Pełny tekst orzeczenia

75/1/B/2015

POSTANOWIENIE

z dnia 11 lutego 2015 r.

Sygn. akt Ts 89/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Piotr Tuleja – przewodniczący

Marek Zubik − sprawozdawca

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 października 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej A. C.-K.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 4 kwietnia 2014 r. (data nadania) A. C.-K. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność: 1) art. 2 w związku z art. 42 ustawy z dnia 13 października 1995 r. − Prawo łowieckie (Dz. U. z 2013 r. poz. 1226, ze zm.; dalej: prawo łowieckie) „w zakresie, w jakim reglamentuje dostęp do zwierzyny będącej dobrem ogólnonarodowym oraz wynikającą z tego odpowiedzialność Skarbu Państwa”, z art. 2, art. 32 oraz art. 74 ust. 1 i 2 Konstytucji; 2) art. 8 ust. 1 prawa łowieckiego w zakresie, w jakim ogranicza uprawnienia właściciela gruntu wchodzącego w skład obwodu łowieckiego do swobodnego dysponowania swoją własnością, z art. 2, art. 20, art. 21, art. 22, art. 31 ust. 1 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji; 3) art. 23 ust. 1 prawa łowieckiego w zakresie, w jakim włącza grunty prywatne do obwodu łowieckiego bez zgody właściciela, z art. 15 ust. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 58 ust. 1, art. 59 ust. 1, art. 61 oraz art. 64 Konstytucji; 4) art. 46 prawa łowieckiego w zakresie, w jakim ogranicza wypłatę odszkodowania za szkody łowieckie jedynie do realnych strat w uprawach i płodach rolnych, z art. 2, art. 12, art. 15 ust. 1, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 58 ust. 1 oraz art. 64 Konstytucji; 5) art. 47 prawa łowieckiego w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego w celu dochodzenia należności za szkody wynikające z prowadzenia działalności łowieckiej w wysokości przekraczającej wartość szkody rzeczywistej, z art. 2, art. 20, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32 oraz art. 77 Konstytucji; 6) art. 48 prawa łowieckiego w zakresie, w jakim ogranicza wypłatę odszkodowania za szkody łowieckie jedynie do strat w uprawach i płodach rolnych, z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 oraz art. 77 Konstytucji; 7) art. 50 ust. 1b prawa łowieckiego w zakresie, w jakim ogranicza zakres odszkodowania za szkody łowieckie, z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 oraz art. 77 Konstytucji; 8) art. 12 w związku z art. 48 pkt 3 prawa łowieckiego w zakresie, w jakim uzależnia wypłatę odszkodowania za szkody łowieckie od zgody właściciela gruntu na wzniesienie urządzeń związanych z prowadzeniem gospodarki łowieckiej, z art. 2, art. 20, art. 21, art. 22, art. 31 ust. 1 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Postanowieniem z 16 października 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji, a także art. 49 w związku z art. 36 ust. 3, art. 46 ust. 1 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Trybunał uznał, że skarżąca: domagała się abstrakcyjnej kontroli części zakwestionowanych przepisów; przywołała przepisy Konstytucji, które nie są źródłem praw podmiotowych jednostki albo nie mają związku treściowego z zakwestionowanymi przepisami prawa łowieckiego; część zarzutów sformułowała po terminie określonym w art. 46 ust. 1 ustawy o TK; nie wykazała sposobu naruszenia swoich praw; nie wskazała precyzyjnie przepisów, które w jej przekonaniu są niekonstytucyjne. Ponadto Trybunał stwierdził, że niektóre zarzuty skarżącej były oczywiście bezzasadne.

W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżąca zarzuciła Trybunałowi, jakoby naruszył art. 46 ust. 1 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 ustawy o TK uznawszy, że art. 2 w związku z art. 42, art. 8 ust. 1, art. 23 ust. 1, art. 46 ust. 1 pkt 2, art. 47 ust. 2, art. 48 pkt 1-5, art. 50 ust. 1b oraz art. 12 w związku z art. 48 pkt 3 prawa łowieckiego nie były podstawą wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie z 28 listopada 2013 r. Zdaniem skarżącej przepisy te wyznaczały „okoliczności stanu prawnego”, w którym wydano wyrok, i dlatego mogły być przedmiotem skargi konstytucyjnej.

