Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 635/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Maciej Piankowski (spr.)

Sędziowie:

SSA Aleksandra Urban

SSA Alicja Podlewska

Protokolant:

sekr.sądowy Angelika Judka

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2016 r. w Gdańsku

sprawy H. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 grudnia 2014 r., sygn. akt VII U 1728/14

uchyla zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania bezpośrednio Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G..

SSA Alicja Podlewska SSA Maciej Piankowski SSA Aleksandra Urban

Sygn. akt III AUa 635/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29.07.2014 r. pozwany organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. ustalił ubezpieczonemu H. B. ponownie wysokość emerytury, poprzez doliczenie kwoty składek zgromadzonych po dniu ustalenia prawa do emerytury, od dnia 01.07.2014 r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku. Emeryturę ustaloną w kwocie 3.413,25 zł zwiększono o kwotę wynikającą z podzielenia składek zaewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku wnioskodawcy w dniu złożenia wniosku, tj. 09.07.2014 r. Obliczona emerytura od dnia 01.09.2014 r. wynosi 3.417,24 zł (k. 38 akt rentowych).

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony H. B., żądając jej zmiany i przyznania świadczenia emerytalnego w kwocie 3.658,39 zł.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powołując się na argumentację wskazaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 22.12.2014 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wysokość świadczenia ubezpieczonego od dnia 01.06.2014 r. tak jak w decyzji o przyznaniu prawa do emerytury z dnia (...)

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach.

Ubezpieczony (ur. (...), z zawodu operator) w dniu 09.07.2014 r. złożył wniosek o przeliczenie emerytury i doliczenie składek zaewidencjonowanych na koncie.

Wnioskodawca od dnia (...). – tj. ukończenia wieku 60 lat – otrzymał, z uwzględnieniem waloryzacji kwartalnej składek za 2012 r., zaliczkę na poczet przysługującej emerytury.

Jako świadczenie korzystniejsze pozwany wskazał emeryturę obliczoną na podstawie art. 26 ustawy i kwotę ustaloną na poziomie 3.659,39 zł. Równocześnie wypłata świadczenia emerytalnego podlegała zawieszeniu z uwagi na kontynuowanie przez skarżącego zatrudnienia.

Z dniem 16.06.2014 r. ustało zatrudnienie wnioskodawcy w związku z czym wniósł on o podjęcie wypłaty emerytury.

Na podstawie decyzji z dnia 30.06.2014 r. pozwany ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury ubezpieczonemu od dnia 01.06.2014 r.

Pozwany wskazał, iż wobec osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury przez skarżącego w 2014 r., wysokość świadczenia od dnia (...). wynosi:

- 20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej – 813,44 zł

- 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 183 ustawy emerytalnej – 2.599,81 zł

zatem łącznie kwotę 3.413,25 zł, w której to kwocie świadczenie będzie wnioskodawcy wypłacane od dnia 01.08.2014 r.

Zaskarżoną decyzją z dnia 29.07.2014 r. pozwany - uwzględniając waloryzację roczną składek z 2012 r., dokonaną w dniu 01.06.2014 r. – ustalił ponownie ubezpieczonemu wysokość emerytury, poprzez doliczenie kwoty składek zgromadzonych po dniu ustalenia prawa do emerytury, od dnia 01.07.2014 r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Emeryturę ustaloną w kwocie 3.413,25 zł zwiększono o kwotę wynikającą z podzielenia składek zaewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku wnioskodawcy w dniu złożenia wniosku, tj. 09.07.2014 r.

Obliczona emerytura od dnia 01.09.2014 r. wynosi 3.417,24 zł i jest niższa od ustalonej na mocy uprzedniej decyzji organu z dnia (...)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ubezpieczeniowych oraz w aktach sprawy, których prawdziwość nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd ten również nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności z urzędu. Ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy poczynił w oparciu o dokumentację dostarczoną przez strony. Dowód z dokumentów zgromadzonych w sprawie w zakresie w jakim posłużyły do ustalenia stanu faktycznego Sąd uznał za w pełni wiarygodny, gdyż dokumenty te nie budziły żadnych wątpliwości i nie były przez strony kwestionowane. Dowody w postaci dokumentów urzędowych Sąd Okręgowy ocenił na podstawie art. 244 § 1 k.p.c. ustalając, że skoro w toku procesu nie zostały skutecznie podważone, stanowią świadectwo tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone. Powyższe dowody wzajemnie się potwierdzają lub uzupełniają. Nie były też kwestionowane przez strony i Sąd Okręgowy dał im wiarę w całej rozciągłości.

Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie było zasadne. Sąd ten stwierdził, że przedmiotem sporu pozostawało jedynie ustalenie prawidłowości dokonanego w ramach spornej decyzji z dnia 29.07.2014 r. ustalenia wysokości emerytury należnej skarżącemu.

Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm., dalej: ustawa), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Zagadnienie wysokości ustalonego kapitału początkowego ubezpieczonego (decyzje – k. 11-12 i 28 akt kapitałowych), obliczonego na zasadach wynikających z art. 173-175 ustawy, nie stanowiło przedmiotu badania przez Sąd w niniejszym postępowaniu – jako że wnioskodawca decyzji tych nie kwestionował i są one prawomocne.

W myśl art. 25 ust. 5 ustawy, waloryzacja składek polega na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji.

Regulacja art. 25 ust. 12 ustawy wskazuje, iż minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, do 25. dnia miesiąca poprzedzającego termin waloryzacji, wskaźnik waloryzacji składek za poprzedni rok i kwartał.

Waloryzacja roczna składek na ubezpieczenie emerytalne wynosiła odpowiednio:

- za 2011 r. – 105,18% (obwieszczenie Ministra Pracy Polityki Społecznej z 09.05.2012 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za 2011 r. – M. P. z 2012 r., poz. 297),

- za 2012 r. – 104,68% (obwieszczenie Ministra Pracy Polityki Społecznej z 10.05.2013 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za 2012 r. – M. P. z 2013 r., poz. 425),

- za 2013 r. – 104,54% (obwieszczenie Ministra Pracy Polityki Społecznej z 06.05.2014 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za 2013 r. – M. P. z 2014 r., poz. 334).

Zgodnie z art. 25a ust. 1 ustawy przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25, jest waloryzowana kwartalnie.

Jak wynika z art. 25a ust. 2 tejże ustawy, w przypadku ustalania wysokości emerytury:

1)  w pierwszym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku;

2)  w drugim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku;

3)  w trzecim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku;

4)  w czwartym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku.

Zgodnie z art. 25a ust. 3 ustawy waloryzacji kwartalnej podlega kwota składek zewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych. Z kolei w myśl art. 25a ust. 4 ustawy waloryzacja kwartalna składek polega na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji określony w ust. 5. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu.

A zatem, poza waloryzacjami rocznymi, dokonywanymi dnia 1 czerwca każdego roku, kapitał ubezpieczonego podlegał także kwartalnym waloryzacjom po upływie każdego kwartału 2012 i 2013 r. – waloryzacja ta kwartalna wynosiła odpowiednio:

- za I kwartał 2013 r. – 114,60% (obwieszczenie Ministra Pracy Polityki Społecznej z dnia 29.05.2013 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za I kwartał 2013 r. – M. P. z 2013 r., poz. 504),

- za II kwartał 2013 r. – 100,40% (obwieszczenie Ministra Pracy Polityki Społecznej z dnia 15.07.2013 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za II kwartał 2013 r. – M. P. z 2013 r., poz. 773),

- za III kwartał 2013 r. – 100% (obwieszczenie Ministra Pracy Polityki Społecznej z dnia 10.12.2013 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za III kwartał 2013 r. – M. P. z 2013 r., poz. 1020),

- za IV kwartał 2013 r. – 100% (obwieszczenie Ministra Pracy Polityki Społecznej z dnia 10.03.2014 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za IV kwartał 2013 r. – M. P. z 2014 r., poz. 218).

Mając na uwadze powyższe regulacje art. 25a ust. 2 pkt 3 ustawy (decyzją z (...) dokonano ustalenia emerytury wnioskodawcy – zatem miało to miejsce w III kwartale roku) oraz obwieszczenia Ministra Pracy Polityki Społecznej z dnia 29.05.2013 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za I kwartał 2013 r., jak również obwieszczenia Ministra Pracy Polityki Społecznej z 06.05.2014 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za 2013 r. – stwierdzić należy, iż w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku (w drugim kwartale) ostatniej kwartalnej waloryzacji składek oraz kapitału początkowego dokonuje się wskaźnikiem za czwarty kwartał poprzedniego roku (punkt 7 uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 30.01.2013 r., III AUa 1068/12).

Tym niemniej, w przypadku wnioskodawcy, tj. ustalania wysokości emerytury w II kwartale roku 2014, wskaźnik waloryzacji (za IV kwartał 2013 r.) wynosił 100% i nie był, wbrew twierdzeniom pełnomocnika pozwanego na rozprawie w dniu 19.11.2014 r., korzystniejszy od rocznego wskaźnika waloryzacji za 2013 rok wynoszącego 104,54%.

Jak wynika z art. 25 ust. 3 ustawy, waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000, z uwzględnieniem art. 25a. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu.

Pierwotna wysokość emerytury zależy więc tu od finalnej kwoty składek oraz kapitału początkowego; dla zachowania ich realności konieczna jest ich waloryzacja. Procedurę takiej waloryzacji wprowadza art. 25 i art. 25a oraz art. 173 ustawy. Waloryzacja roczna składek polega na pomnożeniu zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek emerytalnych na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana, przez wskaźnik waloryzacji, powiększona o kwotę przeprowadzonych już waloryzacji. Przeprowadzana jest od 1 czerwca każdego roku - corocznie. Natomiast zgodnie z art. 25a ustawy, przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią roczną waloryzację, jest waloryzowana kwartalnie (uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 30.01.2013 r., III AUa 1068/12).

