Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Szymanowski (spr.)

Sędziowie: SA Bohdan Bieniek

SA Piotr Prusinowski

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 stycznia 2016 r. w B.

sprawy z odwołania R. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy R. R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 kwietnia 2015 r. sygn. akt V U 2105/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzające go decyzje z dnia 7 listopada 2014 roku i 19 grudnia 2014 roku w ten sposób, że przyznaje R. R. prawo do emerytury od dnia 1 października 2014 roku;

II.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

III.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz R. R. kwotę 210 (dwieście dziesięć) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Sygn. akt III AUa 754/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 listopada 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił R. R. prawa do emerytury wskazując, iż nie spełnia on warunków z art.184 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, ponieważ nie udokumentował 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej w okresie od 21.04.1971 r. do 13.04.1973 r.

Decyzją uzupełniającą wydaną w dniu 19 grudnia 2014 r. (...) Oddział w B. powołując się na tę samą podstawę prawną jak w decyzji z dnia 7.11.2014 r., podtrzymał prezentowane dotychczas stanowisko. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dodatkowo wskazał, że nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia odwołującego w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S., tj. od 02.05.1978 r. do 13.02.1986 r., z uwagi na fakt, że wnioskodawca nie był pracownikiem, lecz członkiem Spółdzielni.

W odwołaniach od powyższych decyzji R. R. wnosił o ich zmianę poprzez uznanie, że posiada 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach oraz o przyznanie prawa do emerytury.

Postanowieniem z dnia 18 marca 2015 r. Sąd Okręgowy połączył sprawę o sygn. V U 294/15 ze sprawę o sygn. V U 21105/14 i dalej prowadził ją pod sygn. V U 2105/14.

Wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku oddalił odwołania.

Z ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że R. R. urodził się (...), wiek 60 lat ukończył (...) Na dzień 01.01.1999 r. posiada udokumentowany i udowodniony przed organem rentowym ogólny staż pracy wynoszący 27 lat, 10 miesięcy i 26 dni, oraz staż pracy w warunkach szczególnych wynoszący 12 lat i 10 miesięcy. Wniosek o emeryturę został zgłoszony w dniu 13.10.2014 roku. We wniosku odwołujący oświadczył, że nie jest członkiem OFE.

R. R. ukończył 60 rok życia, udokumentował co najmniej 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego. Okres pracy w warunkach szczególnych organ rentowy wyliczył na 12 lat i 10 miesięcy. Do zatrudnienia w szczególnych warunkach nie zaliczył zaś okresu pracy od 02.05.1978 r. do 13.02.1986 r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S. oraz okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od dnia 21.04.1971 r. do 13.04.1973 r.

Sąd Okręgowy odwołał się do art. 32 i 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a następnie wskazał, że w sprawie należało rozstrzygnąć czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach może zostać uznany okres pracy odwołującego od dnia 2.05.1978 r. do 13.02.1986 r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S.. Sąd dokonywał również analizy możliwości zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania przez R. R. zasadniczej służby wojskowej.

Na podstawie akt osobowych odwołującego Sąd ustalił, że w (...) w S. był on zatrudniony początkowo na podstawie umowy o pracę od dnia 02.05.1978r. na stanowisku traktorzysta, kombajnista, kierowca samochodu ciężarowego, autokaru. Następnie zaś w dniu 26.06.1978 r. odwołujący złożył deklarację członkowską, w której zgłosił chęć przystąpienia do (...) w S.. W konsekwencji w dniu 10.07.1978 r. uchwałą podjętą przez Walne Zgromadzenie (...) stosunek pracy łączący R. R. oraz (...) w S. przekształcił się w stosunek członkostwa. Od tego momentu zatem odwołujący był członkiem Spółdzielni i przysługiwał mu pełen zakres praw i obowiązków związanych z owym członkostwem. Sąd Okręgowy powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.04.2012 r. (I UK 384/11), zgodnie z którym okres zatrudnienia w rolniczej spółdzielni produkcyjnej podlega zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych, o ile osoba ta była zatrudniona stosownie do art. 2 k.p., tj. na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania bądź spółdzielczej umowy o pracę. Tym samym wykonywanie pracy na podstawie ważnego stosunku członkostwa w spółdzielni wyklucza kwalifikowanie jej jako stosunku pracy, bowiem z jego istoty wynikają prawa i obowiązki niewystępujące w stosunku pracy, a wynikające z art. 18 Prawa spółdzielczego, np. prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu lub zebraniu grupy członkowskiej, do wybierania i bycia wybieranym do organów spółdzielni, do udziału w nadwyżce bilansowej, do świadczeń spółdzielni w zakresie jej statutowej działalności oraz prawo do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia spółdzielni (art. 42 § 4 Prawa spółdzielczego), obowiązek wniesienia wkładu (art. 152 Prawa spółdzielczego). Niekorzystanie przez spółdzielcę z przysługujących mu praw nie oznacza, że nie kształtują one treści stosunku prawnego łączącego go ze spółdzielnią (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2009 r., I UK 186/09, OSNP 2011 nr 13-14, poz. 189).

