Ts 199/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
31/1/B/2015
POSTANOWIENIE
z dnia 29 lipca 2014 r.
Sygn. akt Ts 199/13
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Zubik,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej T.K. w sprawie zgodności:
art. 250 pkt 4 w zw. z art. 252 § 1 zdanie pierwsze w zw. z art. 238 § 1 i w zw. z art. 184 oraz art. 252 § 3 w zw. z art. 184 ustawy z dnia 15 września 2009 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030) z art. 2, art. 20 i art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 32 i w zw. z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
1) podjąć zawieszone postępowanie,
2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 10 lipca 2013 r. (data nadania) T.K. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 250 pkt 4 w zw. z art. 252 § 1 zdanie pierwsze w zw. z art. 238 § 1 i w zw. z art. 184 oraz art. 252 § 3 w zw. z art. 184 ustawy z dnia 15 września 2009 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030; dalej: k.s.h.) z art. 2, art. 20 i art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 32 i w zw. z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną złożono w związku z następującą sprawą. Skarżący, działając jako wspólny przedstawiciel siebie oraz dwóch pozostałych współuprawnionych z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wniósł pozew przeciwko tej spółce o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników z 10 kwietnia 2009 r. w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego spółki bez zmiany umowy spółki. Wyrokiem z 8 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział X Gospodarczy (sygn. akt X GC 224/11) oddalił powództwo. Apelacja od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – Wydział I Cywilny z 15 marca 2013 r. (sygn. akt I ACa 224/13). Od tego wyroku skarżący wniósł 8 lipca 2013 r. skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, wskutek czego postanowieniem z 10 lutego 2014 r. Trybunał zawiesił toczące się przed nim postępowanie. Postanowieniem z 7 marca 2014 r. (sygn. akt V CSK 308/13) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej.
Zdaniem skarżącego zakwestionowane przepisy naruszają jego prawo do ochrony praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia, ponieważ nie gwarantują wspólnemu przedstawicielowi współuprawnionych z udziałów (a w konsekwencji samym wspólnikom) skutecznej możliwości wytoczenia powództwa o uchylenie bądź stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jak podkreśla skarżący, prowadzi to do nieuzasadnionego zróżnicowania ochrony prawnej wspólników posiadających samodzielne udziały oraz tych, których udziały objęte są współwłasnością, „a tym samym wprowadza niepoparte racjonalnymi przesłankami ograniczenie podmiotowego prawa majątkowego oraz prawa do dziedziczenia, które[go] nie można uznać za konieczne, ani za pozostające w uzasadnionej proporcji do zamierzonego celu” (art. 20 i art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 32 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji). Ponadto, skarżący uważa, że zaskarżone przepisy pozbawiły go możliwości poszukiwania skutecznej ochrony na drodze sądowej „poprzez rzeczywiste zamknięcie wspólnemu przedstawicielowi drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw i wolności, zwłaszcza gdy chodzi o uchwały mające na celu pokrzywdzenie wspólników, których udziały objęte są współwłasnością” (art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji). Tak ukształtowana regulacja prawna jest również – w ocenie skarżącego – sprzeczna z zasadą demokratycznego państwa prawnego, a w szczególności zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadą sprawiedliwego traktowania w sferze stosunków objętych gwarancjami konstytucyjnymi (art. 2 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach albo o obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Na etapie wstępnej kontroli Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga spełnia warunki formalne określone w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) i czy zarzuty w niej sformułowane nie są oczywiście bezzasadne (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Skarżący twierdzi, że art. 250 pkt 4 w zw. z art. 252 § 1 zdanie pierwsze w zw. z art. 238 § 1 i w zw. z art. 184 k.s.h. oraz art. 252 § 3 w zw. z art. 184 k.s.h. prowadzą do pozbawienia współuprawnionych z udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością prawa do zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólników, która w sposób rażący godzi w ich interesy, zmierza do ich pokrzywdzenia oraz w sposób oczywisty prowadzi do naruszenia podstawowych wolności i praw zagwarantowanych w Konstytucji. Jak podkreśla skarżący, zaskarżone przepisy naruszają jego prawa w zakresie, w jakim normy w nich zawarte „prowadzą do uznania, że nie zachodzi przesłanka w postaci legitymacji czynnej do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w sytuacji, gdy doszło do nieprawidłowości przy zwoływaniu zgromadzenia wspólników, a ponadto w zakresie, w jakim normy zdekodowane ze wskazanych przepisów prowadzą do uznania, że termin do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, liczony od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, może rozpocząć swój bieg w stosunku do wspólnego przedstawiciela współuprawnionych z udziałów przed jego ustanowieniem”.