Ponadto w przekonaniu skarżącej Trybunał bezpodstawnie przyjął, że niewystarczająco precyzyjnie wskazała ona jednostkę redakcyjną art. 42 i art. 47 prawa łowieckiego, gdyż jej intencją było poddanie kontroli Trybunału całościowej regulacji zawartej w tych przepisach.

Skarżąca nie zgodziła się również z oceną Trybunału dotyczącą: wad skargi w zakresie wzorców kontroli, postawienia nowych zarzutów w piśmie uzupełniającym, a także nieprawidłowego sformułowania zarzutów dotyczących art. 46, art. 47 ust. 1 i art. 48 prawa łowieckiego.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje ocenę, zgodnie z którą skarżąca oczekiwała abstrakcyjnej kontroli art. 2 w związku z art. 42, art. 8 ust. 1, art. 23 ust. 1, art. 46 ust. 1 pkt 2, art. 47 ust. 2, art. 48 pkt 1-5, art. 50 ust. 1b oraz art. 12 w związku z art. 48 pkt 3 prawa łowieckiego. W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji w związku z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK zakres kontroli konstytucyjności jest przedmiotowo ograniczony, co oznacza, że skargą konstytucyjną nie mogą być objęte dowolne przepisy prawa. Zakwestionowane przepisy muszą naruszać prawa podmiotowe skarżącego przewidziane w Konstytucji. Ponadto niezbędna jest ich konkretyzacja w wyniku zastosowania przez organy bądź sądy w ostatecznym orzeczeniu odnoszącym się do tych praw podmiotowych skarżącego, których ochrony oczekuje on w postępowaniu przed Trybunałem. Z tego powodu nie ma podstawy prawnej to, że skarżąca oczekuje, by Trybunał kontrolował przepisy „wyznaczające okoliczności stanu prawnego”, w jakich działała skarżąca i koło łowieckie oraz w jakich wydano wobec niej wyrok. Wskazane wyżej przepisy prawa łowieckiego nie były przez sąd w jej sprawie stosowane, więc nie mogą być kwestionowane w trybie skargi przewidzianej w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Sąd Okręgowy w Koszalinie nie orzekał o: własności zwierząt łownych, warunkach wykonywania polowania, uprawnieniach właścicielskich dotyczących gruntów wchodzących w skład obwodów łowieckich, odpowiedzialności za szkody wyrządzone przy wykonywaniu polowania, mediacji między skarżącą a kołem łowieckim, zaistnieniu przesłanek wyłączających odpowiedzialność koła łowieckiego określonych w art. 48 pkt 1-5 prawa łowieckiego, odpowiedzialności Skarbu Państwa na obszarach niewchodzących w skład obwodów łowieckich czy budowie urządzeń związanych z prowadzeniem gospodarki łowieckiej i wyłączeniu prawa skarżącej do odszkodowania z tego tytułu. Dlatego też art. 2 w związku z art. 42, art. 8 ust. 1, art. 23 ust. 1, art. 46 ust. 1 pkt 2, art. 47 ust. 2, art. 48 pkt 1-5, art. 50 ust. 1b oraz art. 12 w związku z art. 48 pkt 3 prawa łowieckiego w niniejszym postępowaniu nie mogły zostać poddane ocenie pod kątem ich zgodności z Konstytucją.