Mając powyższe uwagi na względzie Sąd Okręgowy zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych okres od 2.05.1978 r. do 9.07.1978 r., kiedy odwołujący był zatrudniony jako pracownik na podstawie umowy o pracę w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S. na stanowisku traktorzysty, kombajnisty, kierowcy samochodu ciężarowego, autokaru. Zawód, który odwołujący wykonywał wówczas w spółdzielni, tj. kierowca ciągnika, kombajnista wymieniony jest w wykazie A dział VIII poz. 2 i 3 stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników.

W ocenie Sądu pierwszej instancji brak było podstaw do zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 10.07.1978 r. do 13.02.1986 r. Sąd zauważył, że w aktach osobowych odwołującego znajduje się deklaracja członkowska, podpisana przez odwołującego z dnia 26 czerwca 1978r., w której zgłasza on przystąpienie do Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S. w charakterze członka, mocą której zadeklarował wpłacenie obowiązkowego wkładu pieniężnego w wysokości 16000 zł w terminie 3 lat, zobowiązał się przestrzegać statutu i regulaminu Spółdzielni oraz uchwał organów Spółdzielni. Zarząd Spółdzielni stwierdził zaś, że R. R. uchwałą Walnego Zgromadzenia z dnia 10 lipca 1978r. został przyjęty na członka Spółdzielni i wpisał go do rejestru członków. W aktach osobowych znajduje się również zaświadczenie z dnia 10 lipca 1978 r., wskazujące, że została podjęta uchwała o przyjęciu w poczet członków spółdzielni (...) i że na wniosek z tej daty dotychczasowy stosunek pracy przekształcił się w stosunek członkostwa w (...) w S.. Dodatkowo zeznania przesłuchanych świadków W. S. (1) i J. S. potwierdzają, że owszem R. R. pracował jako traktorzysta we wskazywanej Spółdzielni, ale potem był również jej członkiem.

Za nieistotną w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego Sąd pierwszej instancji uznał okoliczność, że wnioskodawca jako członek Spółdzielni nie czerpał z tytułu członkostwa żadnych korzyści oraz nie wykonywał przysługujących mu uprawnień.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu Okręgowego brak było podstaw do zaliczenia okresu od 10.07.1978r. do 13.02.1986r. do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Analizując kwestię możliwości zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pracy odbywania zasadniczej służby wojskowej Sąd odwołał się do art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL (Dz. U. z 1967 r. nr 44, poz. 440), zgodnie z którym okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli, w ustawowo zakreślonym terminie 30 dni, zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. W myśl art. 108 ust. 4 ustawy, zastosowanie znajdowało także rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318). Zgodnie z § 5 ww. rozporządzenia, żołnierzowi, który podjął zatrudnienie zgodnie z zasadami określonymi w § od 2 do 4 wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie.

Sąd wskazał, że warunkiem koniecznym do zaliczenia okresu służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych jest to, aby okres służby pozostawał niejako przerwą w okresie, w którym pracownik wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Z kwestionariuszy przedłożonych przez R. R. wynika, w okresie od 5.12.1969 r. do 11.02.1970 r. był on zatrudniony w (...) S.A. w G., gdzie wykonywał pracę jako ładowacz pod ziemią, co zostało zaliczone przez ZUS/O w B. jako okres pracy w warunkach szczególnych. Następnie, w okresie od 12.02.1970 r. do 20.04.1971 r., zatem bezpośrednio przed odbyciem zasadniczej służby wojskowej, odwołujący pracował jako rolnik w gospodarstwie rodziców. Pomoc rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa rolnego nie stanowi pracy w warunkach szczególnych w myśl przepisów rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze. Odwołujący odbył zasadniczą służbę wojskową w Wojsku Polskim w okresie od 21.04.1971 r. do 13.04.1973 r. Po zakończeniu służby wojskowej z dniem 02.05.1973 r. podjął pracę w Spółdzielni Usług Rolniczych w J. (świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych), gdzie pracował na stanowisku traktorzysty.

W tej sytuacji, zdaniem Sądu mimo, iż po zakończeniu służby wojskowej odwołujący podjął pracę w warunkach szczególnych, nie można mu zaliczyć okresu służby do stażu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na okoliczność, że przed powołaniem do wojska pomagał w gospodarstwie rodziców.

Sąd zasygnalizował, że z uwagi na okres odbywania przez odwołującego zasadniczej służby wojskowej nie mogła mieć do niego zmiana przepisów ustawy z dnia 21.11.1967, dokonana w 1979 r. w skutek której w myśl art. 120 ust. 1 pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wliczał się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych.

Odnosząc się do podnoszonej przez pełnomocnika ZUS/O w B. zarzutu powagi rzeczy osądzonej, Sąd wskazał, że wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 7.04.2011 r. w sprawie o sygn. akt V U 106/11 dotyczył odrębnej decyzji organu rentowego. Brak uzasadnienia tego wyroku uniemożliwia uznanie zarzutu organu za zasadny, ponadto w świetle prawa, od każdej decyzji organu rentowego przysługuje możliwość wniesienia oddzielnego odwołania, które podlega rozpoznaniu przez Sąd.

