Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił S. K. (1) prawa do emerytury. W uzasadnieniu wzmiankowanej decyzji organ wskazał, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 15-sto letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy uznał za udowodnione 26 lat, 11 miesięcy i 4 dni stażu sumarycznego, przyjmując, iż w powyższym okresie wnioskodawca w ogóle nie świadczył pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W ocenie organu, podczas zatrudnienia w okresie od 4 listopada 1978 r. do 30 listopada 1985 r. wnioskodawca nie świadczył pracy w warunkach szczególnych jako motorniczy, ponieważ powyższa okoliczność nie została ujawniona w treści świadectwa pracy z 2 marca 2002 r.

( decyzja – k. 13 plik II akt ZUS)

W dniu 9 listopada 2015 r. S. K. (1) złożył do organu rentowego odwołanie od wyżej opisanej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 u.e.r.f.u.s. Wnioskodawca wskazał, iż wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez okres co najmniej 20 lat, a to od 4 listopada 1978 r. do 30 listopada 1985 r. jako motorniczy tramwaju, a następnie od 1 grudnia 1985 r. do 31 grudnia 2003 r. jako ślusarz taboru szynowego. Ponadto, ubezpieczony wniósł o zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

( odwołanie – k. 2-3)

Wskutek złożonego odwołania, w dniu 13 listopada 2015 r. organ rentowy dokonał reasumpcji wydanej wcześniej decyzji w ten sposób, że uznał okres pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach na stanowisku motorniczego, przypadający od 4 kwietnia 1978 r. do 30 listopada 1985 r., to jest przez okres 7 lat i 27 dni, nie uwzględniając odwołania w pozostałej części.

( decyzja zmieniająca – k. 18 plik II akt ZUS)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 20 listopada 2015 r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie ze względu na niewykazanie przez S. K. (1) 15-stu lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

( odpowiedź na odwołanie – k.6)

Do chwili zamknięcia rozprawy strony pozostały przy dotychczasowych, przedstawionych powyżej stanowiskach procesowych.

( protokół rozprawy z 9 lutego 2016 r. – k. 12)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. K. (1) urodził się (...) w Ł.. Z tytułu pozostawania w stosunku pracy wnioskodawca podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu.

( okoliczności bezsporne; świadectwo pracy – k.6)

Na dzień 1 stycznia 1999 r. S. K. (1) udokumentował 26 lat, 11 miesięcy i 4 dni sumarycznego stażu ubezpieczeniowego, w tym 26 lat, 9 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych.

( okoliczności bezsporne; decyzje ZUS – k. 13, 18 plik II akt ZUS)

W okresie od 4 listopada 1978 r. do 30 listopada 1985 r. S. K. (1) był zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku motorniczego tramwaju, wykonując obowiązki pracownicze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W związku z pracą na powyższym stanowisku, wnioskodawca udokumentował 7 lat i 27 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

( okoliczności bezsporne; zaświadczenie – k. 4; decyzja zmieniająca ZUS – k. 18 plik II akt ZUS)

Z dniem 1 grudnia 1985 r. S. K. (1) rozpoczął u dotychczasowego pracodawcy wykonywanie pracy na stanowisku ślusarza taboru szynowego. Wnioskodawca pracował w powyższym charakterze do dnia 31 grudnia 2003 r., w pełnym wymiarze czasu pracy.

( okoliczność bezsporna; odwołanie – k. 3; świadectwo pracy – k.6; zaświadczenia – k. 4, 9)

Wykonywanie obowiązków pracowniczych przez S. K. (1) na stanowisku ślusarza taboru szynowego polegało na naprawianiu uszkodzonych elementów konstrukcyjnych wagonów tramwajowych, takich jak silniki, hamulce, krzywki, wały czy amortyzatory, a także na wykonywaniu przeglądów tych elementów. Wszystkie czynności związane z konserwacją i przeglądami taboru tramwajowego wnioskodawca wykonywał znajdując się pod naprawianym pojazdem w kanale remontowym, ponieważ ze względu na to, iż główne mechanizmy tramwaju są umiejscowione w podwoziu, ich serwisowanie przez ślusarza bez wejścia do kanału warsztatowego nie byłoby możliwe. Wykonanie konkretnych czynności konserwacyjnych w danym pojeździe zlecał S. K. (1) mistrz bądź brygadzista, po czym znajdujący się w kanale warsztatowym wnioskodawca dokonywał wskazanych prac.

