Pełny tekst orzeczenia

181/2/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 17 kwietnia 2015 r.
Sygn. akt Ts 262/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej K.Ch.,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 10 września 2014 r. skarżąca domagała się zmiany treści ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. Nr 11, poz. 62, ze zm.: dalej: ustawa o cmentarzach).
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym sprawy (ustalonym na podstawie uzasadnienia wyroku SN z 9 grudnia 2011 r., sygn. akt III CSK 106/11). Przez kilkadziesiąt lat skarżąca opiekowała się grobem osoby, której osobiście nie znała. Robiła to na prośbę jej syna, który wyjechał za granicę, gdzie zmarł. Skarżąca chciałaby zostać pochowana w tym grobie, którym się opiekowała. Wniesione przez nią powództwo o ustalenie prawa do dysponowania grobem zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z 22 kwietnia 2010 r. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia sąd stwierdził, że skarżącej nie łączył żaden stosunek pokrewieństwa ani powinowactwa z osobą pochowaną, a prawo do grobu wywodziła ona jedynie z tego, iż zajmowała się tym grobem przez 30 lat. Apelacja wniesiona od rozstrzygnięcia sądu I instancji została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 14 września 2010 r. (sygn. akt I Ca 753/10). Skarga kasacyjna złożona od powyższego orzeczenia została oddalona przez Sąd Najwyższy wyrokiem z 9 grudnia 2011 r. (sygn. akt III CSK 106/11).
Zdaniem skarżącej ponieważ ustawa o cmentarzach nie daje podstawy do przyznania jej prawa do dysponowania grobem, którym przez wiele lat się opiekowała, więc należy ją zmienić. Z wnioskiem o zmianę tej ustawy skarżąca zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego.

Zarządzeniem z 27 października 2014 r. pełnomocnika skarżącej wezwano do uzupełnienia braku skargi konstytucyjnej, tj. nadesłania pełnomocnictwa szczególnego do jej wniesienia. Brak został uzupełniony w terminie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem kontroli konstytucyjności przepisów, którego rozpoznanie możliwe jest jedynie w przypadku naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw na skutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie zakwestionowanej regulacji. Przesłanki skargi konstytucyjnej uregulowane są przede wszystkim w art. 79 ust. 1 Konstytucji, który stanowi: „Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji”. Przedmiotem skargi jest zatem badanie zgodności z Konstytucją przepisów prawa, na podstawie których wydano orzeczenie wskazane w skardze. Skarga konstytucyjna jest bowiem środkiem ochrony praw i wolności konstytucyjnych zmierzającym do usunięcia z systemu obowiązującego prawa tych regulacji normatywnych, które prowadzą do wydawania przez organy władzy publicznej orzeczeń naruszających sferę wolności lub praw o charakterze konstytucyjnym. Funkcja ta nie może być realizowana wtedy, gdy przedmiotem skargi skarżący nie uczyni konkretnej regulacji prawnej naruszającej – jego zdaniem – ochronę i nienaruszalność przysługujących mu wolności lub praw. Z tych powodów przedmiotem skargi może być jedynie określony przepis prawa lub akt normatywny, którego zastosowanie przez sąd lub inny organ władzy publicznej doprowadziło do wydania ostatecznego rozstrzygnięcia naruszającego prawa lub wolności konstytucyjne skarżącego. W tym kontekście Trybunał traktowany jest jako tzw. prawodawca negatywny. Stanowienie prawa lub zmiana treści prawa już obowiązującego są poza zakresem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.


Ponadto z ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wynikają kolejne przesłanki skargi konstytucyjnej, m.in. konieczność wyczerpania drogi prawnej od orzeczenia, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw konstytucyjnych, a także dochowania ustawowego terminu do złożenia tego środka prawnego. Zgodnie bowiem z art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

Odnosząc powyższe ustalenia do rozpatrywanej skargi konstytucyjnej należy wskazać, że skarżąca domaga się od Trybunału zmiany zaskarżonej ustawy w taki sposób, by umożliwiała jej ona dysponowanie grobem, którym się opiekuje. Rozpoznanie tak sformułowanego zarzutu wykracza jednak poza kompetencje Trybunału.
Nawet gdyby przyjąć, że skarżąca czyni przedmiotem skargi przepisy zaskarżonej ustawy uniemożliwiające jej zostanie dysponentem grobu, na podstawie których orzekał sąd w wydanych w jej sprawie rozstrzygnięciach, trzeba byłoby stwierdzić, że wniesiona skarga nie spełnia innych przesłanek ustawowych – przede wszystkim została wniesiona ze znacznym przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 Konstytucji.
Należy podkreślić, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego do wyczerpania drogi prawnej – w rozumieniu wyżej wskazanego przepisu ustawy o TK – dochodzi w momencie uzyskania prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących skarżącemu zwyczajnych środków odwoławczych. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych (np. skarga kasacyjna w sprawach cywilnych, kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania czy skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia), wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06; OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60). Z tego względu nie budzi wątpliwości to, że podejmowane przez skarżącą próby wzruszenia prawomocnego orzeczenia sądu II instancji są irrelewantne w kontekście biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Przyjęcie odmiennego stanowiska, a zatem wprowadzenie wymogu skorzystania z wszystkich środków odwoławczych przed złożeniem skargi konstytucyjnej, doprowadziłoby do przedłużania stanu naruszenia konstytucyjnej wolności lub prawa na czas nieokreślony. W tym zakresie podział na zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia oraz uzależnienie wniesienia ze skargą wyłącznie od uprzedniego skorzystania przez skarżącego z pierwszej z wymienionych kategorii środków odwoławczych nie tylko nie kolidują z istotą skargi konstytucyjnej, ale też służą realizacji funkcji, jakie ma ona do spełnienia.
Rozstrzygnięciem kończącym drogę prawną w sprawie, w związku z którą skarżąca złożyła skargę konstytucyjną, jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 14 września 2010 r.. Musiał on zostać doręczony skarżącej przed 9 września 2011 r., kiedy to został wydany wyrok Sądu Najwyższego na skutek rozpoznania skargi kasacyjnej, którą skarżąca wniosła od orzeczenia sądu II instancji. Skarga konstytucyjna została złożona pismem z 10 wrześnią 2014 r. Tym samym ustawowy trzymiesięczny termin określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK został znaczenie przekroczony, co jest samoistną podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Na marginesie należy także stwierdzić, że skarżąca nie wskazała, jakie konstytucyjne wolności lub prawa narusza ustawa, która – w jej przekonaniu – wymaga zmiany.

Wziąwszy powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o TK.