Pełny tekst orzeczenia

323/3/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 30 czerwca 2015 r.
Sygn. akt Ts 330/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej T.K. w sprawie zgodności:
art. 6 pkt 1 i art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, ze zm.) z art. 67 ust. 2 w zw. z art. 32 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 20 listopada 2014 r. skarżący kwestionuje zgodność art. 6 pkt 1 i art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, ze zm.; dalej: ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników) z art. 67 ust. 2 w zw. z art. 32 ust. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego. Prezes KRUS decyzją z 24 kwietnia 2013 r. stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników oraz ustanie ciążącego na skarżącym obowiązku opłacania składek. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że skarżący nie spełnia warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, ponieważ nie prowadzi działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego.
Wyrokiem z 29 sierpnia 2013 r. (sygn. akt V U 1141/13) Sąd Okręgowy w Białymstoku – V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie złożone od powyższej decyzji. Sąd Apelacyjny w Białymstoku – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 6 maja 2014 r. (sygn. akt III AUa 1739/13) oddalił apelację wniesioną od rozstrzygnięcia sądu I instancji. Orzeczenie to zostało doręczone skarżącemu 15 maja 2014 r.
Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim – Wydział I Cywilny postanowieniem z 20 sierpnia 2014 r. przyznał skarżącemu pełnomocnika z urzędu; został on wyznaczony przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w Białymstoku decyzją z 2 września 2014 r., doręczoną pełnomocnikowi 4 września 2014 r.
Z wydaniem rozstrzygnięć na podstawie zaskarżonej regulacji skarżący wiąże naruszenie prawa do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego, jak również naruszenie zasady równości wobec prawa. Wskazane w skardze konstytucyjne prawo podmiotowe zostało naruszone przez ustawę o ubezpieczeniu społecznym rolników na skutek zawężenia przez nią grupy osób korzystających z ubezpieczeń emerytalno-rentowych. Zdaniem skarżącego zawarta w zaskarżonych przepisach definicja rolnika – wykluczająca z tej kategorii podmiotów rolników, którzy z uwagi na swój wiek i stan zdrowia nie mogą osobiście prowadzić gospodarstwa rolnego – jest przejawem dyskryminacji pewnej grupy obywateli.
Sędzia Trybunału Konstytucyjnego zarządzeniem z 14 stycznia 2015 r. wezwał skarżącego do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej przez dokładne określenie sposobu, w jaki zaskarżone przepisy naruszają wskazane w skardze konstytucyjne prawa lub wolności, a także przez podanie daty wystąpienia do sądu z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej.
W piśmie nadesłanym w celu uzupełnienia braków wniesionej skargi konstytucyjnej skarżący wskazał, że z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu wystąpił do sądu 2 czerwca 2014 r.
Aby wykazać naruszenie prawa do zabezpieczenia społecznego, skarżący ponownie wskazał na wykluczenie z definicji rolnika (której spełnienie warunkuje przyznanie prawa do uzyskania ubezpieczenia emerytalnego) osób, które z przyczyn zdrowotnych nie mogą osobiście i na własny rachunek prowadzić działalności rolniczej, mimo że są właścicielami ziemi oraz w przeszłości taką działalność prowadziły. Jak podkreśla skarżący, wykluczenie to jest rażące, gdyż są to osoby niezdolne do pracy ze względu na chorobę.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony indywidualnych praw i wolności o charakterze podmiotowym. Jej rozpoznanie zostało uzależnione od spełnienia licznych warunków wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 46 ustawy o TK skarga konstytucyjna może zostać wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego po wyczerpaniu drogi prawnej, jeśli nie upłynął trzymiesięczny termin od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

Prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 6 maja 2014 r. (sygn. akt III AUa 1739/13) doręczono skarżącemu 15 maja 2014 r. i z tym dniem rozpoczął bieg trzymiesięczny termin wniesienia skargi konstytucyjnej.
W myśl art. 48 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy o TK, w razie niemożności poniesienia kosztów pomocy prawnej skarżący może zwrócić się do sądu rejonowego swojego miejsca zamieszkania (siedziby) o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu – w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego – w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej. Jak stanowi art. 48 ust. 2 zdanie drugie ustawy o TK, do czasu rozstrzygnięcia wniosku przez sąd nie biegnie termin określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Należy zatem stwierdzić, że bieg terminu złożenia skargi ulega zawieszeniu z dniem złożenia wniosku do właściwego rzeczowo i miejscowo sądu (zob. postanowienie TK z 21 marca 2013 r., SK 32/12, OTK ZU nr 3/A/2013, poz. 37). Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału zawieszenie terminu złożenia skargi konstytucyjnej trwa do dnia, w którym adwokat lub radca prawny dowiedział się o ustanowieniu go pełnomocnikiem w sprawie sporządzenia skargi konstytucyjnej (zob. m.in. postanowienie TK z 9 października 2006 r., Ts 91/06, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 247 oraz wyżej przywołane postanowienie TK z 21 marca 2013 r., SK 32/12). Trzeba także podkreślić, że termin wniesienia skargi jest terminem, którego ciągłość nie jest wymagana w rozumieniu art. 114 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2014 r. poz. 121, ze zm.). Oznacza to, że za miesiąc uznaje się 30 dni. Jeżeli zatem termin ulegnie zawieszeniu na podstawie art. 48 ust. 2 ustawy o TK, to przy badaniu, czy został on dotrzymany, należy przyjąć, że trzy miesiące równają się 90 dniom.
Z pisma nadesłanego w celu uzupełnienia braków wniesionej skargi konstytucyjnej wynika, że z wnioskiem o przyznanie pełnomocnika z urzędu skarżący zwrócił się 2 czerwca 2014 r. W takiej sytuacji termin wniesienia skargi uległ zawieszeniu dopiero dzień po złożeniu wniosku (a więc 3 czerwca 2014 r., tj. w 19 dniu biegu terminu). Mając na względzie, że od doręczenia adwokatowi pisma o wyznaczeniu go na pełnomocnika z urzędu w dniu 4 września 2014 r. do złożenia skargi konstytucyjnej w dniu 20 listopada 2014 r. upłynęło 77 dni, uzasadnione jest stwierdzenie, że skarga została wniesiona po upływie ustawowego terminu.

W związku z powyższym, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i w zw. z art. 46 ust. 1 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.