Mając na uwadze powyższe, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł odwołujący, który zaskarżył go w całości zarzucając:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach - poprzez jego niezastosowanie i nieprzyznanie emerytury ubezpieczonemu z uwagi na przyjęcie, iż świadczenie pracy w szczególnych warunkach przez odwołującego na rzecz Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S. w okresie od 02.05.1978 r. do 13.02.1986 r. było świadczeniem pracy na podstawie stosunku członkostwa, a nie stosunku pracy, w konsekwencji czego nie spełniało przesłanek do zaliczenia tego okresu do pracy w szczególnych warunkach uprawniających do przejścia na emeryturę z osiągnięciem obniżonego wieku;

2)  naruszenie przepisów prawa procesowego:

- art. 233 k.p.c. poprzez:

a)  brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i pominięcie istotnych okoliczności występujących w przedmiotowym stanie faktycznym, a mianowicie poprzez pominięcie w toku oceny materiału dowodowego angaży zmieniających stawki osobistego zaszeregowania odwołującego z lat 1979-1982, w których jest potwierdzenie umowy o pracę, z treści powyższych angaży wynika, iż jest to stosunek pracy, zaś z zeznań świadków W. S. (1) oraz J. S., iż jest to członkostwo i Sąd uznał ich zeznania za wiarygodne. Tym niemniej, Sąd Okręgowy nie wyjaśnił tych rozbieżności w zaskarżonym wyroku, co w konsekwencji skutkowało błędnym ustaleniem przez Sąd, iż stosunek łączący odwołującego z (...) w S. był stosunkiem członkostwa, a nie pracy;

b)  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegające na dokonaniu tej oceny wbrew treści dokumentów (świadectw pracy, świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach, angaży oraz innych dokumentów) znajdujących się w aktach osobowych odwołującego, z których treści w sposób jednoznaczny wynika fakt, iż praca wykonywana przez odwołującego w (...) w S. w okresie 02.05.1978 r. do 13.02.1986 r. była w istocie pracą w szczególnych warunkach na podstawie umowy o pracę, wykonywaną stale, w pełnym wymiarze czasu pracy i przez co najmniej 8 godzin dziennie, na stanowisku: traktorzysta, kombajnista, kierowca samochodu ciężarowego i autokaru;

3)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie:

a)  poprzez błędne przyjęcie, iż praca wykonywana przez odwołującego na rzecz (...) w S., od 02.05.1978 r. do 13.02.1986 r., nie spełniała przesłanek do uznania jej za świadczenie pracy w ramach stosunku pracy,

b)  poprzez niezaliczenie okresu służby wojskowej, tj. od 21.04.1971 r. do 13.04.1973 r., do okresu pracy w szczególnych warunkach, pomimo tego, że sytuacja odwołującego była skomplikowana i niemożliwym było podjęcie pracy w tym samym zakładzie przed i po służbie wojskowej.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości poprzez przyjęcie, iż ubezpieczony posiada 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach, tj. od dnia 02.05.1978 r. do 13.02.1986 r. i od 21.04.1971 r. do 13.04.1973r., oraz uznanie prawa do wcześniejszej emerytury,

2)  uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach procesu według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy R. R. legitymuje się wymaganym okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jego istota sprowadzała się do oceny dwóch kwestii: 1) czy praca odwołującego w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S. może zostać zaliczona jako praca w warunkach szczególnych, 2) czy okres odbywania zasadniczej służby wojskowej w przypadku odwołującego może zostać zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Należy wskazać, że do wnioskodawcy, zastosowanie znajdował art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. 2015 r., poz. 748 ze zm.) , zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: (1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz (2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet). Ponadto emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (art. 184 ust. 2 powołanej ustawy). Przepis ten ma charakter przejściowy, bowiem zawarty został w rozdziale 2 działu X ustawy zawierającym przepisy intertemporalne. Dotyczy on wyłącznie tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tj. w dniu 01.01.1999r., już legitymowali się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym - a w tym wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, lecz nie osiągnęli wieku emerytalnego.

Art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zawiera definicję pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach, stanowiąc, iż jest nim pracownik zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia. Art. 32 ust.4 w kwestii przesłanek nabycia prawa do wcześniejszej emerytury odsyła do przepisów dotychczasowych. Aktem normującym tę problematykę jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r., nr 8, poz.43 ze zm.). Przepisy §1 ust. 1, § 3 i 4 ust. 1 rozporządzania kreują dla pracownika, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A przesłanki nabycia prawa do przedmiotowego świadczenia w postaci: osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, posiadania wymaganego okresu zatrudnienia w odniesieniu do kobiet - 20 lat, a do mężczyzn - 25 lat, legitymowania się co najmniej 15 letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku. Przesłanki te należy spełnić kumulatywnie. Niespełnienie jednego ze wskazanych warunków czyni niemożliwym przyznanie emerytury w wieku obniżonym.

