Pełny tekst orzeczenia

333/3/B/2015

POSTANOWIENIE

z dnia 30 czerwca 2015 r.

Sygn. akt Ts 365/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński – przewodniczący

Andrzej Wróbel – sprawozdawca

Maria Gintowt-Jankowicz,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lutego 2015 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej B.S.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 27 grudnia 2014 r. B.S. (dalej: skarżąca) wystąpiła o stwierdzenie, że art. 459 § 1 i 2 w związku z art. 41 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w zakresie, „w jakim uniemożliwia[ją] (…) zaskarżenie postanowienia w przedmiocie wyłączenia sędziego”, są niezgodne z art. 42 ust. 2, art. 45 ust. 1, art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Zdaniem skarżącej zakwestionowane w skardze przepisy, uniemożliwiając zaskarżenie postanowienia w sprawie wyłączenia sędziego (tj. uniemożliwiając wniesienie zażalenia), naruszają jej konstytucyjne prawa do: obrony (art. 42 ust. 2 Konstytucji); rozpatrzenia sprawy przez bezstronny sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji); zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji oraz dwuinstancyjnego postępowania (art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji).

Postanowieniem z 24 lutego 2015 r. (doręczonym pełnomocnikowi 2 marca 2015 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Trybunał ustalił, że orzeczenie, z którym skarżąca łączy naruszenie swych konstytucyjnych praw, zostało wydane na podstawie art. 459 § 1 i 2 w związku z art. 41 § 1 k.p.k., a nie – co przyjęła skarżąca – na podstawie art. 459 § 1 i 2 w związku z art. 41 § 1 i 2 k.p.k. W tym stanie rzeczy Trybunał – na podstawie art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – odmówił nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu w zakresie badania konstytucyjności art. 41 § 2 k.p.k.

Podstawą odmowy nadania analizowanej skardze dalszego biegu w pozostałym zakresie był natomiast art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 i w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK. Trybunał ustalił, że skarżąca nie wyjaśniła tego, w jaki sposób art. 459 § 1 i 2 w związku z art. 41 § 1 k.p.k. naruszają jej konstytucyjne prawa.

Trybunał, wskazawszy na właściwe przepisy procesowe, judykaturę Sądu Najwyższego i poglądy doktryny, zwrócił uwagę na to, że wprawdzie na postanowienie sądu w sprawie wyłączenia sędziego zażalenie nie przysługuje, ale zarzut obrazy art. 41 k.p.k. skarżąca może skutecznie stawiać w apelacji, a nawet w postępowaniu kasacyjnym. Odwoławszy się do swojego dotychczasowego orzecznictwa (wyrok TK z 23 października 2006 r., SK 42/04, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 125 oraz 2 czerwca 2010 r., SK 38/09, OTK ZU nr 5/A/2010, poz. 46), Trybunał podkreślił natomiast, że Konstytucja dopuszcza istnienie systemów prawnych, w których obowiązują mniejsze – ale jednolite – gwarancje rozpatrywania przez sądy wniosków o wyłączenie sędziego.

W zażaleniu z 9 marca 2015 r. skarżąca zakwestionowała postanowienie Trybunału „w części, dotyczącej badania konstytucyjności art. 459 § 1 i 2 k.p.k. w związku z art. 41 § 1 k.p.k.”. Wniosła o „skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania na rozprawie”. Skarżąca zarzuciła, że postanowienie Trybunału „nie jest orzeczeniem słusznym, albowiem zostało wydane na skutek błędu w ustaleniach faktycznych”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje w szczególności te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



3. Zdaniem skarżącej Trybunał błędnie przyjął, że „skoro od wyroku wydanego przez sędziego co do którego mogła istnieć podstawa wyłączenia, wskazana w art. 41 § 1 k.p.k., przysługuje apelacja, to przepisy konstytucyjne wskazane w skardze konstytucyjnej nie zostały naruszone”.

Skarżąca nie uwzględniła zatem tego, że na etapie wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej Trybunał ocenia wniesioną skargę wyłącznie pod względem formalnym. Postanowienie Trybunału z 24 lutego 2015 r. nie rozstrzyga o tym, czy zakwestionowane w skardze art. 459 § 1 i 2 k.p.k. w związku z art. 41 § 1 k.p.k. są zgodne z Konstytucją. Z jego uzasadnienia jednoznacznie wynika, że podstawą odmowy nadania skardze dalszego biegu było niespełnienie przez skarżącą warunków określonych w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Trybunał ustalił bowiem, że skarżąca nie określiła sposobu naruszenia jej konstytucyjnych praw przez zakwestionowaną normę.



4. Skarżąca zarzuca, że „[g]dyby istniała możliwość poddania kontroli instancyjnej postanowienia o odmowie wyłączenia Sędziego od prowadzenia sprawy, zapewne nie doszłoby do tak drastycznego naruszenia prawa do obrony Skarżącej i obrona Skarżącej nie byłaby iluzoryczna”.

Jak wynika z powyższego, skarżąca nie wzięła pod uwagę argumentów uzasadniających odmowę nadania skardze dalszego biegu. Nie uwzględniła tego, że – jak wskazał Trybunał w zakwestionowanym postanowieniu – „wprawdzie na postanowienie sądu w sprawie wyłączenia sędziego zażalenie nie przysługuje, ale zarzut obrazy art. 41 k.p.k. może być skutecznie postawiony w apelacji. Takie prawo przyznaje art. 447 § 3 k.p.k. Zgodnie z tym przepisem »[w] apelacji można podnosić zarzuty, które nie stanowiły lub nie mogły stanowić przedmiotu zażalenia«”. Postanowienie w sprawie wyłączenia sędziego może zatem zostać poddane kontroli instancyjnej.



5. Skarżąca twierdzi, że w postanowieniu z 24 lutego 2015 r. Trybunał pominął wywody dotyczące naruszenia prawa do bezstronnego sądu oraz prawa do zaskarżania decyzji i orzeczeń wydanych w pierwszej instancji. Zdaniem skarżącej prawa te naruszono przez „jednoinstancyjne rozstrzygani[e] o wniosku Skarżącej w przedmiocie wyłączenia sędziego”.

Trybunał zauważa, że odmowa nadania skardze dalszego biegu z powodu niespełnienia przesłanki określonej w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK odnosi się do wszystkich postanowień Konstytucji wskazanych w skardze jako jej podstawa. Ponadto obowiązujące przepisy nie uniemożliwiają kontroli wadliwego – zdaniem skarżącej – postanowienia w sprawie wyłączenia sędziego.



Zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, więc Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.