Na tym samym błędnym założeniu (o możliwości kwestionowania w skardze konstytucyjnej dowolnych przepisów prawa) opiera się drugi zarzut sformułowany w zażaleniu, jakoby Trybunał naruszył art. 46 ust. 1 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 ustawy o TK, przyjąwszy, że niedopuszczalne jest poddanie kontroli art. 42 i art. 47 prawa łowieckiego bez precyzyjnego wskazania jednostki redakcyjnej, której zarzut dotyczy. Artykuł 42 prawa łowieckiego składa się z jedenastu ustępów, a większość z nich dzieli się na punkty, natomiast art. 47 tej ustawy składa się z dwóch ustępów. W przypadku pierwszego z tych przepisów, dotyczącego warunków wykonywania polowania, nieprecyzyjne wskazanie jednostki redakcyjnej ma znaczenie drugorzędne, gdyż – jak Trybunał wyjaśnił powyżej – w sprawie skarżącej nie był on stosowany. Natomiast w przypadku drugiego z nich ‒ art. 47 ust. 1 prawa łowieckiego ‒ ma to istotne znaczenie, ponieważ zastosowano go w sprawie skarżącej. Zważywszy na przedmiotowe ograniczenia postępowania wszczętego przez wniesienie skargi konstytucyjnej (opisane powyżej) oraz na to, że na mocy art. 66 ustawy o TK Trybunał jest związany granicami skargi, obowiązkiem skarżącego jest precyzyjne sformułowanie i uzasadnienie zarzutów niekonstytucyjności. Rozpatrywana skarga tych wymogów nie spełnia.

W zażaleniu skarżąca zarzuciła także, że Trybunał błędnie ocenił wzorce kontroli, z jednej strony uznawszy, że znaczną część skargi stanowią rozważania teoretyczne na ich temat, a z drugiej ‒ że wzorce te zostały przedstawione „w sposób chybiony”. Skarżąca nie przytoczyła merytorycznej argumentacji dotyczącej poszczególnych przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu w tym zakresie. Zdaniem Trybunału skarżąca bezzasadnie oczekuje, że przywołane w skardze wzorce zostaną potraktowane „całościowo, jako wzajemnie się uzupełniające”. Zarówno z petitum jak i z uzasadnienia skargi wynika, że skarżąca wskazała wzorce jako samoistne, a ponadto w odniesieniu do każdego z zakwestionowanych przepisów prawa łowieckiego przywołała je odrębnie. Trybunał nie dopatrzył się też niekonsekwencji, którą zarzuca skarżąca. Trybunał podkreśla, że w całej części II skargi (s. 7-28) przedstawiono ogólne uwagi dotyczące wzorców kontroli wynikających z Konstytucji, bez niezbędnego powiazania ich z przepisami prawa łowieckiego będącymi przedmiotem skargi. Nie podważa to jednak oceny, zgodnie z którą część wskazanych wzorców nie miało związku treściowego z zakwestionowanymi przepisami prawa łowieckiego, a część nie było samoistnym źródłem praw podmiotowych.

Odnosząc się do zgłoszenia przez skarżącą nowych zarzutów w piśmie uzupełniającym, Trybunał wyjaśnia, że zarzut niekonstytucyjności składa się z dwóch zasadniczych elementów: przepisu prawa, na podstawie którego organ lub sąd orzekł ostatecznie o prawach skarżącego, oraz wzorca kontroli, czyli przepisu Konstytucji statuującego naruszone prawo podmiotowe. Po terminie przewidzianym w art. 46 ust. 1 ustawy o TK nie jest dopuszczalne wskazywanie ani nowych przepisów, które mają stanowić przedmiot kontroli, ani nowych wzorców, które mają być punktem odniesienia dla tejże kontroli.

Nie ma potwierdzenia stanowisko skarżącej, zgodnie z którym w postanowieniu z 16 października 2014 r. Trybunał nie wskazał, jakie nowe zarzuty skarżąca postawiła w piśmie uzupełniającym z 7 lipca 2014 r. Trybunał precyzyjnie podał: „[P]o terminie określonym w art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarżąca sformułowała zarzut naruszenia: 1) prawa własności i swobody działalności gospodarczej wobec art. 2 w związku z art. 42 prawa łowieckiego; 2) prawa własności w odniesieniu do art. 8 ust. 1, art. 47 oraz art. 12 w związku z art. 48 pkt 3 prawa łowieckiego; 3) prawa do sądu wobec art. 47 prawa łowieckiego; 4) wolności działalności gospodarczej wobec art. 48 i art. 50 ust. 1b prawa łowieckiego oraz 5) prawa do >>słusznego odszkodowania<< wobec art. 12 w związku z art. 48 pkt 3 prawa łowieckiego. Skarżąca wskazała też, jako nowy wzorzec kontroli dla art. 46 prawa łowieckiego, art. 77 ust. 1 Konstytucji”.