Jeśli chodzi o kwestię pracy w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S. należy zauważyć, iż R. R. został zatrudniony w (...) w S. w dniu 2 maja 1978 r. na stanowisku kierowcy – traktorzysty (oświadczenie o przeszkoleniu, akta osobowe, k.64). Dnia 26 czerwca 1978 r. odwołujący zgłosił przystąpienie do Spółdzielni w charakterze członka zobowiązując się do wniesienia wkładu pieniężnego w wysokości 16000 zł w terminie 3 lat (deklaracja członkowska, akta osobowe). Uchwałą Walnego Zgromadzenia Spółdzielni z dnia 10 lipca 1978 r. odwołujący został przyjęty na członka Spółdzielni i wpisany do rejestru członków pod numerem 142 (deklaracja członkowska, odwrót). W piśmie z dnia 10 lipca 1978 r. wnioskodawca został poinformowany, że w związku ze złożoną deklaracją przystąpienia do Spółdzielni i podjęciem uchwały o przyjęciu w poczet członków, dotychczasowy stosunek pracy przekształcił się stosunek członkostwa w (...). W dalszych dokumentach zawartych w aktach osobowych, wnioskodawca jest traktowany jako członek Spółdzielni (angaże z dni 30.09.1985 r., 8.01.1985 r., 1.03.1983 r., odwrót deklaracji członkowskiej, gdzie jest mowa o ustaniu stosunku członkostwa).

W świetle powyższej dokumentacji, okoliczność przekształcenia stosunku pracy wnioskodawcy w stos unek członkostwa z dniem 10 lipca 1978 r. nie może budzić żadnych wątpliwości. Należy podkreślić, że dowody z wyżej wskazanych dokumentów mają obiektywny charakter, a ich prawdziwość nie była kwestionowana w sprawie. Wbrew zarzutom apelacji, angaże znajdujące w aktach osobowych w żaden sposób nie potwierdzają istnienia stosunku pracy, a między nimi a pozostałymi zebranymi dowodami w sprawie, w tym zeznaniami świadków nie ma żadnych sprzeczności. Przeciwnie angaże te dowodzą stosunku członkostwa, skoro w części z nich R. R. jest określany wprost jako członek (...). Natomiast brak w niektórych z nich tego określenia nie pozwala na wysnucie wniosku, że wnioskodawcę łączył ze Spółdzielnią stosunek pracy. Taki wniosek byłby zdecydowanie nieuprawniony, jako oderwany od zgromadzonego materiału dowodowego. Do treści angaży odniósł się zresztą w swych zeznaniach świadek W. S. (2), który od 1980 r. jest prezesem zarządu Spółdzielni (k. 66 v.) i który wskazał, że w angażach chodziło tylko o wskazanie stawki za godzinę pracy. Świadek jednoznacznie wskazał, że odwołującego ze Spółdzielnią łączył stosunek członkostwa, a tylko na początku, do momentu przyjęcia go poczet członków, był on pracownikiem.

W kontekście powyższego należy stwierdzić, że wszystkie zarzuty apelacji kwestionujące prawidłowość ustalenia Sądu pierwszej instancji odnośnie istnienia w spornym okresie między odwołującym a Spółdzielnią stosunku członkostwa są chybione. Ustalenie to jest bowiem prawidłowe i znajduje solidne oparcie w dowodach.

Z uwagi na fakt, że w okresie od 10.07.1978 r. do 13.02.1986 r. wnioskodawcę łączył z (...) w S. stosunek członkostwa brak było możliwości zaliczenia tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych. Należy zaznaczyć, że zarówno pod rządem poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 17 lutego 1961 r. o spółdzielniach i ich związkach (Dz. U. z 1961 r. Nr 12, poz. 61 z późn. zm.), jak pod rządem ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze, ( t.j. Dz. U. 2013 r., poz. 1443 ze zm.) członek spółdzielni wykonujący pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie był i nie jest pracownikiem i z tej przyczyny nie może ubiegać się o prawo do emerytury w obniżonym wieku na podstawie wyżej wskazanych przepisów.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 lutego 1961 r. przedmiotem gospodarczej działalności rolniczej spółdzielni produkcyjnej było prowadzenie wspólnego gospodarstwa rolnego w oparciu o osobistą pracę członków, a zdolny do pracy członek spółdzielni miał prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w zakresie ustalonym przez statut (art. 95 § 1 i art. 113 ustawy).

W wyroku z dnia 22 grudnia 1972 r., 543/72 (OSNCP 1973/9/163) Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 113 ustawy z dnia 17 lutego 1961 r. o spółdzielniach i ich związkach statuuje swoisty stosunek prawny, odmienny zarówno od pracowniczego jak i spółdzielczego stosunku pracy, mianowicie stosunek wynikający z prawa i obowiązku członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej wykonywania pracy w tej spółdzielni w zakresie ustalonym przez statut lub uchwałę walnego zgromadzenia. Do tego stosunku prawnego przepisy o spółdzielczym stosunku pracy nie mają zastosowania, stosują się natomiast do niego - jeżeli nic innego nie wynika z przepisów ustawy o spółdzielniach i ich związkach lub statutu spółdzielni - przepisy kodeksu cywilnego.