W ocenie Sądu Okręgowego, pozwany organ rentowy co do zasady nie uchybił przepisom ustawy wydając sporną decyzję z dnia 29.07.2014 r. Niemniej jednak, zastosowana przez niego waloryzacja roczna z art. 25 ust. 3 zdanie pierwsze ustawy doprowadziła do sytuacji, w której świadczenie emerytalne ubezpieczonego ustalone zostało sprzecznie z zasadą wynikającą z art. 25 ust. 3 zdanie drugie ustawy – tj. przyznano mu emeryturę w wysokości niższej niż ustalona uprzednio.

Przepisy art. 25 i art. 25 a ustawy nie naruszają konstytucyjnych zasada równości wobec prawa oraz państwa prawa, albowiem jedynie różnicują sytuację prawną osób pobierających świadczenia z ubezpieczeń społecznych w zależności od długości opłacania składek na te ubezpieczenia, co jest cechą relewantną i dopuszcza takie zróżnicowanie, przy czym nie jest to niezgodne z art. 32 Konstytucji RP. Należy również zauważyć, że wprawdzie przepisy te ustalają w stosunku do określonych grup świadczeniobiorców różną metodę (mechanizm) waloryzacji, to jednak zachowują to samo założenie stabilnej wartości ekonomicznej otrzymywanych świadczeń oraz przewidują mechanizm umożliwiający jego urzeczywistnienie. W związku z tym, mimo różnic sposobów dokonania waloryzacji, co zresztą odnosi się tylko do jednego roku poprzedzającego nabycie prawa do emerytury, istota instytucji przystosowującej wartość świadczeń emerytalno-rentowych do spadku siły nabywczej pieniądza nie została naruszona (uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 22.08.2012 r., III AUa 325/12).

Na marginesie Sąd Okręgowy wskazał na niekonsekwencję pozwanego – bowiem w żaden sposób nie wyjaśnił on, z jakiego powodu przy wydawaniu decyzji z dnia (...) (zatem po dniu 01 czerwca danego roku – a więc po dokonaniu waloryzacji rocznej składek za 2013 r.) nie dokonał ustalenia wysokości emerytury wnioskodawcy z uwzględnieniem rocznego wskaźnika waloryzacji, a zamiast tego zastosował wskaźnik kwartalny waloryzacji. Równocześnie, następnie w ramach spornej decyzji z dnia 29.07.2014 r. zastosował z kolei roczny wskaźnik waloryzacji. Jest to działanie niezrozumiałe w ocenie Sądu Okręgowego – bowiem w dacie (...), czyli w dacie wydania pierwszej decyzji emerytalnej, dokonana już została w dniu 01.06.2014 r. waloryzacja zaewidencjonowanych na koncie wnioskodawcy składek także za 2013 r. Nie było więc podstaw do zastosowania do zaewidencjonowanych na koncie wnioskodawcy składek waloryzacji kwartalnej za rok 2013, albowiem w dacie dokonania waloryzacji za ten rok z mocy ustawy, tj. w dniu 01.06.2014 r., dokonana została waloryzacja roczna.

Tym niemniej, skoro pozwany wydał decyzję z dnia (...) i ustalił w niej w sposób wiążący wysokość emerytury wnioskodawcy – to w myśl cytowanego przepisu art. 25 ust. 3 ustawy na skutek późniejszej waloryzacji, dokonanej na potrzeby spornej decyzji z dnia 29.07.2014 r., świadczenie emerytalne skarżącego nie mogło ulec obniżeniu – a to właśnie uczynił pozwany, obniżając jego wartość z 3.658,39 zł do 3.417,20 zł.

Mając powyższe ustalenia i rozważania na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wysokość świadczenia wnioskodawcy od dnia 01.06.2014 r. tak jak w decyzji o przyznaniu prawa do emerytury z (...) (k. 25 akt rentowych).