W zaskarżonym postanowieniu Trybunał prawidłowo uznał, że skarżąca przywołała nowe wzorce kontroli przepisów prawa łowieckiego po upływie trzymiesięcznego terminu, co wykluczało ich rozpoznanie.

W zażaleniu skarżąca zakwestionowała ocenę, zgodnie z którą zarzut niezgodności art. 46 prawa łowieckiego z art. 22 i art. 64 Konstytucji jest wadliwy. Trybunał przyjął, że skarżąca nie wskazała precyzyjnie ani przepisu, którego zarzut dotyczy, ani wzorca kontroli. Skarżąca nie określiła również sposobu naruszenia swoich praw konstytucyjnych, gdyż uzasadnienie skargi nie dotyczy wolności działalności gospodarczej, a w odniesieniu do prawa własności zawiera jedynie kilka lakonicznych stwierdzeń. Ponadto skarżąca bezpodstawnie utożsamiła prawo do ochrony własności z innymi prawami majątkowymi.

W uzasadnieniu powyższego przedmiotu zażalenia skarżąca podtrzymała stanowisko zaprezentowane w skardze i nie odniosła się do poszczególnych argumentów Trybunału. Mimo że Trybunał stwierdził, iż zarzut niezgodności art. 46 prawa łowieckiego z art. 77 ust. 1 Konstytucji został sformułowany po terminie określonym w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, w zażaleniu skarżąca nawiązała tylko do tego wzorca kontroli. Z tego powodu zażalenie nie może zostać uwzględnione.

W postanowieniu z 16 października 2014 r. Trybunał uznał, że zarzut niezgodności art. 47 ust. 1 prawa łowieckiego z art. 77 Konstytucji sformułowano nieprawidłowo. Trybunał stwierdził, że art. 47 ust. 1 prawa łowieckiego ‒ stanowiący, że właściciele lub posiadacze gruntów rolnych i leśnych powinni, zgodnie z potrzebami, współdziałać z dzierżawcami i zarządcami obwodów łowieckich w zabezpieczaniu gruntów przed szkodami ‒ nie mógł doprowadzić do naruszenia ani prawa do sądu, ani prawa do wynagrodzenia szkody, ponieważ nie ma związku treściowego z tymi prawami. W zażaleniu skarżąca nie nawiązała do tej oceny Trybunału, a więc nie podważyła podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w tym zakresie.

W odniesieniu do zarzutu niezgodności art. 48 prawa łowieckiego z art. 64 i art. 77 Konstytucji Trybunał stwierdził natomiast, że skarżąca nie wskazała precyzyjnie przepisu, którego zarzut dotyczy. Przywołany bowiem przez nią art. 48 prawa łowieckiego składa się z sześciu punktów, a sąd stosował w jej sprawie jedynie punkt 6. Tylko więc ten punkt mógłby zostać poddany kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Przepis ten stanowi, że odszkodowanie nie przysługuje za szkody w uprawach rolnych założonych z rażącym naruszeniem zasad agrotechnicznych. W ocenie Trybunału z zakwestionowanego art. 48 pkt 6 prawa łowieckiego skarżąca wywiodła treść, która z niego nie wynika, ponieważ przepis ten nie dotyczy wyłączenia możliwości uzyskania odszkodowania za utracone korzyści. Dlatego też Trybunał uznał zarzut za oczywiście bezzasadny. Należy dodać, że w zażaleniu skarżąca ograniczyła uzasadnienie do przytoczenia fragmentów skargi, nie odniosła się zaś rzeczowo do argumentacji Trybunału. Trybunał podtrzymuje zatem stanowisko, zgodnie z którym zarzut niekonstytucyjności art. 48 prawa łowieckiego jest oczywiście bezzasadny z przyczyn opisanych powyżej.



Z tych powodów Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, nie uwzględnił zażalenia.