Pełny tekst orzeczenia

372/4/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 20 lipca 2015 r.
Sygn. akt Ts 126/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Stanisław Rymar – sprawozdawca
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 2015 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej K.B.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 17 maja 2014 r. (data nadania) K.B. (dalej: skarżący) wniósł o zbadanie zgodności art. 330 § 2 w zw. z art. 55 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w zakresie, w jakim przepis ten uprawnia do wnoszenia przez pokrzywdzonego tzw. subsydiarnego aktu oskarżenia jedynie w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o umorzeniu postępowania lub odmowie jego wszczęcia, z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.
Postanowieniem z 25 lutego 2015 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał wskazał, że możliwość wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia ma charakter nadzwyczajny i stanowi przejaw dodatkowych gwarancji przysługujących pokrzywdzonemu. W ocenie Trybunału oczywiście bezzasadne są twierdzenia skarżącego, jakoby art. 330 § 2 w zw. z art. 55 § 1 k.p.k. w zakresie, w jakim przepis ten uprawnia do wnoszenia przez pokrzywdzonych tzw. subsydiarnego aktu oskarżenia jedynie w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o umorzeniu postępowania lub odmowie jego wszczęcia, naruszał art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji. Trybunał przypomniał, że decyzja prokuratora w sprawie odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego lub jego umorzenia zostaje poddana kontroli sądowej zgodnie z art. 306 k.p.k. Ponadto Trybunał wskazał, że rozpatrzenie zarzutu naruszenia art. 176 ust. 1 Konstytucji przez zakwestionowany art. 330 § 2 w zw. z art. 55 § 1 k.p.k. jest zbędne, gdyż przepis ten był już przedmiotem oceny Trybunału w sprawie o sygn. SK 10/00 (wyrok z 2 kwietnia 2001 r., OTK ZU nr 3/2001, poz. 52).

Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącego wniósł w ustawowym terminie zażalenie. Skarżący zarzucił Trybunałowi obrazę art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zdaniem skarżącego na etapie wstępnego rozpoznania skargi Trybunał nie może podniesionych w niej zarzutów uznać za bezzasadne. Jest to możliwe dopiero po dokonaniu merytorycznej weryfikacji argumentacji zawartej w skardze. Ponadto – w ocenie skarżącego – postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowania przygotowawczego albo o odmowie jego wszczęcia nie podlega merytorycznej kontroli sądu. Rozpoznanie zażalenia, o którym mowa w art. 306 k.p.k., polega – zdaniem skarżącego – jedynie na powierzchownej ocenie sprawy co najwyżej w zakresie tego, czy zebrany materiał dowodowy był kompletny oraz tego, czy może z niego wynikać możliwość popełnienia przestępstwa. Powyższe – w przekonaniu skarżącego – dowodzi, że zakwestionowany w skardze konstytucyjnej przepis art. 330 § 2 w zw. z art. 55 § 1 k.p.k. narusza art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 oraz z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, skład jednoosobowy prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

W zażaleniu z 12 marca 2015 r. (data nadania) skarżący wskazuje, że wniesiona przez niego skarga nie zawierała braków formalnych, a powodem odmówienia nadania jej dalszego biegu były względy merytoryczne, do których Trybunał mógł się odnieść dopiero na rozprawie, nie zaś na niejawnym posiedzeniu. Ponadto, jak podkreśla skarżący, Trybunał ograniczył się jedynie do opisania zaskarżonych zarzutów i wskazania, że zamknięcie drogi do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia nie oznacza, iż doszło do ograniczenia prawa do sądu. W związku z powyższym – według skarżącego – Trybunał nie dokonał oceny konstytucyjności zaskarżonych przepisów.

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego dopuszczalność została uwarunkowana uprzednim spełnieniem przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w art. 46-49 ustawy o TK. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji „Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji”.

Odnosząc się do zarzucanej w zażaleniu niedopuszczalności przeprowadzania przez Trybunał merytorycznej oceny skargi konstytucyjnej na etapie wstępnej kontroli tego środka ochrony, Trybunał stwierdza, że stanowisko skarżącego nie uwzględnia treści przepisów ustawy o TK normujących przebieg tej fazy postępowania przed Trybunałem. Zgodnie z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK jedną z przesłanek determinujących wydanie przez Trybunał postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest oczywista bezzasadność skargi. Stwierdzenie zaistnienia tej przesłanki oznacza, że Trybunał nie ocenia jedynie tego, czy skarga spełnia określone warunki formalne przewidziane w regulacji konstytucyjnej i ustawowej, lecz przechodzi do następnego etapu – kwalifikacji zarzutów skargi, w tym zwłaszcza do analizy wyjaśnienia przez skarżącego sposobu naruszenia przez zakwestionowane unormowanie konstytucyjnych wolności i praw (por. M. Romańska [red.], Pozainstancyjne środki ochrony prawnej, Warszawa 2012, s. 68 i nast.). W swoim orzecznictwie w sprawach skarg konstytucyjnych Trybunał podkreślał, że z oczywistą bezzasadnością mamy do czynienia w sytuacji, w której podstawa skargi konstytucyjnej jest co prawda wskazana przez skarżącego poprawnie, a więc wyraża prawa i wolności, do których skarżący odwołuje się w swych zarzutach, jednak wyjaśnienie sposobu naruszenia owych praw i wolności w żadnym stopniu nie uprawdopodobnia zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów. Jest to więc sytuacja, w której podnoszone zarzuty w sposób oczywisty nie znajdują uzasadnienia i w zakresie wskazanych praw i wolności są oczywiście pozbawione podstaw. Brak uprawdopodobnienia naruszenia wskazanych praw i wolności przez zaskarżone przepisy w stopniu, który wskazuje na zasadniczy brak podstaw, określony w art. 47 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK jako oczywista bezzasadność skargi, uniemożliwia nadanie skardze biegu (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 26 listopada 2007 r., Ts 211/06, OTK ZU nr 5/B/2007, poz. 219). Trybunał podkreśla w związku z tym, że dokonywana na etapie wstępnej kontroli ocena wykonania przez skarżącego obowiązku przewidzianego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, również pod względem zaistnienia przesłanki oczywistej bezzasadności zarzutów, nie może być – jak czyni to skarżący w zażaleniu – utożsamiona z merytoryczną kontrolą zgodności z Konstytucją zaskarżonych przepisów.

Skarżący zakwestionował także przyjęcie przez Trybunał przesłanki zbędności orzekania przez odwołanie się do innego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (wyrok w sprawie o sygn. SK 10/00). Skarżący powołał się przy tym na zdanie odrębne złożone do powyższego wyroku. Trybunał przypomina, że zgodnie z jego orzecznictwem zbędne jest merytoryczne orzekanie w sytuacji, w której w stosunku do normy prawnej zakwestionowanej w skardze Trybunał już wcześniej się wypowiedział (zob. postanowienia TK z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22). Zbędność orzekania, która na płaszczyźnie merytorycznego rozpatrzenia skargi konstytucyjnej uzasadnia umorzenie postępowania, na etapie wstępnej kontroli skargi stanowi podstawę do odmowy nadania wniesionej skardze dalszego biegu.


Wniesione zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, dlatego Trybunał Konstytucyjny, w oparciu o art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, postanowił jak w sentencji.