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany organ rentowy, który zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w całości, zarzucając naruszenie art. 321 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic przedmiotu rozpoznania sprawy i wyrokowanie poza zakres wyznaczony przez zaskarżoną decyzję, naruszenie art. 25 i art. 25a ustawy z dnia 17.12 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst Dz. U. z 2013 r., poz. 1140 ze zm.), poprzez błędne uznanie, iż do danego ustalonego przez Sąd stanu faktycznego mają zastosowanie przepisy o waloryzacji kwartalnej składek za rok 2012 przewidziane w art. 25 a ustawy emerytalnej, zamiast waloryzacji rocznej określonej w art. 25 ust. 3 ustawy.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Uzasadniając apelację pozwany podał, że przedmiotem zaskarżenia była decyzja z 29.07.2014 r. (k. 38 akt) o przeliczeniu emerytury z uwzględnieniem składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego za okres przypadający po dniu podjęcia wypłaty emerytury, to jest po dniu 01.06.2014 r. Natomiast Sąd formalnie zmieniając zaskarżoną decyzję z dnia 29.07.2014 r. faktycznie dokonał zmiany decyzji z 30.06.2014 r., która nie była przedmiotem zaskarżenia. Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 27.02.2013 r., III AUa 34/13, w którym wskazał, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie. Ponadto wyrok w brzmieniu nadanym przez Sąd I instancji jest niemożliwy do wykonania, bowiem składki zaewidencjonowane na koncie ubezpieczonego za okres przypadający po dniu podjęcia wypłaty emerytury (od 01.06.2014 r. - decyzja z 30.06.2014 r.- k. 34) nie były przyjęte przy ustalaniu wysokości emerytury w decyzji z dnia (...), która według Sądu ma być przyjęta do wypłaty. Rozstrzygnięcie sądu o żądaniach stron powinno być tak sformułowane, by jego realizacja była możliwa na podstawie samej treści sentencji bez potrzeby dokonywania dalszych czynności, należących ze względu na swój rodzaj do postępowania rozpoznawczego (wyrok SN z 09.10.1968 r., I CR 366/68, LEX nr 6401). Sentencja orzeczenia powinna rozstrzygać o żądaniu stron w sposób samodzielny. Redakcja sentencji, w której sąd odsyła do pism procesowych i czyni z ich treści integralną część orzeczenia, jest niedopuszczalna (postanowienie SN z 19.01.1968 r., III CRN 420/67, LEX nr 6271). Dodatkowo z uzasadnienia wyroku wynika, że Sąd Okręgowy w niezrozumiały dla organu rentowego sposób stwierdził, że kwota kapitału początkowego jest niesporna, skoro jednocześnie nakazał przyjęcie kwoty emerytury obliczonej w oparciu o kapitał początkowy różny od przyjętego do wypłaty emerytury. Ponadto uszło uwadze Sądu I instancji, że decyzja z dnia (...) (karta 25 akt) była decyzją przyznającą prawo do emerytury od dnia (...). i na ten dzień ustalono wysokość emerytury, przy czym wysokość emerytury ustalono w kwocie zaliczkowej, o czym ubezpieczony został poinformowany. Zgodnie z przepisami art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. A zatem prawidłowo ZUS ustalił wysokość emerytury wnioskodawcy zgodnie z przepisami obowiązującym w tym zakresie od dnia 01.06.2014 r., to jest od dnia podjęcia wypłaty emerytury. Dokładny sposób obliczenia emerytury został przedstawiony przez pozwanego w piśmie procesowym z dnia 05.12.2014 r.

W analogicznej sprawie zapadł wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 13.02.2013 r., w którym wskazał że przepis art. 25a ust. 2 pkt 2 u.e.r.f.u.s. w praktyce nie znajduje zastosowania do osób przechodzących na emeryturę w czerwcu danego roku, gdyż ich kapitał początkowy został zwaloryzowany na indywidualnym koncie wskaźnikiem rocznym, stosownie do treści art. 25 ust. 3 ustawy i nie ma możliwości zaniechania waloryzacji dokonywanej z mocy przepisu ustawy na dzień l czerwca. Podobnie w analogicznej sprawie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 22.08.2012 r., sygn. akt III AUa 325/12. Pozwany stoi na stanowisku, iż wyniki postępowania dowodowego nie pozwalały na wydanie orzeczenia w takim kształcie, jakie nadał mu Sąd I Instancji.

Ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Ubezpieczony nie podzielił zarzutów apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja była uzasadniona w stopniu powodującym konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji i przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony (ur. (...)) w dniu (...). złożył wniosek o emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Decyzją z dnia (...) pozwany organ rentowy przyznał ubezpieczonemu zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia (...)., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy o emeryturach i retach z FUS wyniosła 4.054,27 zł; natomiast obliczona na podstawie art. 26 w/w ustawy wyniosła 3.559,43 zł i organ rentowy stwierdził, że wysokość emerytury obliczonej na podstawie art. 26 jest mniej korzystna, w związku z czym emerytura obliczona w myśl art. 183 jest świadczeniem korzystniejszym i będzie wypłacana w wysokości 3.658,39 zł brutto.

Wypłata emerytury została zawieszona z uwagi na kontynuowanie przez ubezpieczonego zatrudnienia. Ponadto organ rentowy wskazał, że powyższa decyzja ma charakter zaliczkowy i nie przysługuje od niej odwołanie.

(decyzja na k. 25 akt ZUS)

W dniu 17.06.2014 r. do organu rentowego złożono pismo ubezpieczonego z dnia 16.06.2014 r. z wnioskiem o podjęcie wypłaty emerytury, gdyż ubezpieczony z dniem 16.06.2014 r. zakończył zatrudnienie. Do pisma załączono świadectwo pracy, z którego wynika, że stosunek pracy z ubezpieczonym został rozwiązany z dniem 16.06.2014 r. (pismo i świadectwo na k. 27-28 akt ZUS).

