Pełny tekst orzeczenia

58/1/B/2015



POSTANOWIENIE

z dnia 3 lutego 2015 r.

Sygn. akt Ts 320/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Małgorzata Pyziak-Szafnicka – przewodnicząca

Mirosław Granat – sprawozdawca

Piotr Tuleja,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej MKS Sp. z o.o.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 12 grudnia 2013 r. MKS Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność art. 370 w związku z art. 397 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 Konstytucji oraz zgodność art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.; dalej: u.k.s.c.) w związku z art. 370 k.p.c. i w związku z art. 397 § 2 k.p.c. z art. 32 ust. 1 w związku z 45 ust. 1 w związku z art. 78 w związku z art. 2 Konstytucji.

Skarżąca zarzuciła, że art. 370 w związku z art. 397 § 2 k.p.c. narusza art. 45 ust. 1 Konstytucji (prawo do sądu) w związku z art. 78 Konstytucji (gwarantującym prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji). Zdaniem skarżącej zakwestionowane przepisy są niekonstytucyjne w zakresie, w jakim w sytuacji niekorzystnego dla pozwanego orzeczenia sądu I instancji przewidują odrzucenie nieopłaconej apelacji wnoszonej przez pozwanego, a następnie odrzucenie nieopłaconego zażalenia na postanowienie o odrzuceniu apelacji.

Ponadto skarżąca zarzuciła niezgodność art. 103 u.k.s.c. w związku z art. 370 i w związku z art. 397 § 2 k.p.c. z art. 32 ust. 1 Konstytucji (zasada równości) w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji (prawo do sądu) i w związku z art. 78 Konstytucji (gwarantującym prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji) oraz w związku z art. 2 Konstytucji (zasada demokratycznego państwa prawnego). Skarżąca stwierdziła, że zakwestionowane przepisy prowadzą do dyskryminacji osób prawnych w zakresie prawa do sądu, uniemożliwiając im efektywne dochodzenie ochrony naruszonych praw lub wolności przed sądami powszechnymi na takich samych zasadach, na jakich mogą tego dokonywać osoby fizyczne.

Postanowieniem z 8 października 2014 r. (doręczonym pełnomocnikowi 17 października 2014 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze, stwierdziwszy, że: art. 103 u.k.s.c. w związku z art. 370 i w związku z art. 397 § 2 k.p.c. nie były podstawą ostatecznego orzeczenia; w zakresie zarzutów niezgodności art. 370 w związku z art. 397 § 2 k.p.c. z art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 Konstytucji skarżąca nie wykazała natomiast istnienia związku koniecznego (typu conditio sine qua non) między zarzucanym naruszeniem wolności (praw) konstytucyjnych a postanowieniem z 4 kwietnia 2013 r., które jej zdaniem było ostatecznym orzeczeniem w sprawie.

W zażaleniu z 24 października 2014 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o uchylenie postanowienia Trybunału z dnia 8 października 2014 r. i skierowanie skargi konstytucyjnej do merytorycznego rozpoznania, a także o „zasądzenie [mu] kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu według norm przypisanych”.

Skarżąca zarzuciła Trybunałowi naruszenie – po pierwsze, art. 79 Konstytucji i art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 w związku z art. 49 i w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) przez błędne uznanie, że nie wykazała ona związku między zarzucanym naruszeniem wolności (praw) konstytucyjnych a ostatecznym orzeczeniem; po drugie, art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK przez błędne przyjęcie, że art. 103 u.k.s.c. nie był postawą orzeczenia w sprawie leżącej u podstaw wniesienia skargi konstytucyjnej.