( zeznania A. L. – k. 11; zeznania J. S. – k. 11; zeznania B. W. – k. 11; zeznania B. C. – k. 10; przesłuchanie S. K. (1) – k. 12; świadectwo pracy – k. 6)

W zakładzie pracy wnioskodawcy były utworzone również warsztaty elektryczne, hydrauliczne i stolarskie, które były zlokalizowane na powierzchni budynku, ponad kanałami warsztatowymi. S. K. (1) nigdy jednak nie pracował w którymkolwiek z wymienionych warsztatów, lecz wykonywał swoje obowiązki pracownicze wyłącznie w kanałach warsztatowych.

(zeznania A. L. – k. 11; zeznania B. W. – k. 11; zeznania B. C. – k. 10)

W okresie od 1 marca 1986 r. do 31 grudnia 1987 r., oprócz zatrudnienia na stanowisku ślusarza taboru szynowego w pełnym wymiarze czasu pracy, S. K. (1) świadczył pracę na rzecz MPK w Ł. również jako motorniczy w wymiarze ¼ etatu.

( świadectwo pracy- k. 7)

Obecnie S. K. (1) nadal jest zatrudniony w spółce (...) jako pracownik zaplecza technicznego. Pomimo tego, iż wnioskodawca wykonuje te same czynności pracownicze, które podejmował jako ślusarz taboru szynowego, jego aktualne stanowisko pracy to mechanik pojazdu.

( przesłuchanie S. K. (1) – k. 12)

Powyższe ustalenia faktyczne zostały dokonane na podstawie bezspornych twierdzeń stron, a także zgromadzonego w sprawie dokumentarnego materiału dowodowego oraz dowodów z zeznań świadków B. C., A. L., J. S. i B. W., jak również dowodu z przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania wnioskodawcy S. K. (1).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Wnioskodawca S. K. (1) wystąpił do organu rentowego o przyznanie emerytury na zasadzie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748 j.t.) Zgodnie z powyższym przepisem, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku (art. 196 ustawy) osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Dodatkową przesłanką konieczną dla przyznania emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 u.e.r.f.u.s. jest nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (art. 184 ust. 2 ustawy).

Stosownie do § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.), za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w załączonym do rozporządzenia wykazie A, nabywa prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Co ważne, określony przez ustawodawcę wykaz prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stanowi katalog zamknięty, co oznacza, iż nie może być uzupełniony np. poprzez zastosowanie analogii.

W świetle § 2 ust. 1 i 2 wymienionego wcześniej rozporządzenia oraz zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawało to, iż S. K. (1) udowodnił wymagane dla nabycia emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 u.e.r.f.u.s. okresy składkowe i nieskładkowe, okres zatrudnienia w rozumieniu § 3 rozporządzenia przekraczający 25 lat, a także to, że wnioskodawca osiągnął już wiek uprawniający go do nabycia emerytury w wieku obniżonym. Ponadto, strony niniejszego procesu ostatecznie zajęły zgodne stanowisko, iż wykonywana przez S. K. (1) praca motorniczego przez okres 7 lat i 27 dni stanowiła pracę w szczególnych warunkach, opisaną w wykazie A dziale VIII pkt 2 załączonym do wzmiankowanego rozporządzenia Rady Ministrów. Przedmiotem sporu pomiędzy stronami było natomiast to, czy w okresie zatrudnienia na stanowisku ślusarza taboru szynowego, przypadającym od 1 grudnia 1985 r. do 31 grudnia 2003 r., wnioskodawca świadczył pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu wykazu A załączonego do rozporządzenia.

W myśl punktu 16 działu XIV wykazu, do katalogu prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, zaliczono prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż S. K. (1) wykonywał wszystkie obowiązki pracownicze związane ze stanowiskiem ślusarza taboru szynowego przebywając w kanale warsztatowym. Miejsce wykonywania przez wnioskodawcę czynności pracowniczych było zdeterminowane konstrukcją tramwaju, albowiem ubezpieczony serwisował jedynie te elementy mechaniczne pojazdu, które znajdowały się pod podwoziem, a więc do których dostęp był możliwy wyłącznie z kanału. Jednocześnie, S. K. (2) nie podejmował się żadnych prac serwisowych wykonywanych w warsztatach znajdujących się na powierzchni (stolarnia, warsztaty hydrauliczne i elektryczne), albowiem były one obsługiwane przez innych pracowników posiadających odpowiednie kwalifikacje.

