Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VII U 3106/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Małgorzata Kowalska

Protokolant sądowy Agnieszka Goluch

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2016 roku w Lublinie

sprawy S. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania S. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 14 czerwca 2012 roku znak (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. do przeliczenia świadczenia emerytalnego S. B. w oparciu o wskaźnik podstawy wymiaru emerytury 116,17% od dnia 1 marca 2014 roku;

II.  w pozostałej części oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 3106/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 czerwca 2012 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.) odmówił S. B. ponownego przeliczenia wysokość emerytury, wskazując iż obecnie nie przedłożył on żadnych nowych dowodów mających wpływ na zmianę wysokości świadczenia (decyzja – k. 158,t. II akt emerytalnych).

W odwołaniu od powyższej decyzji S. B. nie zgodził się ze wskazaną decyzją podnosząc, że Zakład błędnie przyjął do obliczenia podstawy wymiaru składek wynagrodzenie minimalne za lata 1994 -2002, gdyż jest to okres niekorzystny, w którym przeważają okresy nieskładkowe. Korzystniejszym okresem byłby okres dwudziestu lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. od roku 1974 do roku 1993 (k. 3-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie podnosząc, że decyzją z dnia 26 lutego 2009 roku ponownie ustalono wnioskodawcy wysokość emerytury, przyjmując wówczas do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynagrodzenie z lat: 1967, 1971, 1975 oraz 1977 – 1993. Wskaźnik ten wyniósł 101,52% (k. 8 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

S. B. uzyskał prawo do emerytury od dnia (...)roku tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. Do wysokość świadczenia przyjęto wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 90% (wyliczony z lat 1984 – 1993), nadto do ustalenia wysokości Zakład przyjął okresy składkowe w wymiarze 27 lat i 11 miesięcy oraz nieskładkowe w wymiarze 6 miesięcy (k. 1 a.e., t. II).

W dniu 29 stycznia 2004 roku, po złożeniu przez wnioskodawcę kart wynagrodzeń zmieniono skarżącemu okres, z którego ustalono podstawę wymiaru świadczenia na okres od 1983 roku do 1992 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru (dalej: wwpw) wyniósł 95,36%. W decyzji znalazła się informacja, iż do obliczenia wwpw z 20 lat kalendarzowych brak jest podstaw, gdyż udokumentowano wynagrodzenia jedynie z 18 lat kalendarzowych (decyzja k. 47-48 a.e., t. II). Kolejnego przeliczenia świadczenia dokonano w dniu 22 września 2006 roku, uwzględniając co prawda ten sam okres do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, jednak na skutek doliczenia składników wynagrodzenia za lata 1990 – 1991, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 99,22% (k. 102-104 a.e., t. II).

W dniu 26 lutego 2009 roku organ rentowy wydał decyzję, którą uwzględnił kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników w podstawie wymiaru, tym samym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. lat 1967, 1971, 1975, 1977 – 1993, za lata 1967 i 1971 przyjmując wynagrodzenie minimalne. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 101,52% (decyzja k. 128-131 a.e., t. II oraz załącznik k. 126-127 a.e., t. II).

W dniu 31 maja 2012 roku S. B. złożył wniosek o ponowne przeliczenie jego świadczenia emerytalnego, z uwzględnieniem zarobków osiąganych w latach 1984-1985 na podstawie zapisów w listach płac i legitymacji ubezpieczeniowej nie zaś na podstawie druków Rp7, jak do tej pory (k. 157 a.e., t. II).

W odpowiedzi na powyższy wniosek Zakład wydał zaskarżoną decyzję, wskazując iż wnioskodawca nie przedstawił nowych dowodów dotyczących wynagrodzeń, a mogących mieć wpływ na wysokość emerytury (k. 158 a.e., t. II).