W dniu 7 listopada 2014 r. do Trybunału wpłynęło niepodpisane pismo z 29 października 2014 r. (zatytułowane: „Pismo procesowe strony”). Do pisma dołączono: pełnomocnictwo („w sprawie złożenia wniosku i reprezentowania strony w postępowaniu o ustanowienie pełnomocnika celem złożenia skargi konstytucyjnej i skargi do Trybunału Konstytucyjnego oraz w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym pod sygn. Ts 320/13”) udzielone przez skarżącą M.J., aneks do umowy o pracę z 30 kwietnia 2011 r., zawartej 10 października 2007 r. pomiędzy skarżącą, a M.J., a także kopię odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje w szczególności te zarzuty, które mogą podważyć słuszność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.



3. W postanowieniu z 8 października 2014 r. Trybunał, wskazał, że skoro zarzuty skargi w zakresie niekonstytucyjności art. 370 w związku z art. 397 § 2 k.p.c. dotyczą odrzucenia nieopłaconej apelacji wnoszonej przez pozwanego oraz odrzucenia nieopłaconego zażalenia na postanowienie o odrzuceniu apelacji, a skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z orzeczeniem wpadkowym (tj. postanowieniem oddalającym zażalenie na postanowienie o odrzuceniu zażalenia na postanowienie, którym sąd odrzucił zażalenie skarżącej jako niedopuszczalne), to skarżąca nie wykazała związku koniecznego (typu conditio sine qua non) między zarzucanym naruszeniem wolności (praw) konstytucyjnych a ostatecznym orzeczeniem.



3.1. Zdaniem skarżącej, „[p]omiędzy postanowieniem o odrzuceniu apelacji [tj. postanowieniem Sądu Rejonowego w Tychach – Wydział VI Gospodarczy /dalej: Sąd Rejonowy w Tychach/ z 19 lipca 2012 r.] i postanowieniem o odrzuceniu zażalenia na postanowienie o odrzuceniu apelacji z powodu braku uiszczenia opłaty sądowej [tj. postanowieniem Sądu Rejonowego w Tychach z 1 października 2012 r.], a pomiędzy postanowieniem [Sądu Okręgowego w Katowicach – XIX Wydział Gospodarczy Odwoławczy /dalej: Sąd Okręgowy w Katowicach/] z 4 kwietnia 2013 r. [tj. orzeczeniem wskazanym w skardze jako ostateczne] (…) istniał tego rodzaju związek, że kolejne postanowienia o odrzuceniu środków odwoławczych z uwagi na brak uiszczenia opłaty i w ostateczności – postanowienie o oddaleniu zażalenia [tj. postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z 4 kwietnia 2013 r.] faktycznie zamknęły Skarżącej drogę do merytorycznego rozpatrzenia sprawy [tj. rozpatrzenia apelacji od wyroku Sądu Rejonowego w Tychach z 25 stycznia 2012 r.]”.



3.2. Skarżąca nie uwzględniła zatem argumentów uzasadniających odmowę nadania analizowanej skardze dalszego biegu, przedstawionych w postanowieniu Trybunału z 8 października 2014 r. Przede wszystkim skarżąca nie wzięła pod uwagę tego, że postanowienie, w związku z którym wniosła skargę do Trybunału, jest orzeczeniem wydanym w postępowaniu wpadkowym i dlatego – co podkreślił Trybunał – nie rozstrzygało ono ani o odrzuceniu nieopłaconej apelacji, ani o odrzuceniu nieopłaconego zażalenia. Jak wskazał Trybunał w zakwestionowanym postanowieniu: „Apelacja [skarżącej] została (…) odrzucona przez Sąd Rejonowy w Tychach – Wydział VI Gospodarczy postanowieniem z 19 lipca 2012 r., na które skarżąca wniosła zażalenie. Wobec nieuzupełnienia braku formalnego zażalenia (nieuiszczenia opłaty sądowej) zostało ono odrzucone postanowieniem Sądu Rejonowego w Tychach – Wydział VI Gospodarczy z 1 października 2012 r. Skarżąca wniosła na to rozstrzygnięcie zażalenie, które Sąd Okręgowy w Katowicach – Wydział XIX Gospodarczy oddalił postanowieniem z 15 listopada 2012 r. (sygn. akt XIX Gz 712/12). Wydanie tego ostatniego orzeczenia spowodowało dwa skutki. Po pierwsze, uprawomocnił się wyrok Sądu Rejonowego w Tychach – Wydział VI Gospodarczy z 25 stycznia 2012 r. Po drugie, każde kolejne postanowienia wpadkowe dotyczące odrzuconych zażaleń spółki na postanowienia sądu I instancji, w których ten sąd rozstrzygał wnioski skarżącej o zwolnienie z opłat od zażaleń, nie dotyczyły już odrzucenia nieopłaconej apelacji ani odrzucenia nieopłaconego zażalenia na postanowienie o odrzuceniu apelacji”.