Decyzją z dnia 30.06.2014 r. organ rentowy ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury ubezpieczonemu od dnia 01.06.2014 r. W decyzji tej organ rentowy wskazał, że wysokość emerytury zgodnie z art. 53 ustawy – po zmianie stażu – wynosi 4.067,19 zł, zaś obliczona na podstawie art. 26 ustawy wysokość emerytury wynosi 3.249,76 zł. Obliczając emeryturę zgodnie z art. 183 ustawy organ rentowy wskazał, że wobec osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury w roku 2014 wysokość emerytury od (...). wynosi:

- 20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej – 813,44 zł,

- 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej – 2.599,81 zł,

zatem łącznie 3.413,25 zł, w której to kwocie świadczenie będzie wnioskodawcy wypłacane od dnia 01.08.2014 r.

Jednocześnie organ rentowy poinformował ubezpieczonego, że składka za czerwiec 2014 r. może zostać doliczona na wniosek ubezpieczonego złożony w lipcu 2014 r.

Ubezpieczony nie odwołał się od powyższej decyzji.

W dniu 09.07.2014 r. ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury i doliczenie stażu – składek zaewidencjonowanych na koncie 06.2014 (pismo na k. 37 akt ZUS).

Zaskarżoną decyzją z dnia 29.07.2014 r. pozwany ustalił wysokość świadczenia od dnia 01.07.2014 r.

Powyższą decyzją emeryturę ustaloną w kwocie 3.413,25 zł zwiększono o kwotę wynikającą z podzielenia składek zaewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku wnioskodawcy w dniu złożenia wniosku, tj. 09.07.2014 r. Po ponownym ustaleniu wysokość emerytury wyniosła 3.413,25 zł i wysokość tę ustalono od dnia 01.09.2014 r. (decyzja na k. 38).

Obliczona emerytura od dnia 01.09.2014 r. wynosi 3.417,24 zł i jest niższa od ustalonej wcześniejszą decyzją z dnia 30.06.2014 r., gdzie wysokość świadczenia ustalono na 3.413,25 zł.

W odwołaniu ubezpieczony zarzucił, że wydając kolejne decyzje o ustaleniu wysokości emerytury organ rentowy ustalając wysokość należnego świadczenia dokonywał waloryzacji składek oraz kapitału początkowego niezgodnie z zasadami określonymi w art. 25a ust. 2 w związku z art. 25 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Skoro pierwotna decyzja została wydana (...) to ostatnia kwartalna waloryzacja składek winna być dokonana za czwarty kwartał poprzedniego roku. Przy kolejnych decyzjach ustalających wysokość emerytury (w tym decyzji z 29.07.2014 r.) brak było podstaw do przeprowadzania waloryzacji według odmiennych wskaźników, w sposób powodujący obniżenie konta w stosunku do ustaleń z decyzji ZUS z dnia (...)

W toku postępowania odwoławczego organ rentowy w piśmie z dnia 14.11.2014 r. (k. 21) wyjaśnił, że ostateczne wyliczenie wysokości emerytury zostało dokonane w decyzji z dnia 30.06.2014 r. Zgodnie z art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. Wysokość składek jak i kapitału początkowego poddana została waloryzacji rocznej, nie zostały natomiast objęte waloryzacją kwartalną z uwagi na brzmienie art. 25 ust. 3 ustawy. Zasadą jest waloryzacja roczna składek i kapitału początkowego na koncie przypadająca na każdy 1 czerwca, zaś w przypadku przechodzenia na emeryturę w pozostałych miesiącach, w których pozostanie tylko przy ostatniej waloryzacji rocznej skutkowałoby nieobjęciem waloryzacją określonych okresów (podzielonych na kwartały) i wówczas ubezpieczeni byliby w sytuacji mniej korzystnej, od osób przechodzących na emeryturę bezpośrednio po waloryzacji w czerwcu, ustawodawca dodatkowo wprowadził waloryzację kwartalną. Formuła waloryzacji kwartalnej została wprowadzona, aby zapewnić osobom przechodzącym na emeryturę w różnych miesiącach roku, że nie będą wyłączone z waloryzacji te okresy, które nie są objęte waloryzacją roczną - między czerwcem jednego roku, a czerwcem następnego roku - przy czym nie wszystkie, gdyż nie podlegają waloryzacji kwartalnej składki za żaden miesiąc tego kwartału, w którym ustalona jest wysokość emerytury oraz w kwartale poprzednim. Zatem różnica w wysokości emerytury na dzień jej przyznania oraz na dzień podjęcia wypłaty wynika z faktu, iż na dzień podjęcia wypłaty emerytury i ponownego ustalenia jej wysokości składki zewidencjonowane na koncie jak i wysokość kapitału początkowego nie są objęte waloryzacją za poszczególne kwartały 2013 r., tj. jak to miało miejsce na dzień przyznania emerytury, natomiast zostały objęte waloryzacją roczną wobec zgłoszonego wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia w czerwcu. Organ rentowy zaznaczył, że decyzje z dnia (...) oraz z dnia 30.06.2014 r. nie są przedmiotem zaskarżenia.