W piśmie z dnia 20 marca 2013 roku, złożonym w toku postępowania Zakład wyjaśnił dodatkowo, iż do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzeni:

- za lata 1966 – 1974 oraz 1976 – wynagrodzenia minimalne;

- za rok 1975 – wynagrodzenia według karty wynagrodzeń;

- za rok 1977 i 1978 – wynagrodzenia według karty wynagrodzeń;

- za rok 1979 – wynagrodzenia według legitymacji ubezpieczeniowej;

- za lata 1980 – 1982 oraz 1984-1993 – wynagrodzenia według zaświadczenia Rp7 z dnia 20 października 1993 roku;

- za rok 1983 – wynagrodzenia według kart wynagrodzeń;

- za lata 1990 – 1991 – według danych ZUS za okres działalności gospodarczej (k. 28-29 a.s.).

Na rozprawie w dniu 18 grudnia 2012 roku wnioskodawca wniósł o przeliczenie jego świadczenia w oparciu o 10 najkorzystniejszych lat kalendarzowych od 1977 do 1986 roku, a nadto o przyjęcie wynagrodzeń za lata 1984 i 1985 według listy płac a nie Rp7. Pomiędzy tymi dokumentami istnieją rozbieżności a wnioskodawca kwestionował zaświadczenia Rp7 jako niepoprawnie sporządzone, przez osobę nie mającą odpowiedniego doświadczenia (k. 23v-24 a.s.).

W toku postępowania dołączono akta osobowe wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w R. Przedsiębiorstwie w okresie od dnia 22 czerwca 1966 roku do dnia 15 marca 1993 roku, w których znajdowały się między innymi karty wynagrodzeń za lata 1973 – 1975, 1977-1978 oraz 1980 - 1993 (k. 69 a.s.).

Biorąc pod uwagę dołączone w dniu 1 marca 2014 roku akta osobowe z listami płac należało uwzględnić S. B. następujące wartości wynagrodzeń:

- w 1973 roku – 72 880 zł, na podstawie oryginalnej karty wynagrodzeń,

- w 1974 roku – 40 600 zł, na podstawie oryginalnej karty wynagrodzeń,

- w 1975 roku – 82 575 zł, na podstawie zsumowania dwóch oryginalnych kart wynagrodzeń, po odjęciu kwoty wypłaconej za dojazdy,

- w 1976 roku – brak danych,

- w 1977 roku – 77 912 zł, na podstawie oryginalnej karty wynagrodzeń,

- w 1978 roku – 71 203 zł, na podstawie oryginalnej karty wynagrodzeń,

- w 1979 roku – 76 564 zł, na podstawie wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej (z powodu braku oryginalnej karty wynagrodzeń),

- w 1980 roku – 82 763 zł, na podstawie oryginalnej karty wynagrodzeń, przy czym nie ustalono na czym polegała różnica pomiędzy tymi wynagrodzeniami a wynagrodzenie wpisanym w legitymacji ubezpieczeniowej i zaświadczeniu Rp7,

- w 1981 roku – 109 809 zł, na podstawie oryginalnej karty wynagrodzeń,

- w 1982 roku – 198 415 zł, na podstawie oryginalnej karty wynagrodzeń,

- w 1983 roku – 201 786 zł, na podstawie oryginalnej karty wynagrodzeń, włączając w to wszystkie składniki wynagrodzenia, również nieprzyjęte przez ZUS świadczenie pieniężne, z ubezpieczenia społecznego (zwolnienie lekarskie),

- w 1984 roku – 208 103 zł, wynagrodzenia na podstawie oryginalnej karty wynagrodzeń, włączając w to kwotę rekompensaty,

- w 1985 roku – wynagrodzenie według oryginalnej karty wynagrodzeń, minus dodatek za rozłąkę, przejazdy i ekwiwalent, plus rekompensata,

- w 1986 roku – 338 245 – wynagrodzenie według oryginalnej karty wynagrodzeń minus dodatek za rozłąkę, przejazdy i ekwiwalent za pranie, plus rekompensata,

- w 1987 roku – 422 981 zł, wynagrodzenie na podstawie karty wynagrodzeń minus dodatek za rozłąkę, dojazdy, ekwiwalent za pranie oraz wyłączając „trzynastkę”, która dopiero poczynając od tych wypłacanych za 1990 rok, stanowi podstawę wymiaru świadczenia emerytalnego,