Zgodnie z zaskarżonymi art. 250 pkt 4 w zw. z art. 252 § 1 zdanie pierwsze k.s.h. powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą przysługuje wspólnikowi, który nie był obecny na zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad. Prawo do wniesienia powództwa wygasa z upływem sześciu miesięcy od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednakże nie później niż z upływem trzech lat od dnia powzięcia uchwały (art. 252 § 3 k.s.h.). W świetle art. 238 § 1 k.s.h. „[z]gromadzenie wspólników zwołuje się za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przed terminem zgromadzenia wspólników. Zamiast listu poleconego lub przesyłki nadanej pocztą kurierską, zawiadomienie może być wysłane wspólnikowi pocztą elektroniczną, jeżeli uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane”. Z kolei stosownie do art. 184 k.s.h. „[w]spółuprawnieni z udziału lub udziałów wykonują swoje prawa w spółce przez wspólnego przedstawiciela; za świadczenia związane z udziałem odpowiadają solidarnie. (…) Jeżeli współuprawnieni nie wskazali wspólnego przedstawiciela, oświadczenia spółki mogą być dokonywane wobec któregokolwiek z nich”.
Trybunał przypomina, że przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie przepis (norma prawna), na podstawie którego sąd ostatecznie rozstrzygał o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącego (art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Oznacza to, że w postępowaniu skargowym skarżący nie może kwestionować przepisu (normy prawnej), który nie był podstawą ostatecznego orzeczenia wydanego w jego sprawie lub, który – będąc podstawą takiego orzeczenia – nie był źródłem naruszenia jego konstytucyjnych praw podmiotowych.
Zarówno sąd pierwszej instancji, jak i sąd drugiej instancji uznały, że powództwo skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie z powodu braku legitymacji do jego wytoczenia. Jak bowiem ustaliły, skoro w dniu zgromadzenia wspólników współuprawnieni z udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie wyznaczyli jeszcze wspólnego przedstawiciela, to „nie [mogło] być w tym wypadku mowy o bezzasadnym niedopuszczeniu do udziału w zgromadzeniu wspólników lub nieobecności, której przyczyną byłoby nieprawidłowe zwołanie”. W świetle art. 184 § 1 k.s.h. współuprawnieni mogli bowiem wykonywać swoje prawa w spółce (w szczególności prawo uczestniczenia w zgromadzeniu i prawo głosu) wyłącznie za pośrednictwem specjalnie w tym celu powołanego przedstawiciela. Tym samym Trybunał zauważa, że kwestionowana przez skarżącego norma prawna – zgodnie z którą „nie zachodzi przesłanka w postaci legitymacji czynnej do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w sytuacji, gdy doszło do nieprawidłowości przy zwoływaniu zgromadzenia wspólników” – nie była podstawą wydanych orzeczeń. Wbrew odmiennym sugestiom skarżącego sądy uznały, że skoro zgromadzenie wspólników zwołano prawidłowo, to wspólnemu przedstawicielowi współuprawnionych z udziału nie przysługiwała legitymacja do żądania stwierdzenia nieważności uchwały wspólników.
W związku z powyższym Trybunał zaznacza, że dla oddalenia powództwa nie miał znaczenia bieg terminu, o którym mowa w art. 252 § 3 k.s.h. Sądy obu instancji nie oparły (bezpośrednio) swoich rozstrzygnięć na zaskarżonej normie, w myśl której „termin do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, liczony od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, może rozpocząć swój bieg w stosunku do wspólnego przedstawiciela współuprawnionych z udziałów przed jego ustanowieniem”. Wniesiona skarga konstytucyjna nie mogłaby więc odnieść zamierzonego przez skarżącego skutku, tj. nawet gdyby Trybunał orzekł zgodnie z żądaniem zawartym w skardze, to skarżący nie mógłby domagać się wznowienia postępowania, gdyż nadal istniałaby podstawowa przyczyna, dla której oddalono powództwo.
Wobec powyższego Trybunał stwierdza, że skarżący łączy naruszenie swoich konstytucyjnych praw z normami prawnymi, które nie były podstawą orzeczeń wydanych w jego sprawie, co – w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – uzasadnia odmowę nadania jego skardze dalszego biegu.