Następnie w piśmie procesowym z dnia 05.12.2014 r. organ rentowy szczegółowo wskazał na sposób wyliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego w decyzjach z (...), 30.06.2014 r. i 29.07.2014 r. (k. 27-31 akt ZUS).

Biorąc pod uwagę powyższy stan faktyczny Sąd Apelacyjny wyjaśnia, że kwestia sposobu waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego wyłania się przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury, do której prawo nabywane jest na mocy art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a której wysokość ustalana jest zgodnie z art. 26 tej ustawy. W myśl art. 26 ust. 1 ustawy, emerytura stanowi bowiem równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Mający zastosowanie z mocy tego odesłania przepis art. 25 ust. 1 ustawy wskazuje - jako podstawę obliczenia emerytury - kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175.

Składki na ubezpieczenie emerytalne gromadzone na indywidualnych kontach ubezpieczonych nie są wprawdzie inwestowane, lecz przeznaczone na bieżącą wypłatę świadczeń, jednak jako składnik podstawy obliczenia emerytury podlegają waloryzacji. W myśl art. 25 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, waloryzacja ta sprowadza się do pomnożenia zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji, o jakim mowa w ust. 6-10 tego artykułu. W świetle art. 25 ust. 3 ustawy, składki te podlegają w pierwszym rzędzie waloryzacji rocznej, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za 2000 rok, natomiast waloryzacja kwartalna, uregulowana w art. 25a ustawy, stanowi jej uzupełnienie. Zgodnie z art. 25 ust. 4 ustawy, mechanizm waloryzacji ma charakter narastający i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany rok oraz podwyższenie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji (pomnożenie jej przez wskaźnik waloryzacji). Wskaźnik waloryzacji jest równy wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku powiększonemu o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do roku poprzedniego.

Roczna waloryzacja polega na tym, że w czerwcu danego roku waloryzuje się składki należne do końca poprzedniego roku kalendarzowego, a podlegające zaewidencjonowaniu na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia roku, w którym przeprowadzana jest waloryzacja (roku waloryzacji). Waloryzację roczną składek przeprowadza się w dniu 1 czerwca z tego względu, że wskaźnik owej waloryzacji za poprzedni rok ogłaszany jest do dnia 25 maja kolejnego roku.

Waloryzacja składek przeprowadzana w danym roku oznacza więc podwyższenie (zwaloryzowanie) kwoty składek należnych do końca poprzedniego roku, a wpłaconych do dnia 31 stycznia roku waloryzacji. Wyznaczenie daty 31 stycznia, jako dnia ustalenia stanu konta podlegającego rocznej waloryzacji, jest uzasadnione tym, że zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 121), wpłaty składek za dany miesiąc należy dokonać do określonego dnia następnego miesiąca, zatem wpłata składki za grudzień danego roku następuje w styczniu kolejnego roku.

W wyniku ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej przed przyznaniem ubezpieczonemu prawa do emerytury podwyższeniu wskaźnikiem waloryzacyjnym podlegają zatem składki należne do końca roku kalendarzowego poprzedzającego rok, w którym przeprowadzana jest ta waloryzacja.

Natomiast składki należne za okres po zakończeniu tegoż roku obrachunkowego, które nie zostaną objęte kolejną roczną waloryzacją (gdyż ta nastąpi już po przyznaniu i obliczeniu wysokości świadczenia) podlegają waloryzacji kwartalnej, o jakiej mowa w art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W trybie tego przepisu waloryzowana jest kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych.

Zatem, podobnie jak w przypadku waloryzacji rocznych, także i w tym przypadku mechanizm waloryzacji ma narastający charakter i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany kwartał oraz podwyższanie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji.

Natomiast wskaźnik waloryzacji jest wynikiem algorytmu podobnego do stosowanego przy waloryzacji rocznej, z tą różnicą, że chodzi o stosunek cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w kwartale, z który przeprowadzana jest waloryzacja do poprzedniego kwartału, powiększony o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja w stosunku do kwartału poprzedniego.

Zastosowanie powyższych zasad oznacza, że podstawę obliczenia emerytury będzie zawsze stanowić suma składek po ostatniej waloryzacji rocznej powiększona o poddane waloryzacji kwartalnej składki należne za dalszy okres do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc początkujący wypłatę.

Mechanizm ustalania podstawy obliczenia świadczenia można zilustrować na przykładzie wniosków emerytalnych złożonych - jak w niniejszym przypadku - w 2014 r.

Jeśli wysokość emerytury ustalana jest w okresie od stycznia do maja tego roku (a tak było w niniejszej sprawie, gdyż ubezpieczony wniosek o emeryturę złożył (...). i tego też dnia spełniał warunek obniżonego wieku emerytalnego 60 lat, miał też wymagany prawem staż ubezpieczeniowy) wówczas ostatnią waloryzacją roczną jest waloryzacja przeprowadzona w dniu 1 czerwca 2013 r., dotycząca składek wpłaconych do końca 2012 r. i zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia 2013 r. Waloryzacji kwartalnej podlegają zatem kwoty składek należnych poczynając od dnia 1 stycznia 2013 r., które nie będą poddane kolejnej rocznej waloryzacji, skoro ta nastąpi dopiero w dniu 1 czerwca 2014 r.