3.3. Postanowienie z 4 kwietnia 2013 r. nie zamknęło skarżącej zatem drogi do rozpatrzenia jej apelacji na postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach z 25 stycznia 2012 r.



3.4. W postanowieniu z 8 października 2014 r. Trybunał prawidłowo uznał, że skarżąca nie wykazała związku między zarzucanym naruszeniem wolności (praw) konstytucyjnych a ostatecznym orzeczeniem.



4. W zakwestionowanym postanowieniu Trybunał wskazał, że art. 103 u.k.s.c. nie był podstawą orzeczenia, w związku z którym została wniesiona skarga konstytucyjna.



4.1. Skarżąca podniosła, że pomiędzy wskazanym przez nią ostatecznym orzeczeniem a wydanymi wcześniej postanowieniami „zachodził funkcjonalny związek. Postanowienie z 4 kwietnia 2013 r. wydane zostało bowiem w efekcie przeprowadzenia kontroli sądowej postanowień, w których odmówiono Skarżącej na podstawie art. 103 u.k.s.c. zwolnienia od wniesienia opłaty oraz postanowień o odrzuceniu zażaleń ze względu na brak uiszczenia opłaty”.



4.2. Trybunał zwraca uwagę na to, że w skardze konstytucyjnej skarżąca zarzuciła, iż zakwestionowany przez nią art. 103 u.k.s.c. „doprowadził do odmowy zwolnienia (…) [jej] od kosztów wniesienia apelacji i zażalenia (…)”.



4.3. W zarzutach sformułowanych w zażaleniu skarżąca nie wzięła pod uwagę tego, że o odmowie zwolnienia jej z opłaty od apelacji przesądził wynik postępowania wpadkowego, zakończonego postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z 26 kwietnia 2012 r. Orzeczeniem tym sąd oddalił zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach z 26 marca 2012 r., oddalające wniosek skarżącej o zwolnienie z opłaty sądowej od apelacji. W związku z tym, że skarżąca nie uiściła wymaganej opłaty, sąd odrzucił apelację (postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach z 19 lipca 2012 r.). Zażalenie na to postanowienie Sąd Rejonowy w Tychach odrzucił postanowieniem z 1 października 2012 r. Jak wynika z materiału procesowego dołączonego do akt wniesionej skargi, skarżąca nie występowała o zwolnienie jej z opłaty od zażalenia. Nie istnieje zatem żaden „funkcjonalny związek” między wskazanym w skardze ostatecznym orzeczeniem (tj. postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z 4 kwietnia 2013 r.) a postanowieniem tego sądu z 26 kwietnia 2012 r. i postanowieniem Sądu Rejonowego w Tychach z 1 października 2012 r.



4.4. W postanowieniu z 8 października 2014 r. Trybunał prawidłowo stwierdził, że zakwestionowany w skardze art. 103 u.k.s.c. nie był podstawą orzeczenia, w związku z którym została wniesiona skarga konstytucyjna.



5. Trybunał nie odniósł się do pisma z 29 października 2014 r. Z treści tego pisma wynika, że nie dotyczy ono podstaw odmowy nadania analizowanej skardze dalszego biegu.



Zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, więc Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.