochrony wolności i praw, który może być wykorzystany dopiero wtedy, gdy w jednostkowej sprawie sądowej lub administracyjnej postępowanie zostało przeprowadzone i ostatecznie zakończone.
4. W niniejszej sprawie skarżący w uzasadnieniu skargi wskazał jako ostateczne orzeczenie o przysługujących mu konstytucyjnych wolnościach i prawach wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt I ACa 6/12). Wyrok ten został jednak uchylony, a sprawa została przekazana temu sądowi do ponownego rozpoznania wskutek uwzględnienia przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej wniesionej przez skarżącego na wydane w jego sprawie rozstrzygnięcie (wyrok z 13 czerwca 2013 r., sygn. akt V CSK 348/12). Orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Katowicach wskazane przez skarżącego utraciło zatem walor ostatecznego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 2 ustawy o TK. Stanowi to tym samym samoistną negatywną przesłankę procesową, przesądzającą o odmowie nadania przez Trybunał Konstytucyjny dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy o TK.
5. Jedynie na marginesie Trybunał przypomina, że niniejsze postanowienie nie stoi na przeszkodzie ewentualnemu ponownemu złożeniu przez skarżącego skargi konstytucyjnej. Może to jednak nastąpić wyłącznie po uzyskaniu przezeń, wskutek ponownego rozpatrzenia jego sprawy przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, nowego rozstrzygnięcia, któremu będzie można przypisać walor ostateczności w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Wziąwszy pod uwagę powyższe, Trybunał postanowił jak w sentencji.