Trybunał zwraca nadto uwagę, że skarga, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, jest subsydiarnym środkiem ochrony wolności i praw konstytucyjnych. Jej wniesienie jest zatem dopuszczalne tylko wtedy, gdy inne środki ochrony konstytucyjnych wolności lub praw zostały wyczerpane lub nie przysługują, a źródło naruszenia tkwi w zaskarżonym przepisie, a nie np. w zachowaniu skarżącego (np. w zaniechaniu podjęcia określonych czynności zmierzających do ochrony swoich praw).
Zgodnie ze stanem faktycznym ustalonym przez sądy orzekające w sprawie skarżącego, 3 lipca 2007 r. nabył on udział w spadku (wynoszący 1/3) po swoim ojcu – wspólniku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i tym samym stał się współuprawnionym z odziedziczonego udziału w spółce (wraz z dwoma innymi spadkobiercami; postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku uprawomocniło się 16 lipca 2009 r.). Jak ustaliły sądy, o kwestionowanej uchwale wszyscy współuprawnieni (w tym skarżący) dowiedzieli się najpóźniej 13 października 2009 r. Z wnioskiem o wyznaczenie wspólnego przedstawiciela współuprawnionych z udziału jeden ze współuprawnionych wystąpił jednak dopiero po upływie dziewięciu miesięcy od tego dnia, tj. 26 lipca 2010 r., i dopiero postanowieniem z 20 stycznia 2011 r. (sygn. akt VIII Ns 481/10) Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu ustanowił skarżącego wspólnym przedstawicielem współuprawnionych z udziału. Jak słusznie podkreślił sąd apelacyjny, gdyby skarżący i pozostali współuprawnieni „w sposób należyty dbali o swoje interesy, to w sytuacji istnienia sporu pomiędzy nimi i faktycznej, a nie prawnej, niemożności wspólnego wystąpienia z powództwem o stwierdzenie nieważności uchwały już w dacie dowiedzenia się o [jej] podjęciu (…) mogli wystąpić do sądu z wnioskiem o ustanowienie dla nich wspólnego przedstawiciela”. Zdaniem Trybunału okoliczność ta – niezależnie od zasadniczej przyczyny odmowy – uniemożliwia uwzględnienie sformułowanych w skardze zarzutów i skutkuje odmową nadania złożonej skardze dalszego biegu.
W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 29 lipca 2014 r.
Sygn. akt Ts 199/13
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Zubik,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej T.K. w sprawie zgodności:
art. 250 pkt 4 w zw. z art. 252 § 1 zdanie pierwsze w zw. z art. 238 § 1 i w zw. z art. 184 oraz art. 252 § 3 w zw. z art. 184 ustawy z dnia 15 września 2009 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030) z art. 2, art. 20 i art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 32 i w zw. z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
1) podjąć zawieszone postępowanie,
2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 10 lipca 2013 r. (data nadania) T.K. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 250 pkt 4 w zw. z art. 252 § 1 zdanie pierwsze w zw. z art. 238 § 1 i w zw. z art. 184 oraz art. 252 § 3 w zw. z art. 184 ustawy z dnia 15 września 2009 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030; dalej: k.s.h.) z art. 2, art. 20 i art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 32 i w zw. z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną złożono w związku z następującą sprawą. Skarżący, działając jako wspólny przedstawiciel siebie oraz dwóch pozostałych współuprawnionych z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wniósł pozew przeciwko tej spółce o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników z 10 kwietnia 2009 r. w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego spółki bez zmiany umowy spółki. Wyrokiem z 8 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział X Gospodarczy (sygn. akt X GC 224/11) oddalił powództwo. Apelacja od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – Wydział I Cywilny z 15 marca 2013 r. (sygn. akt I ACa 224/13). Od tego wyroku skarżący wniósł 8 lipca 2013 r. skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, wskutek czego postanowieniem z 10 lutego 2014 r. Trybunał zawiesił toczące się przed nim postępowanie. Postanowieniem z 7 marca 2014 r. (sygn. akt V CSK 308/13) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej.
