Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 lutego 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił S. A. prawa do emerytury wskazując, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udokumentował wymaganego przez ustawodawcę stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił jako pracy w tych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 14 grudnia 1985 roku do 15 kwietnia 1997 roku w (...) S.A. w Ł., z uwagi na brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych z powołaniem na odpowiednie zarządzenie resortowe. (decyzja k. 13 III pliku akt ZUS)

S. A. odwołał się w dniu 11 lutego 2015 roku od powyższej decyzji do sądu. (odwołanie k. 2)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 19 lutego 2015 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 4)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. A. urodził się w dniu (...). (okoliczność bezsporna)

W okresie od dnia od 14 grudnia 1985 roku do dnia 15 kwietnia 1997 roku w wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładach (...) w Ł. (później (...) S.A. w Ł.), początkowo na stanowisku młodszego maszynisty, od 15 kwietnia 1989 roku – na stanowisku mistrza dyspozytora w Wydziale (...) Bocznicy Kolejowej, od 1 października 1989 roku – na stanowisku maszynisty. (umowy o pracę k 2, k 6 części B akt osobowych – koperta k 18, wnioski o przeszeregowanie k 9, k 13, części B akt osobowych – koperta k 18, świadectwo pracy k 8 pliku II akt ZUS załączonych do akt sprawy)

Do obowiązków wnioskodawcy na stanowisku maszynisty należało kierowanie lokomotywą manewrową i jej obsługą, wykonywanie poleceń ustawiacza dotyczących ruchów manewrowych lokomotywą, zgłaszanie uszkodzeń i usterek lokomotywy, sprawdzanie stanu plomb na zbiornikach i zaworach doprowadzających lub spustowych układu paliwowego, bezpieczna jazda na szlaku komunikacyjnym lub manewrowa, uczestnictwo w szkoleniach okresowych prowadzonych przez instruktorów (...), poddawanie się badaniom i egzaminom. (zakres obowiązków k 19 części B akt osobowych – koperta k 18)

W okresie zatrudnienia (...) Zakładach (...) w Ł. (później (...) S.A. w Ł.) S. A. prowadził pociąg, który kursował między D. Przemysłową a ulicą (...) w Ł., gdzie mieścił się zakład. Wnioskodawca nie rozładowywał wagonów, podstawiał je tylko pod suwnicę. (przesłuchanie wnioskodawcy – zapis 00:21:11 nagrania przebiegu rozprawy w dniu 10 listopada 2015 roku – płyta CD k 45)

W czasie wykonywania czynności maszynisty wnioskodawca był narażony na taką samą ekspozycję warunków szkodliwych jak pracownicy zatrudnieni na analogicznych stanowiskach w transporcie i łączności – przy pracach zakładowych służb kolejowych bezpośrednio związanych z utrzymaniem ruchu pociągów określonych w dziale VIII pkt 13 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. (opinia biegłego sądowego ds. BHP k 49-50)

Praca we wskazanym okresie została zaliczona przez byłego pracodawcę wnioskodawcy do prac w szczególnych warunkach określonej w dziale VIII poz.13 pkt 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. (świadectwo pracy k 8 pliku II akt ZUS załączonych do akt sprawy)

Wnioskodawca przepracował łącznie ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. (niesporne)

Uznany przez organ rentowy okres pracy w szczególnych warunkach wynosi 10 lat, 1 miesiąc i 20 dni. (niesporne)

W dniu 19 stycznia 2015 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. (wniosek nienumerowany w pliku III akt ZUS)

Wnioskodawca nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego. (niesporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dokumenty przesłuchanie wnioskodawcy. W zakresie ustalenia okoliczności narażenia wnioskodawcy na ekspozycję warunków szkodliwych podczas pracy w (...) S.A. w Ł. Sąd oparł się na niekwestionowanej przez żadną ze stron, pełnej i logicznie uzasadnionej pisemnej opinii biegłego sądowego ds. BHP – M. C..

Dowody te Sąd uznał za spójne. Nie zostały one w jakikolwiek sposób podważone przez organ rentowy w toku procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura, po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 ,jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dal mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27.

Emerytura ,o której mowa w ust.1 , przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy- w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (art.184 ust.2)

Stosownie do art.32 ust.1 powołanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art.27 pkt 1.

Ustęp 2 tego przepisu stanowi natomiast, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust.1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustęp 4 cytowanego przepisu wskazuje, że wiek emerytalny, o którym mowa w ustępie 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ustępie 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Przywołane przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz.43 z późn zm.).