Decyzja pozwanego z dnia (...) - przyznająca ubezpieczonemu prawo do emerytury - oparta została na niewłaściwie zastosowanym mechanizmie waloryzacji. Pozwany w piśmie z dnia 05.12.2014 r. podał, że waloryzacją roczną składek objęto jedynie składki zaewidecjonowane do 31.12.2011 r., zaś waloryzacją kwartalną objęto składki za okres od I kwartału 2012 r. do III kwartału roku 2013.

Na marginesie należy wyjaśnić, że na podstawę obliczenia emerytury przyznanej w pierwszym kwartale 2014 r. składa się zatem - obok zwaloryzowanego kapitału początkowego - suma:

1) kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2013 r. (tj. kwoty zwaloryzowanych składek należnych do końca 2012 roku);

2) kwoty składek należnych za 2013 r. poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust. 1 pkt 1 ustawy, obejmująca - stan konta po pierwszym kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca kwietnia tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za pierwszy kwartał 2013 r.; stan konta po drugim kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowana do końca lipca tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za drugi kwartał 2013 r. i stan konta po trzecim kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca października tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacyjnym za trzeci kwartał 2013 r.

3) nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu trzeciego kwartału 2013 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 pkt 1 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, gdyż ta kończy się wraz z trzecim kwartałem 2013 r., a jednocześnie nie zostaną objęte kolejna waloryzacją roczną, która nastąpi dopiero w dniu 1 czerwca 2014 r.

Jeśli jednak wypłata emerytury następuje w drugim kwartale 2014 r., ale przed dniem 1 czerwca tego roku, wówczas na podstawę obliczenia świadczenia składa się suma:

1) kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2013 r.;

2) kwoty składek należnych za 2013 r. poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust. 1 pkt 2 ustawy, obejmująca - stan konta po pierwszym kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca kwietnia tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za pierwszy kwartał 2013 r.; stan konta po drugim kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca lipca tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za drugi kwartał 2013 r. i stan konta po trzecim kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca października tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacyjnym za trzeci kwartał 2013 r. oraz stan konta po czwartym kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca stycznia 2014 r.) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za czwarty kwartał 2013 r.,

3) nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu czwartego kwartału 2013 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 pkt 2 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, gdyż ta kończy się wraz z czwartym kwartałem 2013 r., a jednocześnie nie zostaną objęte kolejną waloryzacją roczną, przypadającą na dzień 1 czerwca 2014 r.

W przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu 2014 r. składki zaewidencjonowane na koncie ubezpieczonego powinny podlegać jedynie rocznej waloryzacji. Waloryzacja roczna przeprowadzona w dniu 1 czerwca 2014 r. dotyczy bowiem składek wpłaconych do końca 2013 r. i zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia 2014 r. Składki te nie podlegają już ponownej waloryzacji kwartalnej z art. 25a ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, skoro nie są składkami zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację. Natomiast w świetle art. 25a ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy, składki wpłacone poczynając od dnia 1 stycznia 2013 r. podlegają waloryzacji kwartalnej w przypadku emerytur, których wysokość ustalana jest poczynając od trzeciego kwartału tegoż roku. Jeśli zatem wysokość emerytury ustalana jest w czerwcu 2014 r., na podstawę jej obliczenia składa się suma:

1) kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014 r. (tj. kwoty zwaloryzowanych składek należnych do końca 2013 roku);

2) nominalnej kwoty składek należnych za okres od 1 stycznia 2014 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, a jednocześnie nie zostaną objęte kolejną waloryzacją roczną przypadającą dopiero na dzień 1 czerwca 2015 r.

Jeśli natomiast, ustalenie wysokości emerytury następuje w trzecim kwartale 2014 r. – to podstawę obliczenia świadczenia stanowi suma:

1) kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014 r. (tj. kwoty zwaloryzowanych składek należnych do końca 2013 r.);

2) kwoty składek należnych za 2014 r. poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust.1 pkt 3 ustawy, obejmująca stan konta po pierwszym kwartale 2014 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca kwietnia tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za pierwszy kwartał 2014 r.;

3) nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu pierwszego kwartału 2014 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 pkt 3 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, gdyż ta kończy się wraz z pierwszym kwartałem 2014 r.

Na marginesie można też wyjaśnić, że jeśli ustalenie wysokości emerytury następuje w czwartym kwartale 2014 r., to podstawę obliczenia świadczenia stanowi suma:

1) kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014 r.;

2) kwoty składek należnych za 2014 r. poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust.1 pkt 4 ustawy, obejmująca stan konta po pierwszym kwartale 2014 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca lipca tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za drugi kwartał 2014 r.;

3) nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu drugiego kwartału 2014 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 pkt 4 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, kończącej się w tym przypadku wraz z drugim kwartałem 2014 r.