Zdaniem skarżącego zakwestionowane przepisy naruszają jego prawo do ochrony praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia, ponieważ nie gwarantują wspólnemu przedstawicielowi współuprawnionych z udziałów (a w konsekwencji samym wspólnikom) skutecznej możliwości wytoczenia powództwa o uchylenie bądź stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jak podkreśla skarżący, prowadzi to do nieuzasadnionego zróżnicowania ochrony prawnej wspólników posiadających samodzielne udziały oraz tych, których udziały objęte są współwłasnością, „a tym samym wprowadza niepoparte racjonalnymi przesłankami ograniczenie podmiotowego prawa majątkowego oraz prawa do dziedziczenia, które[go] nie można uznać za konieczne, ani za pozostające w uzasadnionej proporcji do zamierzonego celu” (art. 20 i art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 32 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji). Ponadto, skarżący uważa, że zaskarżone przepisy pozbawiły go możliwości poszukiwania skutecznej ochrony na drodze sądowej „poprzez rzeczywiste zamknięcie wspólnemu przedstawicielowi drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw i wolności, zwłaszcza gdy chodzi o uchwały mające na celu pokrzywdzenie wspólników, których udziały objęte są współwłasnością” (art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji). Tak ukształtowana regulacja prawna jest również – w ocenie skarżącego – sprzeczna z zasadą demokratycznego państwa prawnego, a w szczególności zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadą sprawiedliwego traktowania w sferze stosunków objętych gwarancjami konstytucyjnymi (art. 2 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach albo o obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Na etapie wstępnej kontroli Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga spełnia warunki formalne określone w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) i czy zarzuty w niej sformułowane nie są oczywiście bezzasadne (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Skarżący twierdzi, że art. 250 pkt 4 w zw. z art. 252 § 1 zdanie pierwsze w zw. z art. 238 § 1 i w zw. z art. 184 k.s.h. oraz art. 252 § 3 w zw. z art. 184 k.s.h. prowadzą do pozbawienia współuprawnionych z udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością prawa do zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólników, która w sposób rażący godzi w ich interesy, zmierza do ich pokrzywdzenia oraz w sposób oczywisty prowadzi do naruszenia podstawowych wolności i praw zagwarantowanych w Konstytucji. Jak podkreśla skarżący, zaskarżone przepisy naruszają jego prawa w zakresie, w jakim normy w nich zawarte „prowadzą do uznania, że nie zachodzi przesłanka w postaci legitymacji czynnej do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w sytuacji, gdy doszło do nieprawidłowości przy zwoływaniu zgromadzenia wspólników, a ponadto w zakresie, w jakim normy zdekodowane ze wskazanych przepisów prowadzą do uznania, że termin do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, liczony od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, może rozpocząć swój bieg w stosunku do wspólnego przedstawiciela współuprawnionych z udziałów przed jego ustanowieniem”.
Zgodnie z zaskarżonymi art. 250 pkt 4 w zw. z art. 252 § 1 zdanie pierwsze k.s.h. powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą przysługuje wspólnikowi, który nie był obecny na zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad. Prawo do wniesienia powództwa wygasa z upływem sześciu miesięcy od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednakże nie później niż z upływem trzech lat od dnia powzięcia uchwały (art. 252 § 3 k.s.h.). W świetle art. 238 § 1 k.s.h. „[z]gromadzenie wspólników zwołuje się za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przed terminem zgromadzenia wspólników. Zamiast listu poleconego lub przesyłki nadanej pocztą kurierską, zawiadomienie może być wysłane wspólnikowi pocztą elektroniczną, jeżeli uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane”. Z kolei stosownie do art. 184 k.s.h. „[w]spółuprawnieni z udziału lub udziałów wykonują swoje prawa w spółce przez wspólnego przedstawiciela; za świadczenia związane z udziałem odpowiadają solidarnie. (…) Jeżeli współuprawnieni nie wskazali wspólnego przedstawiciela, oświadczenia spółki mogą być dokonywane wobec któregokolwiek z nich”.
Trybunał przypomina, że przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie przepis (norma prawna), na podstawie którego sąd ostatecznie rozstrzygał o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącego (art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Oznacza to, że w postępowaniu skargowym skarżący nie może kwestionować przepisu (normy prawnej), który nie był podstawą ostatecznego orzeczenia wydanego w jego sprawie lub, który – będąc podstawą takiego orzeczenia – nie był źródłem naruszenia jego konstytucyjnych praw podmiotowych.