Powyższy pogląd Sąd Najwyższy podtrzymał w uzasadnieniu uchwały z dnia 6 marca 1981 r., III CZP 7/81 ( OSNC 1981/8/146) gdzie stwierdził, iż ustawodawca przyjął, że prawa i obowiązki stron, związane z wykonywaniem przez członków pracy na rzecz spółdzielni mieszczą się w treści samego członkostwa i stanowiąc integralny składnik, powstają nie na podstawie zawarcia spółdzielczej umowy o pracę, lecz z mocy samego cywilnoprawnego stosunku członkostwa (art. 113 i nast. ustawy). To zaś wyklucza możliwość oceny praw i obowiązków stron w świetle powszechnego ustawodawstwa pracy i wskazuje, że o zakresie, rozmiarze i sposobie wykonywania pracy przez członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, tudzież o treści ich uprawnień z tym związanych decydują przepisy prawa o spółdzielniach oraz postanowienia statutu.

W art. 155 § 1 ustawy Prawo spółdzielcze stwierdza się, że zdolny do pracy członek spółdzielni ma prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w rozmiarze ustalanym corocznie przez zarząd, stosownie do potrzeb wynikających z planu działalności gospodarczej spółdzielni. Zgodnie z art. 156 § 1 ustawy oprócz członków spółdzielnia może zatrudniać także ich domowników. Natomiast zatrudnienie osób niebędących członkami spółdzielni jest regulowane w art. 157 ustawy. Przepis ten stanowi, że spółdzielnia poza członkami i domownikami może zatrudniać stosownie do swoich potrzeb również inne osoby na podstawie umowy o pracę lub na podstawie innego stosunku prawnego, którego przedmiotem jest świadczenie pracy.

Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą praca w charakterze członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie daje prawa do przejścia na emeryturę w wieku niższym niż podstawowy wiek emerytalny z uwagi na zatrudnienie w szczególnych warunkach (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2012 r., I UK 325/11, LEX nr 1125267). Sąd Najwyższy podkreślił, że praca w spółdzielni jest traktowana jako praca na innej podstawie niż stosunek pracy, a rolnicze spółdzielnie produkcyjne nie są dla swych członków zakładem pracy. Zachodzi bowiem zasadnicza różnica między pracą wykonywaną w ramach stosunku pracy a pracą świadczoną w ramach stosunku członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. W tym drugim wypadku prawo i obowiązek świadczenia pracy wynika ze stosunku członkostwa w spółdzielni, z którym wiąże się między innymi prawo udziału w jej zarządzaniu poprzez jej organy i inne rozwiązania instytucjonalne właściwe ruchowi spółdzielczemu, co ma określony wpływ na sposób organizacji pracy i podporządkowanie w procesie jej świadczenia. W konsekwencji tego w zestawieniu ze stosunkiem pracy stosunek członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, w ramach którego świadczona jest praca, wykazuje właściwości jakościowo różne i w związku z tym do pracy wykonywanej przez członków tych spółdzielni zastosowanie mają tylko niektóre, nieliczne (ochronne) przepisy prawa pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r. I UK 142/04, LEX nr 154234). W wyroku z dnia 21 stycznia 2005 r. (...) (OSNP 2005/17 poz. 272) Sąd Najwyższy stwierdził, że praca w charakterze członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie daje prawa do przejścia na emeryturę w wieku niższym niż podstawowy wiek emerytalny z uwagi na zatrudnienie w szczególnych warunkach, o których mowa w art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych a przedstawione w art. 32 ustawy ograniczenie prawa do wcześniejszej emerytury jedynie do wypadków świadczenia pracy w charakterze pracownika nie jest niezgodne z konstytucyjną zasadą równego traktowania (art. 32 Konstytucji RP). Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 2009 r. I UK 186/2009 (OSNP 2011/13-14 poz. 189) wskazując, że: 1) przyjęcie pracownika w poczet członków rolniczej spółdzielni produkcyjnej powoduje dorozumiane rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy za porozumieniem stron, 2) członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie może pozostawać z tą spółdzielnią w pracowniczym stosunku zatrudnienia, 3) okres wykonywania pracy w charakterze członka spółdzielni nie może zostać zaliczony do okresu, od którego zależy nabycie prawa do wcześniejszej emerytury z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Podzielając w pełni powyższą, ugruntowaną linię orzeczniczą należy stwierdzić, że wnioskodawca nie mógł skutecznie ubiegać się o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od 10.07.1978 r. do 13.02.1986 r., kiedy z Rolniczą Spółdzielnią Produkcyjną w S. łączył go stosunek członkostwa, a nie stosunek pracy. Można natomiast było i tak postąpił Sąd pierwszej instancji, zaliczyć mu okres zatrudnienia w tej Spółdzielni na stanowisku kierowcy - traktorzysty do dnia poprzedzającego powstanie stosunku członkostwa, czyli okres od dnia 2.05.1978 r. do 9.07.1978 (68 dni).