Przyjęty w powołanych przepisach mechanizm waloryzacji składek pozostaje w pewnej niezgodzie z literalnym brzmieniem art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stanowi o - będącej podstawą obliczenia emerytury - kwocie składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Literalnie rzecz ujmując, waloryzacji powinna podlegać kwota składek za wszystkie miesiące poprzedzające miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. W rzeczywistości zaś regulacja art. 25a ust. 1 ustawy wyłącza spod waloryzacji część miesięcy przypadających na ten okres.

Powyższe wyjaśnienie mechanizmu waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego dla ustalenia podstawy obliczenia emerytury zawarte zostało w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 06.10.2015 r., III UZP 9/15 i powinno zostać uwzględnione także w niniejszej sprawie, mając na uwadze dyspozycję art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 499 ze zm.), a zatem uwzględniając, że Sąd Najwyższy jest organem władzy sądowniczej, powołanym do zapewnienie jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych.

Odnosząc powyższe do przedmiotu niniejszej sprawy należało stwierdzić, że decyzje pozwanego z dnia (...) oraz z dnia 30.06.2014 r. obarczone były błędami sposobu ustalenia wysokości emerytury.

Nieprawidłowo decyzje z dnia (...) oraz z 30.06.2014 r. oparły się na wyliczeniu łącznej kwoty zwaloryzowanych składek emerytalnych na potrzeby wyliczenia emerytury (w wysokości 237713,75 zł i 217.739,64 zł), co mogło też wywołać wrażenie naruszenia dyspozycji art. 25 ust. 3 zd. 2 cyt. ustawy i sugerować, że w wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta uległ obniżeniu, a ponadto na powyższych ustaleniach oparto zaskarżoną decyzję z dnia 29.07.2014 r.

Trzeba też zauważyć, że jakkolwiek ubezpieczony nie odwołał się od decyzji z dnia (...), to jednak nie mógł on mieć świadomości w jaki sposób została ustalona wysokość jego emerytury, a w szczególności jak mechanizm waloryzacji został wówczas zastosowany. Sygnałem wzbudzającym wątpliwości co do prawidłowości ustalonej wysokości emerytury pojawiły się w istocie dopiero w momencie wydania zaskarżonej decyzji, gdy rozpoznano wniosek ubezpieczonego o uwzględnienie składek za czerwiec 2014 r.

Sposób wyliczenia wysokości emerytury został przez organ rentowy zaprezentowany dopiero w toku postępowania odwoławczego (pismo z 05.12.2014 r.). W istocie zatem wydane w tej sprawie decyzje organu rentowego były niepełne i w praktyce pozbawiały ubezpieczonego możliwości zweryfikowania sposobu ustalenia wysokości świadczenia.

Warto również zwrócić uwagę, że Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 03.11.2015 r., III UZP 12/15, wyjaśnił, iż rozważany aspekt dotyczy kwestii ponownego ustalenia podstawy obliczenia emerytury ubezpieczonego, a nie ponownego ustalenia samej wysokości świadczenia (art. 108 w związku z art. 183 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Prawo do emerytury zostało przyznane ubezpieczonemu decyzją z dnia (...) (prawo to istniało od dnia (...).). Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 06.10.2015 r., III UZP 9/15, wskazał, że kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz - albo w dniu nabycia prawa, albo w dniu realizacji ryzyka (obecnie rozwiązania stosunku pracy). Tak ustalona emerytura może być już tylko powiększona w przypadku dalszego opłacania składek w sposób podany w art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Rację ma jednak apelujący zarzucając, iż zaskarżony wyrok w nadanym mu brzmieniu byłby wątpliwy do wykonania, gdyż składki zaewidencjonowane na koncie ubezpieczonego za okres przypadający po dniu podjęcia wypłaty emerytury (od 01.06.2014 r.) nie były przyjęte przy ustalaniu wysokości emerytury w decyzji z dnia (...), która to według Sądu Okręgowego ma być przyjęta do wypłaty.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 477 14a k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu.

Rzeczą organu rentowego powinno być w pierwszej kolejności prawidłowe – czyli dokonane zgodnie z powołanymi wyżej wskazaniami (za Sądem Najwyższym wyrażonym w uzasadnieniach postanowień z dnia 6 października 2015 r., III UZP 9/15 oraz z dnia 3 listopada 2015 r., III UZP 12/15) – ustalenie wysokości łącznej kwoty zwaloryzowanych składek emerytalnych na potrzeby wyliczenia emerytury, a następnie rozpatrzenie wniosku ubezpieczonego z dnia 09.07.2014 r. o ponowne ustalenie wysokości emerytury przez „doliczenie stażu – składek zaewidencjonowanych na koncie 06.2014” (pismo na k. 37 akt ZUS).

SSA Alicja Podlewska SSA Maciej Piankowski SSA Aleksandra Urban