Zarówno sąd pierwszej instancji, jak i sąd drugiej instancji uznały, że powództwo skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie z powodu braku legitymacji do jego wytoczenia. Jak bowiem ustaliły, skoro w dniu zgromadzenia wspólników współuprawnieni z udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie wyznaczyli jeszcze wspólnego przedstawiciela, to „nie [mogło] być w tym wypadku mowy o bezzasadnym niedopuszczeniu do udziału w zgromadzeniu wspólników lub nieobecności, której przyczyną byłoby nieprawidłowe zwołanie”. W świetle art. 184 § 1 k.s.h. współuprawnieni mogli bowiem wykonywać swoje prawa w spółce (w szczególności prawo uczestniczenia w zgromadzeniu i prawo głosu) wyłącznie za pośrednictwem specjalnie w tym celu powołanego przedstawiciela. Tym samym Trybunał zauważa, że kwestionowana przez skarżącego norma prawna – zgodnie z którą „nie zachodzi przesłanka w postaci legitymacji czynnej do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w sytuacji, gdy doszło do nieprawidłowości przy zwoływaniu zgromadzenia wspólników” – nie była podstawą wydanych orzeczeń. Wbrew odmiennym sugestiom skarżącego sądy uznały, że skoro zgromadzenie wspólników zwołano prawidłowo, to wspólnemu przedstawicielowi współuprawnionych z udziału nie przysługiwała legitymacja do żądania stwierdzenia nieważności uchwały wspólników.
W związku z powyższym Trybunał zaznacza, że dla oddalenia powództwa nie miał znaczenia bieg terminu, o którym mowa w art. 252 § 3 k.s.h. Sądy obu instancji nie oparły (bezpośrednio) swoich rozstrzygnięć na zaskarżonej normie, w myśl której „termin do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, liczony od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, może rozpocząć swój bieg w stosunku do wspólnego przedstawiciela współuprawnionych z udziałów przed jego ustanowieniem”. Wniesiona skarga konstytucyjna nie mogłaby więc odnieść zamierzonego przez skarżącego skutku, tj. nawet gdyby Trybunał orzekł zgodnie z żądaniem zawartym w skardze, to skarżący nie mógłby domagać się wznowienia postępowania, gdyż nadal istniałaby podstawowa przyczyna, dla której oddalono powództwo.
Wobec powyższego Trybunał stwierdza, że skarżący łączy naruszenie swoich konstytucyjnych praw z normami prawnymi, które nie były podstawą orzeczeń wydanych w jego sprawie, co – w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – uzasadnia odmowę nadania jego skardze dalszego biegu.
Trybunał zwraca nadto uwagę, że skarga, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, jest subsydiarnym środkiem ochrony wolności i praw konstytucyjnych. Jej wniesienie jest zatem dopuszczalne tylko wtedy, gdy inne środki ochrony konstytucyjnych wolności lub praw zostały wyczerpane lub nie przysługują, a źródło naruszenia tkwi w zaskarżonym przepisie, a nie np. w zachowaniu skarżącego (np. w zaniechaniu podjęcia określonych czynności zmierzających do ochrony swoich praw).
Zgodnie ze stanem faktycznym ustalonym przez sądy orzekające w sprawie skarżącego, 3 lipca 2007 r. nabył on udział w spadku (wynoszący 1/3) po swoim ojcu – wspólniku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i tym samym stał się współuprawnionym z odziedziczonego udziału w spółce (wraz z dwoma innymi spadkobiercami; postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku uprawomocniło się 16 lipca 2009 r.). Jak ustaliły sądy, o kwestionowanej uchwale wszyscy współuprawnieni (w tym skarżący) dowiedzieli się najpóźniej 13 października 2009 r. Z wnioskiem o wyznaczenie wspólnego przedstawiciela współuprawnionych z udziału jeden ze współuprawnionych wystąpił jednak dopiero po upływie dziewięciu miesięcy od tego dnia, tj. 26 lipca 2010 r., i dopiero postanowieniem z 20 stycznia 2011 r. (sygn. akt VIII Ns 481/10) Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu ustanowił skarżącego wspólnym przedstawicielem współuprawnionych z udziału. Jak słusznie podkreślił sąd apelacyjny, gdyby skarżący i pozostali współuprawnieni „w sposób należyty dbali o swoje interesy, to w sytuacji istnienia sporu pomiędzy nimi i faktycznej, a nie prawnej, niemożności wspólnego wystąpienia z powództwem o stwierdzenie nieważności uchwały już w dacie dowiedzenia się o [jej] podjęciu (…) mogli wystąpić do sądu z wnioskiem o ustanowienie dla nich wspólnego przedstawiciela”. Zdaniem Trybunału okoliczność ta – niezależnie od zasadniczej przyczyny odmowy – uniemożliwia uwzględnienie sformułowanych w skardze zarzutów i skutkuje odmową nadania złożonej skardze dalszego biegu.
W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.