Zgodnie § 31 zdanie 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U.2011, nr 237, poz.1412) przy obliczaniu okresu składkowego i nieskładkowego dodaje się, osobno dla każdego z tych okresów, poszczególne lata, miesiące i dni. Okresy niepełnych miesięcy oblicza się w dniach. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 30 dni kalendarzowych; sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok.

Mając na względzie treść tego przepisu do obliczenia stażu pracy w warunkach szczególnych należało z powyższego okresu przyjąć: 30 dni maja i uznać go za pełny miesiąc, miesiąc czerwiec oraz 8 dni. Po doliczeniu tego stażu do uznanego przez organ rentowy okresu 12 lat i 10 miesięcy pracy warunkach szczególnych staż pracy wnioskodawcy warunkach w szczególnych wynosi 13 lat i 8 dni.

Jeśli chodzi o kwestię zasadniczej służby wojskowej należy zauważyć, że jak wynika z zaświadczenia Wojskowej Komendy Uzupełnień w B., wnioskodawca służbę tę odbywał w okresie od dnia 21 kwietnia 1971 r. do 13 kwietnia 1973 r. (akta emerytalne), czyli przez 1 rok, 11 miesięcy, 23 dni . Przy uwzględnieniu okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych, okazałoby się, że wnioskodawca dysponuje niezbędnym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, gdyż suma 23 dni z tej służby i 8 dni z ustalonego powyżej stażu w warunkach szczególnych daje 31 dni, czyli 1 miesiąc i 1 dzień. W konsekwencji staż pracy R. R. w warunkach szczególnych wyniósłby równo 15 lat i 1 dzień ( 13 lat i 8 dni + 1 rok, 11 miesięcy i 23 dni daje 14 lat, 11 miesięcy i 31 dni czyli 15 lat i 1 dzień). Dlatego w tej sprawie tak ważna była szczegółowa analiza możliwości zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych czasu odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej. Z tych też przyczyn w toku postępowania apelacyjnego zobowiązano organ rentowy do szczegółowego wskazania okresów pracy w szczególnych warunkach jakie zaliczył wnioskodawcy w wymiarze z 12 i 10 miesięcy, co organ rentowy przejrzyście i konkretnie wykazał w piśmie procesowym z dnia 13 stycznia 2016r. (k.97).

Przechodząc do ostatniego spornego okresu tj. okresu służby wojskowej trzeba zauważyć, iż w przedmiotowej sprawie poza sporem jest, że bezpośrednio przed służbą wojskową tj. w okresie od 12.02.1970 r. do 20.04.1971 r. wnioskodawca pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, wcześniej tj. w okresie od 5.12.1969 r. do 11.02.1970 r. pracował on w warunkach szczególnych w kopalni, jako ładowacz pod ziemią. Po odbyciu służby wnioskodawca podjął pracę 2.05.1973 r. w Spółdzielni Usług Rolniczych w J. w warunkach szczególnych na stanowisku traktorzysty.

W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego problematyka kwalifikacji służby wojskowej do celów emerytalnych była już wielokrotnie analizowana w różnych aspektach. W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r., III UZP 6/13 stwierdzono, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Rozważania prawne zawarte w tej uchwale, których nie ma potrzeby szczegółowo przytaczać, znalazły odzwierciedlenie w późniejszym orzecznictwie, w którym poddawano kwalifikacji okresy niezawodowej służby wojskowej pełnionej przez ubezpieczonych do 31 grudnia 1997 r. (por. przykładowo wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2014 r., I UK 96/13, LEX nr 1498597; z dnia 6 lutego 2014 r., II UK 349/12, LEX nr 1660824 oraz z dnia 8 kwietnia 2014 r., II UK 424/13, LEX nr 1466629, a także wyroki Sądów Apelacyjnych w Gdańsku z dnia 14 listopada 2013 r., III AUa 369/13, LEX nr 1415843; w Ł. z dnia 23 stycznia 2014 r., III AUa 422/13, LEX nr 1430714; w B. z dnia 8 lipca 2014 r., III AUa 148/14, LEX nr 1493855, w Ł. z dnia 11 lipca 2014 r., III AUa 96/14, LEX nr 1511682 oraz w S. z dnia 16 października 2014 r., III AUa 105/14, LEX nr 1624028). Z wymienionych orzeczeń można wyprowadzić generalny wniosek, zgodnie z którym zaliczenie okresu niezawodowej służby wojskowej do okresu pracy w szczególnych warunkach, od czego zależy ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku, jest możliwe w sytuacji, gdy pracownik wykonujący pracę w szczególnych warunkach został powołany do wojska i po zwolnieniu ze służby wojskowej w przepisanym terminie zgłosił powrót do tej samej pracy, którą wykonywał bezpośrednio przed rozpoczęciem służby. Dobitnie ta kwestia została wyartykułowana przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 grudnia 2013 r., II UK 217/13 (LEX nr 1408683). Trzeba jednak podkreślić, że sytuacja, w której następowało zaliczenie okresu zasadniczej służby wojskowej, gdy ubezpieczony pozostawał w stosunku pracy przez powołaniem do służby wojskowej i wykonywał pracę w szczególnych warunkach, a następnie po odbyciu służby wojskowej podjął w terminie pracę 30 dni pracę w tym samym zakładzie pracy na dotychczasowych warunkach (czyli wykonywał pracę w warunkach szczególnych) była sytuacją typową. Oprócz takiej typowej sytuacji możliwe są inne stany faktyczne, które również były przedmiotem analizy orzecznictwa, co uszło uwadze Sądu pierwszej instancji.

