Pełny tekst orzeczenia

87/1/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 16 lutego 2015 r.
Sygn. akt Ts 146/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz – przewodnicząca
Marek Kotlinowski – sprawozdawca
Stanisław Biernat,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 listopada 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej J.W.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 czerwca 2014 r. J.W. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490; dalej: rozporządzenie z 2002 r. lub rozporządzenie) z art. 24, art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji oraz art. 4 ust. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: konwencja) w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego w Paryżu dnia 20 marca 1952 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175/1, ze zm.; dalej: protokół nr 1 do konwencji) i art. 14 w zw. z art. 4 ust. 2 konwencji.
Postanowieniem z 21 listopada 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze dalszego biegu z uwagi na niepowołanie przez skarżącego właściwych wzorców kontroli konstytucyjności. Ani przepisy konwencji, ani wskazane w skardze przepisy Konstytucji – art. 24, art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 – nie mogą być wzorcami kontroli w rozpatrywanej sprawie (art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym [Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK]).
W zażaleniu na to postanowienie skarżący podnosi, że „art. 46 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym interpretowany w ten sposób, że – »w trybie skargi konstytucyjnej niedopuszczalne jest badanie zgodności zaskarżonego przepisu z umowami międzynarodowymi«, jest sprzeczny z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP, który wymienia ratyfikowane umowy międzynarodowe jako źródło powszechnie obowiązującego prawa”. Ponadto skarżący zaznacza, że wskazał naruszone prawa i wolności konstytucyjne, tj.: „prawo do dobrowolności świadczenia pracy oraz prawo do godziwego wynagrodzenia powiązane bezpośrednio z zakazem pracy niewolniczej wynikającym z art. 2 Konstytucji RP a doprecyzowanym w Konwencji z 4 listopada 1950 r. o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności”. Zdaniem skarżącego, jeśli Trybunał uznał, że skarga konstytucyjna nie określa, jakie wolności i prawa zostały naruszone, to powinien był go wezwać do uzupełnienia braków formalnych skargi w tym zakresie. Skoro jednak tego nie zrobił, to wydanie postanowienia o odmowie nadania skardze dalszego biegu było niedopuszczalne. Skarżący podkreśla, że praca – zarówno w ujęciu konwencyjnym, jak i konstytucyjnym – jest pojęciem szerszym od tego, uregulowanego przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, ze zm.). Jak to ujmuje skarżący „wręcz absurdem byłoby pojęcia »braku dobrowolności w świadczeniu pracy« oraz »praca niewolnicza« odnosić do pracy wynikającej ze stosunku pracy”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada – w zakresie zarzutów sformułowanych w tym środku odwoławczym – czy w wydanym postanowieniu prawidłowo ustalił przesłanki odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
Zarzut dotyczący błędnego zinterpretowania art. 46 ust. 2 ustawy o TK jest bezpodstawny i nie znajduje uzasadnienia w treści zakwestionowanego postanowienia, ponieważ Trybunał tego przepisu nie zastosował. Należy zwrócić uwagę, że podstawą odmowy nadania skardze dalszego biegu było powołanie przez skarżącego jako wzorców kontroli przepisów konwencji i tych przepisów Konstytucji, które nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli w sprawie skarżącego. Z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika bowiem, że wzorcem kontroli w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi mogą być tylko przepisy Konstytucji i to nie wszystkie, lecz jedynie te, które wyrażają konstytucyjne wolności lub prawa, przysługujące skarżącemu. Żaden zaś z powołanych przez skarżącego przepisów Konstytucji nie spełnia tego warunku.
Odnosząc się do zarzutu dotyczącego niewezwania skarżącego na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 2 ustawy o TK do uzupełnienia braków formalnych skargi, polegających – jego zdaniem – na niewskazaniu naruszonych wolności i praw konstytucyjnych, Trybunał zaznacza, że skarżący wymienił w treści skargi wzorce kontroli i określił sposób ich naruszenia. Formalnie zatem skarga zawierała te elementy, żaden jednak z przepisów, które skarżący wskazał, nie mógł być wzorcem kontroli konstytucyjności w jego sprawie. Niezależnie od powyższego Trybunał przypomina, że po upływie trzech miesięcy od daty doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia nie jest dopuszczalne rozszerzenie skargi o nowy wzorzec (zob. postanowienie TK 20 lutego 2008 r., SK 27/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 22). Z tego względu – wbrew poglądowi skarżącego – sędzia Trybunału nie mógł w zarządzeniu z 30 lipca 2014 r. wezwać skarżącego do wskazania nowych wzorców kontroli konstytucyjności.
Ponadto, Trybunał wyjaśnia, że powołany przez skarżącego art. 65 ust. 4 Konstytucji nie odnosi się do dobrowolności świadczenia pracy, o której pisze skarżący, można natomiast wywodzić z niego prawo podmiotowe każdego pracownika do ustawowo normowanego minimalnego wynagrodzenia lub do sposobu ustalania jego wysokości. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału (przywołanym w postanowieniu o odmowie nadania skardze dalszego biegu) prawo to nie odnosi się do osób wykonujących tzw. wolne zawody, w szczególności adwokatów i radców prawnych, którzy pełnią rolę pełnomocników procesowych. Z tego względu wzorzec ten został przez Trybunał uznany za nieadekwatny w kontekście zarzutów, które postawił skarżący.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.