- w 1988 roku – 672 421 zł, wynagrodzenie według oryginalnej karty wynagrodzeń minus dodatek rozłąkę, dojazdy i ekwiwalent oraz „trzynastka”,

- w 1989 roku – 2 092 230 zł wynagrodzenie według oryginalnej karty wynagrodzeń minus ekwiwalent oraz „trzynastka”,

- w 1990 roku – 6 413 681 zł, według oryginalnej karty wynagrodzeń, minus ekwiwalent, plus działalność gospodarcza,

- w 1991 roku – 13 200 189 zł, według oryginalnej karty wynagrodzeń, minus ekwiwalent, plus działalność gospodarcza,

- w 1992 roku – 42 212 300 zł, według oryginalnej karty wynagrodzeń, bez potrąceń,

- w 1993 roku – 28 096 000 zł, według oryginalnej karty wynagrodzeń, bez potrąceń.

Przy przyjęciu takich wartości wynagrodzeń za wskazane lata wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony wedle żądań skarżącego z lat 1977 – 1986 wyniósł 122,11%, natomiast obliczony z okresu 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia wyniósł 116,17% (vide opinia główna biegłego księgowego k. 71-82 a.s. oraz opinia uzupełniająca k. 96 a.s. oraz opinia wydana na rozprawie k. 134v-135 a.s.).

Uwzględniając wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyliczony z 20 lat kalendarzowych tj. 116,17%, kwotę bazową obowiązującą w dniu złożenia wniosku o emeryturę tj. 1 862,62 zł oraz okresy składkowe wynoszące 349 miesięcy i nieskładkowe wynoszące 6 miesięcy wysokość emerytury wyniesie 1 272,74 zł, zaś po waloryzacjach w okresie od 1 marca 2004 roku do 1 marca 2014 roku – na dzień 1 marca 2014 roku – 1 847,08 zł. Natomiast uwzględniając wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyliczony z 10 lat kalendarzowych od 1977 roku do 1986 tj. 122,11%, kwotę bazową obowiązującą w dniu złożenia wniosku o emeryturę tj. 1 862,62 zł oraz okresy składkowe wynoszące 349 miesięcy i nieskładkowe wynoszące 6 miesięcy wysokość emerytury wyniesie 1 314,96 zł, zaś po waloryzacjach w okresie od 1 marca 2004 roku do 1 marca 2014 roku – na dzień 1 marca 2014 roku – 1 905,87 zł (opinia uzupełniająca k. 137-140 a.s.).

Do głównej opinii biegłego księgowego oraz jej uzupełnień zastrzeżenia wnosiły obie strony, z tym że zgodziły się one z opinią w zakresie przyjęcia wysokości wynagrodzeń za poszczególne lata. Zakład kwestionował natomiast możliwość przeliczenia świadczenia w oparciu o kolejne 10 lat kalendarzowych od 1977 roku do 1986 roku, podnosząc iż biorąc pod uwagę datę złożenia wniosku o emeryturę nie jest to możliwe, gdyż lata te nie mieszczą się w 20 - leciu poprzedzającym złożenie tego wniosku (tj. 2003 rok). Nadto kwestionował błędy obliczeniowe, które zostały przez biegłego uwzględnione w uzupełnieniach opinii (k. 108 oraz k. 154 a.s.).

S. B. podnosił natomiast, iż nie ma przeszkód, aby wyliczyć jego emeryturę w oparciu o wynagrodzenia z 10 lat kalendarzowych od 1977 roku do 1986 roku, ostatecznie wnosił o przeliczenie emerytury w oparciu o wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony z lat 1973 – 1982, wynoszący 128,50 %. Wnosił o ponowne obliczenie świadczenia począwszy od daty jego przyznania i wypłatę wyrównania (k. 162-165 a.s.).

Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o powołane dowody z dokumentów. W ocenie Sądu dokumenty w postaci akt osobowych ubezpieczonego, zawierających oryginalnej karty wynagrodzeń stanowiły pełnowartościowe źródło informacji o okolicznościach dotyczących wysokości należnego ubezpieczonej wynagrodzenia w zakresie składników wynagrodzenia. Autentyczność pozostałych dokumentów w toku procesu nie była kwestionowana przez strony. Ich forma oraz treść nie wzbudziła ponadto wątpliwości co do ich autentyczności z urzędu, wobec czego zostały one uznane za wiarygodne w całości i jako takie stanowiły pełnowartościowe źródło informacji o okolicznościach faktycznych w sprawie.

Rozstrzygnięcie w sprawie Sąd oparł również na wnioskach zawartych w opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości J. Ł. oraz opinii uzupełniających. Biegła szczegółowo przeanalizował dokumentację zawartą w aktach osobowych ubezpieczonego oraz w aktach prawy i organu rentowego, na co w sposób jednoznaczny zdaniem Sądu wskazuje treść opinii, w celu określenia wysokości wynagrodzenia skarżącego w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w R. od 22 czerwca 1966 roku do 15 marca 1993 roku oraz przeliczenia wysokości emerytury według najkorzystniejszego dopuszczalnego przez prawo wariantu. Treść wniosków opinii w pełni czynni zadość zleceniu Sądu określonemu w postanowieniu z dnia 7 marca 2014 roku (k. 66 a.s.). Biegły w sposób szczegółowy zaprezentował metodę w oparciu o którą dokonał wyliczeń w celu realizacji zleceń Sądu. Wnioski zawarte w powołanej opinii co do okoliczności określonych przez Sąd są wystarczająco uzasadnione i z tych względów wskazane opinie Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne, miarodajne i wyczerpujące, a przez to przedstawiające wystarczające wiadomości specjalne, niezbędne do merytorycznego rozstrzygnięcia zarzutów zawartych w odwołaniu. Kierując się powyższymi wskazaniami Sąd Okręgowy w całości podzielił wnioski biegłego.

Wskazanej oceny w żadnej mierze nie zmienia fakt zastrzeżeń podniesionych przez strony. Po pierwsze wskazać należy, iż co do głównej części tj. wyliczenia wynagrodzeń w poszczególnych latach i wyjaśnienia rozbieżności jakie zaistniały w posiadanych przez skarżącego dokumentach płacowych tj. zaświadczeniu Rp7 z dnia 20 października 1993 roku, wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej oraz kartach wynagrodzeń strony nie składały zastrzeżeń. Po drugie zastrzeżenia dotyczące błędów obliczeniowych zostały uwzględnione przez biegłą. Odnośnie zaś zastrzeżeń kierowanych przez wnioskodawcę odnośnie sposobu wyliczenia emerytury i przyjęcia określonego sposobu wyliczenia wskazać należy, iż biegła dokonała przeliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z 10 lat kalendarzowych od roku 1977 do 1986 (tj. według wersji odwołującego) wyłącznie na żądanie sądu. Opiniując na rozprawie wskazała ona, iż nie ma takiego przepisu który pozwalałby na przeliczenie emerytury skarżącego przyjmując 10 lat wybranych dowolnie z całego okresu ubezpieczenia, a jedynie możliwie jest wybranie ich z okresu 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok złożenia wniosku o emeryturę tj. w tym wypadku z lat 1983 – 2002 (k. 134v-135 a.s.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie S. B. jest częściowo zasadne.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

W myśl przywołanego art. 15 ust. 6 cytowanej ustawy na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Do okoliczności spornej w rozpoznawanej sprawie, biorąc pod uwagę treść zaskarżonej decyzji oraz treść odwołania i wniosku składanych w toku postępowania należy możliwość uwzględnienia przy ustalaniu wysokości świadczenia emerytalnego ubezpieczonego osiąganego przez niego wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w R. w wysokości wyższej od przyjętych przez organ rentowy kwot odpowiadających minimalnemu wynagrodzeniu za pracę w odniesieniu do lat 1966-1974, na podstawie kart wynagrodzeń za lata 1983 -1985 oraz wyliczenie na ich podstawie najkorzystniejszego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia.