Zagadnieniem możliwości uwzględnienia okresu zasadniczej służby w ramach stażu pracy w warunkach szczególnych w sytuacji, w której powołanie dotyczyło osób niepozostających w stosunku pracy zajmował się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 sierpnia 2014 r., I UK 442/13, LEX nr 1491097.

W wyroku tym uznano, że czas zasadniczej służby wojskowej zalicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym (na zasadach wynikających z art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) także wtedy, gdy żołnierz przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej nie był zatrudniony, ale po zwolnieniu z tej służby w ciągu 30 dni podjął zatrudnienie i pracował w szczególnych warunkach pracy. Spór w tej sprawie koncentrował się wokół problemu, czy do okresu pracy w szczególnych warunkach można wnioskodawcy zaliczyć okres zasadniczej służby wojskowej od 25 kwietnia 1972 r. do 9 kwietnia 1974 r., po której (25 kwietnia 1974 r.) ubezpieczony rozpoczął pracę jako kierowca samochodu ciężarowego, jeśli przed rozpoczęciem służby wojskowej w ogóle nie pozostawał w stosunku pracy (pracował w gospodarstwie rolnym). Uzasadniając twierdzącą odpowiedź na tak postawione pytanie, Sąd Najwyższy wyszedł między innymi z założenia, że osoby, które przed powołaniem do służby wojskowej nie podjęły zatrudnienia, nie powinny być traktowane gorzej niż ubezpieczeni, którzy przed wcieleniem do wojska "zdążyli" rozpocząć zatrudnienie w warunkach szczególnych i kontynuowali je po przerwie spowodowanej służbą wojskową. Sąd Najwyższy zaznaczył, że służba wojskowa stanowi takie samo obciążenie dla osoby, która przed rozpoczęciem służby była zatrudniona w warunkach szczególnych, jak i dla osoby, która służbą wojskową wcale nie pracowała. Podkreślił, że często też tylko przypadek decydował kiedy poborowy otrzymywał kartę powołania do zasadniczej służby wojskowej, innymi słowy czy po ukończeniu szkoły podjął pracę lub czy w ogóle zdążył ją podjąć, czy też powołany został do służby już po zatrudnieniu się. Warto dodać, że w sprawie rozpoznawanej przez Sąd Najwyższy skarżący pracował przed służbą wojskową i jego zatrudnienie ustało i co wynika z uzasadnienia wyroku, dokonana wykładnia o walorze uniwersalnym, uwzględnia również i taki przypadek. Sąd Najwyższy wskazał też, że na podstawie art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 67 ust. 1 Konstytucji RP można więc zasadnie wywodzić, że zatrudnienie (brak zatrudnienia) ubezpieczonego przed rozpoczęciem służby wojskowej nie stanowi cechy, która dostatecznie usprawiedliwiałaby różnicowanie sytuacji prawnej ubezpieczonych w zakresie nabywania przez nich uprawnień emerytalnych z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W podobnym duchu wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 29 kwietnia 2015 r., (III AUa 648/ 14, Lex nr 1747532) wskazując, że czas zasadniczej służby wojskowej może być zaliczony do okresu pracy wymaganego do nabycia emerytury w wieku niższym także wówczas, gdy żołnierz przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej nie był zatrudniony, ale po jej zakończeniu w ciągu 30 dni podjął zatrudnienie i pracował w szczególnych warunkach pracy. Co istotne pogląd ten znalazł również aprobatę w najnowszej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2015 r., (III UZP 4/15, Biul.SN 2015/7/18-19), w której uzasadnieniu dokonano szczegółowej analizy dotychczasowego orzecznictwa w omawianej materii i w której m.in. jednoznacznie zaakceptowano stanowisko ( uznane już zresztą w orzecznictwie sądów powszechnych) o wliczeniu czasu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień emerytalnych żołnierzowi, który przed służbą nie był zatrudniony, a po zwolnieniu przystąpił do wykonywania zatrudnienia kwalifikowanego jako praca w warunkach szczególnych. Sąd Apelacyjny rozpoznający niniejszą sprawę z tym poglądem w pełni się zgadza.