W myśl § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ustęp 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W § 3 ustawodawca wskazał, że za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany „wymaganym okresem zatrudnienia” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Z kolei §4 tego rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do cytowanego wyżej rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie pozostawała praca S. A. w szczególnych warunkach. Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję nie zaliczył do stażu pracy wykonywanej w (...) S.A. w Ł. jako pracy w szczególnych warunkach z okresu zatrudnienia ubezpieczonego od 14 grudnia 1985 roku do 15 kwietnia 1997 roku.

Okresy pracy w szczególnych warunkach, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku (II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239) stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

W przeprowadzonym postępowaniu ubezpieczony udowodnił, iż wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako młodszy maszynista i maszynista w okresie - od 14 grudnia 1985 roku do 14 kwietnia 1989 roku i od 1 października 1989 roku do 15 kwietnia 1997 roku.

Powyższy wniosek wynika wprost z dowodów, na których Sąd oparł swe ustalenia faktyczne, a w szczególności z niespornej opinii biegłego sądowego ds. BHP, który stanowczo i jednoznacznie stwierdził, że wykonywanie opisanych przez wnioskodawcę czynności we wskazanym okresie powoduje narażenie pracownika zajmującego się tymi zadaniami na te same czynniki szkodliwe niezależnie od gałęzi przemysłu, w ramach której prace te są wykonywane. Biegły stanowczo wskazał, że praca na stanowisku zajmowanym przez wnioskodawcę nie różniła się od typowej pracy maszynisty kolejowego. Zasadnicze znaczenie ma bowiem – co wynika wprost z wniosków końcowych tej opinii – nie branża przemysłu, dla której świadczy się usługi transportowe, a rodzaj pracy maszynisty i jego pomocnika wymagającej stałej sprawności psychofizycznej, w narażeniu na długotrwałe działanie ciepła lub zimna oraz czynników uciążliwych dla zdrowia takich jak: hałas, wstrząsy (wibracje), spaliny oleju napędowego lub działanie pola elektromagnetycznego. Warunki pracy maszynisty – jak wyjaśnił biegły narażają daną osobę na możliwość doznania urazu termicznego lub mechanicznego.

Stwierdzić zatem w sposób jednoznaczny należy, że przez okres zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku pomocnika maszynisty i maszynisty w (...) S.A. w Ł. wykonywał on pracę w warunkach szczególnych.

Sąd nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych jedynie okresu jego zatrudnienia na stanowisku mistrza dyspozytora - od 15 kwietnia do 30 września 1989 roku. Wnioskodawca nie wykazał bowiem w toku procesu by praca na tym stanowisku wypełniała znamiona prac w takich warunkach.

Posiadany przez ubezpieczonego staż pracy w szczególnych warunkach we wskazanym zakładzie pracy wynosi w tej sytuacji 10 lat, 9 miesiące i 1 dzień, tym samym po uwzględnieniu uznanych przez organ rentowy 10 lat, 1 miesiąca i 20 dni - łączny staż pracy S. A. w tych warunkach znacznie przekracza ustawowe minimum 15 lat.

Na marginesie tylko wskazać pomocniczo należy na treść załącznika do przywołanego na wstępie rozporządzenia - Wykaz A zatytułowany “Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego”, który zawiera listę prac rodzajowo zróżnicowanych wedle kryterium branżowego.

W dziale VIII pkt13 załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku wykaz ten przewiduje prace zakładowych służb kolejowych bezpośrednio związane z utrzymaniem ruchu pociągów.

Ponadto prace te wymienione są w zarządzeniu Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w dziale VIII poz.13 pkt 8 (maszynista parowozu i jego pomocnik) i pkt 9 (maszynista lokomotywy elektrycznej i jego pomocnik).

Zestawiając powyższe uregulowania z wydaną w sprawie opinią biegłego wskazać należy na trafność twierdzeń wnioskodawcy w zakresie charakteru jego pracy w spornym okresie.

Mając powyższe ustalenia na uwadze Sąd uznał, iż S. A. spełnił wszystkie wymagane warunki do uzyskania prawa do emerytury – w dniu 31 stycznia 2015 roku ukończył 60 rok życia, a tym samym osiągnął wiek emerytalny, udowodnił wymagany – 25 letni okres zatrudnienia, w tym wykazał, iż przez ponad 15 lat wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Dlatego też Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia osiągniecia wieku emerytalnego, biorąc pod uwagę brzmienie art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.