Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 stycznia 2014 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 stycznia 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku B. Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu

z dnia 21 czerwca 2013 r. sygn. akt IX U 2042/12

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 21 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu IX Wydział Ubezpieczeń Społecznych zmienił wyrok tego Sądu z 20 grudnia 2011 r., sygn. akt IXU 2012/11 i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału we W. z 5 października 2011 r. w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyni B. Ż. prawo do wypłaty emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd I instancji wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny:

Wnioskodawczyni B. Ż., urodzona w dniu (...) nabyła prawo do emerytury od 1 marca 2009 r.

Decyzją z 5 października 2011 r. ZUS wstrzymał wnioskodawczyni wypłatę emerytury od 1 października 2011 r. na podstawie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Od tej decyzji wnioskodawczyni złożyła odwołanie do Sądu Okręgowego we Wrocławiu, które zostało oddalone prawomocnym wyrokiem z 20 grudnia 2011 r.

Organ rentowy wznowił wypłatę emerytury wnioskodawczyni od dnia 22 listopada 2012 r.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie wnioskodawczyni zasługiwało na uwzględnienie. Sąd ten wskazał, że B. Ż. wniosła w dniu 19 grudnia 2012 r. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu, opierając się na wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r., K 2/12, w którym Trybunał uznał, że art. 28 Ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 257, poz. 1726 z 2011 r.) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227), dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd podkreślił, że z treści tego wyroku wynika, że dotyczy on tylko osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., następnie zawieszonego od 1 października 2011 r.

Wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury od 1 marca 2009 r., które zawieszono na mocy decyzji ZUS z dnia 5 października 2011 r. i dlatego miała prawo do wypłaty emerytury w spornym okresie, mimo kontynuowania zatrudnienia u pracodawcy, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed nabyciem prawa do tego świadczenia.

Apelację od ww. orzeczenia złożył organ rentowy i zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu naruszenie art. 190 ust. 1 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie ww. przepisów polegające na niezasadnym przyjęciu, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., który wszedł w życie z dniem ogłoszenia, tj. 22 listopada 2012 r., wywiera skutki prawne wstecz i co za tym idzie pozwala na przyznanie prawa do wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r., podczas gdy prawidłowa wykładnia i zastosowanie ww. przepisu Konstytucji RP, w świetle treści powołanego orzeczenia TK wskazuje, że przepis art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy utracił moc obowiązującą z dniem 22 listopada 2012 r., a zatem decyzja organu rentowego z dnia 5 października 2011 r., stwierdzająca zawieszenie prawa do wypłaty emerytury oparta była do dnia 22 listopada 2012 r. na obowiązującym w obrocie prawnym przepisie, a co za tym idzie brak jest podstaw prawnych do wypłaty świadczenia za sporny okres.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji ZUS wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I instancji i oddalenie skargi we wskazanym zakresie.

W odpowiedzi na apelację organu rentowego wnioskodawczyni wniosła o jej oddalenie w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Organ rentowy skupił się głównie na zagadnieniu daty wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i jego skutkach, która to kwestia jest uregulowana w art. 190 ust. 1 i 3 Konstytucji. Zgodnie z tym przepisem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, które mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Data wejścia w życie orzeczenia TK ma takie znaczenie, że powoduje zmianę obowiązującego do tej pory stanu prawnego przez wyeliminowanie z obrotu prawnego przepisu niezgodnego z Konstytucją, przy czym istotne jest prawidłowe zrozumienie ww. skutku. Mianowicie oceniany przez TK przepis nie staje się niezgodny z Konstytucją od daty wejścia w życie wyroku TK, lecz jest i był już niezgodny z ustawą zasadniczą w chwili wejścia w życie przepisu w brzmieniu nadanym mu przez ustawodawcę. Wyrok TK stanowi jedynie potwierdzenie niekonstytucyjności badanej regulacji od chwili jej wprowadzenia.

Osobną kwestią jest natomiast żądanie wznowienia postępowania na podstawie art. 401 ¹ k.p.c. Przepis ten stanowi, że można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Sens tej regulacji jest taki, że daje sądowi możliwość wzruszenia prawomocnego orzeczenia wydanego w sprawie, której podstawą rozstrzygnięcia był przepis od początku uznany za wadliwy, bo niezgodny z Konstytucją. Istotą wznowienia jest zatem możliwość ponownego orzekania, lecz tym razem na podstawie prawa już zgodnego z ustawą zasadniczą.

Dlatego też zarzut organu rentowego, opierający się na twierdzeniu, że skutki prawne wyroku TK wiążą tylko na przyszłość jest o tyle nieuzasadniony, że właśnie przepisy o wznowieniu postępowania nakazują, w przypadku skutecznego złożenia skargi o wznowienie na postawie art. 401 ¹ k.p.c., stosowanie niewadliwego prawa (nieobciążonego wadą niekonstytucyjności), a tym samym niwelowanie jego skutków w przeszłości, tj. w sprawach zakończonych już prawomocnymi orzeczeniami. Oczywiście dotyczy to tylko tych spraw, w których wadliwe prawo było podstawą rozstrzygnięcia.

To natomiast uzasadnia przyznanie B. Ż. prawa do wypłaty emerytury także za okres poprzedzający wejście w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Nie ulega bowiem wątpliwości, że wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury od 1 marca 2009 r., tj. w okresie, który został objęty ww. wyrokiem, a zatem przepis art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. w związku z art. 103a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, nie miał względem niej zastosowania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł o oddaleniu apelacji organu rentowego jako bezzasadnej.

R.S.