Należy wskazać, że zgodnie z pierwotnym brzmieniem przepisów ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. 1967, nr 44 poz. 220), które zostały zawarte w rozdziale 8 tej ustawy zatytułowanym "Szczególne uprawnienia żołnierzy i ich rodzin", zakład pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, był obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli najpóźniej w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia (niezachowanie tego terminu powodowało rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika). Jednakże, jeżeli pracownik uzyskał podczas służby wojskowej inne lub wyższe, niż posiadane uprzednio kwalifikacje zawodowe, zakład pracy lub organ nadrzędny tego zakładu był obowiązany na wniosek pracownika wyznaczyć go w miarę możliwości na stanowisko, które odpowiadało nabytym w wojsku kwalifikacjom (art. 106 tej ustawy; mogło to być więc stanowisko niezwiązane z pracą w szczególnych warunkach). Z kolei, żołnierze zwolnieni z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, którzy przed powołaniem do tej służby nie byli zatrudnieni albo z ważnych przyczyn nie podjęli zatrudnienia wykonywanego przed powołaniem, mogli zgłosić się w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej do właściwego do spraw zatrudnienia organu prezydium powiatowej rady narodowej z wnioskiem o zatrudnienie ich stosownie do posiadanych kwalifikacji, przy czym ów organ był obowiązany skierować żołnierza do odpowiedniego zakładu pracy, który miał obowiązek zatrudnić żołnierza stosownie do jego kwalifikacji i w miarę wolnych stanowisk (art. 107 ust. 1 i 2 tej ustawy). Okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, tym pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się do okresu zatrudnienia również tym żołnierzom podejmującym zatrudnienie, którzy przed powołaniem do tej służby nie byli zatrudnieni albo którzy po jej odbyciu podjęli zatrudnienie w innym zakładzie pracy lub w innej gałęzi pracy. Warunkiem takiego zaliczenia było zachowanie przez żołnierza terminu ustawowego, co do zasady 30-dniowego, ale wyjątkowo dłuższego, jeśli przekroczenie terminu 30-dniowego nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika; art. 108 ust. 1, 2 i 3 tej ustawy.

Sposób realizacji ustawowych uprawnień związanych z zatrudnieniem przez osoby, które zakończyły odbywanie niezawodowej służby wojskowej został uszczegółowiony w przepisach wykonawczych do ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zawartych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U.1968, nr 44 poz. 318). Według tego rozporządzenia, ( w brzmieniu pierwotnym) żołnierzowi zwolnionemu z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, który przed powołaniem do tej służby nie był zatrudniony, a w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia zgłosił do organu do spraw zatrudnienia prezydium właściwej rady narodowej wniosek o skierowanie do pracy i po skierowaniu go do zakładu pracy przystąpił do wykonywania zatrudnienia, zalicza się okres odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia wymaganego dla nabycia uprawnień do wymiaru urlopu wypoczynkowego i uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (§ 6 ust.1).

W kontekście powyższego należy uznać, że okres odbywania przez apelującego zasadniczej służby wojskowej podlega zaliczeniu do stażu pracy warunkach szczególnych, gdyż wnioskodawca w ciągu 30 dni od odbycia służby podjął zatrudnienie i to w warunkach szczególnych. Po uwzględnieniu tego okresu, już wyżej wskazano, wnioskodawca dysponuje niezbędnym 15-letnim stażem pracy warunkach szczególnych. W tej sytuacji posiada on prawo do emerytury w obniżonym wieku na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Dlatego też Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji i poprzedzające go decyzje organu rentowego i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 13 października 2014 r. tj. od dnia złożenia wniosku, o czym na mocy art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie I wyroku.

Zaliczenie wnioskodawcy okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych było między innymi wynikiem uwzględnienia najnowszego stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 2 lipca 2015 r. Oczywistym jest, że treść tej uchwały nie mogła być znana organowi w dacie wydania zaskarżonej decyzji. W tej sytuacji nie można było stwierdzić odpowiedzialności organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na mocy art. 118 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – punkt II sentencji.

Orzekając o kosztach procesu Sąd Apelacyjny dostrzegł, iż przedmiotem postępowania były 2 połączone sprawy, tym niemniej zważywszy na to, iż dotyczyły one jednej kwestii tj. prawa wnioskodawcy w obniżonym wieku nakład pracy pełnomocnika wnioskodawcy nie był w związku z tym istotnie wyższy. Zatem przyznanie mu wynagrodzenia w każdej z tych spraw nie byłoby zasadne. Z tych przyczyn na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 i 109 §2 k.p.c. Sąd Apelacyjny zasądził od organu rentowego na rzecz apelującego koszty procesu za obie instancje, na który składa się koszt zastępstwa procesowego w kwocie 60 zł za pierwszą i 120 zł za drugą instancję, ustalony na podstawie § 11 ust. 2 oraz § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 490) oraz opłata sądowa od apelacji w kwocie 30 zł ustalona na podstawie art. 36 ustawy z dnia z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U.2014.1025 ze zm.).