W ocenie sądu oczywistym jest, iż pozostając w czasie pracy do dyspozycji pracodawcy, S. K. (1) zdarzało się okazjonalnie opuszczać kanał warsztatowy, chociażby dla odbycia przerwy zgodnie z art. 134 k.p. czy też przyjęcia wskazówek od przełożonego odnośnie dokonywanych napraw. Powyższe, obiektywnie uzasadnione przypadki opuszczenia bezpośredniego miejsca pracy nie stoją jednak na przeszkodzie uznaniu, iż wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu wykazu A działu XIV pkt 16. Nie sposób bowiem obronić stanowiska, że za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach uznaje się tylko i wyłącznie czynności pracownicze wykonywane ciągle przez cały obowiązujący pracownika czas pracy, bez jakichkolwiek przerw i bez wykonywania innych czynności, które są jednak immanentnie związane ze stanowiskiem pracy zajmowanym przez ubezpieczonego. Takie przyjęcie uniemożliwiałoby w praktyce przyznanie komukolwiek prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze z tego względu, że żaden z ubezpieczonych nie spełniałby takich wymogów (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 7 lutego 2012 r. sygn. akt III AUa 1644/11).

Ubocznie należy wskazać, że nominalne określenie stanowiska pracy S. K. (1) jako „ślusarza taboru szynowego” nie wyłącza faktu, iż obowiązki pracownicze ubezpieczonego polegały w rzeczywistości na serwisowaniu podzespołów tramwaju, a więc naprawianiu pojazdów szynowych w rozumieniu pkt 16 działu XIV wykazu A. O tym, iż wnioskodawca faktycznie wykonywał prace mechanika taborowego świadczy także okoliczność, że aktualnie S. K. (1) pracuje jako mechanik pojazdu, choć wykonuje dokładnie takie same czynności jak w okresie zatrudnienia na stanowisku ślusarza taboru szynowego.

Podsumowując powyższe rozważania należy stwierdzić, że S. K. (1) w okresie od 1 grudnia 1985 r. do 31 grudnia 2003 r. (18 lat i 1 miesiąc) świadczył pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu wykazu A dział XIV pkt 16, albowiem we wspomnianym okresie wnioskodawca pracował w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów szynowych. Wespół z okresem pracy w charakterze motorniczego (7 lat i 27 dni), ubezpieczony wykazał zatem 25 lat, 1 miesiąc i 27 dni pracy w szczególnych warunkach. Tym samym należało uznać, iż wnioskodawca przekroczył wymagany prawem próg 15 lat pracy w szczególnych warunkach, który w myśl § 4 ust. 1 pkt 3 opisanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów stanowi niezbędną przesłankę do przyznania emerytury w wieku obniżonym na podstawie art. 184 ust. 1 u.e.r.f.u.s.

Konsekwentnie, dokonane w sprawie ustalenia doprowadziły do wniosku, iż S. K. (1) nabył prawo do emerytury w wieku obniżonym na zasadzie art. 184 ust. 1 u.e.r.f.u.s. Ubezpieczony ukończył bowiem 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia), na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymował się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym powyżej 25 lat (art. 27 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 184 ust. 1 pkt 2 u.e.r.f.u.s.) oraz udokumentował ponad 25 lat okresu zatrudnienia, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach jako motorniczy tramwaju i ślusarz taboru szynowego (wykaz A dział VIII pkt 2 i dział XIV pkt 16 załączony do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r., Dz. U. z 1983 r. nr 8 poz. 43 oraz § 3 i 4 tego rozporządzenia). Tym samym, decyzja organu rentowego o odmowie przyznania wnioskodawcy emerytury w wieku obniżonym jawi się jako merytorycznie błędna.

Mając powyższe na uwadze, wobec zaistnienia podstaw do uwzględnienia odwołania Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. na rzecz S. K. (1) kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Stawkę wynagrodzenia pełnomocnika wnioskodawcy ustalono w oparciu o § 12 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 2 zd. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461 j.t.).

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS, któremu udzielić zgody na wypożyczenie akt rentowych oraz protokołów rozpraw.