W zaskarżonej decyzji z dnia 14 czerwca 2012 roku do ustalenia podstawy wymiaru składek Zakład przyjął za ten w/w okresy kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę pracowników w wysokości uwzględniające obowiązujące we wskazanym okresie stawki takiego wynagrodzenia, podnosząc okoliczność, że nie przedstawiono za ten okres żadnych dokumentów płacowych, za lata 1980-1982 oraz 1984- 1993 na podstawie zaświadczenia Rp7, które w opinii skarżącego zostało wystawione nieprawidłowo,

Tymczasem przeprowadzone postępowanie dowodowe, a przede wszystkim dołączone akta osobowe zawierające oryginalne karty wynagrodzeń za lata 1973 – 1993 (za wyjątkiem lat 1976 i 1979) pozwoliło ustalić w sposób pewny wysokość wynagrodzenia należnego ubezpieczonego w okresie objętym sporem. Ustalenia te pozwoliły na uzyskanie wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wyliczonego w wersji przyjętej w zaskarżonej decyzji tj. z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. wskaźnika wynoszącego 116,17%.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury ubezpieczonego należało więc przyjąć przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z innych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, w tym z lat w których skarżąca osiągnęła wynagrodzenie, którego wysokość ustalono w niniejszym postępowaniu. Przyjęta przez Zakład do ustalenia podstawy wymiaru emerytury ubezpieczonej przeciętna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych, tj. lat 1967, 1971 i 1978-1993 nie okazała się rozwiązaniem najkorzystniejszym. Biegły z zakresu rachunkowości, po skorygowaniu wartości wynagrodzeń w poszczególnych, ustaliła iż wskaźnik najkorzystniejszy obliczony z 20 lat kalendarzowych tj. 1973-1975 i 1977-1993 wyniesie 116,17%. Jest on więc korzystniejszy od przyjętego w zaskarżonej decyzji wskaźnika wynoszącego 101,52%.

Zaznaczyć przy tym należy, iż karty wynagrodzeń za lata 1973-1975, umożliwiające dokonanie powyższego przeliczenia zostały złożone dopiero w niniejszym postępowaniu, w dniu 26 marca 2014 roku, tak więc przeliczenia tego można dokonać dopiero od miesiąca marca 2014 roku.

Odnosząc się żądań S. B. dotyczących przeliczenia mu świadczenia w oparciu o 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1977 do 1986 roku bądź ostatecznie od roku 1973 do roku 1982 należy wskazać, iż pomimo korzystniejszych wskaźników za te okresy nie jest możliwe takie przeliczenie ze względu na treść cytowanego wyżej przepisu art. 15 ustawy emerytalnej, który wskazuję, iż 10 kolejnych lat kalendarzowych należy wybrać z 20 lat bezpośrednio poprzedzających rok złożenia wniosku o emeryturę. W wypadku skarżącego jest to okres od 1983 roku do 2002 roku. Dlatego też wnioskowane przez odwołującego lata nie mogą być wzięte pod uwagę, gdyż przekraczają ramy czasowe tego czasokresu. W przepisach ustawy emerytalnej nie znalazły się przepisy wyjątkowe, dotyczące osób pobierających w tych okresach rentę inwalidzką.

Nadto przeliczenie dokonane w powyższym postępowaniu może być dokonane jedynie od dnia 1 marca 2014 roku, tj. od daty dołączenia wszystkich potrzebnych do niego dokumentów. Brak jest podstaw do przeliczenia świadczenia skarżącego przy przyjęciu wynagrodzeń z lat 1973 – 1975 w oparciu o oryginalne karty wynagrodzeń, gdyż ZUS nie był wcześniej w ich posiadaniu.

Z tych względów Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 14 § 1 i 2 k.p.c. częściowo zmienił zaskarżoną decyzję, w pozostałym zakresie oddalając odwołanie.